Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keyns iqtisadiyyatı (Keynsçilik də adlanır) Con Meynard Keynsin iqtisadiyyat nəzəriyyələrini təsvir edir. Keyns “Məşğulluq, faiz və pullar haqqında ümumi nəzəriyyə” kitabında öz nəzəriyyələri haqqında yazmışdır. Kitab 1936-cı ildə nəşr edilmişdir.
Con Meynard Keyns
1936-cı ildə “Məşğulluq, faiz və pullar haqqında ümumi nəzəriyyə” (ing. The General Theory of Employment, Interestand Money) kitabı nəşr edildikdən sonra Con Meynard Keynsin adı iqtisadi çökmə zamanı resessiya ilə mübarizədə vergi və büdcə stimullaşdırılması ideyası ilə əlaqələndirildi. Bu ideya İkinci dünya müharibəsindən sonra 30 il müddətində elə məşhurluq qazanmışdı ki, ABŞ prezidenti Riçard Nikson 1971-ci ildə bildirmişdi ki, “biz artıq hamımız Keynsçiyik”.
1980-1990-cı illərdə Keynsin ideyaları öz cəlbediciliyini itirməyə başlasa da, 2007-2009-cu illərin maliyyə böhranı zamanı yenidən xatırlandı.
Bununla yanaşı, Keynsin ideyaları nə qədər sadə və inandırıcı olsa da, kəskin mübahisələrə səbəb olurdu. Hələ 1960-cı illərdə alimin fikirləri onun tərəfdarları arasında belə fikir ayrılığına səbəb olurdu.
Keynsin əsas yaraddığı nəzəriyyə bir çox ədəbiyyatlarda İqtisadi tsikllər nəzəriyyəsi adı ilə məşhurdur.
İqtisadi tsikllər nəzəriyyəsi
İqtisadi tsikllər (dövrlər) haqqında bilgilər sizə valyuta və fond bazarında, həmçinin müəssisə və təşkilatlarda, eyni zamanda bütünlüklə iqtisadiyyatda baş verən dəyişiklikləri daha düzgün şəkildə anlamaq imkanı verəcəkdir. İqtisadi proseslərin inkişafı dövri xarakter daşıyır: artım həmişə eniş dövrü ilə əvəzlənir, bunun ardınca isə həmişə canlanma və yeni yüksəliş dövrü gəlir. İqtisadi tsikl – mütəmadi (dövri) olaraq istehlak və istehsal (tələb və təklif) səviyyələrində baş verən tərəddüdlərdir.
Adətən iqtisadi inkişaf dinamikası (tsikl) 3 fazaya görə fərqlənir: Resessiya (ing. Recession); Bərpa (ing. Recovery); İnkişaf (ing. Expansion).
Resessiya və ya tənəzzül
İşgüzar aktivlik aşağı düşür, istehsal azalır, məşğulluq və gəlirlilik səviyyəsi də aşağı düşür.
İqtisadiyyatın düşməsi və müvəqqəti eniş faktorundan asılı olaraq, iqtisadiyyatda böhran və depressiya mərhələləri bir-birindən seçilir.
Böhran iqtisadiyyatda tarazlığın pozulması deməkdir. O, istehsalın azalması və dayanması ilə nəticələnir. Depressiya isə – məhsul izafiliyinin tədricən aradan qalxdığı (artıq məhsulların tədricən satıldığı) dövrdür, adətən bu məhsullar çox aşağı qiymətə satılır və kifayət qədər zaman tələb edir.
Bərpa və ya canlanma
İqtisadi aktivliyin yüksəlişi baş verir, istehsalat nisbətən böyüməyə başlayır.
İnkişaf və ya artımın artması
bu faza özündə adətən iqtisadi yüksəliş və bum tsikllərini əhatə edir.
- Yüksəliş böhrandan öncəki sənaye istehsalı həcminin bərpa olunma dövrüdür, bu müddət ərzində qiymətlər, gəlirlər, , artır və tədricən bunun sayəsində istehsalat və məşğulluq özünün tam doyma həddinə çatır və güclər tam işə salınır, bu adətən böhrandan öncəki məşğulluq və qüvvələrin səfərbər edilməsi ilə müqayisə edilə bilən bir həddə olur.
- Bum (pik) – istehsal güclərinin tam yüklənməsi, yüksək məşğulluq səviyyəsi, qiymətlərin və əməkhaqqıların həddindən artıq yüksək səviyyəyə qalxması ilə xarakterizə olunur. Adətən bum zamanı iqtisadiyyatın artım səviyyəsi bundan öncəki tsikldə əldə olunmuş səviyyəni üstələyir.
2008-ci ildə demək olar ki, planetin bütün ölkələrinin iqtisadiyyatını əhatə edən iqtisadi böhran, bildiyiniz kimi, ABŞ-nin maliyyə və inşaat sektorunda başlamışdı. Bir sıra KİV nümayəndələrində ABŞ-nin menecmentinin ünvanına bir sıra ittihamlar irəli sürülürdü onlar yetərincə uzaqgörən olmamaqda, “tamahkarlıqda” və s. günahlarda ittiham edilirdi, amma müasir böhrana iqtisadi dövrlər barədə nəzəriyyə nöqteyi-nəzərindən yanaşsaq, onda böhranın başlamasında ABŞ-nin günahı yoxdur. Böhran iqtisadiyyatın inkişafında obyektiv gerçəklikdir. Düzdür, onun baş verməsi bir az gecikə və ya bir az tələsə bilər, amma istənilən halda bu mütləq baş verməlidir.
Müasir dövrdə Keynsçilik
ABŞ-də Milli İqtisadi Araşdırmalar Bürosu (ing. National Bureau of Economic Research – NBER) adlı təşkilat fəaliyyət göstərir ki, onun əsas vəzifəsi iqtisadi dövrləri və indikatorları analiz etməkdir. Bu olduqca mürəkkəb bir vəzifədir, çünki məsələ ondadır ki, iqtisadiyyatın vəziyyətini səciyyələndirən bütün iqtisadi indikatorları üç böyük qrupa bölmək olar – bu qabaqlayıcı indikatorlar, üst-üstə düşən indikatorlar və gecikən indikatorlardır.
Praktiki olaraq, istənilən bir göstərici bu və ya digər qrupa aid edilə bilər, amma fərqli göstəricilərin bu və ya digər iqtisadi tsikl (dövr) ilə münasibətdə dəqiqlik səviyyəsi fərqli ola bilər. Bu və ya digər ölkənin iqtisadiyyatını dəqiq qiymətləndirmək üçün tsiklin fazasını müəyyən etmək və əsas iqtisadi indikatorları tutuşdurmaq lazımdır –ÜDM, inflyasiya səviyyəsi, qızıl valyuta ehtiyatlarının həcmi, dövlət borcunu səviyyəsi, uçot dərəcəsi, ödəmə balansının vəziyyəti, işsizlik səviyyəsi və s.
İstinadlar
- "Banker.az Con Meynard Keyns-İqtisadi dahi". 2021-06-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-09-20.
- "İqtisadi indikator qismində çıxış edən iqtisadi dövrlər - Banker.az". 2021-06-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-09-20.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Keyns iqtisadiyyati Keynscilik de adlanir Con Meynard Keynsin iqtisadiyyat nezeriyyelerini tesvir edir Keyns Mesgulluq faiz ve pullar haqqinda umumi nezeriyye kitabinda oz nezeriyyeleri haqqinda yazmisdir Kitab 1936 ci ilde nesr edilmisdir Con Meynard Keyns1936 ci ilde Mesgulluq faiz ve pullar haqqinda umumi nezeriyye ing The General Theory of Employment Interestand Money kitabi nesr edildikden sonra Con Meynard Keynsin adi iqtisadi cokme zamani resessiya ile mubarizede vergi ve budce stimullasdirilmasi ideyasi ile elaqelendirildi Bu ideya Ikinci dunya muharibesinden sonra 30 il muddetinde ele meshurluq qazanmisdi ki ABS prezidenti Ricard Nikson 1971 ci ilde bildirmisdi ki biz artiq hamimiz Keynsciyik 1980 1990 ci illerde Keynsin ideyalari oz celbediciliyini itirmeye baslasa da 2007 2009 cu illerin maliyye bohrani zamani yeniden xatirlandi Bununla yanasi Keynsin ideyalari ne qeder sade ve inandirici olsa da keskin mubahiselere sebeb olurdu Hele 1960 ci illerde alimin fikirleri onun terefdarlari arasinda bele fikir ayriligina sebeb olurdu Keynsin esas yaraddigi nezeriyye bir cox edebiyyatlarda Iqtisadi tsikller nezeriyyesi adi ile meshurdur Iqtisadi tsikller nezeriyyesiIqtisadi tsikller dovrler haqqinda bilgiler size valyuta ve fond bazarinda hemcinin muessise ve teskilatlarda eyni zamanda butunlukle iqtisadiyyatda bas veren deyisiklikleri daha duzgun sekilde anlamaq imkani verecekdir Iqtisadi proseslerin inkisafi dovri xarakter dasiyir artim hemise enis dovru ile evezlenir bunun ardinca ise hemise canlanma ve yeni yukselis dovru gelir Iqtisadi tsikl mutemadi dovri olaraq istehlak ve istehsal teleb ve teklif seviyyelerinde bas veren tereddudlerdir Adeten iqtisadi inkisaf dinamikasi tsikl 3 fazaya gore ferqlenir Resessiya ing Recession Berpa ing Recovery Inkisaf ing Expansion Resessiya ve ya tenezzulIsguzar aktivlik asagi dusur istehsal azalir mesgulluq ve gelirlilik seviyyesi de asagi dusur Iqtisadiyyatin dusmesi ve muveqqeti enis faktorundan asili olaraq iqtisadiyyatda bohran ve depressiya merheleleri bir birinden secilir Bohran iqtisadiyyatda tarazligin pozulmasi demekdir O istehsalin azalmasi ve dayanmasi ile neticelenir Depressiya ise mehsul izafiliyinin tedricen aradan qalxdigi artiq mehsullarin tedricen satildigi dovrdur adeten bu mehsullar cox asagi qiymete satilir ve kifayet qeder zaman teleb edir Berpa ve ya canlanmaIqtisadi aktivliyin yukselisi bas verir istehsalat nisbeten boyumeye baslayir Inkisaf ve ya artimin artmasibu faza ozunde adeten iqtisadi yukselis ve bum tsikllerini ehate edir Yukselis bohrandan onceki senaye istehsali hecminin berpa olunma dovrudur bu muddet erzinde qiymetler gelirler artir ve tedricen bunun sayesinde istehsalat ve mesgulluq ozunun tam doyma heddine catir ve gucler tam ise salinir bu adeten bohrandan onceki mesgulluq ve quvvelerin seferber edilmesi ile muqayise edile bilen bir hedde olur Bum pik istehsal guclerinin tam yuklenmesi yuksek mesgulluq seviyyesi qiymetlerin ve emekhaqqilarin heddinden artiq yuksek seviyyeye qalxmasi ile xarakterize olunur Adeten bum zamani iqtisadiyyatin artim seviyyesi bundan onceki tsiklde elde olunmus seviyyeni usteleyir 2008 ci ilde demek olar ki planetin butun olkelerinin iqtisadiyyatini ehate eden iqtisadi bohran bildiyiniz kimi ABS nin maliyye ve insaat sektorunda baslamisdi Bir sira KIV numayendelerinde ABS nin menecmentinin unvanina bir sira ittihamlar ireli surulurdu onlar yeterince uzaqgoren olmamaqda tamahkarliqda ve s gunahlarda ittiham edilirdi amma muasir bohrana iqtisadi dovrler barede nezeriyye noqteyi nezerinden yanassaq onda bohranin baslamasinda ABS nin gunahi yoxdur Bohran iqtisadiyyatin inkisafinda obyektiv gerceklikdir Duzdur onun bas vermesi bir az gecike ve ya bir az telese biler amma istenilen halda bu mutleq bas vermelidir Muasir dovrde KeynscilikABS de Milli Iqtisadi Arasdirmalar Burosu ing National Bureau of Economic Research NBER adli teskilat fealiyyet gosterir ki onun esas vezifesi iqtisadi dovrleri ve indikatorlari analiz etmekdir Bu olduqca murekkeb bir vezifedir cunki mesele ondadir ki iqtisadiyyatin veziyyetini seciyyelendiren butun iqtisadi indikatorlari uc boyuk qrupa bolmek olar bu qabaqlayici indikatorlar ust uste dusen indikatorlar ve geciken indikatorlardir Praktiki olaraq istenilen bir gosterici bu ve ya diger qrupa aid edile biler amma ferqli gostericilerin bu ve ya diger iqtisadi tsikl dovr ile munasibetde deqiqlik seviyyesi ferqli ola biler Bu ve ya diger olkenin iqtisadiyyatini deqiq qiymetlendirmek ucun tsiklin fazasini mueyyen etmek ve esas iqtisadi indikatorlari tutusdurmaq lazimdir UDM inflyasiya seviyyesi qizil valyuta ehtiyatlarinin hecmi dovlet borcunu seviyyesi ucot derecesi odeme balansinin veziyyeti issizlik seviyyesi ve s Istinadlar Banker az Con Meynard Keyns Iqtisadi dahi 2021 06 21 tarixinde Istifade tarixi 2016 09 20 Iqtisadi indikator qisminde cixis eden iqtisadi dovrler Banker az 2021 06 21 tarixinde Istifade tarixi 2016 09 20