Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə böyük ölçüdə və ya tamamilə tək mənbəyə əsaslanır. (mart 2024) |
I İrakli və ya Nəzər Əli xan — müəyyən fasilələrlə Kaxeti və Kartli çarı olmuş gürcü hökmdarı. 1642-ci ildə anadan olmuşdur. Atası çar I Teymurazın 3-cü oğlu David, anası Diasamidze ailəsindən Yelena Diasamidze idi.
| I İrakli Nəzər Əli xan | |
|---|---|
| ერეკლე I ნაზარალი-ხანი | |
 Kartli çarı I İrakli | |
 | |
| 1688 – 1703 | |
| Əvvəlki | XI Georgi |
| Sonrakı | XI Georgi |
 | |
| 1675 – 1676 | |
| Əvvəlki | Arçil |
| Sonrakı | Səfəvilər imperiyası |
| |
| 1703 – 1709 | |
| Əvvəlki | Səfəvilər imperiyası |
| Sonrakı | II David |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1637/1642 |
| Doğum yeri |  Gürcüstan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İsfahan, Səfəvilər imperiyası |
| Atası | |
| Anası | Yelena Diasamidze |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Baqrationi |
| Dini | islam |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İrakli İslamı qəbul etmişdi. Nəzər Əli xan kimi tanınırdı.
Gəncliyi
1648-ci ildə atasının ölümündən sonra Rusiyaya aparılmış, orda böyümüşdü. 1662-ci ildə Kaxeti çarı olmaq üçün geri qayıtmışdı.
Taxt uğrunda mübarizə
İrakli Kaxetiyanı ələ keçirməyə təşəbbüs göstərsə də, Şahnəvaz xan tərəfindən geri oturduldu. Darmadağın olunmuş İrakli Torqa qalasında gizləndi. İraklinin anasının aman istəyəni nəzərə alan Şahnəvaz xan 1664-cü ildə Torqa qalasını tutsa da İrakliyə toxunmadı. Şah II Abbas, Şahnəvaz xanın oğlu Arçili müsəlman edərək, Qivi adlı gürcünü də ona qoşub Kaxetiyaya vali təyin etdi. İslamı qəbul etmiş Arçilə Şahnəzər adı verildi. Lakin İraklinin yenidən Kaxetiyanı ələ keçirmək niyyətini eşidən Şahnəvaz xan oğlunun köməyinə gələrək, İraklini Tuşetə qovdu. Atskveri qalasında qalan vali qızılbaş ordusunun əsas hissəsini Tiflisə geri göndərdi. Qızılbaş ordusunun Tiflisə getmə xəbərini duyan Kaxet gürcüləri İrakliyə Şahnəvaz xana qarşı gecə hücumu etməyi məsləhət görərək, kömək edəcəklərini bildirdilər. Şahnəvazın yanında olan Qivi və Sisişvilinin dəstələri valini qoyub qaçsalar da, İraklinin gecə hücumunun qarşısının alınmasında mühüm rol oynadılar. Bu döyüşdə Təhmas Türküstanaşvili xüsusi igidlik göstərərək, Şahnəvazı gerçək ölümdən qurtardı. İrakli tərəfdarları qaçdılar. Qaçanları təqib edən Şahnəvaz xan onların kəsilmiş başlarından qüllə düzəltdirdi. Bu hadisədən sonra Şahnəzər xan Kaxetiyada daha da möhkəmləndi. İrakli yenidən Rusiyaya qayıtdı. Kaxet tavadlarının rəğbətini qazanmaq istəyən Şahnəzər xan İraklinin qızı Katevanla evləndi.
Kaxetidə
II Abbasdan sonra Səfəvi taxtına Şah Süleyman Səfəvi (II Səfi) çıxdı. Şah Süleyman (1666 - 1694) 1674-cü ildə yenidən Kaxetiyaya qayıdan İraklini yanına çağırtdırdı. Şahın İraklini Kaxetiyaya hakim təyin edəcəyindən qorxuya düşən Şahnəzər xan () atası Şahnəvaz xanla (V Vaxtanq) məsləhətləşmədən İmeretiyaya qaçdı. Hadisələri diqqətlə izləyən Süleyman şah, Şahnəvaz xanı təcili olaraq yanına çağırtdırdı. Şahnəvaz xan yolda vəfat etdi və onu Qumda,atası Rüstəm xanın (I Rüstəm) yanında dəfn etdilər. I İrakli cəmisi 1 il çar oldu. Süleyman şah Şahnəvaz xanın böyük oğlu də İslamı qəbul etdirərək II Şahnəvaz adı ilə Kartliyə vali təyin etdi.
Kartlidə
Süleyman şah 1688-ci ildə II Şahnəvazı vəzifəsindən uzaqlaşdıraraq, İslamı qəbul edərək Nəzərəli xan adını alan İraklini Tiflisə canişin göndərdi. Canişinlikdən uzaqlaşdırılmış II Şahnəvaz xan 4 il Nəzərəli xanla mübarizə aparsa da özbaşına heç nəyə nail ola bilmədi. Ona bu döyüşlərdə keçmiş Gəncə bəylərbəyi Abbasqulu xan kömək edirdi. 1710-cü ildə İsfahanda vəfat etdi. Yerinə oğlu David keçdi.
Ailəsi
I İrakli 1677-ci ildə Anna Çolokaşvili ilə evləndi. Ondan bir neçə övladı oldu:
- II David - Kartli çarı
- Yelena (ö. 1745), Kartli çariçası
- II Konstantin Baqrationi
- İsmail
- Rüstəm (1685—1703)
- Vaxtanq (ö. 1695)
- Demetre (1688—1700)
- Qorqasal (ö. 1697)
- Georgi
- Makrina (1696—1744), Edişer Çolokaşvili ilə evləndi
- Kotevan (ö. 1742), ilə evləndi
- II Teymuraz
- Rza Qulu Mirzə
- Mustafa Mirzə
Mənbə
- Kərəm Məmmədov - Borçalı XVII yüzilliyin II yarısında 2012-05-17 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale boyuk olcude ve ya tamamile tek menbeye esaslanir Movzu ile bagli muzakirelere qosula ve fikirlerinizi bildire bilersiniz Meqaleye etibarli menbeler elave ederek tekmillesdire bilersiniz mart 2024 I Irakli ve ya Nezer Eli xan mueyyen fasilelerle Kaxeti ve Kartli cari olmus gurcu hokmdari 1642 ci ilde anadan olmusdur Atasi car I Teymurazin 3 cu oglu David anasi Diasamidze ailesinden Yelena Diasamidze idi I Irakli Nezer Eli xanერეკლე I ნაზარალი ხანიKartli cari I IrakliKartli cari1688 1703EvvelkiXI GeorgiSonrakiXI GeorgiKaxeti cari1675 1676EvvelkiArcilSonrakiSefeviler imperiyasiKaxeti cari1703 1709EvvelkiSefeviler imperiyasiSonrakiII DavidSexsi melumatlarDogum tarixi 1637 1642Dogum yeri GurcustanVefat tarixi 1709Vefat yeri Isfahan Sefeviler imperiyasiAtasiAnasi Yelena DiasamidzeUsaqlari II Konstantin Baqrationi II Teymuraz II DavidAilesi BaqrationiDini islam Vikianbarda elaqeli mediafayllar Irakli Islami qebul etmisdi Nezer Eli xan kimi taninirdi Gencliyi1648 ci ilde atasinin olumunden sonra Rusiyaya aparilmis orda boyumusdu 1662 ci ilde Kaxeti cari olmaq ucun geri qayitmisdi Taxt ugrunda mubarizeIrakli Kaxetiyani ele kecirmeye tesebbus gosterse de Sahnevaz xan terefinden geri oturduldu Darmadagin olunmus Irakli Torqa qalasinda gizlendi Iraklinin anasinin aman isteyeni nezere alan Sahnevaz xan 1664 cu ilde Torqa qalasini tutsa da Irakliye toxunmadi Sah II Abbas Sahnevaz xanin oglu Arcili muselman ederek Qivi adli gurcunu de ona qosub Kaxetiyaya vali teyin etdi Islami qebul etmis Arcile Sahnezer adi verildi Lakin Iraklinin yeniden Kaxetiyani ele kecirmek niyyetini esiden Sahnevaz xan oglunun komeyine gelerek Iraklini Tusete qovdu Atskveri qalasinda qalan vali qizilbas ordusunun esas hissesini Tiflise geri gonderdi Qizilbas ordusunun Tiflise getme xeberini duyan Kaxet gurculeri Irakliye Sahnevaz xana qarsi gece hucumu etmeyi meslehet gorerek komek edeceklerini bildirdiler Sahnevazin yaninda olan Qivi ve Sisisvilinin desteleri valini qoyub qacsalar da Iraklinin gece hucumunun qarsisinin alinmasinda muhum rol oynadilar Bu doyusde Tehmas Turkustanasvili xususi igidlik gostererek Sahnevazi gercek olumden qurtardi Irakli terefdarlari qacdilar Qacanlari teqib eden Sahnevaz xan onlarin kesilmis baslarindan qulle duzeltdirdi Bu hadiseden sonra Sahnezer xan Kaxetiyada daha da mohkemlendi Irakli yeniden Rusiyaya qayitdi Kaxet tavadlarinin regbetini qazanmaq isteyen Sahnezer xan Iraklinin qizi Katevanla evlendi KaxetideII Abbasdan sonra Sefevi taxtina Sah Suleyman Sefevi II Sefi cixdi Sah Suleyman 1666 1694 1674 cu ilde yeniden Kaxetiyaya qayidan Iraklini yanina cagirtdirdi Sahin Iraklini Kaxetiyaya hakim teyin edeceyinden qorxuya dusen Sahnezer xan atasi Sahnevaz xanla V Vaxtanq meslehetlesmeden Imeretiyaya qacdi Hadiseleri diqqetle izleyen Suleyman sah Sahnevaz xani tecili olaraq yanina cagirtdirdi Sahnevaz xan yolda vefat etdi ve onu Qumda atasi Rustem xanin I Rustem yaninda defn etdiler I Irakli cemisi 1 il car oldu Suleyman sah Sahnevaz xanin boyuk oglu de Islami qebul etdirerek II Sahnevaz adi ile Kartliye vali teyin etdi KartlideSuleyman sah 1688 ci ilde II Sahnevazi vezifesinden uzaqlasdiraraq Islami qebul ederek Nezereli xan adini alan Iraklini Tiflise canisin gonderdi Canisinlikden uzaqlasdirilmis II Sahnevaz xan 4 il Nezereli xanla mubarize aparsa da ozbasina hec neye nail ola bilmedi Ona bu doyuslerde kecmis Gence beylerbeyi Abbasqulu xan komek edirdi 1710 cu ilde Isfahanda vefat etdi Yerine oglu David kecdi AilesiI Irakli 1677 ci ilde Anna Colokasvili ile evlendi Ondan bir nece ovladi oldu II David Kartli cari Yelena o 1745 Kartli caricasi II Konstantin Baqrationi Ismail Rustem 1685 1703 Vaxtanq o 1695 Demetre 1688 1700 Qorqasal o 1697 Georgi Makrina 1696 1744 Ediser Colokasvili ile evlendi Kotevan o 1742 ile evlendi II Teymuraz Rza Qulu Mirze Mustafa MirzeMenbeKerem Memmedov Borcali XVII yuzilliyin II yarisinda 2012 05 17 at the Wayback Machine