Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Krit əməliyyatı (almanca: Luftlandeschlacht um Kreta, yunanca: Μάχη της Κρήτης) və ya digər adı ilə Merkuri əməliyyatı İkinci dünya müharibəsi ərzində Yunanıstanın Krit adasında baş vermiş hərbi münaqişə.
| Krit əməliyyatı | |||
|---|---|---|---|
| İkinci dünya müharibəsi | |||
 Alman paraşütçüləri Krit adasına enərkən. 1941-ci ilin mayı. | |||
| Tarix | 20 may - 1 iyun 1941 (13 gün) | ||
| Yeri | Krit, Yunanıstan | ||
| Nəticəsi | Vermaxt qoşunları qalib gəldi | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Krit adası Üçüncü Reyx qoşunları tərəfindən ələ keçirildi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
| Əməliyyat ərzində 500-dən çox yerli yunan vətəndaş öldürülüb | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Krit əməliyyatı dünya tarixində paraşütçülərin iştirak etdiyi ən böyük hərbi əməliyyat hesab olunur və hələ də bütün dünyada paraşüt diviziyalarına taktiki cəhətdən tədris olunur. Hər nə qədər müttəfiq qoşunların Market Garden əməliyyatında daha çox sayda paraşütçü iştirak etsə də, həmin əməliyyatda zirehli birliklərdən istifadə olunduğuna görə, hava dəstəyi xaricində heç bir dəstək olmadan baş tutan bu alman hücum əməliyyatı ən böyük hava endirmə (paraşütçü) əməliyyatı olaraq qəbul edilir.
25 aprel 1941-ci ildə Adolf Hitler tərəfindən imzalanan 28 saylı direktivlə Krit adasına hücum planı təsdiqlənir. Merkuri əməliyyatı kod adı ilə hazırlanan plana əsasən bu döyüş əməliyyatında Alman ordusunun 7-ci Paraşüt diviziyası, 5-ci dağ-atıcı diviziya və planör alayı iştirak edir. Hərəkat minə yaxın alman təyyarəsi tərəfindən dəstəklənir.
General Ştudentin planına görə, ilk hücum hədəfi adanın şimalında strateji cəhətdən əlverişli ərazi olan Maleme olmuşdur. İlk olaraq bu əraziyə endirilən paraşütçülər yaxınlıqda yerləşən aerodromu ələ keçirmiş və əməliyyata sonradan qatılan digər birliklər və təyyarələr döyüşün gedişində həmin yerdən istifadə etmişdir.
Əməliyyat 20 may 1941-ci il tarixində 3 min nəfərə qədər alman paraşütçülərin Krit adasına endirilməsi ilə başlamışdır. Həmin zaman adada təqribən 28,600 nəfərə yaxın müttəfiq qoşunları mövqe tutmuşdu. Almanlar paraşüt və planörlərlə iki minə qədər əsgəri adanın şimalında yerləşən Malemeyə endirir və bunun ardınca qısa zaman çərçivəsində adaya ümumilikdə 22 minə yaxın əlavə qoşun hissələri endirilir. Aerodroma enən paraşütçülər ağır təzyiqlə qarşılaşır.
Zədələnmiş motorlarla hücumu davam etdirməyə çalışan 5-ci dağ-atıcı diviziyanın iki taboru isə gecə qaranlığında ingilis gəmilərinin radarına yaxalanır, nəticədə 4 min nəfərə yaxın itki verərək öz limanlarına doğru geri çəkilmək məcburiyyətində qalır. Bu qayıqlarda olan ağır silahların da artıq adaya enən alman qüvvələrinə çatdırılmaması nəticəsində Vermaxt qoşunu çətin vəziyyətdə qalır və ingilis qoşunları ilə çox çətinliklə mübarizə aparır.
Hərəkatın almanlar üçün ən vacib vaxtı 20 may gecəsi hesab olunur. Belə ki, gün boyu davam edən toqquşmalardan sonra alman qoşunları heç bir vacib ərazini ələ keçirə bilmədiyi üçün əməliyyata başçılıq edən general Ştudent tabeliyində olan ehtiyat qüvvələri Maleme aerodromuna baş tutacaq hücumda istifadə etmək qərarına gəlir. Ertəsi gün həmin ərazini ələ keçirib havadan hücum və dəstək almağa başlamışlar.
26 may günü general Freyberq vəziyyətin ümidsiz olduğunu və müqavimət göstərməyə güclərinin qalmadığını məruzə edir. Müttəfiq qoşunların təxliyəsi 28 may günü başlayır və 31 mayda təxliyə tamamlanır. Bu təxliyənin təmin olunmasında ingilis generalı Kunninqhamın rəhbərliyi altında olan donanma aktiv fəaliyyət göstərmişdir. Alman təyyarələrinin ardıcıl hücumları altında baş tutan təxliyə zamanı ingilis donanmasına məxsus üçü kreyser, altısı mina gəmisi olmaqla ümumilikdə 9 gəmi məhv edilmiş, üç zirehli və ingilislərin Aralıq dənizində olan yeganə təyyarə daşıyıcı gəmisi olmaqla 15 gəmi isə zərər görmüşdür.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Stephen, Martin, Sea Battles in Close Up World War 2, 2, Naval Institute Press, 1988, səh. 53, ISBN ,
One way of dealing with Malta would have been an airborne invasion but Hitler would not countenance such a thing, especially after the pyrrhic casualties of the Crete victory.
- Buell, Thomas; Greiss, Thomas, The Second World War: Europe and the Mediterranean, Square One Publishers, 2002, səh. 101, ISBN ,
The rank and file on both sides fought tenaciously on Crete, and in the end the Germans could claim only a pyrrhic victory.
- "Battle of Crete: Greece sacrificed much for the greater good". 2015-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-02.
- Paul Collier. The Second World War (4): The Mediterranean 1940–1945. Bloomsbury Publishing. 6 iyun 2014. səh. 74. ISBN . 2019-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-02.
The first convincing demonstration of this potential in operational conditions came in May 1941, when the entire plan for the German airborne capture of Crete was decrypted two weeks before the invasion took place.
- Beevor, Antony. Crete : the battle and the resistance. London: Penguin. 1992. ISBN .
- "New Zealand History online". 2009-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-02.
Xarici keçidlər
- H.M. Ships Damaged or Sunk by Enemy Action, 1939–1945 2016-06-10 at the Wayback Machine
- Stoker Harold Siddall Royal Navy, his capture on Crete and life as a POW
- Australian War Memorial Second World War Official Histories
- New Zealand History Second World War
- Landing in the bay of Sitia 28 May 1941 r. (PL)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Krit emeliyyati almanca Luftlandeschlacht um Kreta yunanca Maxh ths Krhths ve ya diger adi ile Merkuri emeliyyati Ikinci dunya muharibesi erzinde Yunanistanin Krit adasinda bas vermis herbi munaqise Krit emeliyyatiIkinci dunya muharibesiAlman parasutculeri Krit adasina enerken 1941 ci ilin mayi Tarix 20 may 1 iyun 1941 13 gun Yeri Krit YunanistanNeticesi Vermaxt qosunlari qalib geldiErazi deyisikliyi Krit adasi Ucuncu Reyx qosunlari terefinden ele kecirildiMunaqise terefleriBirlesmis Kralliq Yunanistan Avstraliya Yeni Zelandiya Ucuncu Reyx ItaliyaKomandan lar Tereflerin quvvesiBoyuk Britaniya 15 000 Yunanistan 11 451 Avstraliya 7 100 Yeni Zelandiya 6 700 Umumi 40 000 61 800 10 000 neferi doyus qabiliyyeti olmayan Ucuncu Reyx 14 000 parasutcu 15 000 dag qosunlari 280 bombardmanci teyyare 150 qirici bombardmanci 180 doyus teyyaresi 500 neqliyyat teyyaresi 80 planor Italiya 2 700Itkiler4 123 olu 17 479 esir 16 gemi batib ve ya zede alib 1 teyyare dasiyici 1 sualti gemi 1 915 olu 1 759 itkin 2 000 yarali 284 teyyare 1 italyan gemisi 1 italyan torpedo qayigiEmeliyyat erzinde 500 den cox yerli yunan vetendas oldurulub Vikianbarda elaqeli mediafayllar Krit emeliyyati dunya tarixinde parasutculerin istirak etdiyi en boyuk herbi emeliyyat hesab olunur ve hele de butun dunyada parasut diviziyalarina taktiki cehetden tedris olunur Her ne qeder muttefiq qosunlarin Market Garden emeliyyatinda daha cox sayda parasutcu istirak etse de hemin emeliyyatda zirehli birliklerden istifade olunduguna gore hava desteyi xaricinde hec bir destek olmadan bas tutan bu alman hucum emeliyyati en boyuk hava endirme parasutcu emeliyyati olaraq qebul edilir 25 aprel 1941 ci ilde Adolf Hitler terefinden imzalanan 28 sayli direktivle Krit adasina hucum plani tesdiqlenir Merkuri emeliyyati kod adi ile hazirlanan plana esasen bu doyus emeliyyatinda Alman ordusunun 7 ci Parasut diviziyasi 5 ci dag atici diviziya ve planor alayi istirak edir Herekat mine yaxin alman teyyaresi terefinden desteklenir General Studentin planina gore ilk hucum hedefi adanin simalinda strateji cehetden elverisli erazi olan Maleme olmusdur Ilk olaraq bu eraziye endirilen parasutculer yaxinliqda yerlesen aerodromu ele kecirmis ve emeliyyata sonradan qatilan diger birlikler ve teyyareler doyusun gedisinde hemin yerden istifade etmisdir Emeliyyat 20 may 1941 ci il tarixinde 3 min nefere qeder alman parasutculerin Krit adasina endirilmesi ile baslamisdir Hemin zaman adada teqriben 28 600 nefere yaxin muttefiq qosunlari movqe tutmusdu Almanlar parasut ve planorlerle iki mine qeder esgeri adanin simalinda yerlesen Malemeye endirir ve bunun ardinca qisa zaman cercivesinde adaya umumilikde 22 mine yaxin elave qosun hisseleri endirilir Aerodroma enen parasutculer agir tezyiqle qarsilasir Zedelenmis motorlarla hucumu davam etdirmeye calisan 5 ci dag atici diviziyanin iki taboru ise gece qaranliginda ingilis gemilerinin radarina yaxalanir neticede 4 min nefere yaxin itki vererek oz limanlarina dogru geri cekilmek mecburiyyetinde qalir Bu qayiqlarda olan agir silahlarin da artiq adaya enen alman quvvelerine catdirilmamasi neticesinde Vermaxt qosunu cetin veziyyetde qalir ve ingilis qosunlari ile cox cetinlikle mubarize aparir Herekatin almanlar ucun en vacib vaxti 20 may gecesi hesab olunur Bele ki gun boyu davam eden toqqusmalardan sonra alman qosunlari hec bir vacib erazini ele kecire bilmediyi ucun emeliyyata basciliq eden general Student tabeliyinde olan ehtiyat quvveleri Maleme aerodromuna bas tutacaq hucumda istifade etmek qerarina gelir Ertesi gun hemin erazini ele kecirib havadan hucum ve destek almaga baslamislar 26 may gunu general Freyberq veziyyetin umidsiz oldugunu ve muqavimet gostermeye guclerinin qalmadigini meruze edir Muttefiq qosunlarin texliyesi 28 may gunu baslayir ve 31 mayda texliye tamamlanir Bu texliyenin temin olunmasinda ingilis generali Kunninqhamin rehberliyi altinda olan donanma aktiv fealiyyet gostermisdir Alman teyyarelerinin ardicil hucumlari altinda bas tutan texliye zamani ingilis donanmasina mexsus ucu kreyser altisi mina gemisi olmaqla umumilikde 9 gemi mehv edilmis uc zirehli ve ingilislerin Araliq denizinde olan yegane teyyare dasiyici gemisi olmaqla 15 gemi ise zerer gormusdur Hemcinin baxIkinci dunya muharibesi Krit adasi Ucuncu ReyxIstinadlarStephen Martin Sea Battles in Close Up World War 2 2 Naval Institute Press 1988 seh 53 ISBN 1 55750 758 9 One way of dealing with Malta would have been an airborne invasion but Hitler would not countenance such a thing especially after the pyrrhic casualties of the Crete victory Buell Thomas Greiss Thomas The Second World War Europe and the Mediterranean Square One Publishers 2002 seh 101 ISBN 0 7570 0160 2 The rank and file on both sides fought tenaciously on Crete and in the end the Germans could claim only a pyrrhic victory Battle of Crete Greece sacrificed much for the greater good 2015 03 15 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 02 Paul Collier The Second World War 4 The Mediterranean 1940 1945 Bloomsbury Publishing 6 iyun 2014 seh 74 ISBN 978 1 4728 0990 2 2019 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 02 The first convincing demonstration of this potential in operational conditions came in May 1941 when the entire plan for the German airborne capture of Crete was decrypted two weeks before the invasion took place Beevor Antony Crete the battle and the resistance London Penguin 1992 ISBN 0 14 016787 0 New Zealand History online 2009 04 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 02 Xarici kecidlerVikianbarda Krit emeliyyati ile elaqeli mediafayllar var H M Ships Damaged or Sunk by Enemy Action 1939 1945 2016 06 10 at the Wayback Machine Stoker Harold Siddall Royal Navy his capture on Crete and life as a POW Australian War Memorial Second World War Official Histories New Zealand History Second World War Landing in the bay of Sitia 28 May 1941 r PL