Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kreol dili — fərqli dillərin qarışması nəticəsində yaranmış, ana dil olaraq danışılan və stabil bir qrammatikaya malik olan dildir. Kreol dilləri adətən fərqli dil ailələrinə aid qrupların uzunmüddətli təmasda olduğu mühitlərdə, xüsusilə müstəmləkə dövrlərində formalaşmışdır. Bu dillər ilkin olaraq ticarət, əməkdaşlıq və ünsiyyət məqsədilə sadələşdirilmiş bir "pidgin" dildən yaranır. Lakin sonradan ana dili olaraq danışılmağa başlandıqda, daha kompleks və stabil bir dilə – yəni kreol dilinə çevrilir.
| Kreol dili | |
|---|---|
| — | |
| Areal | — |
| Təsnifat | |
| Kateqoriya | ??? |
| |
| Tərkib | |
| — | |
| Dil qrupunun kodları | |
| (ISO 639-2) | — |
| (ISO 639-5) | — |
Kreol dillərinin xüsusiyyətləri
- Sadələşdirilmiş qrammatika və struktur – Kreol dilləri, onları meydana gətirən dillərin bəzilərinin qrammatik strukturlarını mühafizə edir, lakin sadələşdirilmiş qrammatika və daha az morfoloji qaydalarla xarakterizə olunur. Məsələn, mürəkkəb fel şəkilləri və isim hallarından qaçılır.
- Fonetik və leksik qarışım – Kreol dilləri adətən onları yaradan əsas dillərdən söz və səslər alır, buna görə də müxtəlif dillərin fonetik xüsusiyyətlərini özündə cəmləşdirə bilər. Məsələn, lüğət əksər hallarda dominant olan (müstəmləkə dövründə çox vaxt Avropa) dildən alınır, qrammatik xüsusiyyətlər isə daha çox yerli dillərdən götürülə bilər.
- Sabitlik və ana dili olması – Kreol dilləri sadəcə ünsiyyət üçün yaradılmış sadə dillərdən fərqlənir, çünki sabit qrammatik qaydalarla ana dili olaraq danışılır. Bu xüsusiyyət onları pidgin dillərdən ayırır.
Məşhur kreol dilləri
- Haiti kreolu – Fransızca ilə Afrikanın qərb sahillərindən gələn kölələrin dillərinin qarışmasından yaranıb. Bu dil, Haitidə əsas ünsiyyət dilidir.
- Tok Pisin – Papua Yeni Qvineyada danışılan kreol dilidir və ingiliscə ilə yerli dillərin qarışmasından meydana gəlib.
- Yamayka kreolu – İngilis və Qərbi Afrika dillərinin qarışmasından yaranmışdır və Yamaykada geniş yayılmışdır.
- Seyşel kreolu – Fransız dilinin yerli Afrika dilləri ilə qarışması nəticəsində Seyşel adalarında formalaşıb.
Kreol dillərinin əhəmiyyəti
Kreol dilləri həm dilçilik, həm də tarix baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Onlar fərqli mədəniyyətlərin qarşılıqlı təsirini, dilin sadələşdirilmiş sistemlərdən kompleks dillərə necə çevrildiyini öyrənmək üçün dəyərli məlumatlar təqdim edir. Kreol dilləri, həmçinin müstəmləkə dövrlərinin dil, mədəniyyət və sosial strukturlar üzərindəki təsirlərini başa düşmək baxımından mühümdür.
İstinadlar
- "Çoxdillilik və dil əlaqəsi | Languages In Danger" (ingilis). 2023-07-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-09.
- "Pidgin və kreol dillərinin öyrənilməsi" (PDF). 2024-09-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-04.
- "Dil növləri: Pidginlər və kreollar" (PDF). 2018-07-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.
- "Qrammatik mürəkkəbliklərin tipləşdirilməsi və ya niyə kreollar paradiqmatik olaraq sadə, lakin sintaqmatik olaraq orta ola bilər" (PDF). 2024-07-26 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-04.
- McWhorter, J. H. (2005). Kreolun tərifi. Oksford Universiteti Nəşriyyatı.
- "Creole – Dil Məlumatı və Resursları". www.alsintl.com. İyun 20, 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: Oktyabr 9, 2017.
- Dilçilik, red. Anne E. Baker, Kees Hengeveld, p. 436
- Siegel, Jeff. Pidgin və Kreol dillərinin yaranması (ingilis). Nyu York: Oksford Dilçilik. 2008. 68–69. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kreol dili ferqli dillerin qarismasi neticesinde yaranmis ana dil olaraq danisilan ve stabil bir qrammatikaya malik olan dildir Kreol dilleri adeten ferqli dil ailelerine aid qruplarin uzunmuddetli temasda oldugu muhitlerde xususile mustemleke dovrlerinde formalasmisdir Bu diller ilkin olaraq ticaret emekdasliq ve unsiyyet meqsedile sadelesdirilmis bir pidgin dilden yaranir Lakin sonradan ana dili olaraq danisilmaga baslandiqda daha kompleks ve stabil bir dile yeni kreol diline cevrilir Kreol dili Areal TesnifatKateqoriya vd Kreol dili dd Terkib Dil qrupunun kodlariISO 639 2 ISO 639 5 Qvadelupada Antillean Creole yol nisani Leve pie aw Ni ti moun ka joue la 2010 cu ilde herfi tercumede Ayagini qaldir Burada kicik insanlar oynayir Kreol dillerinin xususiyyetleriSadelesdirilmis qrammatika ve struktur Kreol dilleri onlari meydana getiren dillerin bezilerinin qrammatik strukturlarini muhafize edir lakin sadelesdirilmis qrammatika ve daha az morfoloji qaydalarla xarakterize olunur Meselen murekkeb fel sekilleri ve isim hallarindan qacilir Fonetik ve leksik qarisim Kreol dilleri adeten onlari yaradan esas dillerden soz ve sesler alir buna gore de muxtelif dillerin fonetik xususiyyetlerini ozunde cemlesdire biler Meselen luget ekser hallarda dominant olan mustemleke dovrunde cox vaxt Avropa dilden alinir qrammatik xususiyyetler ise daha cox yerli dillerden goturule biler Sabitlik ve ana dili olmasi Kreol dilleri sadece unsiyyet ucun yaradilmis sade dillerden ferqlenir cunki sabit qrammatik qaydalarla ana dili olaraq danisilir Bu xususiyyet onlari pidgin dillerden ayirir Meshur kreol dilleriHaiti kreolu Fransizca ile Afrikanin qerb sahillerinden gelen kolelerin dillerinin qarismasindan yaranib Bu dil Haitide esas unsiyyet dilidir Tok Pisin Papua Yeni Qvineyada danisilan kreol dilidir ve ingilisce ile yerli dillerin qarismasindan meydana gelib Yamayka kreolu Ingilis ve Qerbi Afrika dillerinin qarismasindan yaranmisdir ve Yamaykada genis yayilmisdir Seysel kreolu Fransiz dilinin yerli Afrika dilleri ile qarismasi neticesinde Seysel adalarinda formalasib Kreol dillerinin ehemiyyetiKreol dilleri hem dilcilik hem de tarix baximindan boyuk ehemiyyete malikdir Onlar ferqli medeniyyetlerin qarsiliqli tesirini dilin sadelesdirilmis sistemlerden kompleks dillere nece cevrildiyini oyrenmek ucun deyerli melumatlar teqdim edir Kreol dilleri hemcinin mustemleke dovrlerinin dil medeniyyet ve sosial strukturlar uzerindeki tesirlerini basa dusmek baximindan muhumdur Istinadlar Coxdillilik ve dil elaqesi Languages In Danger ingilis 2023 07 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 04 09 Pidgin ve kreol dillerinin oyrenilmesi PDF 2024 09 15 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2024 11 04 Dil novleri Pidginler ve kreollar PDF 2018 07 12 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 24 Qrammatik murekkebliklerin tiplesdirilmesi ve ya niye kreollar paradiqmatik olaraq sade lakin sintaqmatik olaraq orta ola biler PDF 2024 07 26 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2024 11 04 McWhorter J H 2005 Kreolun terifi Oksford Universiteti Nesriyyati Creole Dil Melumati ve Resurslari www alsintl com Iyun 20 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi Oktyabr 9 2017 Dilcilik red Anne E Baker Kees Hengeveld p 436 Siegel Jeff Pidgin ve Kreol dillerinin yaranmasi ingilis Nyu York Oksford Dilcilik 2008 68 69 ISBN 978 0 19 921666 6