Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kəbə basqını — Kəbədə 20 noyabr 1979-cu ildə başlayan və 4 dekabr 1979-cu ilə qədər davam edən silahlı qarşıdurma.
| Kəbə basqını | |
|---|---|
 Kəbəyə çatan dəhlizlərdə əməliyyata qatılan Səudiyyə Ərəbistanı əsgərləri | |
| Hücum yeri | Kəbə, Məkkə Səudiyyə Ərəbistanı |
| Vaxt | 20 noyabr 1979 – 4 dekabr 1979 |
| Hücum üsulu | Kütləvi |
| Həlak olanlar | 244 |
| Yaralılar | 451 |
| Terrorçu sayı | 243-1000 |
| Terrorçular | Cuheyman əl-Uteybi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu basqını təşkil edən qrupun başında 1955-1973-cü illərdə Səudiyyə Ərəbistanı Milli Qvardiyasında xidmət etmiş Cuheyman əl-Uteybi dayanırdı. Basqın zamanı o, təbliğat aparmaq üçün Məscidül-Həramdakı camaatı girov götürür, rəhbərlikdən siyasi tələblər irəli sürür və qaynı Məhəmməd ibn Abdullah əl-Kəhtanini Mehdi elan edir. İki həftə davam edən basqın, Fransanın antiterror birləşmələrinin dəstəyi ilə baş tutan hərbi əməliyyat nəticəsində başa çatıb və əsir götürülən basqınçıların bütün üzvləri, o cümlədən Cuheyman əl-Uteybi, Səudiyyə Ərəbistanı qanunlarına əsasən qolları kəsildikdən sonra edam edilib.
Basqın öncəsi
Basqına rəhbərlik edən Cuheyman əl-Uteybi Nəcdin köklü bədəvi qəbilələrindən biri olan Uteybə qəbiləsindən idi. Babası olduğu iddia edilən Sultan ibn Bəcad əl-Uteybi bu bölgədə 1920-ci illərin sonunda Səud sülaləsinə qarşı üsyan qaldıran Sələfi Müsəlman QardaşlığıQardaşlıq hərəkatına rəhbərlik etmişdi. Əsgərlikdən ayrıldıqdan sonra 1973-cü ildə Mədinədə universitet təhsilinə başlayan Uteybi, gələcəkdə bacısı ilə evlənəcəyi, basqının digər mühüm üzvü olan Məhəmməd Abdullah əl-Kəhtani ilə tanış olur. Təhsil aldığı müddətdə mehdilik və fitnə hədislərinə diqqət yetirmiş, dünyanın sonu ilə bağlı hədisləri o dövrün dünya şəraiti ilə uyğunlaşdırmışdır. Sələfi və vəhhabi inanclarına uyğun olaraq İslama dəvət adlı qrup təşkil edib və tərəfdarlar toplayıb. 1978-ci ilin yayında Uteybinin başçılığı ilə onun yüz nəfər ardıcılı Səudiyyə rəhbərliyinə qarşı nümayiş təşkil etsə də, sorğu-suallardan sonra “zərərsiz” olduqları qəınaətinə gələrək sərbəst buraxılıblar.
Varlı çevrələrdən əldə etdikləri vəsaitləri bu aksiyada istifadə etmək üçün ayıran Uteybi və tərəfdarları, Səudiyyə ordusundan da qaçaqmalçılıq yolu ilə silah, sursat və müxtəlif texnika gətirərək Kəbə ətrafındakı dəhlizlərdə gizlədiblər.
Basqın
Hicri təqvimlə 1400-cü il məhərrəm ayının 1-də (20 noyabr 1979-cu il) səhər namazı vaxtı Məhəmməd ibn Abdullah Əl Səbilin imamlıq etdiyi namazdan sonra basqın təşkil edilmişdir. Məscidin aşağı mərtəbələrində və dəhlizlərində əvvəllər gizlədilən texnika, silah, sursat və məişət əşyaları üzə çıxarılaraq, müdafiə nizamına başlanılıR. Məscidin qapıları bağlanır, əvvəlcə məscidin içindəki səs sistemi ələ keçirilir, anonslarla təbliğat başladılır. İlk elan ediləcək şey Mehdinin zühurudur. Makam-ı İbrahim ilə Qara daş arasındakı yerdə basqınçılar beyət mərasimi keçirirlər.
Həcc dövründən təxminən iki həftə sonra olduğu və belə bir müstəsna günün ilk namazı olduğu üçün Məscidül-Həramda 50.000-100.000 müsəlman girov saxlanılır. Bu girovlar arasında neft naziri Yamaninin ailəsi də olub. Sonradan təbliğat apardıqları zəvvarların getməsinə icazə verilir. Girovların əksəriyyəti, o cümlədən Kəbənin imamı Məhəmməd bin Abdullah Əl Səbil beləliklə azad edilir və onların çox az bir hissəsi basqınçılara qoşulur. Hadisə haqqında məlumatı yaymağa imkan verən iki mümkün vəziyyət var. Əvvəlcə reyd başlayanda tikinti işlərinin aparıldığı ərazidə basqınçılar telefon xətlərini kəsməmiş və basqın barədə məlumat verə bilmişlər. Digər bir məlumat isə odur ki, camaatın əksəriyyəti ilə birlikdə məscidi tərk edən imam xəbəri çatdırmışdır.
Basqının əvvəlində baş verən hadisə , çox gərgin Səudiyyə Ərəbistanı-İran münasibətləri və şiə anlayışında mühüm yer tutan “Mehdi”lik iddiası nəzərə alınaraq İran İslam İnqilabı ilə əlaqələririlir. Hadisə dinlənildikdən sonra Kəbə basqınına görə ABŞ-nin məsuliyyət daşıdığını düşünən bir qrup Amerikanın İslamabaddakı səfirliyinə basqın edir.
Məqsədlər
Basqını həyata keçirən qrupun bəzi dini və siyasi tələbləri var idi. Basqının rəhbəri Cuheyman əl-Uteybi qaynı Məhəmməd Abdullah əl-Kəhtanini Mehdi elan edərək, bütün möminləri ona beyət etməyə çağırıb. O, həmçinin Səudiyyə rejimini dəstəkləyən üləmalardan bundan əl çəkməyi tələb edib. Əslində hücumdan sonra da basqında iştirak edənlərin qeyri-islamçı elan edilməsinə qarşı çıxan və onları “silahlı qrup” adlandıran din xadimləri olub. Basqınçıların digər siyasi tələbləri arasında Səud Xanədanının təkfir edilərək xarici şirkətlərlə iş görənlərlə birlikdə mühakimə olunması, dini prinsiplərə əsaslanan dövlət anlayışının qurulması, neft hasilatının azaldılması, ölkədəki xarici bazaların bağlanması və əsgərlərin çıxarılması, mədəni deformasiyanın qarşısını almaq üçün Qərb dövlətləri ilə əlaqələrin kəsilməsi daxil idi.
Mühasirə
Əbu Qubeys dağında mövqe tutan və ya minarələrə və hündür yerlərə qalxan Uteybinin adamları Kəbəni əhatə edən Səudiyyə qoşunlarını izləyə bilir və onların Hərəmi-şərifə yaxınlaşmasına imkan vermirdilər. Digər tərəfdən, Səudiyyə Ərəbistanı administrasiyası onların sayından tutmuş, əllərindəki imkanlara və gördüyü hazırlıqlara qədər heç bir şey haqqında dəqiq məlumata sahib deyildilər. Hadisələrin qızışmaması və qəzəblə ölkəyə nəzarəti tamamilə itirməmək üçün başda Mədinə və Taif olmaqla bəzi şəhərlərdə komendant saatı tətbiq edilir. Məkkə tamamilə boşaldılır və şəhərlə əlaqə tamamilə kəsilir. Nəşrlərə, ünsiyyət imkanlarına, ölkəyə giriş-çıxışa nəzarət, xüsusən də jurnalistlərə qoyulan nəzarət gücləndirilir.
Verilən fətvaya uyğun olaraq, onların verilən müddətdə təslim olmamaları nəticəsində əməliyyat başlaır. Basqının altıncı günündə ilk cavab cəhdləri Səudiyyə qüvvələrinin snayper atəşi ilə geri çəkilməsi ilə nəticələnir. Sonrakı günlərdə Pakistandan gələn xüsusi təlim keçmiş komando birliyi də ciddi töhfə verə bilmir. Nəhayət, Valeri Jiskar d'Estendən xahiş edərək, Fransanın terrorla mübarizə bölməsini çağırmağı qərara alınır. Halbuki qeyri-müsəlmanların Məkkəyə daxil olması dini cəhətdən qadağan edilmişdi. Bu qadağa o zaman Məkkə qazisi tərəfindən verilən fətva ilə həll olundu və fransız əsgərləri Məkkəyə gəlməmişdən əvvəl kağız üzərində yazılmış sözləri oxuyaraq Kəbənin ətrafına yerləşdirilə bildilər.
Yerdən məscidin qapılarına və havadan içəriyə təşkil edilən əməliyyatla məscidin birinci və yuxarı mərtəbələri ələ keçirilir. Aşağı mərtəbədə hələ də orada olan və müqavimət göstərənlərə qarşı fransız bölməsinin hazırladığı strategiya ilə mübarizə aparılır. Koridorlarda və aşağıda gizlənənlərə sinir sisteminə təsir göstərən qazlarla iflic edilir. Bundan əlavə, o dövrdə dəyişdirilən Məkkənin su infrastrukturu olan kanallar Məscidül-Harama istiqamətləndirilərək yenidən təşkil edilir. Kəbəyə və dəhlizlərə vurulan suya elektrik verilərkən içəridəkilərin çoxu həlak olur. Əməliyyatda əl-Uteybi sağ-salamat ələ keçirilir, Mehdilik iddiası ilə ortaya çıxan əl-Kəhtani isə öldürülür.
Sonrası
Tutulan bütün fəallar Səudiyyə qanunlarına və verilən fətvalara uyğun olaraq hərbi məhkəmə tərəfindən edam cəzasına məhkum edilib. Bu cəzalarda “Maidə” surəsinin 33-cü ayəsi əsas mənbələrdən biri olmuşdur: “Allaha və Onun Elçisinə qarşı müharibə edənlərin və yer üzündə fitnə-fəsad törətməyə səy göstərənlərin cəzası ancaq öldürülmək, və ya çarmıxa çəkilmək, ya əl və ayaqlarını çarpazvari kəsmək və yaxud da yaşadıqları yerdən sürgün edilməkdir. Bu, onlar üçün dünyada bir rüsvayçılıqdır. Axirətdə isə onları böyük bir əzab gözləyir.”
170 nəfərin cəzasının icrası ölkənin səkkiz müxtəlif şəhərində həyata keçirilir. Basqınçılar qolları kəsilərək edam edilir. Təşkilatçı kimi tanınan 63 fəalın qolları, ayaqları və başları kəsilərək edam edilib. 63 fəal, o cümlədən əl-Uteybi 1980-ci il yanvarın 9-da Məkkədə açıq şəkildə edam edilmişdir.
Bu nəşrin arxa planı redaktorlar tərəfindən aydınlaşdırılmayıb və ya açıqlanmayıb. Bir fikrə görə, hadisələrdə bəzi səudiyyəli şahzadələrin də iştirak etdiyi iddia edilirdi, lakin dövrün kralı Xalid ibn Əbdüləziz əl-Səud bu şahzadələri cəzalandırmaqdan çəkinir, ancaq bəzilərini sürgünə göndərir. Digər bir məqam isə odur ki, silahların gizlədilməsinə kömək etdiyi iddia edilən Səudiyyə Bin Laden Qrupu Kəbənin tikintisində iştirak edib, lakin onlar Səud xanədanı ilə əlaqələrindən istifadə etməklə yaxa qurtarıblar.
Xüsusən də bu hadisədən sonra Səudiyyə Ərəbistanı hökumətinin ölkədəki vəhhabi, sələfi və şiə təriqətlərindən olan fundamental və ekstremist qruplara münasibəti sərtləşdi və qanunlarda geniş dəyişikliklər edildi. Digər tərəfdən, Cuheyman əl-Uteybi hələ də anti-Səudiyyə sələfi-vəhhabi hərəkatı tərəfindən dəli bir qəhrəman kimi görünür və hörmətlə xatırlanır; yalnız Mehdilik iddiası və Kəbədəki aksiyanın təşkili tənqid olunur.
İstinadlar
- "The Dream That Became A Nightmare" (PDF). Al Majalla. 1533: . 20 Noyabr 2009. 2012-07-15 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 15 İyul 2012.
- "Tam 30 yıl oldu Kâbe baskını esrarını hâlâ muhafaza ediyor". 12 mart 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 13 Mart 2016.
- "Diyanet İşleri Başkanlığı Meali". 13 Mart 2016. 18 noyabr 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr 2022.
- "Esrarını koruyan bir olay: Kâbe baskını". 26 dekabr 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr 2022.
- "Pelin Çift ile Öteki Gündem - Kâbe'nin Tarihi - 23.02.2014". 2023-07-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kebe basqini Kebede 20 noyabr 1979 cu ilde baslayan ve 4 dekabr 1979 cu ile qeder davam eden silahli qarsidurma Kebe basqiniKebeye catan dehlizlerde emeliyyata qatilan Seudiyye Erebistani esgerleriHucum yeri Kebe Mekke Seudiyye ErebistaniVaxt 20 noyabr 1979 4 dekabr 1979Hucum usulu KutleviHelak olanlar 244Yaralilar 451Terrorcu sayi 243 1000Terrorcular Cuheyman el Uteybi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bu basqini teskil eden qrupun basinda 1955 1973 cu illerde Seudiyye Erebistani Milli Qvardiyasinda xidmet etmis Cuheyman el Uteybi dayanirdi Basqin zamani o tebligat aparmaq ucun Mescidul Heramdaki camaati girov goturur rehberlikden siyasi telebler ireli surur ve qayni Mehemmed ibn Abdullah el Kehtanini Mehdi elan edir Iki hefte davam eden basqin Fransanin antiterror birlesmelerinin desteyi ile bas tutan herbi emeliyyat neticesinde basa catib ve esir goturulen basqincilarin butun uzvleri o cumleden Cuheyman el Uteybi Seudiyye Erebistani qanunlarina esasen qollari kesildikden sonra edam edilib Basqin oncesiBasqina rehberlik eden Cuheyman el Uteybi Necdin koklu bedevi qebilelerinden biri olan Uteybe qebilesinden idi Babasi oldugu iddia edilen Sultan ibn Becad el Uteybi bu bolgede 1920 ci illerin sonunda Seud sulalesine qarsi usyan qaldiran Selefi Muselman QardasligiQardasliq herekatina rehberlik etmisdi Esgerlikden ayrildiqdan sonra 1973 cu ilde Medinede universitet tehsiline baslayan Uteybi gelecekde bacisi ile evleneceyi basqinin diger muhum uzvu olan Mehemmed Abdullah el Kehtani ile tanis olur Tehsil aldigi muddetde mehdilik ve fitne hedislerine diqqet yetirmis dunyanin sonu ile bagli hedisleri o dovrun dunya seraiti ile uygunlasdirmisdir Selefi ve vehhabi inanclarina uygun olaraq Islama devet adli qrup teskil edib ve terefdarlar toplayib 1978 ci ilin yayinda Uteybinin basciligi ile onun yuz nefer ardicili Seudiyye rehberliyine qarsi numayis teskil etse de sorgu suallardan sonra zerersiz olduqlari qeinaetine gelerek serbest buraxiliblar Varli cevrelerden elde etdikleri vesaitleri bu aksiyada istifade etmek ucun ayiran Uteybi ve terefdarlari Seudiyye ordusundan da qacaqmalciliq yolu ile silah sursat ve muxtelif texnika getirerek Kebe etrafindaki dehlizlerde gizledibler Edamdan onceye aid olan Cuheyman el Uteybinin fotosuBasqinHicri teqvimle 1400 cu il meherrem ayinin 1 de 20 noyabr 1979 cu il seher namazi vaxti Mehemmed ibn Abdullah El Sebilin imamliq etdiyi namazdan sonra basqin teskil edilmisdir Mescidin asagi mertebelerinde ve dehlizlerinde evveller gizledilen texnika silah sursat ve meiset esyalari uze cixarilaraq mudafie nizamina baslaniliR Mescidin qapilari baglanir evvelce mescidin icindeki ses sistemi ele kecirilir anonslarla tebligat basladilir Ilk elan edilecek sey Mehdinin zuhurudur Makam i Ibrahim ile Qara das arasindaki yerde basqincilar beyet merasimi kecirirler Hecc dovrunden texminen iki hefte sonra oldugu ve bele bir mustesna gunun ilk namazi oldugu ucun Mescidul Heramda 50 000 100 000 muselman girov saxlanilir Bu girovlar arasinda neft naziri Yamaninin ailesi de olub Sonradan tebligat apardiqlari zevvarlarin getmesine icaze verilir Girovlarin ekseriyyeti o cumleden Kebenin imami Mehemmed bin Abdullah El Sebil belelikle azad edilir ve onlarin cox az bir hissesi basqincilara qosulur Hadise haqqinda melumati yaymaga imkan veren iki mumkun veziyyet var Evvelce reyd baslayanda tikinti islerinin aparildigi erazide basqincilar telefon xetlerini kesmemis ve basqin barede melumat vere bilmisler Diger bir melumat ise odur ki camaatin ekseriyyeti ile birlikde mescidi terk eden imam xeberi catdirmisdir Basqinin evvelinde bas veren hadise cox gergin Seudiyye Erebistani Iran munasibetleri ve sie anlayisinda muhum yer tutan Mehdi lik iddiasi nezere alinaraq Iran Islam Inqilabi ile elaqeleririlir Hadise dinlenildikden sonra Kebe basqinina gore ABS nin mesuliyyet dasidigini dusunen bir qrup Amerikanin Islamabaddaki sefirliyine basqin edir Meqsedler Basqini heyata keciren qrupun bezi dini ve siyasi telebleri var idi Basqinin rehberi Cuheyman el Uteybi qayni Mehemmed Abdullah el Kehtanini Mehdi elan ederek butun mominleri ona beyet etmeye cagirib O hemcinin Seudiyye rejimini destekleyen ulemalardan bundan el cekmeyi teleb edib Eslinde hucumdan sonra da basqinda istirak edenlerin qeyri islamci elan edilmesine qarsi cixan ve onlari silahli qrup adlandiran din xadimleri olub Basqincilarin diger siyasi telebleri arasinda Seud Xanedaninin tekfir edilerek xarici sirketlerle is gorenlerle birlikde muhakime olunmasi dini prinsiplere esaslanan dovlet anlayisinin qurulmasi neft hasilatinin azaldilmasi olkedeki xarici bazalarin baglanmasi ve esgerlerin cixarilmasi medeni deformasiyanin qarsisini almaq ucun Qerb dovletleri ile elaqelerin kesilmesi daxil idi MuhasireSefa ve Merve tepeleri arasindaki herekat sirasinda yukselen dumanlar Ebu Qubeys daginda movqe tutan ve ya minarelere ve hundur yerlere qalxan Uteybinin adamlari Kebeni ehate eden Seudiyye qosunlarini izleye bilir ve onlarin Heremi serife yaxinlasmasina imkan vermirdiler Diger terefden Seudiyye Erebistani administrasiyasi onlarin sayindan tutmus ellerindeki imkanlara ve gorduyu hazirliqlara qeder hec bir sey haqqinda deqiq melumata sahib deyildiler Hadiselerin qizismamasi ve qezeble olkeye nezareti tamamile itirmemek ucun basda Medine ve Taif olmaqla bezi seherlerde komendant saati tetbiq edilir Mekke tamamile bosaldilir ve seherle elaqe tamamile kesilir Nesrlere unsiyyet imkanlarina olkeye giris cixisa nezaret xususen de jurnalistlere qoyulan nezaret guclendirilir Verilen fetvaya uygun olaraq onlarin verilen muddetde teslim olmamalari neticesinde emeliyyat baslair Basqinin altinci gununde ilk cavab cehdleri Seudiyye quvvelerinin snayper atesi ile geri cekilmesi ile neticelenir Sonraki gunlerde Pakistandan gelen xususi telim kecmis komando birliyi de ciddi tohfe vere bilmir Nehayet Valeri Jiskar d Estenden xahis ederek Fransanin terrorla mubarize bolmesini cagirmagi qerara alinir Halbuki qeyri muselmanlarin Mekkeye daxil olmasi dini cehetden qadagan edilmisdi Bu qadaga o zaman Mekke qazisi terefinden verilen fetva ile hell olundu ve fransiz esgerleri Mekkeye gelmemisden evvel kagiz uzerinde yazilmis sozleri oxuyaraq Kebenin etrafina yerlesdirile bildiler Yerden mescidin qapilarina ve havadan iceriye teskil edilen emeliyyatla mescidin birinci ve yuxari mertebeleri ele kecirilir Asagi mertebede hele de orada olan ve muqavimet gosterenlere qarsi fransiz bolmesinin hazirladigi strategiya ile mubarize aparilir Koridorlarda ve asagida gizlenenlere sinir sistemine tesir gosteren qazlarla iflic edilir Bundan elave o dovrde deyisdirilen Mekkenin su infrastrukturu olan kanallar Mescidul Harama istiqametlendirilerek yeniden teskil edilir Kebeye ve dehlizlere vurulan suya elektrik verilerken iceridekilerin coxu helak olur Emeliyyatda el Uteybi sag salamat ele kecirilir Mehdilik iddiasi ile ortaya cixan el Kehtani ise oldurulur SonrasiYaxalanan Uteybi ve adamlariYaxalanan basqkincilar Tutulan butun feallar Seudiyye qanunlarina ve verilen fetvalara uygun olaraq herbi mehkeme terefinden edam cezasina mehkum edilib Bu cezalarda Maide suresinin 33 cu ayesi esas menbelerden biri olmusdur Allaha ve Onun Elcisine qarsi muharibe edenlerin ve yer uzunde fitne fesad toretmeye sey gosterenlerin cezasi ancaq oldurulmek ve ya carmixa cekilmek ya el ve ayaqlarini carpazvari kesmek ve yaxud da yasadiqlari yerden surgun edilmekdir Bu onlar ucun dunyada bir rusvayciliqdir Axiretde ise onlari boyuk bir ezab gozleyir 170 neferin cezasinin icrasi olkenin sekkiz muxtelif seherinde heyata kecirilir Basqincilar qollari kesilerek edam edilir Teskilatci kimi taninan 63 fealin qollari ayaqlari ve baslari kesilerek edam edilib 63 feal o cumleden el Uteybi 1980 ci il yanvarin 9 da Mekkede aciq sekilde edam edilmisdir Bu nesrin arxa plani redaktorlar terefinden aydinlasdirilmayib ve ya aciqlanmayib Bir fikre gore hadiselerde bezi seudiyyeli sahzadelerin de istirak etdiyi iddia edilirdi lakin dovrun krali Xalid ibn Ebduleziz el Seud bu sahzadeleri cezalandirmaqdan cekinir ancaq bezilerini surgune gonderir Diger bir meqam ise odur ki silahlarin gizledilmesine komek etdiyi iddia edilen Seudiyye Bin Laden Qrupu Kebenin tikintisinde istirak edib lakin onlar Seud xanedani ile elaqelerinden istifade etmekle yaxa qurtariblar Xususen de bu hadiseden sonra Seudiyye Erebistani hokumetinin olkedeki vehhabi selefi ve sie teriqetlerinden olan fundamental ve ekstremist qruplara munasibeti sertlesdi ve qanunlarda genis deyisiklikler edildi Diger terefden Cuheyman el Uteybi hele de anti Seudiyye selefi vehhabi herekati terefinden deli bir qehreman kimi gorunur ve hormetle xatirlanir yalniz Mehdilik iddiasi ve Kebedeki aksiyanin teskili tenqid olunur Istinadlar The Dream That Became A Nightmare PDF Al Majalla 1533 20 Noyabr 2009 2012 07 15 tarixinde PDF Istifade tarixi 15 Iyul 2012 Tam 30 yil oldu Kabe baskini esrarini hala muhafaza ediyor 12 mart 2016 tarixinde Istifade tarixi 13 Mart 2016 Diyanet Isleri Baskanligi Meali 13 Mart 2016 18 noyabr 2015 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2022 Esrarini koruyan bir olay Kabe baskini 26 dekabr 2015 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2022 Pelin Cift ile Oteki Gundem Kabe nin Tarihi 23 02 2014 2023 07 26 tarixinde Istifade tarixi 2022 12 15