Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həzrə türbələr kompleksi – Qəbələ rayonunun Həzrə kəndində yerləşən XV–XVI əsrlərdə inşa edilmiş tarix-memarlıq abidələri kompleksidir. Kompleksə daha əvvəl yeddi türbə daxil olsa da, onlardan dördü dövrümüzə çatmışdır.
| Həzrə türbələr kompleksi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Qəbələ |
| Yerləşir | Həzrə kəndi |
| Tikilmə tarixi | XV əsr |
| Üslubu | Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi |
| İstinad nöm. | 291, 292, 293, 294 |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Abidələr kompleksi Həzrə kəndi ərazisindəki meşə içərisində yerləşməklə 3.5 hektara yaxın sahəyə malik orta əsr qəbristanlığının mərkəzində inşa edilmişdir. Dövrümüzə çatmış dörd türbə Şeyx Bahəddin, Şeyx Mənsur, Şeyx Məhəmməd və Şeyx Baniyə aiddir. Türbələrdən ikisinin kitabəsində onların I Təhmasibin hakimiyyəti dövründə inşa edildiyi göstərilir.
Kompleksə daxil olan türbələr bir-birindən giriş hissələrinin çərçivələri, karnizlərinin variasiyaları və daxili həcminin həlli ilə fərqlənirlər.
Tarixi
Kompleksə daha əvvəl yeddi türbə daxil olsa da, onlardan dördü dövrümüzə çatmışdır. Dövrümüzə çatmış dörd türbədən ikisi qəzalı vəziyyətdədir.
Ümumi təsvir
Abidələr kompleksi Həzrə kəndi ərazisindəki meşə içərisində yerləşməklə 3.5 hektara yaxın sahəyə malik orta əsr qəbristanlığının mərkəzində inşa edilmişdir.
Türbələr hamısı Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi ənənələrinə uyğun şəkildə inşa edilmişdir. Türbələrin portallarında və sənduqələrin üzərində nəfis işlənmiş kitabələr həkk olunmuşdur. Dövrümüzə çatmış dörd türbə Şeyx Bahəddin, Şeyx Mənsur, Şeyx Məhəmməd və Şeyx Baniyə aiddir. Türbələrdən ikisinin kitabəsində onların I Təhmasibin hakimiyyəti dövründə inşa edildiyi göstərilir.
Kompleksə daxil olan türbələr bir-birindən giriş hissələrinin çərçivələri, karnizlərinin variasiyaları və daxili həcminin həlli ilə fərqlənirlər.
Qəbristanlıq ərazisindəki sənduqələr də diqqəti cəlb edir. Həkkak və xəttatlar ərəb əlifbasının xüsusiyyətlərindən istifadə edərək sənduqə və başdaşlarına vurduqları naxışlarla yanaşı abidələrin bəzəyində haşiyə, qaytan və cürbəcür xalçalar şəklində kitabə motivləri də işlətmişlər.
Türbələr
Şeyx Bədrəddin türbəsi
Türbənin üzərində iki kitabə vardır. Birinci kitabədə yazılmışdır ki, türbə Şeyx-Rəbbani Şeyx Bədrəddin Şeyx Şəmsəddin oğlunundur və şeyx hicri 850-ci, (miladi 1446–1447) ildə vəfat etmişdir.
Şeyx Bədrəddin türbəsinin planı daxildən və xaricdən səkkizguşəlidir. Baştağda iki sətirdən ibarət, ərəb dilin nəsx xəttilə yazılmış birinci kitabənin mətni belədir: "Bu müqəddəs türbə Allah adamı şeyx, Şeyx Bədrəddin ibn Şeyx Şəmsəddinindir. Hər ikisinin torpağı pak olsun. Düşənbə günündə zilqədənin on üçündə səkkiz yüz əllinci ildə (ikinci gün, 30, 1. 1447) vəfat etmişdir. Bunu Şeyx Sultan yazmışdır".
Şeyx Məhəmməd türbəsi
Şeyx Məhəmməd türbəsində aparılan bərpa işləri zamanı onun inşaat kitabəsi tapılıb və yenidən divara hörülüb. İki sətirdə iki parça daşda süls elementli nəsx xəttilə yazılmış kitabənin məzmunu belədir. "Bu şərəfli imarət münəvvər şeyx, Şeyx Məhəmməd ibn Şeyx Barikin işıqlı qəbri üzərində sultan oğlu sultan, Əbulmüzəffər Şah Təhmasibin hökmranlığı zamanı tikildi. 970 (1562/1563-cü il)"
Şeyx Mənsur türbəsi
Həzrə kəndində Şeyx Mənsur türbəsi daxildən dördbucaqlı, xaricdən isə səkkizguşəlidir. Üzəri səkkizguşəli-çadırvarı örtüyə malikdir. Üç sətirlik ərəbcə süls xəttilə yazılmış kitabəsi çatmatağlı qapı yerinin üzərində qoyulub. Kitabədsində yazılıb:
 | Hesab etmə ki, Allah yolunda ölənlər ölüdür (Qurani-Kərim). Onlar öz Allahlarından pay alırlar. Ən böyük xaqan, əzəmətli sultan Şeyx İbrahimin- Yüksək Allah onun hökmranlığını əbədiləşdirsin- hakimiyyəti zamanında. Mərhəmətli Həzrəti şeyx, Şeyx Mənsurun məqbərəsidir. Allah onun qəbrini işıqlandırsın. |  |
Məhz bu kitabəyə əsasən, kəndin Şeyx Mənsurla əlaqədar XIII əsrdən qeyd olunan adla tanınması müəyyən edilib.
Şeyx Bani türbəsi
Erkən tədqiqat dövründə türbənin inşa edilmə tarixi bəlli deyildi və dağılmış vəziyyətdə olmasına görə o, çox diqqət cəlb etmirdi. Sonradan türbənin kitabəsinin oxunması onun dəqiq inşa tarixini müəyyənləşdirməyə kömək etmişdir.
Türbənin girişinin sol tərəfində yerləşdirilmiş kitabədə memarın adı yazılıb: "Ustad Şamaxılı Şəmsəddinin işi." Türbənin yanında ucaldılmış stellada isə hicri təqvimlə 978-ci il (miladi 1570–1572) qeyd edilmiş, o cümlədən Şeyx Bani və Şah Təhmasibin adı yazılmışdır. Ehtimal ki, stella əvvəl türbənin girişinin üstündə yerləşmiş və daha sonra ordan düşmüşdür. Ustad Memar Şamaxılı Şəmsəddin həm də Ağsu şəhərində yerləşən və XVI əsrə aid olan Şeyx Məzyəd türbəsinin memarıdır.
Restavrasiya işləri
Kompleks ərazisində ilk restavrasiya işləri 2006-cı ildə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin yerli şöbəsinin müraciətinə əsasən həyata keçirilmişdir. Bu zaman bərpa işləri Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin 4 nömrəli Şəki Elmi Bərpa İstehsalat İdarəsinin briqadası tərəfindən görülüb.
Buna baxmayaraq 2018-ci ildə yayılmış məlumatda Həzrə türbələr kompleksinə daxil olan abidələrin qəzalı hala düşdüyü və dağılmaq üzrə olduğu bildirilir.
Abidənin mühafizəçisi, eləcə də kənd sakini olan Elman Məmmədov da bildirir ki, məsələ ilə bağlı Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə, həmçinin müvafi yerli qurumlara müraciət etsələr də, hələlik problem həllini tapmayıb.
İstinadlar
- Саламзаде, А. В. Архитектура мавзолеев XII-XV вв. Баку: Архитектура Азербайджана (очерки). 1952. (#accessdate_missing_url)
- Эфендиев, Р. "Памятники Нухинского уезда". Изв. Азерб. Комитета охраны памятников старины, исскуства и природы. Баку (вып. III). 1927. (#accessdate_missing_url)
- Саламзаде, 1964. səh. 54
- Rüstəmli, Anar. "Tarixi abidələr keçmişimizin aynasıdır". Mədəniyyət qəzeti. 1 may 2011: 15. 23 September 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 17 may 2019.
- Məhyəddinqızı, Şəlalə. "Qəbələ Qafqazın incisi". Oğuz Eli. Bakı. 2009. (#accessdate_missing_url)
- Саламзаде, 1964. səh. 55
- Саламзаде, 1964. səh. 56
- Насыфи, Дж. Александрович. "Шемаха". Изв. Азербайджанского археологического комитета. Баку (вып. II). 1926: 27. (#accessdate_missing_url)
- "Гробницы шейхов могут принести неплохой доход Азербайджану". sputniknews.ru. Sputnik. 29.01.2018. 27 July 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 17 may 2019.
- "Əcnəbi turistləri beş əsr geriyə apara bilərik". sputnik.az. 24.01.2018. 27 July 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 17 may 2019.
- "Həzrə türbələri kompleksi bərpa olunur" (17). Kaspi qəzeti. 9 avqust 2007. 27 July 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 17 may 2019.
Xarici keçidlər
Həzrə Türbələri Haqqında Video
Ədəbiyyat
- Саламзаде, А. В. Архитектура мавзолеев XII-XV вв. Баку: Архитектура Азербайджана (очерки). 1952. (#accessdate_missing_url)
- Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайдана XVI-XIX вв. Баку: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. 1964.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hezre turbeler kompleksi Qebele rayonunun Hezre kendinde yerlesen XV XVI esrlerde insa edilmis tarix memarliq abideleri kompleksidir Komplekse daha evvel yeddi turbe daxil olsa da onlardan dordu dovrumuze catmisdir Hezre turbeler kompleksi40 54 46 sm e 47 57 42 s u Olke AzerbaycanSeher QebeleYerlesir Hezre kendiTikilme tarixi XV esrUslubu Sirvan Abseron memarliq mektebiAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 291 292 293 294EhemiyyetiOlke ehemiyyetli Vikianbarda elaqeli mediafayllar Abideler kompleksi Hezre kendi erazisindeki mese icerisinde yerlesmekle 3 5 hektara yaxin saheye malik orta esr qebristanliginin merkezinde insa edilmisdir Dovrumuze catmis dord turbe Seyx Baheddin Seyx Mensur Seyx Mehemmed ve Seyx Baniye aiddir Turbelerden ikisinin kitabesinde onlarin I Tehmasibin hakimiyyeti dovrunde insa edildiyi gosterilir Komplekse daxil olan turbeler bir birinden giris hisselerinin cerciveleri karnizlerinin variasiyalari ve daxili hecminin helli ile ferqlenirler TarixiKomplekse daha evvel yeddi turbe daxil olsa da onlardan dordu dovrumuze catmisdir Dovrumuze catmis dord turbeden ikisi qezali veziyyetdedir Umumi tesvirSeyx Bedreddin turbesinin kitabesi Abideler kompleksi Hezre kendi erazisindeki mese icerisinde yerlesmekle 3 5 hektara yaxin saheye malik orta esr qebristanliginin merkezinde insa edilmisdir Turbeler hamisi Sirvan Abseron memarliq mektebi enenelerine uygun sekilde insa edilmisdir Turbelerin portallarinda ve senduqelerin uzerinde nefis islenmis kitabeler hekk olunmusdur Dovrumuze catmis dord turbe Seyx Baheddin Seyx Mensur Seyx Mehemmed ve Seyx Baniye aiddir Turbelerden ikisinin kitabesinde onlarin I Tehmasibin hakimiyyeti dovrunde insa edildiyi gosterilir Komplekse daxil olan turbeler bir birinden giris hisselerinin cerciveleri karnizlerinin variasiyalari ve daxili hecminin helli ile ferqlenirler Qebristanliq erazisindeki senduqeler de diqqeti celb edir Hekkak ve xettatlar ereb elifbasinin xususiyyetlerinden istifade ederek senduqe ve basdaslarina vurduqlari naxislarla yanasi abidelerin bezeyinde hasiye qaytan ve curbecur xalcalar seklinde kitabe motivleri de isletmisler TurbelerSeyx Bedreddin turbesiSeyx Bedreddin turbesi Turbenin uzerinde iki kitabe vardir Birinci kitabede yazilmisdir ki turbe Seyx Rebbani Seyx Bedreddin Seyx Semseddin oglunundur ve seyx hicri 850 ci miladi 1446 1447 ilde vefat etmisdir Seyx Bedreddin turbesinin plani daxilden ve xaricden sekkizguselidir Bastagda iki setirden ibaret ereb dilin nesx xettile yazilmis birinci kitabenin metni beledir Bu muqeddes turbe Allah adami seyx Seyx Bedreddin ibn Seyx Semseddinindir Her ikisinin torpagi pak olsun Dusenbe gununde zilqedenin on ucunde sekkiz yuz ellinci ilde ikinci gun 30 1 1447 vefat etmisdir Bunu Seyx Sultan yazmisdir Seyx Mehemmed turbesiSeyx Mehemmed turbesi Seyx Mehemmed turbesinde aparilan berpa isleri zamani onun insaat kitabesi tapilib ve yeniden divara horulub Iki setirde iki parca dasda suls elementli nesx xettile yazilmis kitabenin mezmunu beledir Bu serefli imaret munevver seyx Seyx Mehemmed ibn Seyx Barikin isiqli qebri uzerinde sultan oglu sultan Ebulmuzeffer Sah Tehmasibin hokmranligi zamani tikildi 970 1562 1563 cu il Seyx Mensur turbesiSeyx Mensur turbesi Hezre kendinde Seyx Mensur turbesi daxilden dordbucaqli xaricden ise sekkizguselidir Uzeri sekkizguseli cadirvari ortuye malikdir Uc setirlik erebce suls xettile yazilmis kitabesi catmatagli qapi yerinin uzerinde qoyulub Kitabedsinde yazilib Hesab etme ki Allah yolunda olenler oludur Qurani Kerim Onlar oz Allahlarindan pay alirlar En boyuk xaqan ezemetli sultan Seyx Ibrahimin Yuksek Allah onun hokmranligini ebedilesdirsin hakimiyyeti zamaninda Merhemetli Hezreti seyx Seyx Mensurun meqberesidir Allah onun qebrini isiqlandirsin Mehz bu kitabeye esasen kendin Seyx Mensurla elaqedar XIII esrden qeyd olunan adla taninmasi mueyyen edilib Seyx Bani turbesiSeyx Bani turbesi Erken tedqiqat dovrunde turbenin insa edilme tarixi belli deyildi ve dagilmis veziyyetde olmasina gore o cox diqqet celb etmirdi Sonradan turbenin kitabesinin oxunmasi onun deqiq insa tarixini mueyyenlesdirmeye komek etmisdir Turbenin girisinin sol terefinde yerlesdirilmis kitabede memarin adi yazilib Ustad Samaxili Semseddinin isi Turbenin yaninda ucaldilmis stellada ise hicri teqvimle 978 ci il miladi 1570 1572 qeyd edilmis o cumleden Seyx Bani ve Sah Tehmasibin adi yazilmisdir Ehtimal ki stella evvel turbenin girisinin ustunde yerlesmis ve daha sonra ordan dusmusdur Ustad Memar Samaxili Semseddin hem de Agsu seherinde yerlesen ve XVI esre aid olan Seyx Mezyed turbesinin memaridir Restavrasiya isleriKompleks erazisinde ilk restavrasiya isleri 2006 ci ilde Medeniyyet ve Turizm Nazirliyinin yerli sobesinin muracietine esasen heyata kecirilmisdir Bu zaman berpa isleri Medeniyyet ve Turizm Nazirliyinin 4 nomreli Seki Elmi Berpa Istehsalat Idaresinin briqadasi terefinden gorulub Buna baxmayaraq 2018 ci ilde yayilmis melumatda Hezre turbeler kompleksine daxil olan abidelerin qezali hala dusduyu ve dagilmaq uzre oldugu bildirilir Abidenin muhafizecisi elece de kend sakini olan Elman Memmedov da bildirir ki mesele ile bagli Medeniyyet ve Turizm Nazirliyine hemcinin muvafi yerli qurumlara muraciet etseler de helelik problem hellini tapmayib IstinadlarSalamzade A V Arhitektura mavzoleev XII XV vv Baku Arhitektura Azerbajdzhana ocherki 1952 accessdate missing url Efendiev R Pamyatniki Nuhinskogo uezda Izv Azerb Komiteta ohrany pamyatnikov stariny isskustva i prirody Baku vyp III 1927 accessdate missing url Salamzade 1964 seh 54 Rustemli Anar Tarixi abideler kecmisimizin aynasidir Medeniyyet qezeti 1 may 2011 15 23 September 2019 tarixinde Istifade tarixi 17 may 2019 Mehyeddinqizi Selale Qebele Qafqazin incisi Oguz Eli Baki 2009 accessdate missing url Salamzade 1964 seh 55 Salamzade 1964 seh 56 Nasyfi Dzh Aleksandrovich Shemaha Izv Azerbajdzhanskogo arheologicheskogo komiteta Baku vyp II 1926 27 accessdate missing url Grobnicy shejhov mogut prinesti neplohoj dohod Azerbajdzhanu sputniknews ru Sputnik 29 01 2018 27 July 2021 tarixinde Istifade tarixi 17 may 2019 Ecnebi turistleri bes esr geriye apara bilerik sputnik az 24 01 2018 27 July 2021 tarixinde Istifade tarixi 17 may 2019 Hezre turbeleri kompleksi berpa olunur 17 Kaspi qezeti 9 avqust 2007 27 July 2021 tarixinde Istifade tarixi 17 may 2019 Xarici kecidlerHezre Turbeleri Haqqinda VideoEdebiyyatSalamzade A V Arhitektura mavzoleev XII XV vv Baku Arhitektura Azerbajdzhana ocherki 1952 accessdate missing url Salamzade A V Arhitektura Azerbajdana XVI XIX vv Baku Izdatelstvo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR 1964