Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kolxida şümşadı (lat. Buxus colchica) — şümşadkimilər fəsiləsinin şümşad cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU D2. Qlobal IUCN Statusu: NT
| Kolxida şümşadı | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Kolxida şümşadı | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
| ||||
Təbii yayılması
Kolxida şümşadı Gürcüstan, Rusiya, Azərbaycan və Türkiyə üçün endemikdir. Azərbaycanda Böyük Qafqazın qərb (Zaqatala rayonunun Tala kəndi) və şərq hissələrində (Qəbələ rayonunun Vəndam kəndi) yayılmışdır.
Botaniki təsviri
Həmişəyaşıl koldur, bəzən isə 10–12 m (180 m-ə qədər) boya malik ağacdır. Zoğları yaşıl və dördkünclüdür. Yarpaqları adətən ellipsivari olub, 10–30 mm uzunluğunda, 5–18 mm enində, dərivari, estdən tend yaşıl, parlaq, saplağı qısa və tükcüklüdür, qaidəsi pazvari və ya dairəvi, ucu oyuqludur. Çiçək qrupu oturandır. Meyvəsi dərili, yumurtavari-kürəvi qutucuqdur. Toxumları uzunsov-ellipsi formalı, qara, parıldayandır.
Ekologiyası
Mart-aprel aylarında çiçəkləyir. Meyvələri iyul-avqust aylarında yetişir. Tozlanması entomofildir. Mezofanerofitdir. Toxumla və vegetativ yolla çoxalır. Rütubətli meşə dərələrində bitir. Sahəsi iri olmayan kolluqlar əmələ gətirir. Kölgəsevən, rütubətə tələbkar bitkidir, münbit torpaqlarda yaxşı böyüyür. Dekorativ bitkidir. Həmişəyaşıl, quraqlığa nisbətən davamlı olub, tək-tək və ya qrupla əkilmək üçün, həmçinin canlı çəpər və bordür salmaq üçün yararlıdır. Bütün hissəsi zəhərlidir. Balverəndir. Oduncağı bərk olub, ağırdır, yaxşı cilalanır, yüksək texniki xüsusiyyətə malikdir. Populyasiyanın ehtiyatı məhduddur. Bunun əsas səbəbi budaqlarının buket üçün kəsilməsi, meşələrin qırılması və seyrədilməsi nəticəsində bitmə şəraitinin dəyişilməsidir.
Azərbaycanda yayılması
Zaqatala, Qəbələ rayonları ərazilərində (Vəndam-Tala kəndləri) rast gəlinir. Azərbaycanın nadir, relikt bitkisidir.Zaqatala Dövlət Təbiət Qoruğunda mühafizə olunur.
İstifadəsi
Tibbi məqsədlə və ətriyyat sənayəsində istifadə olunur.[]
Əlavə ədəbiyyat
- Tofiq Məmmədov, "Azərbaycan dendroflorası II cild", Bakı:-"Səda"-2015. 2019-11-17 at the Wayback Machine
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri II nəşr, Bakı-2013
- . 2021-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-22.
- Azərbaycan SSR-in Qırmızı kitabı; 1989
- Səfərov İ. S., Əsədov K. S., 1984
- Azərbaycanın ağac və kolları, 1970
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kolxida sumsadi lat Buxus colchica sumsadkimiler fesilesinin sumsad cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmeye hessas olanlar kateqoriyasina aiddir VU D2 Qlobal IUCN Statusu NTKolxida sumsadiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Deste SumsadciceklilerFesile SumsadkimilerCins SumsadNov Kolxida sumsadiBeynelxalq elmi adiBuxus colchica Pojark 1949Sekil axtarisiTebii yayilmasiKolxida sumsadi Gurcustan Rusiya Azerbaycan ve Turkiye ucun endemikdir Azerbaycanda Boyuk Qafqazin qerb Zaqatala rayonunun Tala kendi ve serq hisselerinde Qebele rayonunun Vendam kendi yayilmisdir Botaniki tesviriHemiseyasil koldur bezen ise 10 12 m 180 m e qeder boya malik agacdir Zoglari yasil ve dordkuncludur Yarpaqlari adeten ellipsivari olub 10 30 mm uzunlugunda 5 18 mm eninde derivari estden tend yasil parlaq saplagi qisa ve tukcukludur qaidesi pazvari ve ya dairevi ucu oyuqludur Cicek qrupu oturandir Meyvesi derili yumurtavari kurevi qutucuqdur Toxumlari uzunsov ellipsi formali qara parildayandir EkologiyasiMart aprel aylarinda cicekleyir Meyveleri iyul avqust aylarinda yetisir Tozlanmasi entomofildir Mezofanerofitdir Toxumla ve vegetativ yolla coxalir Rutubetli mese derelerinde bitir Sahesi iri olmayan kolluqlar emele getirir Kolgeseven rutubete telebkar bitkidir munbit torpaqlarda yaxsi boyuyur Dekorativ bitkidir Hemiseyasil quraqliga nisbeten davamli olub tek tek ve ya qrupla ekilmek ucun hemcinin canli ceper ve bordur salmaq ucun yararlidir Butun hissesi zeherlidir Balverendir Oduncagi berk olub agirdir yaxsi cilalanir yuksek texniki xususiyyete malikdir Populyasiyanin ehtiyati mehduddur Bunun esas sebebi budaqlarinin buket ucun kesilmesi meselerin qirilmasi ve seyredilmesi neticesinde bitme seraitinin deyisilmesidir Azerbaycanda yayilmasiZaqatala Qebele rayonlari erazilerinde Vendam Tala kendleri rast gelinir Azerbaycanin nadir relikt bitkisidir Zaqatala Dovlet Tebiet Qorugunda muhafize olunur IstifadesiTibbi meqsedle ve etriyyat senayesinde istifade olunur menbe gosterin Elave edebiyyatTofiq Memmedov Azerbaycan dendroflorasi II cild Baki Seda 2015 2019 11 17 at the Wayback MachineIstinadlarAzerbaycan Respublikasinin Qirmizi kitabi Nadir ve nesli kesilmekde olan bitki ve gobelek novleri II nesr Baki 2013 2021 01 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 12 22 Azerbaycan SSR in Qirmizi kitabi 1989 Seferov I S Esedov K S 1984 Azerbaycanin agac ve kollari 1970