Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Küveyt tarixi — Küveytin keçmişi.
Ümumi tarix
Küveytin qədim və orta əsrlər tarixi zəif tədqiq edilmişdir. Eramızdan əvvəl III minillikdə indiki Küveyt ərazisi tərkibinə daxil idi. IV əsrin ikinci yarısında Küveyt Ləxmilər ərəb dövlətinin tərkibinə daxil olur.
VII əsrin əvvəllərindən Fars körfəzi bölgəsi, eləcə də Küveyt (o zaman Kureyn adlanırdı) ərazisində yerli ərəb tayfalarından olan şeyxlər hökmranlıq edirdi.
XVII əsrin ortalarında Küveyt Osmanlı dövlətinin nəzarəti altına keçir və Əl-Həsa, Cənubi İraq və Bəhreynlə birlikdə Bəsrə vilayətinin tərkibində Osmanlı imperiyasına qatılır.
Vahid yaranması XVIII yüzilliyin ortalarına təsadüf edir. Ərazidə yaşayan qəbilə şeyxləri Sabah bin Cabir Əl-Sabahı (1756–1762) özlərinin əmiri elan edirlər.
1760-cı ildə əmirliyin mərkəzi Əl-Küveyt şəhəri hasara alınır və dəniz ticarətinin mühüm mərkəzinə çevrilir.
XIX əsrin birinci yarısında İngiltərə Körfəz bölgəsində yerli əhəmiyyətli müharibələr törədir. Nəticədə Böyük Britaniya 1899-cu ilin 23 yanvar tarixində Küveytlə gizli müqavilə imzalamaqla ölkə üzərində tam nəzarəti ələ keçirir.
1914-cü ilin noyabr ayında Küveyt Britaniya protektoratı altında müstəqil əmirlik elan edilir. Birinci dünya müharibəsi illərində Küveyt Böyük Britaniyanın tam nəzarəti altında olmuşdur. Nəcd əmirliyi ilə baş vermiş silahlı toqquşmalarda Küveyti müdafiə edən İngiltərə getdikcə onu özündən tam asılı vəziyyətə salaraq, əslində müstəmləkəsinə çevirmişdir. İkinci dünya müharibəsindən sonra Küveytdə milli azadlıq hərəkatının güclənməsi Böyük Britaniya ilə protektoratlıq barədə bağlanmış müqavilənin ləğv edilməsinə gətirib çıxarır.
1961-ci ilin 19 iyun tarixində Küveyt müstəqil dövlət elan olunur. 70-ci illərədək Küveytdə daxili siyasi vəziyyət qeyri-sabit olmuşdur. İraqın Küveytin müstəqilliyini tanımaması "Küveyt böhranı" adlanan problemin yaranmasına səbəb olmuşdur. Bundan istifadə edən Böyük Britaniya Küveytə hərbi qüvvə yeridir və Körfəz sahillərində yerləşən digər ərəb ölkələrinin daxili işlərinə müdaxilə etməyə başlayır. 1961-ci ilin avqustunda Ərəb Dövlətləri Liqasına üzv olan bir sıra dövlətlər Küveytin müstəqilliyini qorumaq məqsədilə oraya öz hərbi kontingentini göndərir. İngiltərə qüvvələri rəsmi surətdə Küveytdən geri çağırılır. 1963-cü ildə hərbi kontingent Küveyti tərk edir. İran-İraq müharibəsi zamanı Küveyt Bağdadı dəstəkləyir və buna görə də Küveytin neft tankerləri İran tərəfindən dəfələrlə hücumlara məruz qalır. Buna görə 1987-ci ildən etibarən ABŞ Hərbi Dəniz Donanması qüvvələri Küveyt tankerlərini Fars Körfəzində müşayiət edir. 1990-cı ilin iyul ayında Küveyt ilə İraq arasında münasibətlərdə gərginlik son həddə çatır. Gərginlik törədən səbəblərdən biri də dünya bazarında Küveyt tərəfindən neftin qiymətinin aşağı salınması və bununla da İraqın zəifləməsi iddiaları ilə əlaqələndirilir. 1990-cı ilin 2 avqust tarixində İraq Silahlı Qüvvələri Küveyt ərazisinə daxil olur və Əmir ölkənin Hakim Sülaləsinin digər üzvləri və ailəsi ilə birlikdə Səudiyyə Ərəbistanına qaçaraq Küveyt Dövlətinin mühacirətdə hökumətini yaradır. 1990-cı ilin 28 avqust tarixində İraq Küveyti özünün 19-cu əyaləti elan edir. Ölkə ərazisində davam edən hərbi həmlələr nəticəsində Küveytin ərazisi və sərvətləri İraq qoşunları tərəfindən dağıdılır və talan edilir. 1991-ci ilin 23 fevral tarixində ABŞ çoxmillətli qüvvələrlə koalisiyada İraqa qarşı müharibəyə başlayır və fevralın 27-də İraq qoşunlarını Küveytdən çıxmağa məcbur edir, Küveytin müstəqilliyi bərpa olunur.
2006-cı ilin 4 aprel tarixində Küveytdə keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində ilk dəfə olaraq, qadınların namizədliyi irəli sürülmüş və 2 qadın namizəd seçkidə iştirak etmişdir. Planlaşdırma Nazirliyinin kompüter proqramçısı vəzifəsində çalışan Cinan Buşəhri ikinci yeri tutaraq, Ramisiyyə Quberniyasından Bələdiyyə Şurasına üzv seçilmişdir. 2006-cı ilin 21 may tarixində hökumətlə Millət Məclis arasında yaranmış gərginlik ölkə başçısı Əmir Şeyx Sabah Əl-Əhməd Əl-Cəbir Əl-Sabah tərəfindən Parlamentin buraxılması ilə nəticələndi. ölkə başçısı Əmir Şeyx Sabah Əl-Əhməd Əl-Cəbir Əl-Sabah 2009-cu ilin martında Nazirlər Kabineti ilə Millət Məclisi arasında davam edən gərginlik nəticəsində Hökuməti buraxmağa və yeni seçkilərə getməyə məcbur oldu. Küveytdə yeni parlament seçkiləri 2009-cu ilin 16 may tarixində keçirildi. Seçkinin nəticələrinə görə, Küveyt parlamentindəki 50 yerdən 29-nu köhnə, 21-ni isə yeni deputatlar tutdu. Körfəz ölkəsinin tarixində ilk dəfə olaraq parlamentə 4 qadın da seçildi. Ümumilikdə isə deputatlıq uğrunda mübarizə aparan 210 namizəddən 16-sı qadın idi. Parlamentə seçilən qadınlar 2005-ci ildə ölkənin ilk qadın Səhiyyə naziri olmuş Küveytdə azlıqda olan şiələrin nümayəndəsi Məsumə Mübarək, liberal fəallar Asil əl- Avadhi və Rola Dahti və universitet müəllimi Salva əl-Yassardır. 2010-il ərzində Küveyt Millət Məclisinin (Parlament) islahatçılar qrupunun Nazirlər kabinetinə qarşı iddiaları və xüsusilə də Baş nazir Nasir Əl-Məhəmməd Əl-Əhməd Əl- Cabir Əl-Sabahın parlament dinləmələrinə çağırılması tələbləri, ötən illərdə də olduğu kimi, Parlament – Hökumət münasibətlərinin gərginləşməsinə gətirib çıxarmışdır.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
 | Küveyt ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kuveyt tarixi Kuveytin kecmisi Umumi tarixKuveyt vaxtile Osmanli Imperiyasinin bir hissesi idi Kuveytin qedim ve orta esrler tarixi zeif tedqiq edilmisdir Eramizdan evvel III minillikde indiki Kuveyt erazisi terkibine daxil idi IV esrin ikinci yarisinda Kuveyt Lexmiler ereb dovletinin terkibine daxil olur Esas meqale Lexmiler VII esrin evvellerinden Fars korfezi bolgesi elece de Kuveyt o zaman Kureyn adlanirdi erazisinde yerli ereb tayfalarindan olan seyxler hokmranliq edirdi Esas meqale Ereb Xilafeti XVII esrin ortalarinda Kuveyt Osmanli dovletinin nezareti altina kecir ve El Hesa Cenubi Iraq ve Behreynle birlikde Besre vilayetinin terkibinde Osmanli imperiyasina qatilir Vahid yaranmasi XVIII yuzilliyin ortalarina tesaduf edir Erazide yasayan qebile seyxleri Sabah bin Cabir El Sabahi 1756 1762 ozlerinin emiri elan edirler Esas meqale El Sabah sulalesi 1760 ci ilde emirliyin merkezi El Kuveyt seheri hasara alinir ve deniz ticaretinin muhum merkezine cevrilir XIX esrin birinci yarisinda Ingiltere Korfez bolgesinde yerli ehemiyyetli muharibeler toredir Neticede Boyuk Britaniya 1899 cu ilin 23 yanvar tarixinde Kuveytle gizli muqavile imzalamaqla olke uzerinde tam nezareti ele kecirir 1914 cu ilin noyabr ayinda Kuveyt Britaniya protektorati altinda musteqil emirlik elan edilir Birinci dunya muharibesi illerinde Kuveyt Boyuk Britaniyanin tam nezareti altinda olmusdur Necd emirliyi ile bas vermis silahli toqqusmalarda Kuveyti mudafie eden Ingiltere getdikce onu ozunden tam asili veziyyete salaraq eslinde mustemlekesine cevirmisdir Ikinci dunya muharibesinden sonra Kuveytde milli azadliq herekatinin guclenmesi Boyuk Britaniya ile protektoratliq barede baglanmis muqavilenin legv edilmesine getirib cixarir 1961 ci ilin 19 iyun tarixinde Kuveyt musteqil dovlet elan olunur 70 ci illeredek Kuveytde daxili siyasi veziyyet qeyri sabit olmusdur Iraqin Kuveytin musteqilliyini tanimamasi Kuveyt bohrani adlanan problemin yaranmasina sebeb olmusdur Bundan istifade eden Boyuk Britaniya Kuveyte herbi quvve yeridir ve Korfez sahillerinde yerlesen diger ereb olkelerinin daxili islerine mudaxile etmeye baslayir 1961 ci ilin avqustunda Ereb Dovletleri Liqasina uzv olan bir sira dovletler Kuveytin musteqilliyini qorumaq meqsedile oraya oz herbi kontingentini gonderir Ingiltere quvveleri resmi suretde Kuveytden geri cagirilir 1963 cu ilde herbi kontingent Kuveyti terk edir Iran Iraq muharibesi zamani Kuveyt Bagdadi destekleyir ve buna gore de Kuveytin neft tankerleri Iran terefinden defelerle hucumlara meruz qalir Buna gore 1987 ci ilden etibaren ABS Herbi Deniz Donanmasi quvveleri Kuveyt tankerlerini Fars Korfezinde musayiet edir 1990 ci ilin iyul ayinda Kuveyt ile Iraq arasinda munasibetlerde gerginlik son hedde catir Gerginlik toreden sebeblerden biri de dunya bazarinda Kuveyt terefinden neftin qiymetinin asagi salinmasi ve bununla da Iraqin zeiflemesi iddialari ile elaqelendirilir 1990 ci ilin 2 avqust tarixinde Iraq Silahli Quvveleri Kuveyt erazisine daxil olur ve Emir olkenin Hakim Sulalesinin diger uzvleri ve ailesi ile birlikde Seudiyye Erebistanina qacaraq Kuveyt Dovletinin muhaciretde hokumetini yaradir 1990 ci ilin 28 avqust tarixinde Iraq Kuveyti ozunun 19 cu eyaleti elan edir Olke erazisinde davam eden herbi hemleler neticesinde Kuveytin erazisi ve servetleri Iraq qosunlari terefinden dagidilir ve talan edilir 1991 ci ilin 23 fevral tarixinde ABS coxmilletli quvvelerle koalisiyada Iraqa qarsi muharibeye baslayir ve fevralin 27 de Iraq qosunlarini Kuveytden cixmaga mecbur edir Kuveytin musteqilliyi berpa olunur 2006 ci ilin 4 aprel tarixinde Kuveytde kecirilmis belediyye seckilerinde ilk defe olaraq qadinlarin namizedliyi ireli surulmus ve 2 qadin namized seckide istirak etmisdir Planlasdirma Nazirliyinin komputer proqramcisi vezifesinde calisan Cinan Busehri ikinci yeri tutaraq Ramisiyye Quberniyasindan Belediyye Surasina uzv secilmisdir 2006 ci ilin 21 may tarixinde hokumetle Millet Meclis arasinda yaranmis gerginlik olke bascisi Emir Seyx Sabah El Ehmed El Cebir El Sabah terefinden Parlamentin buraxilmasi ile neticelendi olke bascisi Emir Seyx Sabah El Ehmed El Cebir El Sabah 2009 cu ilin martinda Nazirler Kabineti ile Millet Meclisi arasinda davam eden gerginlik neticesinde Hokumeti buraxmaga ve yeni seckilere getmeye mecbur oldu Kuveytde yeni parlament seckileri 2009 cu ilin 16 may tarixinde kecirildi Seckinin neticelerine gore Kuveyt parlamentindeki 50 yerden 29 nu kohne 21 ni ise yeni deputatlar tutdu Korfez olkesinin tarixinde ilk defe olaraq parlamente 4 qadin da secildi Umumilikde ise deputatliq ugrunda mubarize aparan 210 namizedden 16 si qadin idi Parlamente secilen qadinlar 2005 ci ilde olkenin ilk qadin Sehiyye naziri olmus Kuveytde azliqda olan sielerin numayendesi Mesume Mubarek liberal feallar Asil el Avadhi ve Rola Dahti ve universitet muellimi Salva el Yassardir 2010 il erzinde Kuveyt Millet Meclisinin Parlament islahatcilar qrupunun Nazirler kabinetine qarsi iddialari ve xususile de Bas nazir Nasir El Mehemmed El Ehmed El Cabir El Sabahin parlament dinlemelerine cagirilmasi telebleri oten illerde de oldugu kimi Parlament Hokumet munasibetlerinin gerginlesmesine getirib cixarmisdir IstinadlarHemcinin baxXarici kecidler Kuveyt ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin