Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kiçik maygülü (lat. Tachybaptus ruficollis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin maygülükimilər dəstəsinin maygülülər fəsiləsinin tachybaptus cinsinə aid heyvan növü.
| Kiçik maygülü | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Kiçik maygülü | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Xarakterik morfoloji əlamətləri
Cütləşmə dövründə bədəninin üstü qonur-qara, altı ağımtıl, boğazı, yanaqları və boynu şabalıdı rəngdə olur. Maygülülərin o biri növlərindən fərqli olaraq başında bəzək lələkləri olmur. Qışda bədəninin üstü ağımtıl qonur, altı isə ağ olur.
Statusu
Çoxsaylıdır.
Yayılması
Geniş yayılıb. Avropa, Asiya, Avstraliya və Afrikada yayılıb. Azərbaycanda Kür-Araz, Lənkəran və Samur-Dəvəçi ovalığında, Xəzər dənizinin sahil sularında və dağətəyi göllərdə yayılmışdır. Yaz köçü fevralın sonu, martın əvvəlində, payız köçü isə oktyabrda olur.
Növdaxili müxtəliflik
Politipik növdür. Dünyada 9 yarımnövü vardır. Azərbaycan faunasına (T. Ruficollis capensis, Pal. 1884) daxildir. O biri yarımnövlərdən fərqli olaraq, birinci dərəcəli çalma lələkləri ağdır, ikinci dərəcəli çalma lələklərində isə ağ rəng yaxşı inkişaf etmişdir.
Yarımnövləri
- T. r. ruficollis — Avropa, Şimali Afrika.
- T. r. iraquensis — İraqın cənub-şərqi, İranın cənub-qərbi.
- T. r. capensis — Afrikada Saxaradan cənubda, Madaqaskar adasında, Şri-Lanka, Hindistan yarımadasının şərqində Myanmaya qədər.
- T. r. poggei
- T. r. philippensis
- T. r. cotobato
- T. r. tricolor
- T. r. volcanorum
- T. r. collaris
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Qarğılı-qamışlı su hövzələri yaşayış yeridir. Qışda və miqrasiya vaxtı dənizin açıq sahil sularında da rast gəlinir. Azərbaycanda oturaq və qışlamaq üçün gələn populyasiyaları vardır. Tək, cüt və sürü halında yaşayır. Əsasən gecə fəal olur.
Yem xarakteri
Zoofaqdır. Yemini əsasən böcəklər və balıqlar təşkil edir. Əlavə yemi kimi suçiçəyi və sulələyi toxumlarından da istifadə edir.
Yırtıcıları
Bataqlıq belibağlısı və boz qarğa kiçik maygülünün yumurtalarını və balalarını yeyir.
Cinsi statusu və çoxalma xüsusiyyətləri
Monoqamdır. Cütlərə ayrılıqdan sonra yuvalarını qarğı və qamışlıqlarda, yaxud onların əhatəsində olan açıq su sahəsində qurur. Adətən hər gün yumurta qoyur. Həm erkək, həm də dişi fərd kürtyatmada iştirak edir. Birinci, yaxud ikinci yumurtadan sonra kürt yatır. Kürtyatma müddəti 20-21 gündür. Cücələri 44-48 gündə pərvazlanır.
Növün fenologiyası
Azərbaycana qışlamağa oktyabr ayında kütləvi gəlir, fevralın sonu, martın əvvələrində isə köçüb gedir. Oturaq populyasiyaları martın ortalarında cüt-cüt ayrılır, apreldə yuva qurur və yumurtalayır. Aprelin axırı, mayda cücələri görünür, iyunda balaları pərvazlanır. İkinci dəfə nəsil verdikdə balaların pərvazlanması avqustda müşahidə olunur. Qış görkəminə girmək üçün yaşlı fərdlərdə lələkdəyişmə avqustdan başlayır, noyabr-dekabrda tam başa çatır. Reproduksiyadan əvvəlki lələkdəyişmə yanvardan aprelə kimi gedir. Avqustun əvvəlinə kimi embrion lələklər yuva lələkləri ilə əvəz olunur. Sentyabr-oktyabrda quşun bədəni birinci qış örtüyü ilə örtülür.
Ontogenezi
Ömrü və cinsi yetişkənliyə çatma müddəti məlum deyil. Fərdi inkişafı rüşeym, bala, cavan (yuvinal) və yetkin formalardan ibarətdir. İnkişaf tipinə görə maturonatla (ətcəbalalar) immaturonatlar (cücələr) arasında keçid təşkil edir.
Reproduktivliyi
Adətən ildə bir dəfə, bəzi illərdə isə 2-3 nəsil verir. Yuvaya 5-10 yumurta qoyur. Reproduktivliyin müddəti 69-79 gündür.
Xromosom göstəriciləri
Məlum deyil.
Sayı
Qış aylarında sayı növün arealının şimal hissəsindən (Rusiya ərazisi) gələn quşlar hesabına artır. Dənizin açıq sahil sularında, Abşeron göllərində az, Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunda, Lənkəran, Samur-Dəvəçi və Kür-Araz ovalığında çox olur. 1964–1968-ci illərdə Xəzərin Lənkəran sahillərində 1 km2-də 42-55 quş sayılmışdır. Xəzər dənizinin Azərbaycan hissəsinin sahil zolağında sayı 2005-ci ilin yanvarında 3539, iyulunda 9516 fərd olub. Əsas limit faktorları su-bataqlıq biotoplarının qurudulmasıdır.
Sosiologiyası
Yuvaları tək-tək yerləşir. Nəsil verdikdən sonra sürü əmələ gətirir.
Biosenozda rolu
Hidrofil bitkilərə təsir edən biotik faktorlara daxildir. Hidrofil heyvanlardan və bitkilərdən yem kimi istifadə edir. Özü isə üçüncü səviyyəli konsumentlərin rasionuna daxildir. Beləliklə, sahil ekosistemlərində maddələrin bioloji dövriyyəsi və enerji çevrilməsində iştirak edir.
İnsan üçün əhəmiyyəti
Elmi və estetik əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Qızılağac və Qarayazı Dövlət Təbiət Qoruqlarında, Şirvan, Abşeron və Ağgöl Milli Parklarında, dövlət təbiət yasaqlıqlarında qorunur. Ramsar, Bern, Bonn konvensiyalarına və AEWA sazişinə daxil edilmişdir. Populyar maarifçilik ədəbiyyatlarına daxil edilir. Əlavə qorunma tədbirlərinə ehtiyac yoxdur.
Növün qeydiyyat göstəriciləri
Elmi fondlarda kolleksiyası saxlanır, muzeylərdə müqəvvası, populyar əsərlərdə və plakatlarda rəngli şəkilləri nümayiş etdirilir.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1999.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kicik maygulu lat Tachybaptus ruficollis heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin maygulukimiler destesinin maygululer fesilesinin tachybaptus cinsine aid heyvan novu Kicik mayguluElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Deste MaygulukimilerFesile MaygululerCins TachybaptusNov Kicik mayguluBeynelxalq elmi adiTachybaptus ruficollis Pall 1764 Sekil axtarisiITIS 563259NCBI 100828EOL 45513831FW 369016Xarakterik morfoloji elametleriCutlesme dovrunde bedeninin ustu qonur qara alti agimtil bogazi yanaqlari ve boynu sabalidi rengde olur Maygululerin o biri novlerinden ferqli olaraq basinda bezek lelekleri olmur Qisda bedeninin ustu agimtil qonur alti ise ag olur StatusuCoxsaylidir YayilmasiGenis yayilib Avropa Asiya Avstraliya ve Afrikada yayilib Azerbaycanda Kur Araz Lenkeran ve Samur Deveci ovaliginda Xezer denizinin sahil sularinda ve dageteyi gollerde yayilmisdir Yaz kocu fevralin sonu martin evvelinde payiz kocu ise oktyabrda olur Novdaxili muxteliflikPolitipik novdur Dunyada 9 yarimnovu vardir Azerbaycan faunasina T Ruficollis capensis Pal 1884 daxildir O biri yarimnovlerden ferqli olaraq birinci dereceli calma lelekleri agdir ikinci dereceli calma leleklerinde ise ag reng yaxsi inkisaf etmisdir Yarimnovleri T r ruficollis Avropa Simali Afrika T r iraquensis Iraqin cenub serqi Iranin cenub qerbi T r capensis Afrikada Saxaradan cenubda Madaqaskar adasinda Sri Lanka Hindistan yarimadasinin serqinde Myanmaya qeder T r poggei T r philippensis T r cotobato T r tricolor T r volcanorum T r collarisYasayis yeri ve heyat terziQargili qamisli su hovzeleri yasayis yeridir Qisda ve miqrasiya vaxti denizin aciq sahil sularinda da rast gelinir Azerbaycanda oturaq ve qislamaq ucun gelen populyasiyalari vardir Tek cut ve suru halinda yasayir Esasen gece feal olur Yem xarakteriZoofaqdir Yemini esasen bocekler ve baliqlar teskil edir Elave yemi kimi suciceyi ve suleleyi toxumlarindan da istifade edir YirticilariBataqliq belibaglisi ve boz qarga kicik maygulunun yumurtalarini ve balalarini yeyir Cinsi statusu ve coxalma xususiyyetleriMonoqamdir Cutlere ayriliqdan sonra yuvalarini qargi ve qamisliqlarda yaxud onlarin ehatesinde olan aciq su sahesinde qurur Adeten her gun yumurta qoyur Hem erkek hem de disi ferd kurtyatmada istirak edir Birinci yaxud ikinci yumurtadan sonra kurt yatir Kurtyatma muddeti 20 21 gundur Cuceleri 44 48 gunde pervazlanir Novun fenologiyasiAzerbaycana qislamaga oktyabr ayinda kutlevi gelir fevralin sonu martin evvelerinde ise kocub gedir Oturaq populyasiyalari martin ortalarinda cut cut ayrilir aprelde yuva qurur ve yumurtalayir Aprelin axiri mayda cuceleri gorunur iyunda balalari pervazlanir Ikinci defe nesil verdikde balalarin pervazlanmasi avqustda musahide olunur Qis gorkemine girmek ucun yasli ferdlerde lelekdeyisme avqustdan baslayir noyabr dekabrda tam basa catir Reproduksiyadan evvelki lelekdeyisme yanvardan aprele kimi gedir Avqustun evveline kimi embrion lelekler yuva lelekleri ile evez olunur Sentyabr oktyabrda qusun bedeni birinci qis ortuyu ile ortulur OntogeneziOmru ve cinsi yetiskenliye catma muddeti melum deyil Ferdi inkisafi ruseym bala cavan yuvinal ve yetkin formalardan ibaretdir Inkisaf tipine gore maturonatla etcebalalar immaturonatlar cuceler arasinda kecid teskil edir ReproduktivliyiAdeten ilde bir defe bezi illerde ise 2 3 nesil verir Yuvaya 5 10 yumurta qoyur Reproduktivliyin muddeti 69 79 gundur Xromosom gostericileriMelum deyil SayiQis aylarinda sayi novun arealinin simal hissesinden Rusiya erazisi gelen quslar hesabina artir Denizin aciq sahil sularinda Abseron gollerinde az Qizilagac Dovlet Tebiet Qorugunda Lenkeran Samur Deveci ve Kur Araz ovaliginda cox olur 1964 1968 ci illerde Xezerin Lenkeran sahillerinde 1 km2 de 42 55 qus sayilmisdir Xezer denizinin Azerbaycan hissesinin sahil zolaginda sayi 2005 ci ilin yanvarinda 3539 iyulunda 9516 ferd olub Esas limit faktorlari su bataqliq biotoplarinin qurudulmasidir SosiologiyasiYuvalari tek tek yerlesir Nesil verdikden sonra suru emele getirir Biosenozda roluHidrofil bitkilere tesir eden biotik faktorlara daxildir Hidrofil heyvanlardan ve bitkilerden yem kimi istifade edir Ozu ise ucuncu seviyyeli konsumentlerin rasionuna daxildir Belelikle sahil ekosistemlerinde maddelerin bioloji dovriyyesi ve enerji cevrilmesinde istirak edir Insan ucun ehemiyyetiElmi ve estetik ehemiyyeti var Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerQizilagac ve Qarayazi Dovlet Tebiet Qoruqlarinda Sirvan Abseron ve Aggol Milli Parklarinda dovlet tebiet yasaqliqlarinda qorunur Ramsar Bern Bonn konvensiyalarina ve AEWA sazisine daxil edilmisdir Populyar maarifcilik edebiyyatlarina daxil edilir Elave qorunma tedbirlerine ehtiyac yoxdur Novun qeydiyyat gostericileriElmi fondlarda kolleksiyasi saxlanir muzeylerde muqevvasi populyar eserlerde ve plakatlarda rengli sekilleri numayis etdirilir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1999 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax