Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kompüter proqramları — konkret məsələnin (mətnin redaktəsi, mühasibat uçotu və ya verilənlərin idarə edilməsi) həllini təmin edən kompüter təlimatları yığımı. Kompüterin ardıcıl yerinə yetirəcəyi təlimatlar və yaxud əmrlər toplusudur.
Hər bir proqram tərtib edilərkən müəyyən alqoritmdən istifadə edilir. Proqram hər bir alqoritmi maşının başa düşəcəyi formada ifadə edir, maşının girişinə verilən informasiyaları çıxış informasiyalarına çevirən, xüsusi şəkildə tərtib olunmuş sonlu sayda ardıcıl əmrlərdən ibarət alqoritmdir.
Kompüter proqramı – EHM-lərin idarəetmə qurğusu tərəfindən yerinə yetirilmək üçün formal göstərişlər ardıcıllığı (çox hallarda ayrıca fayl şəklində tərtib olunmuş). Proqram göstərişləri maşın kodu və ya xüsusi proqramlaşdırılmış dillərinin köməyi ilə yazılır. Kompüterdə yerinə yetirilmək üçün hazır proqram yerinə yetirilə bilən maşın koduna çevrilir (kompilyasiya edilir).
Kompüter proqramı – maşınla oxunan formada ifadə edilən və müəyyən məqsədə və ya nəticəyə nail olmaq üçün kompüteri hərəkətə gətirən sözlər, kodlar, sxemlər və başqa şəkildə təlimatlar məcmusu (kompüter proqramı ilkin, yaxud obyekt kodlarında ifadə edilmiş həm əməliyyat sistemi, həm də tətbiqi proqramı əhatə edir). Üç cür kompüter proqramları mövcuddur: sistem proqramları, tətbiqi proqramlar, .
Sistem proqramları
Sistem proqramları əməliyyat sistemləri, utilitlər, müxtəlif translyatorlar, drayverlər, xidməti (servis), konvertasiya (şrifdin dəyişilməsi) və s. proqramlardır.
Köməkçi proqramlar
- Qrafik proqramlar – rəqəmləri qrafişəkilində göstərir.
- – müxtəlif sxemlərin yaradılmasında, məsələn təşkilatın struktur sxeminin yaradılmasında istifadə olunur.
- Equation Editor – müxtəlif riyazi ifdələrin yazılması üçün nəzərdə tutulmuşdur.
- WordArt – loqotip və sərlovhələr üçün nəzərdə tutulmuş rəqəm və sözləri müxtəlif formalarda təqdim edir.
- ClipArt Gallery – müxtəlif şəkillər axil edilmiş kataloqlara baxış keçirmək və sənədə istənilən təsviri daxil etmək mümkündür.
- Digər proqramlar: simvollar cədvəli, WordPad, Paint, Bitmap İmage, Calendar Control, MS Equation.3, MS PhotoEd.3 və s.
Tətbiqi proqramlar
Tətbiqi proqramlar – İnsan fəaliyyətinin müxtəlif sahələrinə aid məsələləri həll etmək üçün nəzərdə tutulan proqram təminatına tətbiqi proqramlar deyilir (mətn redaktorları, elektron cədvəllərlə işləmək üçün proqramlar, verilənlər bazası, tərcümə proqramları, kompüter qrafikası, arxiv proqramları və s.). Tətbiqi proqramlar iki hissədən ibarətdir:
- tətbiqi proqramlar paketi (TPP);
- standart proqramlar kitabxanası.
Tətbiqi proqramlar paketi müəyyən sinif məsələləri həll etmək üçün nəzərdə nəzərdə tutulmuş elə proqramlar kompleksidir ki, kompleksin komponentlərindən biri idarəedici rolunu oynayaraq, istifadə edilən bütün proqramların bir-biri ilə əlaqəsini təşkil etmiş olur.
Standart proqramlar kitabxanası isə riyazi funksiyaların hesablanması, standart məsələlərin həllini, verlənlrin emalını və sairə bu kimi işləri yerinə yetirən proqramlardır. Bu proqramlar əvvəlcədən hazırlanaraq istifadə üçün kompüterin yaddaşına yazılır.
Hal-hazırda ən çox istifadə edilətətbiqi proqramlar aşağıdakılardır:
- kompüterdə mətnlərin hazırlanması-mətn redaktorları (WordPad, Microsoft Word);
- cədvəl verilənlərinin emalı-cədvəl psessorları (Lotus 1–2-3, Microsoft Excel);
- nəşriyyat sənədlərinin hazırlanmasınəşriyyat sistemi (PageMarker, QuarkXpress);
- informasiya massivlərinin emalı-verlənlər bazasının idarə edilməsi sistemləri (Microsoft Access);
- təqdimatların (prezentasiyaların) hazırlanması (Microsoft Power Point);
- iqtisadi əhəmiyyətli proqramların hazırlanması (Финэксперт, Бухгалтерия 1С);
- videofilmlərin, şəkillərin yaradılması üçün proqramlar-qrafik sistemlər (Presto, Mr. Photo);
- verilənlərin statistik təhlili proqramları (SPSS, Statistika);
- kompüter oyunları, öyrədici proqramlar, tərcümə proqramları və s. (Polyglot, PROMT).
Tətbiqi proqramlar paketi hər hansı məsələ və ya məsələlər sinfi, həmçinin istifadəçilər üçün nəzərdə tutulan proqram vasitələrinin toplusu və ya kompleksidir.
Tətbiqi proqram paketləri (TPP) istifadəçi tərəfindən həll edilən məsələlərin avtomatlaşdırılması üçün çox güclü alətdir və praktiki olaraq, onun informasiya emalında kompüterin bu və ya digər funksiya və prosedurlarının necə yerinə yetirilməsini bilməkdən azad edir. Hal- hazırda, öz funksional imkanlarına və reallaşdırma üsullarına görə fərqlənən çox geniş spektrli TPP mövcuddur.
TPP- müəyyən olunmuş sinif məsələlərin həlli üçün təyin olunmuş kompleks proqramdır. TPP-lərin aşağıdakı növləri var:
- ümumi təyinatlı (universal);
- üsulyönlü;
- problemyönlü;
- qlobal kompüter şəbəkələri.
Alqoritmik dillər proqramı
Alqoritmik dillər proqramı – hər-hansı proqram dili üçün nəzərdə tutulmuş proqramlar.
Digər proqramlar da mövcuddur. Məsələn, kompüter oyunları. Bu tip proqramlar kompüter qurğularını test etmək üçün ən yaxşı üsuldur. Belə ki, işdə yüksək sürət, daha çox yaddaş və yaxşı qrafika tələb edir.
Ədəbiyyat
- R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
- Əliquliyev R. M., Ağayev N. B., Alıquliyev R. M., Plagiatlıqla mübarizə texnologiyaları // Bakı. İnformasiya Texnologiyaları nəşriyyatı. 2015. 148
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Komputer proqramlari konkret meselenin metnin redaktesi muhasibat ucotu ve ya verilenlerin idare edilmesi hellini temin eden komputer telimatlari yigimi Komputerin ardicil yerine yetireceyi telimatlar ve yaxud emrler toplusudur Her bir proqram tertib edilerken mueyyen alqoritmden istifade edilir Proqram her bir alqoritmi masinin basa duseceyi formada ifade edir masinin girisine verilen informasiyalari cixis informasiyalarina ceviren xususi sekilde tertib olunmus sonlu sayda ardicil emrlerden ibaret alqoritmdir Komputer proqrami EHM lerin idareetme qurgusu terefinden yerine yetirilmek ucun formal gosterisler ardicilligi cox hallarda ayrica fayl seklinde tertib olunmus Proqram gosterisleri masin kodu ve ya xususi proqramlasdirilmis dillerinin komeyi ile yazilir Komputerde yerine yetirilmek ucun hazir proqram yerine yetirile bilen masin koduna cevrilir kompilyasiya edilir Komputer proqrami masinla oxunan formada ifade edilen ve mueyyen meqsede ve ya neticeye nail olmaq ucun komputeri herekete getiren sozler kodlar sxemler ve basqa sekilde telimatlar mecmusu komputer proqrami ilkin yaxud obyekt kodlarinda ifade edilmis hem emeliyyat sistemi hem de tetbiqi proqrami ehate edir Uc cur komputer proqramlari movcuddur sistem proqramlari tetbiqi proqramlar Sistem proqramlariSistem proqramlari emeliyyat sistemleri utilitler muxtelif translyatorlar drayverler xidmeti servis konvertasiya srifdin deyisilmesi ve s proqramlardir Komekci proqramlar Qrafik proqramlar reqemleri qrafisekilinde gosterir muxtelif sxemlerin yaradilmasinda meselen teskilatin struktur sxeminin yaradilmasinda istifade olunur Equation Editor muxtelif riyazi ifdelerin yazilmasi ucun nezerde tutulmusdur WordArt loqotip ve serlovheler ucun nezerde tutulmus reqem ve sozleri muxtelif formalarda teqdim edir ClipArt Gallery muxtelif sekiller axil edilmis kataloqlara baxis kecirmek ve senede istenilen tesviri daxil etmek mumkundur Diger proqramlar simvollar cedveli WordPad Paint Bitmap Image Calendar Control MS Equation 3 MS PhotoEd 3 ve s Tetbiqi proqramlarTetbiqi proqramlar Insan fealiyyetinin muxtelif sahelerine aid meseleleri hell etmek ucun nezerde tutulan proqram teminatina tetbiqi proqramlar deyilir metn redaktorlari elektron cedvellerle islemek ucun proqramlar verilenler bazasi tercume proqramlari komputer qrafikasi arxiv proqramlari ve s Tetbiqi proqramlar iki hisseden ibaretdir tetbiqi proqramlar paketi TPP standart proqramlar kitabxanasi Tetbiqi proqramlar paketi mueyyen sinif meseleleri hell etmek ucun nezerde nezerde tutulmus ele proqramlar kompleksidir ki kompleksin komponentlerinden biri idareedici rolunu oynayaraq istifade edilen butun proqramlarin bir biri ile elaqesini teskil etmis olur Standart proqramlar kitabxanasi ise riyazi funksiyalarin hesablanmasi standart meselelerin hellini verlenlrin emalini ve saire bu kimi isleri yerine yetiren proqramlardir Bu proqramlar evvelceden hazirlanaraq istifade ucun komputerin yaddasina yazilir Hal hazirda en cox istifade ediletetbiqi proqramlar asagidakilardir komputerde metnlerin hazirlanmasi metn redaktorlari WordPad Microsoft Word cedvel verilenlerinin emali cedvel psessorlari Lotus 1 2 3 Microsoft Excel nesriyyat senedlerinin hazirlanmasinesriyyat sistemi PageMarker QuarkXpress informasiya massivlerinin emali verlenler bazasinin idare edilmesi sistemleri Microsoft Access teqdimatlarin prezentasiyalarin hazirlanmasi Microsoft Power Point iqtisadi ehemiyyetli proqramlarin hazirlanmasi Finekspert Buhgalteriya 1S videofilmlerin sekillerin yaradilmasi ucun proqramlar qrafik sistemler Presto Mr Photo verilenlerin statistik tehlili proqramlari SPSS Statistika komputer oyunlari oyredici proqramlar tercume proqramlari ve s Polyglot PROMT Tetbiqi proqramlar paketi her hansi mesele ve ya meseleler sinfi hemcinin istifadeciler ucun nezerde tutulan proqram vasitelerinin toplusu ve ya kompleksidir Tetbiqi proqram paketleri TPP istifadeci terefinden hell edilen meselelerin avtomatlasdirilmasi ucun cox guclu aletdir ve praktiki olaraq onun informasiya emalinda komputerin bu ve ya diger funksiya ve prosedurlarinin nece yerine yetirilmesini bilmekden azad edir Hal hazirda oz funksional imkanlarina ve reallasdirma usullarina gore ferqlenen cox genis spektrli TPP movcuddur TPP mueyyen olunmus sinif meselelerin helli ucun teyin olunmus kompleks proqramdir TPP lerin asagidaki novleri var umumi teyinatli universal usulyonlu problemyonlu qlobal komputer sebekeleri Alqoritmik diller proqramiAlqoritmik diller proqrami her hansi proqram dili ucun nezerde tutulmus proqramlar Diger proqramlar da movcuddur Meselen komputer oyunlari Bu tip proqramlar komputer qurgularini test etmek ucun en yaxsi usuldur Bele ki isde yuksek suret daha cox yaddas ve yaxsi qrafika teleb edir EdebiyyatR Eliquliyev S Sukurlu S Kazimova Elmi fealiyyetde istifade olunan esas terminler Baki Informasiya Texnologiyalari 2009 201 s Eliquliyev R M Agayev N B Aliquliyev R M Plagiatliqla mubarize texnologiyalari Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 2015 148Hemcinin baxKomputer ELIZA Arxiv proqramlari Antivirus proqram