Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu, , çünki hansısa məqalədən bu məqaləyə verilmiş keçid yoxdur. (fevral 2023) |
I Xunq — Müasir Vyetnamın şimalında yaranmış ən qədim dövlət qurumu olan Vanlanqın adı dövrümüzə qədər gəlib çatan ilk hökmdarıdır. O, e.ə. VII əsrdə hakimiyyətdə olmuşdur. Son on illiklərdə aparılan arxeoloji qazıntılar ölkədə insanın yaranmasını sübut edən çoxlu tapıntıları üzə çıxarmışdır. Lanqşon və Txanxoa əyalətlərində, o cümlədən Şərqi Çin dənizinin sahillərində Paleolit dövrünə aid insan qalıqları tapılmışdır. Yenbay və Nipbin əyalətlərində qəbilələrdə yaşayan insanların sümükləri və daş əmək alətləri əldə olunmuşdur. Üst Paleolit və Mezolit dövrlərinə aid Şonvi və Xoabin mədəni abidələri dünya mədəniyyətinin nümunələri sırasındadır. Sonrakı minilliklərdə Vyetnamda insanların daha geniş ərazilərə yayılması əlverişli iqlimlə əlaqədardır. E.ə. IV minillikdə Vyetnamda tuncun kəşf olunması ilə əhali daha da çoxaldı və iri tayfalar meydana çıxdı. Vyetnamlılar mis və tunc əldə etməyi , daha təkmil alətlər düzəltməyi öyrəndilər. Məhz Donqşon tapıntısı bəşəriyyətin ən qədim Tunc dövrü tapıntılarından sayılır. E.ə. II minillikdə Vyetnamın çay vadilərində "Lakvet" və "Auvet" adlanan yerli tayfa birlikləri yaşamışdı. Əmək alətlərinin təkmilləşdirilməsi e.ə. I minillikdə icma quruluşunun dağılmasına səbəb oldu. Varlanan qəbilə başçıları tədricən qüdrətlənərək vəzifələrini irsən ötürürdülər. Onlar qonşu qəbilələrin üzərinə hücum edərək onları özlərindən asılı vəziyyətə salırdılar. Nəticədə Vyetnamda tayfalar meydana gəlirdi . Belə tayfalardan biri də Vanlanq tayfası idi. Qırmızı çayın sahillərində və Bavi dağının ətəklərində məskunlaşan Vanlanq tayfası Vyetnamın ən güclü siyasi birliyinə çevrilmişdi. Vanlanq tayfa-sına 15 qəbilə daxil idi. Siyasi və iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş Çinlə yaxınlıq Vanlanq dövlət qurumunun təşəkkülünü sürətləndirirdi. Vyetnamın qədim salnaməsi olan "Böyük Vyet dövlətinin qısa tarixi" kitabından belə məlum olur ki, Vanlanq dövlət qurumunun banisi "Zyanin" qəbiləsindən olan bir şəxs olmuşdur. Qeyri-adi sehrbazlıq qabiliyyətinə malik olan bu şəxs e.ə. VII əsrin ortalarında Vanlanq dövlət qurumunu quraraq Xunq adını qəbul etmişdir . Orta əsr Vyetnam tarixçisi Nqo Şi Lienin əsərindən məlum olur ki, I Xunq mərkəzi dövlət aparatı yaradıb, müxtəlif vəzifələr təsis etmiş, ölkəni 15 inzibati vahidə bölmüşdür. I XUnq Lak - vionq titulunu daşıyırdı. O, yaratdığı dövlət qurumunun ərazisini rayonlara bölmüşdü. Rayonlar isə "Bo" adlandırılıb, xyun-lenlər tərəfindən idarə olunurdu. Hakimlərin köməkçiləri isə "botin" adlanırdı. I Xunqun övladları "xunq - vionq" tituluna tituluna layiq görülmüşdü.
| I Xunq | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | |
I Xunq e.ə. VII əsrdə Vanlanq şəhərini saldırıb, onu yaratdığı döv-lət qurumunun paytaxtına çevirmişdi. Vanlanq şəhərində əsasən hökmdarın qohumları . saray adamları, onların qulluqçuları, hərbiçilər və sənətkarlar yaşayırdı. Kəndlərdə isə kəndli icmaları yerləşmişdi. Kəndli icmalarını ağsaqqallar idarə edirdi. Ağsaqqalların idarə etdiyikəndlilər isə dövlətə vergi ödəyir və müxtəlif mükəlləfiyyətlər daşıyırdı. Kənd icmaları "Tya", kəndlər isə "lanq" adlanırdı.
I Xunqun ölümündən sonra onun sülaləsindən olan 18 hökmdar Vanlanq dövlət dövlət qurumunun ərazisində hökmranlıq etmişdir. Bu hökmdarların hamısı taxta çıxan zaman Xunq adını qəbul etmişdilər. Vanlan dövlət qurumunun hökmdarlarının heç birinin əsl adı dövrümüzə qədər gəlib çatmamışdır.
Ədəbiyyat
- История ВЪетнама . Москва. 1983
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu tenha meqaledir cunki hansisa meqaleden bu meqaleye verilmis kecid yoxdur Lutfen elaqeli meqalelerden bu sehifeye kecid vermeye calisin fevral 2023 I Xunq Muasir Vyetnamin simalinda yaranmis en qedim dovlet qurumu olan Vanlanqin adi dovrumuze qeder gelib catan ilk hokmdaridir O e e VII esrde hakimiyyetde olmusdur Son on illiklerde aparilan arxeoloji qazintilar olkede insanin yaranmasini subut eden coxlu tapintilari uze cixarmisdir Lanqson ve Txanxoa eyaletlerinde o cumleden Serqi Cin denizinin sahillerinde Paleolit dovrune aid insan qaliqlari tapilmisdir Yenbay ve Nipbin eyaletlerinde qebilelerde yasayan insanlarin sumukleri ve das emek aletleri elde olunmusdur Ust Paleolit ve Mezolit dovrlerine aid Sonvi ve Xoabin medeni abideleri dunya medeniyyetinin numuneleri sirasindadir Sonraki minilliklerde Vyetnamda insanlarin daha genis erazilere yayilmasi elverisli iqlimle elaqedardir E e IV minillikde Vyetnamda tuncun kesf olunmasi ile ehali daha da coxaldi ve iri tayfalar meydana cixdi Vyetnamlilar mis ve tunc elde etmeyi daha tekmil aletler duzeltmeyi oyrendiler Mehz Donqson tapintisi beseriyyetin en qedim Tunc dovru tapintilarindan sayilir E e II minillikde Vyetnamin cay vadilerinde Lakvet ve Auvet adlanan yerli tayfa birlikleri yasamisdi Emek aletlerinin tekmillesdirilmesi e e I minillikde icma qurulusunun dagilmasina sebeb oldu Varlanan qebile bascilari tedricen qudretlenerek vezifelerini irsen otururduler Onlar qonsu qebilelerin uzerine hucum ederek onlari ozlerinden asili veziyyete salirdilar Neticede Vyetnamda tayfalar meydana gelirdi Bele tayfalardan biri de Vanlanq tayfasi idi Qirmizi cayin sahillerinde ve Bavi daginin eteklerinde meskunlasan Vanlanq tayfasi Vyetnamin en guclu siyasi birliyine cevrilmisdi Vanlanq tayfa sina 15 qebile daxil idi Siyasi ve iqtisadi cehetden inkisaf etmis Cinle yaxinliq Vanlanq dovlet qurumunun tesekkulunu suretlendirirdi Vyetnamin qedim salnamesi olan Boyuk Vyet dovletinin qisa tarixi kitabindan bele melum olur ki Vanlanq dovlet qurumunun banisi Zyanin qebilesinden olan bir sexs olmusdur Qeyri adi sehrbazliq qabiliyyetine malik olan bu sexs e e VII esrin ortalarinda Vanlanq dovlet qurumunu quraraq Xunq adini qebul etmisdir Orta esr Vyetnam tarixcisi Nqo Si Lienin eserinden melum olur ki I Xunq merkezi dovlet aparati yaradib muxtelif vezifeler tesis etmis olkeni 15 inzibati vahide bolmusdur I XUnq Lak vionq titulunu dasiyirdi O yaratdigi dovlet qurumunun erazisini rayonlara bolmusdu Rayonlar ise Bo adlandirilib xyun lenler terefinden idare olunurdu Hakimlerin komekcileri ise botin adlanirdi I Xunqun ovladlari xunq vionq tituluna tituluna layiq gorulmusdu I XunqSexsi melumatlarDogum yeri Xunan I Xunq e e VII esrde Vanlanq seherini saldirib onu yaratdigi dov let qurumunun paytaxtina cevirmisdi Vanlanq seherinde esasen hokmdarin qohumlari saray adamlari onlarin qulluqculari herbiciler ve senetkarlar yasayirdi Kendlerde ise kendli icmalari yerlesmisdi Kendli icmalarini agsaqqallar idare edirdi Agsaqqallarin idare etdiyikendliler ise dovlete vergi odeyir ve muxtelif mukellefiyyetler dasiyirdi Kend icmalari Tya kendler ise lanq adlanirdi I Xunqun olumunden sonra onun sulalesinden olan 18 hokmdar Vanlanq dovlet dovlet qurumunun erazisinde hokmranliq etmisdir Bu hokmdarlarin hamisi taxta cixan zaman Xunq adini qebul etmisdiler Vanlan dovlet qurumunun hokmdarlarinin hec birinin esl adi dovrumuze qeder gelib catmamisdir EdebiyyatIstoriya Vetnama Moskva 1983Istinadlar