Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Portuqaliya Şahzadəsi Henrike, Viseu Hersoqu (4 mart 1394, Portu, Portuqaliya krallığı – 13 noyabr 1460[…]) — daha çox "Gəmiçi" Henri ( port. Infante Dom Henrique, o Navegador) adı ilə tarixdə məşhurlaşıb. Henrik "Gəmiçi" adlandırılsa da heç vaxt açıq dənizə səyahətə çıxmamışdır, lakin coğrafi kəşflərə çıxan səyyahlara maddi dəstək vermişdir. Henrike Portuqaliya Kralı -nun dördüncü oğlu idi və heç vaxt Portuqaliya kralı olmayıb. Anası Filippa İngiltərə kralı IV Henrinin bacısı idi.
| Gəmiçi Henri | |
|---|---|
| port. Henrique de Avis, 1.º Duque de Viseu | |
 | |
| Doğum tarixi | 4 mart 1394 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 13 noyabr 1460[…](66 yaşında) |
| Atası | I Juan |
| Anası | Lankasterli Filipa |
| Fəaliyyəti | zabit |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Henri dənizçiliyi inkişaf etdirərək həm yeni ticarət yollarının kəşf edilməsini, həm də Qərbi Afrikada xristianlığın yayılmasını istəyirdi. O, 21 yaşı olarkən atasını müsəlman Marinilər dövlətinin ərazisi olan Keuta limanını işğal etməyə razı saldı. Bu liman Cəbəllütariq boğazında yerləşdiyindən strateji əhəmiyyəti var idi. Digər tərəfdən bu liman, Portuqaliya sahillərində soyğunçuluq edən dəniz quldurlarının bazası idi. Bu uğurdan sonra Henrike avropalı dənizçilərə patronluq edərək Qərbi Afrikada kəşflər aparılmasına və buradakı qızıl ticarətinin mənbəyini axtarmağa başladı.
Həmin vaxt Aralıq dənizindəki gəmilər çox ağır və yavaş idi. Bu səbəbdən də kəşflər mümkün deyildi. Henrikenin göstərişi və dəstəyi ilə yeni gəmi növü, karavella gəmiləri inşa edilməyə başlandı. Bu gəmilər daha sürətli idi və daha uzağa gedə bilirdi. Bu kəşf Portuqalları qısa müddətdə okeanlarda ən güclü dövlətə çevirəcəkdi.
1419-cu ildə atası Henrikeni Algarve bölgəsinə vali təyin etdi.
Henrikenin coğrafi kəşfləri
Algarve valisi olduğu dövrdə Saqres yarımadasında özünə malikanə tikdirən Henrike, dənizçiləri və kartoqrafları bura yığaraq, Mavritaniya sahilləri və yeni kəşf ediləcək ərazilər haqqında müzakirələr aparırdı. Bu malikanə sonradan bir çoxları tərəfindən böyük coğrafi kəşflərin təməllərinin atıldığı yer kimi tanınacaqdı. Dəstək verdiyi dənizçilərlə əldə etdiyi razılaşmaya görə Henrike dənizçilərin kəşflərdə qazandığı gəlirdən 20 faiz vergi alacaqdı.
Bu dövrdə portuqal dənizçilər ( "dənizi dövrələmək") prinsipini kəşf etdilər. Bu prinsipə görə ticrət küləklərinin köməkliyi ilə Atlantik okenının şimalındakı bir çox ərazini kəşf etmək. Ticarət küləklərindən istifadənin öyrənilməsi, Böyük coğrafi kəşflər tarixindəki ən böyük tapıntılardan hesab edilir. Xristofor Kolumb da Amerika qitəsini məhz bu vasitəylə kəşf edə bilmişdi
Madeyra
İlk kəşlər, 1415-ci ildə Keutanın işğalından qısa müddət sonra həyata keçirildi. Atası I Joao, Joao Qonçalves Zarko ve Triştao Vaz Teyşeiraya Afrikanın qərb sahillərini kəşf etmək tapşırığı verdi. 1418-ci ildə Zarko və Teyşeiranın gəmilərinin güclü fırtınaya məruz qalaraq qərbə doğru getdi, onlar adı verdikləri bir adada dayana bildilər. Henrike Porto Santonu koloniyalaşdırmaq göstərişi verdi. 1420-ci ildə isə Porto Santo yaxınlığındakı Madeyra adası koloniyalaşdırıldı.
Azor adaları
Katalon kartoqrafı Qabriel de Vallsekanın çəkdiyi bir cədvəl, ilk dəfə 1427-ci ildə Dioqo de Silveş tərəfindən Azor adalarının kəşf edildiyini göstərirdi. 1431-ci ildə Qonçalo Velhoya, de Silves tərəfindən kəşf edilən adaların dəqiq yerini tapmaq üçün tapşırıq verildi. Təxmin edilir ki, pis hava səbəbiylə Velho Saqresə qayıtmazdan əvvəl Şərq Arxipelaqının cənubundakı Formiqasa qədər gedib çıxdı.
Həmin vaxt, portuqal dənizçilər Sarqass dənizinə çatmışdılar, sarqassum dəniz yosunları yetişdiyi üçün bu adı vermişdilər.
Qərbi Afrika sahilləri
Henrikeyə qədər, Afrika səhralarının sahilindəki Bojador burnu Avropanın ən cənub nöqtəsi idi. 1434-cü ildə Henrikenin xidmətində çalışan Gil Eanes Bojador burnundan cənuba keçən ilk avropalı kimi tarixə keçdi. 1441-ci ildə Nuno Tristao və Antao Gonçalves yeni gəmi növündəndən istifadə edərək Blanko burnuna çatmağı bacardı. Portuqallar 1443-cü ildə çatmağı bacardılar və 1448-ci ildə onun sahilində starteji əhəmiyyətli qala tikdilər. 1444-cü ildə Dinis Diaş keçdi və Kabo-Verde yarımadasını dövrələdi. Bununla da dənizçilər Qərbi Sahara çölünün cənubuna çata bilmişdi. Bu hadisə Henrinin əsas arzularından birini reallaşdırmışdı: portullar müsəlman torpaqlarının ətrafından dolanaraq kölə və qızıl ticarəti ilə məşğul ola bilirdilər. Ticarət yollarının yenidən formalaşması Əl-Cəzair və Tunisi kasıblaşdırdı, Portuqaliya isə sürətlə varlanmağa başladı. 1452-ci ildə Portuqaliya ilk qızıl sikkəsi olan kruzado (cruzado) zərb etməyə başlamışdı.
1455-1456-cı illərdə Alvise Kadamosto Kabo-Vere arxipelaqını kəşf etdi. Kadamosto Kabo-Verde adalarına çatan ilk avropalı oldu. Lakin, sonradan Antonio Nolinin adaları daha əvvəl kəşf etdiyini iddia edəcəkdi. Henrikenin ölümündən sonra da Qərbi Afrikanın kəşfi davam etdi. 1462-ci ildə portuqal dənizçilə Syerra Leone sahillərinə çıxdılar. Daha sonra onlar bu dəniz yollarından istifadə edərək Hindistana dəniz yolunu kəşf edəcəkdilər.
"Gəmiçi" təxəllüsünün mənbəyi
Ölümündən sonrakı 3 əsr boyunca heç bir tarixi mənbədə Şahzadə Henrike haqqında "Gəmiçi" təxəllüsü işlədilməyib. Bu termin ilk dəfə alman tarixçilər: Haynrix Şefer və Qustav de Veer tərəfindən istifadə edilib. Sonrada iki ingilis müəllif Henri Meycor və Raymond Bizli Şahzadə Henrike haqqında yazdıqları bioqrafiyada bu təxəllüsü işlədib. Lakin, portuqallar analoji epitetin əvəzinə "İnfante dom Henrique" deməyə üstünlük verirlər.
İstinadlar
- Enric de Portugal // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- Henrique De Portugal // GeneaStar.
- Генрих Мореплаватель (rus.). / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Kindred Britain.
- Bulliet, Richard W. The Earth and Its Peoples: A Global History. Boston: Wadsworth Cengage Learning, 2011. Print.
- Merson, John. The Genius That Was China: East and West in the Making of the Modern World. Woodstock, New York: The Overlook Press. 1990. 72. ISBN A companion to the PBS Series The Genius That Was China
- Boorstin, Daniel. The Discoverers: A History of Man's Search to Know His World and Himself. Vintage. 1985. 156–64.
Mənbə
- Beazley, C. Raymond. Prince Henry the Navigator, the Hero of Portugal and of Modern Discovery, 1394–1460 A.D.: With an Account of Geographical Progress Throughout the Middle Ages As the Preparation for His Work. London: G.P. Putnam's Sons. 1894.
- Boxer, Charles. The Portuguese Seaborne Empire, 1415–1825 (2nd rev.). Carcanet Press. 1991. ISBN .
- Castro, F.; Fonseca, N.; Vacas, T.; Ciciliot, F., "A Quantitative Look at Mediterranean Lateen- and Square-Rigged Ships (Part 1)", The International Journal of Nautical Archaeology, 37 (2), 2008, 347–359, doi:10.1111/j.1095-9270.2008.00183.x
- Diffie, Bailey; George D. Winius. Foundations of the Portuguese empire, 1415–1580. . 1977. ISBN .
- Fernández-Armesto, Felipe. Before Columbus: Exploration and Colonisation from the Mediterranean to the Atlantic, 1229–1492. London: MacMillan Education. 1987. ISBN .
- Major, Richard Henry. The discoveries of Prince Henry, the Navigator, and their results. London: Sampson, Low, Marston, Searle and Rivington. 1877. OCLC 84044057.
- Martins, J.P. Oliveira. The golden age of Prince Henry the Navigator. London: Chapman and Hall. 1914.
- Russell, Peter E. Prince Henry "the Navigator": a life. New Haven: Yale University Press. 2000. ISBN . OCLC 42708239.
- Zurara, Gomes Eanes de, trans. Edgar Prestage. Chronica do Descobrimento e Conquista da Guiné, vol. 1 (The chronicle of discovery and conquest of Guinea). Hakluyt Society. 1896.
- Zurara, Gomes Eanes de, trans. Edgar Prestage. Chronica do Descobrimento e Conquista da Guiné, vol. 2. Printed for the Hakluyt Society. 1896.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Portuqaliya Sahzadesi Henrike Viseu Hersoqu 4 mart 1394 Portu Portuqaliya kralligi 13 noyabr 1460 daha cox Gemici Henri port Infante Dom Henrique o Navegador adi ile tarixde meshurlasib Henrik Gemici adlandirilsa da hec vaxt aciq denize seyahete cixmamisdir lakin cografi kesflere cixan seyyahlara maddi destek vermisdir Henrike Portuqaliya Krali nun dorduncu oglu idi ve hec vaxt Portuqaliya krali olmayib Anasi Filippa Ingiltere krali IV Henrinin bacisi idi Gemici Henriport Henrique de Avis 1 º Duque de ViseuDogum tarixi 4 mart 1394Dogum yeri Portu Portuqaliya kralligiVefat tarixi 13 noyabr 1460 1460 11 13 66 yasinda Atasi I JuanAnasi Lankasterli FilipaFealiyyeti zabit Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiHenri denizciliyi inkisaf etdirerek hem yeni ticaret yollarinin kesf edilmesini hem de Qerbi Afrikada xristianligin yayilmasini isteyirdi O 21 yasi olarken atasini muselman Mariniler dovletinin erazisi olan Keuta limanini isgal etmeye razi saldi Bu liman Cebellutariq bogazinda yerlesdiyinden strateji ehemiyyeti var idi Diger terefden bu liman Portuqaliya sahillerinde soygunculuq eden deniz quldurlarinin bazasi idi Bu ugurdan sonra Henrike avropali denizcilere patronluq ederek Qerbi Afrikada kesfler aparilmasina ve buradaki qizil ticaretinin menbeyini axtarmaga basladi Hemin vaxt Araliq denizindeki gemiler cox agir ve yavas idi Bu sebebden de kesfler mumkun deyildi Henrikenin gosterisi ve desteyi ile yeni gemi novu karavella gemileri insa edilmeye baslandi Bu gemiler daha suretli idi ve daha uzaga gede bilirdi Bu kesf Portuqallari qisa muddetde okeanlarda en guclu dovlete cevirecekdi 1419 cu ilde atasi Henrikeni Algarve bolgesine vali teyin etdi Henrikenin cografi kesfleriAlgarve valisi oldugu dovrde Saqres yarimadasinda ozune malikane tikdiren Henrike denizcileri ve kartoqraflari bura yigaraq Mavritaniya sahilleri ve yeni kesf edilecek eraziler haqqinda muzakireler aparirdi Bu malikane sonradan bir coxlari terefinden boyuk cografi kesflerin temellerinin atildigi yer kimi taninacaqdi Destek verdiyi denizcilerle elde etdiyi razilasmaya gore Henrike denizcilerin kesflerde qazandigi gelirden 20 faiz vergi alacaqdi Bu dovrde portuqal denizciler denizi dovrelemek prinsipini kesf etdiler Bu prinsipe gore ticret kuleklerinin komekliyi ile Atlantik okeninin simalindaki bir cox erazini kesf etmek Ticaret kuleklerinden istifadenin oyrenilmesi Boyuk cografi kesfler tarixindeki en boyuk tapintilardan hesab edilir Xristofor Kolumb da Amerika qitesini mehz bu vasiteyle kesf ede bilmisdi Madeyra Ilk kesler 1415 ci ilde Keutanin isgalindan qisa muddet sonra heyata kecirildi Atasi I Joao Joao Qoncalves Zarko ve Tristao Vaz Teyseiraya Afrikanin qerb sahillerini kesf etmek tapsirigi verdi 1418 ci ilde Zarko ve Teyseiranin gemilerinin guclu firtinaya meruz qalaraq qerbe dogru getdi onlar adi verdikleri bir adada dayana bildiler Henrike Porto Santonu koloniyalasdirmaq gosterisi verdi 1420 ci ilde ise Porto Santo yaxinligindaki Madeyra adasi koloniyalasdirildi Azor adalari Katalon kartoqrafi Qabriel de Vallsekanin cekdiyi bir cedvel ilk defe 1427 ci ilde Dioqo de Silves terefinden Azor adalarinin kesf edildiyini gosterirdi 1431 ci ilde Qoncalo Velhoya de Silves terefinden kesf edilen adalarin deqiq yerini tapmaq ucun tapsiriq verildi Texmin edilir ki pis hava sebebiyle Velho Saqrese qayitmazdan evvel Serq Arxipelaqinin cenubundaki Formiqasa qeder gedib cixdi Hemin vaxt portuqal denizciler Sarqass denizine catmisdilar sarqassum deniz yosunlari yetisdiyi ucun bu adi vermisdiler Qerbi Afrika sahilleri Henrikeye qeder Afrika sehralarinin sahilindeki Bojador burnu Avropanin en cenub noqtesi idi 1434 cu ilde Henrikenin xidmetinde calisan Gil Eanes Bojador burnundan cenuba kecen ilk avropali kimi tarixe kecdi 1441 ci ilde Nuno Tristao ve Antao Goncalves yeni gemi novundenden istifade ederek Blanko burnuna catmagi bacardi Portuqallar 1443 cu ilde catmagi bacardilar ve 1448 ci ilde onun sahilinde starteji ehemiyyetli qala tikdiler 1444 cu ilde Dinis Dias kecdi ve Kabo Verde yarimadasini dovreledi Bununla da denizciler Qerbi Sahara colunun cenubuna cata bilmisdi Bu hadise Henrinin esas arzularindan birini reallasdirmisdi portullar muselman torpaqlarinin etrafindan dolanaraq kole ve qizil ticareti ile mesgul ola bilirdiler Ticaret yollarinin yeniden formalasmasi El Cezair ve Tunisi kasiblasdirdi Portuqaliya ise suretle varlanmaga basladi 1452 ci ilde Portuqaliya ilk qizil sikkesi olan kruzado cruzado zerb etmeye baslamisdi 1455 1456 ci illerde Alvise Kadamosto Kabo Vere arxipelaqini kesf etdi Kadamosto Kabo Verde adalarina catan ilk avropali oldu Lakin sonradan Antonio Nolinin adalari daha evvel kesf etdiyini iddia edecekdi Henrikenin olumunden sonra da Qerbi Afrikanin kesfi davam etdi 1462 ci ilde portuqal denizcile Syerra Leone sahillerine cixdilar Daha sonra onlar bu deniz yollarindan istifade ederek Hindistana deniz yolunu kesf edecekdiler Gemici texellusunun menbeyiOlumunden sonraki 3 esr boyunca hec bir tarixi menbede Sahzade Henrike haqqinda Gemici texellusu isledilmeyib Bu termin ilk defe alman tarixciler Haynrix Sefer ve Qustav de Veer terefinden istifade edilib Sonrada iki ingilis muellif Henri Meycor ve Raymond Bizli Sahzade Henrike haqqinda yazdiqlari bioqrafiyada bu texellusu isledib Lakin portuqallar analoji epitetin evezine Infante dom Henrique demeye ustunluk verirler IstinadlarEnric de Portugal Gran Enciclopedia Catalana kat Grup Enciclopedia 1968 Henrique De Portugal GeneaStar Genrih Moreplavatel rus pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Kindred Britain Bulliet Richard W The Earth and Its Peoples A Global History Boston Wadsworth Cengage Learning 2011 Print Merson John The Genius That Was China East and West in the Making of the Modern World Woodstock New York The Overlook Press 1990 72 ISBN 978 0 87951 397 9A companion to the PBS Series The Genius That Was China Boorstin Daniel The Discoverers A History of Man s Search to Know His World and Himself Vintage 1985 156 64 MenbeBeazley C Raymond Prince Henry the Navigator the Hero of Portugal and of Modern Discovery 1394 1460 A D With an Account of Geographical Progress Throughout the Middle Ages As the Preparation for His Work London G P Putnam s Sons 1894 Boxer Charles The Portuguese Seaborne Empire 1415 1825 2nd rev Carcanet Press 1991 ISBN 978 0 85635 962 0 Castro F Fonseca N Vacas T Ciciliot F A Quantitative Look at Mediterranean Lateen and Square Rigged Ships Part 1 The International Journal of Nautical Archaeology 37 2 2008 347 359 doi 10 1111 j 1095 9270 2008 00183 x Diffie Bailey George D Winius Foundations of the Portuguese empire 1415 1580 1977 ISBN 978 0 8166 0782 2 Fernandez Armesto Felipe Before Columbus Exploration and Colonisation from the Mediterranean to the Atlantic 1229 1492 London MacMillan Education 1987 ISBN 978 0 333 40383 9 Major Richard Henry The discoveries of Prince Henry the Navigator and their results London Sampson Low Marston Searle and Rivington 1877 OCLC 84044057 Martins J P Oliveira The golden age of Prince Henry the Navigator London Chapman and Hall 1914 Russell Peter E Prince Henry the Navigator a life New Haven Yale University Press 2000 ISBN 978 0 300 08233 3 OCLC 42708239 Zurara Gomes Eanes de trans Edgar Prestage Chronica do Descobrimento e Conquista da Guine vol 1 The chronicle of discovery and conquest of Guinea Hakluyt Society 1896 Zurara Gomes Eanes de trans Edgar Prestage Chronica do Descobrimento e Conquista da Guine vol 2 Printed for the Hakluyt Society 1896