Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hacı Əli Rəzmara (fars. حاجیعلی رزمآرا Ḥājī`alī Razmārā; 1901[…], Tehran – 7 mart 1951, Tehran) — İranın 26 iyun 1950-ci ildən 7 mart 1951-ci ilə qədər baş naziri.
| Hacı Əli Rəzmara | |
|---|---|
| fars. حاجیعلی رزمآرا | |
 | |
 | |
| 26 iyun 1950 – 7 mart 1951 | |
| Əvvəlki | Əli Mənsur |
| Sonrakı | Məhəmməd Müsəddiq |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1901[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 7 mart 1951 |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, zabit, hərbi qulluqçu |
| Dini | şiəlik |
| Rütbəsi | general |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Atası Məhəmməd xan İran Kazak briqadasının zabitlərindən idi. Hacı Əli Rəzmara da öz həyatını hərbi işə sərf etmişdi. Fransada xüsusi hərbi məktəb olan Sen-Siri bitirmişdi.Ordunun Baş Qərərgah rəisi vəzifəsinədək yüksəlmişdi.
26 iyun 1950-ci ildə şahənşah Məhəmmədrza şah Pəhləvi onu baş nazir təyin etmişdi.
Baş nazir Hacı Əli Rəzmara İran neftinə İngiltərənin nəzarət etməsində aparıcı fiqur idi. Qacar təfəkkür tərzi Rəzmara tərəfindən reallaşdırılırdı. O İran xalqını təhqir edərək onun neft sənayesi qurmağa aciz olduğunu demişdi. Hətta neft sənayesinin milliləşməsini İrana xəyanət adlandırırdı. Rəzmara qətlə yetiriləndən 13 gün sonra İranda neft sənayesi milliləşdi.
Sui-qəsd
Fars İnformasiya Agentliyinin Mübarizə və Müqavimət bölməsi xəbər verir ki, şəmsi 1329-cu ilin ən səs-küylü hadisəsi İslam Fədailəri qrupundan olan Xəlil Təhmasibinin dövrün baş naziri Hacı Əli Rəzmaranı qətlə yetirməsi oldu. Rəzmara Britaniya hökuməti ilə əl-ələ verərək İran xalqının əleyhinə böyük cinayətlər törətmiş bir şəxs idi. O da Pəhləvi rejiminin digər nümayəndələri kimi neftin milliləşdirilməsinə qarşı çıxırdı. İslam Fədailəri neftin milliləşməsinə qarşı hər hansı hərəkəti İran xalqının ziddinə addım kimi dəyərləndirərək qərar çıxarırdılar və bu qərarlardan biri də baş nazir Rəzmaranın qətli idi.
Xəlil Təhmasibi dövrünün ən şücaətli insanlarından biri kimi yadda qalıb. O, istintaq materialları və məhkəmə qərarına əsaasən 1329-cu il isfənd ayının 16-da (7 mart 1951-ci il) o Rəzmaranı qətlə yetirdi. İslam Fədailəri Ayətullah Kaşaninin himayəsi ilə bu qətli öz üzərlərinə götürdülər və rejimə üç günlük ultimatum verildi ki, Xəlil azad edilsin. Fədailər qrupu Xəlil Təhmasibinin azad edilməyəcəyi təqdirdə şah rejimini hədələyirdi. Hadisə ilə bağlı Rəsul Cəfəriyan yazır:
Rəzmaranın qətli ilə bağlı məlumatlardan biri onun qətlə yetirildiyi silahla bağlı idi. Polis idarəsinin o zamankı məlumatlarına baxdıqda zahirən heç bir qaranlıq nöqtə qalmır. Rəzmaranın qətlindən bir saat sonra Rəzmaranın mühafizəçisi Mustafa Pazukinin Xəlilin əlindən aldığı silah polis idarəsinə təhvil verilir və silah qeydiyyata götürülür. Silahın qeydiyyatı zamanı keçirilən iclasın mətni belədir: “Çərşənbə günü saat 12:45-də polis idarəsində cənab Abdullah Müvəhhidin (Xəlil Təhmasibinin) Rəzmaranın qətli ilə bağlı ilk istintaq prosesi keçirilib. İclasda Brauninq tipli tapança qeydiyyata götürülüb. Qeyd olunub ki, bu silah baş naziri qətlə yetirən Xəlil Təhmasibiyə məxsusdur. Mühafizəçi Pazuki ifadə verib ki, bu silahı Rəzmaranın qətlindən sonra qatilin əlindən alıb.”
Silah patronla birlikdə ekspertə təhvil verilib. Ekspert Kərim Xaliqpənah deyib: “Ciddi araşdırmalardan sonra məlum oldu ki, məhz bu silahdan atəş açılıb.” Digər mütəxəssis Namdar Bəhmən öz fikrini belə bildirib: “Brauninq tipli silaha ekspert baxışından sonra məlum oldu ki, atəş bu silahdan açılıb.”
Bu məlumatlar Xəlil Təhmasibinin qətl ilə bağlı mühakiməsi üçün kifayət edirdi. Mühafizəçilərin atəş açması barədə heç bir məlumat yox idi. Bütün bu ifadələrə baxmayaraq Xəlil Təhmasibinin qətldə ittihamı üçün dəlillər kifayət etmirdi. Hadisə zamanı mühafizəçilərin və səhnədə iştirak edən məmurların atəş açıb-açmaması ilə bağlı heç bir məlumat verilmirdi. Maraqlıdır ki, Rəzmaranın vurulduğu zaman onun ölümünə səbəb olmuş güllələrin Xəlil Təhmasibinin silahından atılması ilə bağlı ekspert rəyləri natamamdır. Bu işdə maraqlı tərəflərin olduğu şübhə doğurmur. Həmin dövrdə milli cəbhənin üzvləri olmuş Qulamrza Rəhmani və Hairizadə heç bir dəlil göstərmədən iddialar əsasında belə bir nəticə çıxarmışdılar ki, atəş başqa bir silahdan açılıb. Mövzu düyünə düşmüşdü.
İstinadlar
- Ali Razmara // Ali Razmara (ing.): prime minister of Iran.
- Ali Razmara // Encyclopædia Britannica (ing.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haci Eli Rezmara fars حاجیعلی رزم آرا Ḥaji ali Razmara 1901 Tehran 7 mart 1951 Tehran Iranin 26 iyun 1950 ci ilden 7 mart 1951 ci ile qeder bas naziri Haci Eli Rezmarafars حاجیعلی رزم آرا Bas nazir26 iyun 1950 7 mart 1951EvvelkiEli MensurSonrakiMehemmed MuseddiqSexsi melumatlarDogum tarixi 1901 Dogum yeri Tehran Tehran sehristani Tehran ostani IranVefat tarixi 7 mart 1951 1951 03 07 Vefat yeri Tehran Tehran sehristani Tehran ostani IranPartiya Iran Silahli QuvveleriFealiyyeti siyasetci zabit herbi qulluqcuDini sielikRutbesi general Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAtasi Mehemmed xan Iran Kazak briqadasinin zabitlerinden idi Haci Eli Rezmara da oz heyatini herbi ise serf etmisdi Fransada xususi herbi mekteb olan Sen Siri bitirmisdi Ordunun Bas Qerergah reisi vezifesinedek yukselmisdi 26 iyun 1950 ci ilde sahensah Mehemmedrza sah Pehlevi onu bas nazir teyin etmisdi Bas nazir Haci Eli Rezmara Iran neftine Ingilterenin nezaret etmesinde aparici fiqur idi Qacar tefekkur terzi Rezmara terefinden reallasdirilirdi O Iran xalqini tehqir ederek onun neft senayesi qurmaga aciz oldugunu demisdi Hetta neft senayesinin millilesmesini Irana xeyanet adlandirirdi Rezmara qetle yetirilenden 13 gun sonra Iranda neft senayesi millilesdi Sui qesd Fars Informasiya Agentliyinin Mubarize ve Muqavimet bolmesi xeber verir ki semsi 1329 cu ilin en ses kuylu hadisesi Islam Fedaileri qrupundan olan Xelil Tehmasibinin dovrun bas naziri Haci Eli Rezmarani qetle yetirmesi oldu Rezmara Britaniya hokumeti ile el ele vererek Iran xalqinin eleyhine boyuk cinayetler toretmis bir sexs idi O da Pehlevi rejiminin diger numayendeleri kimi neftin millilesdirilmesine qarsi cixirdi Islam Fedaileri neftin millilesmesine qarsi her hansi hereketi Iran xalqinin ziddine addim kimi deyerlendirerek qerar cixarirdilar ve bu qerarlardan biri de bas nazir Rezmaranin qetli idi Xelil Tehmasibi dovrunun en sucaetli insanlarindan biri kimi yadda qalib O istintaq materiallari ve mehkeme qerarina esaasen 1329 cu il isfend ayinin 16 da 7 mart 1951 ci il o Rezmarani qetle yetirdi Islam Fedaileri Ayetullah Kasaninin himayesi ile bu qetli oz uzerlerine goturduler ve rejime uc gunluk ultimatum verildi ki Xelil azad edilsin Fedailer qrupu Xelil Tehmasibinin azad edilmeyeceyi teqdirde sah rejimini hedeleyirdi Hadise ile bagli Resul Ceferiyan yazir Rezmaranin qetli ile bagli melumatlardan biri onun qetle yetirildiyi silahla bagli idi Polis idaresinin o zamanki melumatlarina baxdiqda zahiren hec bir qaranliq noqte qalmir Rezmaranin qetlinden bir saat sonra Rezmaranin muhafizecisi Mustafa Pazukinin Xelilin elinden aldigi silah polis idaresine tehvil verilir ve silah qeydiyyata goturulur Silahin qeydiyyati zamani kecirilen iclasin metni beledir Cersenbe gunu saat 12 45 de polis idaresinde cenab Abdullah Muvehhidin Xelil Tehmasibinin Rezmaranin qetli ile bagli ilk istintaq prosesi kecirilib Iclasda Brauninq tipli tapanca qeydiyyata goturulub Qeyd olunub ki bu silah bas naziri qetle yetiren Xelil Tehmasibiye mexsusdur Muhafizeci Pazuki ifade verib ki bu silahi Rezmaranin qetlinden sonra qatilin elinden alib Silah patronla birlikde eksperte tehvil verilib Ekspert Kerim Xaliqpenah deyib Ciddi arasdirmalardan sonra melum oldu ki mehz bu silahdan ates acilib Diger mutexessis Namdar Behmen oz fikrini bele bildirib Brauninq tipli silaha ekspert baxisindan sonra melum oldu ki ates bu silahdan acilib Bu melumatlar Xelil Tehmasibinin qetl ile bagli muhakimesi ucun kifayet edirdi Muhafizecilerin ates acmasi barede hec bir melumat yox idi Butun bu ifadelere baxmayaraq Xelil Tehmasibinin qetlde ittihami ucun deliller kifayet etmirdi Hadise zamani muhafizecilerin ve sehnede istirak eden memurlarin ates acib acmamasi ile bagli hec bir melumat verilmirdi Maraqlidir ki Rezmaranin vuruldugu zaman onun olumune sebeb olmus gullelerin Xelil Tehmasibinin silahindan atilmasi ile bagli ekspert reyleri natamamdir Bu isde maraqli tereflerin oldugu subhe dogurmur Hemin dovrde milli cebhenin uzvleri olmus Qulamrza Rehmani ve Hairizade hec bir delil gostermeden iddialar esasinda bele bir netice cixarmisdilar ki ates basqa bir silahdan acilib Movzu duyune dusmusdu IstinadlarAli Razmara Ali Razmara ing prime minister of Iran Ali Razmara Encyclopaedia Britannica ing