Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kölgə — işığın şəffaf olmayan bir obyekt tərəfindən qarşısının kəsilməsi ilə işıqlı bir yerdə meydana gələn qaranlıq sahədir.
Bu məqaləni lazımdır. |
İşıq mənbəyindən çıxan işıq bir cismə dəydikdə, cisimin işıqlandırılmış üzünün əksi tərəfində formalaşan qaranlıq hissəyə kölgə deyilir.
Bir nöqtəvi işıq mənbəyindən çıxan şüalar düz xətti bir yol izləyirlər. Mənbədən gələn bəzi şüalar qarşısında yerləşdirilən qeyri-şəffaf bir cismin arxasına keçə bilər, bəzi şüalar isə keçə bilmir. İşıq mənbəyindən çıxan heç bir işığın çata bilmədiyi cismin arxasındakı hissəyə tam kölgə deyilir. Bəzi şüaların çata bildiyi və bəzilərinin çata bilmədiyi hissədə meydana gələn qaranlığa isə yarı kölgə deyilir. Cismin kölgəsi obyektdən uzaqlaşdıqca böyüyür, yaxınlaşdıqca kiçilir. Belə hadisələrə insanlar kölgə deyir. Ən böyük kölgələr səhərlər və axşam qaranlıq düşməzdən əvvəl yaranır. Eyni zamanda, günəş saatı kölgə ilə göstərilən rəqəmə görə vaxtı göstərir.
Ancaq günəş saatları dəqiq vaxtı göstərə bilmədikləri üçün artıq istifadə edilmirlər. Bu gün istifadə olunan saatlarda isə vaxtı göstərməkdə çox da böyük səhvlərə yol verilməmişdir. Türkiyədə isə insan kölgəsi yay aylarında şimala, qış aylarında isə cənuba düşür
Astronomiya
Üç ay (Callisto, Europa və Io) və onların kölgələri Yupiter boyunca parad keçir. Umbra, penumbra və antumbra adları tez-tez astronomik obyektlərin yaratdığı kölgələr üçün istifadə olunur, baxmayaraq ki, bəzən günəş ləkələri kimi qaranlıq səviyyələrini təsvir etmək üçün istifadə olunur. Astronomik obyektin görünən böyüklüyü 4-ə bərabər və ya aşağı olduqda, insan tərəfindən görünən kölgələr salır. Yerə görünən kölgələri proyeksiya edə bilən yeganə astronomik obyektlər Günəş, Ay və düzgün şəraitdə Venera və ya Yupiterdir. Gecə, planetin yarımkürəsinin orbital ulduzuna baxan günəş işığının qarşısını alması nəticəsində yaranır.
Yerin Aya atdığı kölgə Ay tutulmasıdır. Əksinə, Ayın Yerə atdığı kölgə Günəş tutulmasıdır.
Gündüz dəyişikliyi
Günəş gün ərzində kəskin şəkildə dəyişən kölgələr yaradır. Yerə düşən kölgənin uzunluğu günəşin yüksəlmə bucağının kotangensi ilə mütənasibdir — onun üfüqə nisbətən bucağı θ. Günəşin çıxması və qürubuna yaxın, θ = 0° və çarpayı(θ) = ∞ olduqda, kölgələr çox uzun ola bilər. Günəş birbaşa yuxarıdan keçirsə (yalnız Xərçəng və Oğlaq Tropikləri arasındakı yerlərdə mümkündür), onda θ = 90°, çarpayı(θ) = 0 və kölgələr birbaşa obyektlərin altına düşür.
Bu cür dəyişikliklər səyahətçilərə uzun müddət səyahətləri zamanı, xüsusən də Ərəbistan səhrası kimi qısır bölgələrdə kömək etmişdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kolge isigin seffaf olmayan bir obyekt terefinden qarsisinin kesilmesi ile isiqli bir yerde meydana gelen qaranliq sahedir On terefi fotoqrafa baxan bir adamin uzu arxadan gelen isiga gore kolgede qalir Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu adin diger istifade formalari ucun bax Kolge deqiqlesdirme Isiq menbeyinden cixan isiq bir cisme deydikde cisimin isiqlandirilmis uzunun eksi terefinde formalasan qaranliq hisseye kolge deyilir Bir noqtevi isiq menbeyinden cixan sualar duz xetti bir yol izleyirler Menbeden gelen bezi sualar qarsisinda yerlesdirilen qeyri seffaf bir cismin arxasina kece biler bezi sualar ise kece bilmir Isiq menbeyinden cixan hec bir isigin cata bilmediyi cismin arxasindaki hisseye tam kolge deyilir Bezi sualarin cata bildiyi ve bezilerinin cata bilmediyi hissede meydana gelen qaranliga ise yari kolge deyilir Cismin kolgesi obyektden uzaqlasdiqca boyuyur yaxinlasdiqca kicilir Bele hadiselere insanlar kolge deyir En boyuk kolgeler seherler ve axsam qaranliq dusmezden evvel yaranir Eyni zamanda gunes saati kolge ile gosterilen reqeme gore vaxti gosterir Ancaq gunes saatlari deqiq vaxti gostere bilmedikleri ucun artiq istifade edilmirler Bu gun istifade olunan saatlarda ise vaxti gostermekde cox da boyuk sehvlere yol verilmemisdir Turkiyede ise insan kolgesi yay aylarinda simala qis aylarinda ise cenuba dusurAstronomiyaUc ay Callisto Europa ve Io ve onlarin kolgeleri Yupiter boyunca parad kecir Umbra penumbra ve antumbra adlari tez tez astronomik obyektlerin yaratdigi kolgeler ucun istifade olunur baxmayaraq ki bezen gunes lekeleri kimi qaranliq seviyyelerini tesvir etmek ucun istifade olunur Astronomik obyektin gorunen boyukluyu 4 e beraber ve ya asagi olduqda insan terefinden gorunen kolgeler salir Yere gorunen kolgeleri proyeksiya ede bilen yegane astronomik obyektler Gunes Ay ve duzgun seraitde Venera ve ya Yupiterdir Gece planetin yarimkuresinin orbital ulduzuna baxan gunes isiginin qarsisini almasi neticesinde yaranir Yerin Aya atdigi kolge Ay tutulmasidir Eksine Ayin Yere atdigi kolge Gunes tutulmasidir Gunduz deyisikliyi Gunes gun erzinde keskin sekilde deyisen kolgeler yaradir Yere dusen kolgenin uzunlugu gunesin yukselme bucaginin kotangensi ile mutenasibdir onun ufuqe nisbeten bucagi 8 Gunesin cixmasi ve qurubuna yaxin 8 0 ve carpayi 8 olduqda kolgeler cox uzun ola biler Gunes birbasa yuxaridan kecirse yalniz Xerceng ve Oglaq Tropikleri arasindaki yerlerde mumkundur onda 8 90 carpayi 8 0 ve kolgeler birbasa obyektlerin altina dusur Bu cur deyisiklikler seyahetcilere uzun muddet seyahetleri zamani xususen de Erebistan sehrasi kimi qisir bolgelerde komek etmisdir