Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1883-cü il Krakatau vulkanının püskürməsi — Krakatau vulkanında püskürmələr 1883-cü ilin may ayında başlasa da 26-27 avqust 1883-cü idə ardıcıl güçlü partlayışla müşahidə ediləm püskürmələr baş vermişdir. Nəticədə Krakatau adasının böyük qismi dağılmışdır. Bölgədə seysmik aktivlik 1984-cü ilin fevralına qədər davam etmiçdir.
Bu püskürmə dünya tarixinə ən dağıdıçı və insan tələfatı baxımından ən böyüyüdür. Püskürmə nəticəsində ən azından 36417 nəfər həlak olmuşdur. Seysmik aktivlik nəticəsində isə 165 şəhər və yaşayış məntəqəsi dağılmış, 132-si isə böyük zərər görmüşdür. Püskürmənin nəticəsi bütün dünyaya öz təsirini göstərmişdir.
Təsviri və sonrakı vəziyyət
Krakatau vulkanının uzun zamandan sonra (1681) ayılması haqqında ilk məlumat 20 may 1883-cü ilə aiddir. Bu zaman vulkanın kraterindən böyük həcmdə tüstü çıxmağa başlayır. Vulkandan çıxan səsin dalğası 160 km radiusunda pəncərələrin silkələnməsinə səbəb olmuşdur. Püskürtməzamanı atmosferə tonlarla kül və pemza yayılmışdır. Nəticədə yaxınlıqda olan adaların üzərini qalın kül örtüyü basmışdır. Yay mövsümündə püskürmə gah güçlənir gah da zəifləyirdi. 24 iyunda ikinci və üçüncü krater meydana gəlir.
23 avqustdan etibarən püskürmə güçlənməyə başlamışdır. 26 avqust saat 1 radələrində püskürmənin dümanı 17 mil (28 km) səmaya qalxır. güçlü partlayışlar hər 10 dəqiqədən bir təkrarlanlrdı. 27 avqustda vulkan kül buludunun işində aydın seçilirdi. Vulkandan 10 kilomrtrlərlə uzaqda olan gəmilərin kompasları sıradan çıxmışdı.
Püskürmənin kuliminasiyası 27 avqust yerli vaxtla 5.30, 6.44, 9.58 və 10.52 radələrində baş verir. Şahidlərin dediklərinə görə 3-cü partlayış ən güçlü olur. Hər partlayışdan sonra atmosferə tonlarla kül atılırdı. Sunami və dalğalar yaxınlıqdakı adaların sahil ərazilərini yuyurdu. Vulkandan 250 km məsafədə yerləşən Bandunq adasına qədər əraziləri qaranlıq bürümüşdür. Hətta vulkan partlayışlarının səsi 4800 km aralıda yerləşən Rodriqes adasında belə eşidilmişdir. Sonraki günlərdəki araşdırmalar onu göstərmişdir ki, səs dalğası bütün dünyaya yayılmışdır. 27 avqust 11:00 etibarən vulkanın aktivliyi azalır. zəif partlayış səsləri 28 avqust 2:30 radələrində belə eşidilir.
Vulkan materialları 500 km məəsafədə yayılmışdır. Səmanın isə 55 km hünbdürlüyünə qalxmışdır. Duman isə 70 km məsafədə görə qalxmışdır. Okean Hind okeanının 4 milyon km² ərazisinə kül və vulkan materialları düman yaymışdır. Püskürmənin güçü Xirosimaya atılan atom bombasından 10 min dəfə güçlü olmuşdur. Güçü 200 meqa ton tratil olaraq qiymətləndirilir. Nəticədə adanın şimal hissəsi tamamən yoxa çıxmış və yerində Rakata, Serqun, Rakata-Keçil adaları meydana gəlmişdir. Krakataudan şərqdə 12 km uzunluğunda çat əmələ gəlmişdir.
Püskürmə nəticəsində meydana gələn sunami 30 metr hündürlüyündə dalğa əmələ gətirmişdir. Sunami 36 min insanın həyatına son qoymuşdur. Dəniz dsahilində olan 295 şəhər yer üzündən silinmişdir.
Ədəbiyyat
- Self, Stephen & Rampino, Michael R. "The 1883 eruption of Krakatau". . 294 (5843). 1981: 699–704. Bibcode:1981Natur.294..699S. doi:10.1038/294699a0.
- Simkin, Tom and Richard S, Fiske (editors); Krakatau, 1883--the volcanic eruption and its effects (1983) Washington, D.C. : Smithsonian Institution Press.
- Symons, G.J. (ed); The Eruption of Krakatoa and Subsequent Phenomena (Report of the Krakatoa Committee of the Royal Society) London (1888)
- Verbeek, Rogier Diederik Marius. "The Krakatoa eruption". Nature. 30 (757). 1884: 10–15. Bibcode:1884Natur..30...10V. doi:10.1038/030010a0.
Mənbə
- Krakatau, Indonesia (1883) 2014-12-16 at the Wayback Machine
- Krakatoa Volcano: The Son Also Rises
- On-line images of some of Ashcroft's sunset sketches.
- The great tsunami of August 26, 1883 from the explosion of the Krakatau valcaon (Krakatoa) in Indonesia
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
1883 cu il Krakatau vulkaninin puskurmesi Krakatau vulkaninda puskurmeler 1883 cu ilin may ayinda baslasa da 26 27 avqust 1883 cu ide ardicil guclu partlayisla musahide edilem puskurmeler bas vermisdir Neticede Krakatau adasinin boyuk qismi dagilmisdir Bolgede seysmik aktivlik 1984 cu ilin fevralina qeder davam etmicdir Krakatau vulkaninin puskurmesi Bu puskurme dunya tarixine en dagidici ve insan telefati baximindan en boyuyudur Puskurme neticesinde en azindan 36417 nefer helak olmusdur Seysmik aktivlik neticesinde ise 165 seher ve yasayis menteqesi dagilmis 132 si ise boyuk zerer gormusdur Puskurmenin neticesi butun dunyaya oz tesirini gostermisdir Tesviri ve sonraki veziyyet1883 cu ilden indiyene kimi vulkanin fealiyyeti Krakatau vulkaninin uzun zamandan sonra 1681 ayilmasi haqqinda ilk melumat 20 may 1883 cu ile aiddir Bu zaman vulkanin kraterinden boyuk hecmde tustu cixmaga baslayir Vulkandan cixan sesin dalgasi 160 km radiusunda pencerelerin silkelenmesine sebeb olmusdur Puskurtmezamani atmosfere tonlarla kul ve pemza yayilmisdir Neticede yaxinliqda olan adalarin uzerini qalin kul ortuyu basmisdir Yay movsumunde puskurme gah guclenir gah da zeifleyirdi 24 iyunda ikinci ve ucuncu krater meydana gelir 23 avqustdan etibaren puskurme guclenmeye baslamisdir 26 avqust saat 1 radelerinde puskurmenin dumani 17 mil 28 km semaya qalxir guclu partlayislar her 10 deqiqeden bir tekrarlanlrdi 27 avqustda vulkan kul buludunun isinde aydin secilirdi Vulkandan 10 kilomrtrlerle uzaqda olan gemilerin kompaslari siradan cixmisdi Puskurmenin kuliminasiyasi 27 avqust yerli vaxtla 5 30 6 44 9 58 ve 10 52 radelerinde bas verir Sahidlerin dediklerine gore 3 cu partlayis en guclu olur Her partlayisdan sonra atmosfere tonlarla kul atilirdi Sunami ve dalgalar yaxinliqdaki adalarin sahil erazilerini yuyurdu Vulkandan 250 km mesafede yerlesen Bandunq adasina qeder erazileri qaranliq burumusdur Hetta vulkan partlayislarinin sesi 4800 km aralida yerlesen Rodriqes adasinda bele esidilmisdir Sonraki gunlerdeki arasdirmalar onu gostermisdir ki ses dalgasi butun dunyaya yayilmisdir 27 avqust 11 00 etibaren vulkanin aktivliyi azalir zeif partlayis sesleri 28 avqust 2 30 radelerinde bele esidilir Vulkan materiallari 500 km meesafede yayilmisdir Semanin ise 55 km hunbdurluyune qalxmisdir Duman ise 70 km mesafede gore qalxmisdir Okean Hind okeaninin 4 milyon km erazisine kul ve vulkan materiallari duman yaymisdir Puskurmenin gucu Xirosimaya atilan atom bombasindan 10 min defe guclu olmusdur Gucu 200 meqa ton tratil olaraq qiymetlendirilir Neticede adanin simal hissesi tamamen yoxa cixmis ve yerinde Rakata Serqun Rakata Kecil adalari meydana gelmisdir Krakataudan serqde 12 km uzunlugunda cat emele gelmisdir Puskurme neticesinde meydana gelen sunami 30 metr hundurluyunde dalga emele getirmisdir Sunami 36 min insanin heyatina son qoymusdur Deniz dsahilinde olan 295 seher yer uzunden silinmisdir EdebiyyatSelf Stephen amp Rampino Michael R The 1883 eruption of Krakatau 294 5843 1981 699 704 Bibcode 1981Natur 294 699S doi 10 1038 294699a0 Simkin Tom and Richard S Fiske editors Krakatau 1883 the volcanic eruption and its effects 1983 Washington D C Smithsonian Institution Press ISBN 0 87474 841 0 Symons G J ed The Eruption of Krakatoa and Subsequent Phenomena Report of the Krakatoa Committee of the Royal Society London 1888 Verbeek Rogier Diederik Marius The Krakatoa eruption Nature 30 757 1884 10 15 Bibcode 1884Natur 30 10V doi 10 1038 030010a0 MenbeKrakatau Indonesia 1883 2014 12 16 at the Wayback Machine Krakatoa Volcano The Son Also Rises On line images of some of Ashcroft s sunset sketches The great tsunami of August 26 1883 from the explosion of the Krakatau valcaon Krakatoa in Indonesia