Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Feminist iqtisadiyyatda kənd təsərrüfatının feminizasiyası (ing. Feminization of agriculture) — xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə, qadınların kənd təsərrüfatı sektorunda iştirakının ölçülə bilən dərəcədə artmasını ifadə edir. Bu hadisə 1960-cı illərdən başlayaraq zamanla daha da artmışdır. 1990-cı illərdə liberallaşma dövründə bu tendensiya daha da güclənmiş və kənd qadınları üçün mənfi təsirlər yaranmışdır. Bundan sonra kənd təsərrüfatı bazarları gender fərqlərinə əsaslanan institutlara çevrilmiş və kişilərlə qadınlara fərqli şəkildə təsir etməyə başlamışdır. 2009-cu ildə Dünya Bankı, FAO və IFAD-ın araşdırmalarına görə, dünya üzrə kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan kiçik fermerlərin 80%-dən çoxu qadınlar olmuşdur. Bunun əsas səbəbi kişilərin digər sektorlarda iş tapmaq üçün kəndləri tərk etməsi olmuşdur. BMT isə əmək sektorunda çalışan qadınların 45-80%-nin kənd təsərrüfatında işlədiyini müəyyən etmişdir.
Bu termin bir neçə başqa fenomenə də aid edilir, məsələn, kənd təsərrüfatı işçi qüvvəsində qadınların sayının artması, kişilərin kəndlərdən kütləvi şəkildə köç etməsi, qadınların kənd təsərrüfatında istehsal imkanlarının azalması və kənd təsərrüfatında qadın əməyinin daha az qiymətləndirilməsi. Aktivistlər bu tendensiyanın təhlükəli olduğunu və ərzaq təhlükəsizliyinə mənfi təsir etdiyini bildirirlər.
Tarixi
Qadınların kənd təsərrüfatında rolu 1960-cı illərdən etibarən artmış və bu tendensiya davam etmişdir. Qadınlar getdikcə daha çox ev təsərrüfatlarının rəhbəri kimi qeydə alınır və öz fermalarını kişi dəstəyi olmadan idarə edirlər. Ancaq bu tip ev təsərrüfatları adətən daha kasıb olur. Onların torpaq sahələri daha kiçik olur və məhsuldar resurslara — təhsil, alətlər və toxum kimi imkanlara – daha az çıxışları olur. Bu vəziyyət "investisiya kasıblığı" (ing. investment poverty) adlandırılır. Kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan qadınlar həmçinin sosial əlaqələr baxımından da məhdudiyyətlər yaşayır, məsələn, kredit və bazar şəbəkələrinə çıxışları daha az olur.
Kənd təsərrüfatı mühitində iki əsas istehsal istiqaməti mövcuddur: özünü təmin etməyə yönəlmiş təsərrüfatlar və ixrac yönümlü təsərrüfatlar. Qadınların rəhbərlik etdiyi təsərrüfatlar daha çox özünü təmin etməyə yönəlmiş olur və bu da onları kasıblığa daha həssas edir. Kişilərin rəhbərlik etdiyi təsərrüfatlar isə daha çox ixrac məhsulları istehsal edir və daha çox torpaq sahəsinə sahibdir. Struktur islahatlarından sonra ixrac yönümlü təsərrüfatlar qiymət dəyişikliklərinə qarşı daha həssas oldular və qadın fermerlər daha çox çətinlik yaşamağa başladılar. Qadınlar tədricən yüksək gəlir gətirən ixrac məhsullarından imtina edərək öz ehtiyaclarını ödəyən kənd təsərrüfatına yönəldilər.
Tarixən, kənd təsərrüfatı əsasən kişilər tərəfindən idarə olunurdu, çünki ağır işlər, xüsusilə də torpağın şumlanması, adətən kişilər tərəfindən yerinə yetirilirdi. Bir çox bölgələrdə bu gün də kişilər kənd təsərrüfatında üstünlük təşkil edirlər. Əkinçilik texnologiyaları, xüsusilə də şum alətləri, kişilərin dominant olduğu təsərrüfat modelinə gətirib çıxarmışdır.
Gəlir mənbələrinin şaxələndirilməsi
Keçmişdə kənd təsərrüfatı sahəsinə yüksək vergilər tətbiq olunurdu və idxal rüsumları artırılmışdı. Bu siyasətin məqsədi kənd təsərrüfatından gələn gəlirləri şəhər iqtisadiyyatının inkişafına yönəltmək idi. Nəticədə şəhərlərdə daha yüksək maaşlı işlər yarandı və kişilər bu işlərə üstünlük verərək kənd təsərrüfatından uzaqlaşmağa başladılar. Bu erkən miqrasiya dövrü kənd yerlərində gəlir mənbələrinin şaxələndirilməsi üçün ilk cəhd idi. Qadınlar isə kəndlərdə qalaraq tarlalarda işləməyə və eyni zamanda ailə qayğılarını öz üzərlərinə götürməyə məcbur oldular.
Bu tendensiya 1990-cı illərin liberallaşma siyasətləri zamanı daha da sürətləndi. Kənd təsərrüfatına tətbiq olunan vergilər və subsidiyalar ləğv edildi, nəticədə kənd təsərrüfatından gələn gəlirlər azaldı. Şəhərlərdə sənaye müəssisələri bağlandı və bu da iqtisadi geriləməyə səbəb oldu.
Diskriminasiya
Kişi və qadınların əmək bazarına çıxışı və bazarda aldıqları dəyərlər sosial normalara əsasən müəyyən edilir. Kişilər əsas ailə qazanc gətirənlər kimi qəbul edildiyi üçün daha çox maaş alırlar və il boyu işlə təmin olunurlar. Qadınlar isə ikinci dərəcəli işçi qüvvəsi hesab edilir və mövsümi və ya müvəqqəti işlərdə işləməyə məcbur olurlar. Bu mövqelər isə adətən aşağı gəlirli və az bacarıq tələb edən işlərdir. Qadınlar yüksək maaşlı işlər üçün rəqabət aparmağa cəsarətləndirilmir.
İxrac yönümlü aqrobizneslər bu stereotipləri daha da gücləndirir. Çox vaxt qadınlar mövsümi işlərdə çalışır və daimi işlərə qəbul edilmir. Bu aşağı maaşlı işlərdə maaş artımı yoxdur və bəzən bu işlər üçün savad tələb edilir. Kişilərin təhsil səviyyəsi daha yüksək olduğuna görə qadınlar bu işlər üçün yararsız hesab edilir.
Ərzaq təhlükəsizliyi
Kənd təsərrüfatının qadınlaşması ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı problemlərə səbəb ola bilər. Xüsusilə də yoxsulluq və məhdud məhsuldarlıq bu problemləri artırır. 1990-cı illərdə həyata keçirilən struktur islahatları nəticəsində gübrə və toxum subsidiyaları ləğv edildi, bu da məhsuldarlığın azalmasına səbəb oldu. Bir çox kənd təsərrüfatı ailələri ərzaq təhlükəsizliyinin təhlükəsi altına düşdü.
Tənqidlər
Bu tendensiya ilə bağlı əsas tənqidlərdən biri, kifayət qədər dəqiq məlumatların olmamasıdır. Mövcud məlumatları fərqli şəkildə şərh etmək mümkündür. Bəzi mütəxəssislər qadınların kənd təsərrüfatında iştirakının artdığını, digərləri isə kişilərin kənd təsərrüfatından uzaqlaşdığını, qadınların isə eyni səviyyədə qaldığını iddia edirlər. Daha yaxşı məlumatlar olmadan, bu tendensiyanın səbəblərini tam müəyyənləşdirmək çətindir. İnkişaf etməkdə olan ölkələr çox geniş bir qrup təşkil edir və bu bölgələr arasındakı fərqlər nəzərə alınmalıdır. Bir bölgədə müşahidə edilən bir tendensiya başqa bir bölgə üçün keçərli olmaya bilər.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Gender | Food and Agriculture Organization of the United Nations". www.fao.org.
- Deere, 2009 p. 99
- Robinson-Pant, Anna. Learning knowledge and skills for agriculture to improve rural livelihoods (PDF). UNESCO. 2016. 30. ISBN .
- World Bank, FAO & IFAD. 2009. Gender in agriculture sourcebook. Washington, DC. World Bank.
- "WomenWatch: Women, Gender Equality and Climate Change". www.un.org.
- ActionAid 2010
- Whitehead, 2009 p.45
- Reardon and Vosti 1995
- Whitehead, 2009 p.43
- Boserup, 1970
- Deere, 2009 p. 121
- Whitehead, 2009 p.39
- Cornheil 2008 http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2007/11/08/000310607_20071108143621/Rendered/PDF/41367optmzd0Fe1Agriculture01PUBLIC1.pdf
- Whitehead, 2009 p. 50
- Razavi, 2009 p.4
- ActionAid (2010). Womens rights and access to land http://www.actionaid.it/filemanager/cms_actionaid/images/DOWNLOAD/Rapporti_DONNE_pdf/HerMile_AAItaly.pdf
- Deere 2009, p. 107
- Whitehead 2009, p. 51
Mənbə
- Boserup, Ester (1970.) PP 15–65 Woman's Role in Economic Development. Male and female farming systems. London: Earthscan.
- Deere, Carmen Diana (2009.) PP 99–127 The Gendered Impacts of Liberalization. The Feminization of Agriculture?: The Impact of Economic Restructuring in Rural Latin America. United Nations Institute for Social Development.
- Razavi, Shahra (2009.) PP 1–34 The Gendered Impacts of Liberalization. The Gendered Impacts of Liberalization: Towards "Embedded Liberalism?". United Nations Institute for Social Development.
- Reardon, T. and S.A. Vosti (1995). “Links between rural poverty and the environment in developing countries: Asset categories and investment poverty.” World Development, Vol. 23(9) pp 1495–1506.
- Whitehead, Ann (2009.) PP 37–62 The Gendered Impacts of Liberalization. The Gendered Impacts of Liberalization Policies on African Agricultural Economies and Rural Livelihoods. United Nations Institute for Social Development.
Xarici keçidlər
- ActionAid Official Website
- "Female Face of Farming" infographic
- The feminisation of agriculture in Odia language
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Feminist iqtisadiyyatda kend teserrufatinin feminizasiyasi ing Feminization of agriculture xususile inkisaf etmekde olan olkelerde qadinlarin kend teserrufati sektorunda istirakinin olcule bilen derecede artmasini ifade edir Bu hadise 1960 ci illerden baslayaraq zamanla daha da artmisdir 1990 ci illerde liberallasma dovrunde bu tendensiya daha da guclenmis ve kend qadinlari ucun menfi tesirler yaranmisdir Bundan sonra kend teserrufati bazarlari gender ferqlerine esaslanan institutlara cevrilmis ve kisilerle qadinlara ferqli sekilde tesir etmeye baslamisdir 2009 cu ilde Dunya Banki FAO ve IFAD in arasdirmalarina gore dunya uzre kend teserrufati ile mesgul olan kicik fermerlerin 80 den coxu qadinlar olmusdur Bunun esas sebebi kisilerin diger sektorlarda is tapmaq ucun kendleri terk etmesi olmusdur BMT ise emek sektorunda calisan qadinlarin 45 80 nin kend teserrufatinda islediyini mueyyen etmisdir Bu termin bir nece basqa fenomene de aid edilir meselen kend teserrufati isci quvvesinde qadinlarin sayinin artmasi kisilerin kendlerden kutlevi sekilde koc etmesi qadinlarin kend teserrufatinda istehsal imkanlarinin azalmasi ve kend teserrufatinda qadin emeyinin daha az qiymetlendirilmesi Aktivistler bu tendensiyanin tehlukeli oldugunu ve erzaq tehlukesizliyine menfi tesir etdiyini bildirirler TarixiQadinlarin kend teserrufatinda rolu 1960 ci illerden etibaren artmis ve bu tendensiya davam etmisdir Qadinlar getdikce daha cox ev teserrufatlarinin rehberi kimi qeyde alinir ve oz fermalarini kisi desteyi olmadan idare edirler Ancaq bu tip ev teserrufatlari adeten daha kasib olur Onlarin torpaq saheleri daha kicik olur ve mehsuldar resurslara tehsil aletler ve toxum kimi imkanlara daha az cixislari olur Bu veziyyet investisiya kasibligi ing investment poverty adlandirilir Kend teserrufati ile mesgul olan qadinlar hemcinin sosial elaqeler baximindan da mehdudiyyetler yasayir meselen kredit ve bazar sebekelerine cixislari daha az olur Kend teserrufati muhitinde iki esas istehsal istiqameti movcuddur ozunu temin etmeye yonelmis teserrufatlar ve ixrac yonumlu teserrufatlar Qadinlarin rehberlik etdiyi teserrufatlar daha cox ozunu temin etmeye yonelmis olur ve bu da onlari kasibliga daha hessas edir Kisilerin rehberlik etdiyi teserrufatlar ise daha cox ixrac mehsullari istehsal edir ve daha cox torpaq sahesine sahibdir Struktur islahatlarindan sonra ixrac yonumlu teserrufatlar qiymet deyisikliklerine qarsi daha hessas oldular ve qadin fermerler daha cox cetinlik yasamaga basladilar Qadinlar tedricen yuksek gelir getiren ixrac mehsullarindan imtina ederek oz ehtiyaclarini odeyen kend teserrufatina yoneldiler Tarixen kend teserrufati esasen kisiler terefinden idare olunurdu cunki agir isler xususile de torpagin sumlanmasi adeten kisiler terefinden yerine yetirilirdi Bir cox bolgelerde bu gun de kisiler kend teserrufatinda ustunluk teskil edirler Ekincilik texnologiyalari xususile de sum aletleri kisilerin dominant oldugu teserrufat modeline getirib cixarmisdir Gelir menbelerinin saxelendirilmesiKecmisde kend teserrufati sahesine yuksek vergiler tetbiq olunurdu ve idxal rusumlari artirilmisdi Bu siyasetin meqsedi kend teserrufatindan gelen gelirleri seher iqtisadiyyatinin inkisafina yoneltmek idi Neticede seherlerde daha yuksek maasli isler yarandi ve kisiler bu islere ustunluk vererek kend teserrufatindan uzaqlasmaga basladilar Bu erken miqrasiya dovru kend yerlerinde gelir menbelerinin saxelendirilmesi ucun ilk cehd idi Qadinlar ise kendlerde qalaraq tarlalarda islemeye ve eyni zamanda aile qaygilarini oz uzerlerine goturmeye mecbur oldular Bu tendensiya 1990 ci illerin liberallasma siyasetleri zamani daha da suretlendi Kend teserrufatina tetbiq olunan vergiler ve subsidiyalar legv edildi neticede kend teserrufatindan gelen gelirler azaldi Seherlerde senaye muessiseleri baglandi ve bu da iqtisadi gerilemeye sebeb oldu DiskriminasiyaKisi ve qadinlarin emek bazarina cixisi ve bazarda aldiqlari deyerler sosial normalara esasen mueyyen edilir Kisiler esas aile qazanc getirenler kimi qebul edildiyi ucun daha cox maas alirlar ve il boyu isle temin olunurlar Qadinlar ise ikinci dereceli isci quvvesi hesab edilir ve movsumi ve ya muveqqeti islerde islemeye mecbur olurlar Bu movqeler ise adeten asagi gelirli ve az bacariq teleb eden islerdir Qadinlar yuksek maasli isler ucun reqabet aparmaga cesaretlendirilmir Ixrac yonumlu aqrobiznesler bu stereotipleri daha da guclendirir Cox vaxt qadinlar movsumi islerde calisir ve daimi islere qebul edilmir Bu asagi maasli islerde maas artimi yoxdur ve bezen bu isler ucun savad teleb edilir Kisilerin tehsil seviyyesi daha yuksek olduguna gore qadinlar bu isler ucun yararsiz hesab edilir Erzaq tehlukesizliyiKend teserrufatinin qadinlasmasi erzaq tehlukesizliyi ile bagli problemlere sebeb ola biler Xususile de yoxsulluq ve mehdud mehsuldarliq bu problemleri artirir 1990 ci illerde heyata kecirilen struktur islahatlari neticesinde gubre ve toxum subsidiyalari legv edildi bu da mehsuldarligin azalmasina sebeb oldu Bir cox kend teserrufati aileleri erzaq tehlukesizliyinin tehlukesi altina dusdu TenqidlerBu tendensiya ile bagli esas tenqidlerden biri kifayet qeder deqiq melumatlarin olmamasidir Movcud melumatlari ferqli sekilde serh etmek mumkundur Bezi mutexessisler qadinlarin kend teserrufatinda istirakinin artdigini digerleri ise kisilerin kend teserrufatindan uzaqlasdigini qadinlarin ise eyni seviyyede qaldigini iddia edirler Daha yaxsi melumatlar olmadan bu tendensiyanin sebeblerini tam mueyyenlesdirmek cetindir Inkisaf etmekde olan olkeler cox genis bir qrup teskil edir ve bu bolgeler arasindaki ferqler nezere alinmalidir Bir bolgede musahide edilen bir tendensiya basqa bir bolge ucun kecerli olmaya biler Hemcinin baxYoxsullugun feminizasiyasiIstinadlar Gender Food and Agriculture Organization of the United Nations www fao org Deere 2009 p 99 Robinson Pant Anna Learning knowledge and skills for agriculture to improve rural livelihoods PDF UNESCO 2016 30 ISBN 978 92 3 100169 7 World Bank FAO amp IFAD 2009 Gender in agriculture sourcebook Washington DC World Bank WomenWatch Women Gender Equality and Climate Change www un org ActionAid 2010 Whitehead 2009 p 45 Reardon and Vosti 1995 Whitehead 2009 p 43 Boserup 1970 Deere 2009 p 121 Whitehead 2009 p 39 Cornheil 2008 http www wds worldbank org external default WDSContentServer WDSP IB 2007 11 08 000310607 20071108143621 Rendered PDF 41367optmzd0Fe1Agriculture01PUBLIC1 pdf Whitehead 2009 p 50 Razavi 2009 p 4 ActionAid 2010 Womens rights and access to land http www actionaid it filemanager cms actionaid images DOWNLOAD Rapporti DONNE pdf HerMile AAItaly pdf Deere 2009 p 107 Whitehead 2009 p 51MenbeBoserup Ester 1970 PP 15 65 Woman s Role in Economic Development Male and female farming systems London Earthscan Deere Carmen Diana 2009 PP 99 127 The Gendered Impacts of Liberalization The Feminization of Agriculture The Impact of Economic Restructuring in Rural Latin America United Nations Institute for Social Development Razavi Shahra 2009 PP 1 34 The Gendered Impacts of Liberalization The Gendered Impacts of Liberalization Towards Embedded Liberalism United Nations Institute for Social Development Reardon T and S A Vosti 1995 Links between rural poverty and the environment in developing countries Asset categories and investment poverty World Development Vol 23 9 pp 1495 1506 Whitehead Ann 2009 PP 37 62 The Gendered Impacts of Liberalization The Gendered Impacts of Liberalization Policies on African Agricultural Economies and Rural Livelihoods United Nations Institute for Social Development Xarici kecidlerActionAid Official Website Female Face of Farming infographic The feminisation of agriculture in Odia language