Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Geyşa sözünün hərfi mənası – "incəsənət adamı" deməkdir.
Geyşalar – milli güllü kimono geymiş, sifəti xüsusi bir formada makyaj olunmuş qadınlara deyilir. Onların sifəti dümağ rənglənir, dodaqlarına qıpqırmızı pomada çəkilir.
Tarixi
Geyşa mədəniyyətinin mərkəzi ilk olaraq Kioto, Osaka və Tokio şəhərləri olmuşdur. Bu şəhərlərdə ilk dəfə geyşalar XVII əsrdə peyda olmuşlar. İlk öncə geyşa vəzifəsini aktyor, musiqiçi kişilər yerinə yetirirdilər. Bu aktyor-musiqiçi kişilər "Kabuki" teatrının işçiləri idilər. Amma sonralar bu işi ancaq qadınlar yerinə yetirirdilər. İndiyədək də “Kabuki” teatrının aktyorları geyşalarla əlaqəni kəsməmişlər.
İlk qadın geyşa Kasen olmuşdur. O, 1761- ci ildən geyşalığa başlamışdır. Həmin dörlərdə iki növ geyşalar vardı. Bəziləri qonaqları əyləndirərək onlara qulluq edənlər ("siro-geysya" – "ağ geyşalar") idi. Bəzilər isə bədənlərini də ("korosi-geysya" – "qara geyşalar") sata bilərdilər.
1779-ci ildə geyşalar üçün xüsusi qaydalar tətbiq olunmağa başlandı. Belə ki, ağ geyşaların aparıcı olduğu banketlərdə qara geyşaların olması qəti qadağan idi. Çünki ağ geyşaların qulluq etdiyi banketlərin qonağı mötəbər xarici nümayəndələr olurdu ki, həmin yerlərdə qara geyşaların olmasına qəti qadağa qoyulmuşdu. Hətta qara geyşalara ənənəvi kimona geyməyə və saçında "Geyşa" nişanı (o dövrlər "kandzası" keçənlərə, yəni geyşa yanında xüsusi kurs keçənlərə "Geyşa" nişanı verirdilər və geyşalar həmin nişanı saçlarına taxırdılar) gəzdirməyə belə icazə verilmirdi. Elə həmin dövrlərdə də qanunu pozanlar az deyildi. Geyşaların əksəriyyəti gizli olaraq ikili qeydiyyatdan istifadə edirdilər, yəni hər iki geyşa kimi qeydiyyatda olurdular. Belə halların isə tam qarşısını almaq mümkünsüz idi.
Qədimdən müasir dövrlərədək geyşalığın tamamilə qadağası mümkün olmamışdır. Çünki bu peşənin kökü Yaponiyada çox dərin iz salmış bir ənənəyə çevrilmişdi. Hətta 1957-ci ildə Yaponiyada əxlaq pozğunluğu qəti qadağan olunanda belə, bu qadağaların geyşalara heç bir aidiyyatı olmamışdır.
Geyşalığın "qızıl əsri", çiçəklənən dövrü XIX əsrin 50-60-ci illəri olmuşdur. Həmin dövrlərdə geyşalar, sözün əsl mənasında ulduzlara çevrilmişlər. Hətta şairlər və rəssamlar geyşaları özlərinin "ilham pərisi" hesab edirdilər.
Geyşa peşəsini müxtəlif vaxtlarda, müxtəlif çərçivələrə salsalar da müasir dövrədək bu peşə öz populyarlığını itirməmişdir və qeyd edək ki, geyşaların sayı çox azdır. Müqayisə üçün deyək ki, əgər 1920-ci illərdə Yaponiyada geyşaların sayı 80 min idisə, indi bu rəqəm 1000 nəfəri keçmir. Hazırda Kioto və Tokio şəhərlərinin hər birində 300 nəfərədək geyşa fəaliyyət göstərir. Qalan 400 nəfərə yaxını isə bütün Yaponiya ərazisinə səpələnmişdir. Əslində isə bunların da hamısı peşəkar qeyşalar deyildir. Bunların əksəriyyəti rəssamlar üçün poza verən qadınlar və həvəskar turistlərdir.
Geyşa peşəsi
Geyşaların peşəsi xüsusi çay evlərində ("o-tyaya") qonaqları şirin söhbətlərə cəlb etmək, müsiqi alətlərində (siyamisen və koto musiqi.alətləri) ifa edərək qonaqları əyləndirmək və onlara xüsusi ədalarla yemək-içmək paylamaqdan ibarət olmuşdur. Bu cür tədbirlər (banketlər) "o-dzasiki" adlanırdı ki, bu tədbirlərə, əsasən, yüksək rütbəli xarici qonaqları dəvət edirdilər. Bir çox hallarda isə, bu cür banketləri təşkil edərək, xarici prezidentləri, monarxları və s. çox yüksək statuslu xariciləri dəvət edib onlara qədim Yaponiyanın ənənələrini göstərirdilər. Bu cür banketlər, əsasən, tatami üzərində təşkil edilirdi. Elə "o-dzasiki" sözünün də mənası "tatamili otaq" deməkdir.
Çay evlərində, otellərdə, restoranlarda təşkil edilən belə banketlərdə geyşalar qonaqları (həm kişi, həm qadın) müxtəlif formalarda əyləndirir, onlara xüsusi ədalarla, naz-qəmzələrlə qulluq göstərirdilər. Bir sözlə, banketləri geyşalar idarə edirdilər. Əsl geyşa banketdəki bütün qonaqları ələ almalı, qonaqların diqqətini tam özünə cəlb etməli idi.
Təhsilləri
Harada olmağından asılı olmayaraq, bir geyşa bir neçə sənətdən mütləq təhsil almaq məcburiyyətindədir. Bu təhsil əsasən ənənəvi olan rəqslərdən və bir sıra hallarda mahnı oxuya bilmək qabiliyyətini formalaşdıran təhsildir. Əgər bir qızın gələcəkdə geyşa olmağı planlaşdırılmışdırsa əvvəlcədən onu xüsusi məktəblərə (geyşa evləri) verirdilər. Şikomi adlanan bu qızlar bütün ev işləri ilə maraqlanırdılar. Qızları intizam edə bilmək üçün çox ağır olan iş şəraitində çalışdırırdılar.}}
12 yaşdan 18 yaşa kimi qızlar əcəmi (tələbə) geyşa kimi fəaliyyət göstərirdilər. Bu yaşlardakı tələbə geyşalara Tokio və ətrafında hangyoku, yəni yarımücəffər, Osako və Kyoto ətrafında isə maiko, yəni uşaq rəqqasə deyilir. Tələbə geyşalıq dövründə xüsusi olaraq onlar kimono geyinir və xüsusi saç düzümündən istifadə edirdilər.
Geyşalar müasir dövrdə
Ənənəvi geyşalıq Tokioda müasir dövrdə tamamilə aradan qalxmışdır. Kyotoda isə getdikcə azalmağa doğru gedir. Yaponiya qanunlarına görə hər bir kəs ilk və orta təhsil almaq məcburiyyətindədir. Bu isə o mənaya gəlir ki, hal-hazırda geyşalıq işinə başlamaq üçün ən azı 15 yaş lazımdır. Bu yaş əvvəllər bir geyşanın maiko dönəmindən geyşalığa keçdiyi bir dövr hesab olunurdu. Bu səbəbdən də hal-hazırda Yaponiyada geyşa evlərində mövcud olan qaydalar və qanunlar əvvəlki qanunlar ilə müqayisədə ciddi dəyişikliklərə məruz qalmış və daha çox müasir dövrün tələblərinə cavab verən sosial və əxlaqi qayda və qanunlara uyğun bir hala gətirilmişdir.
İstinadlar
- "How to pronounce 'Geisha'". . 22 March 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 22 September 2018.
- "English 'geisha' translations". EZ Glot. 19 March 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 22 September 2018.
- Gallagher, John. Geisha: A Unique World of Tradition, Elegance, and Art. London: PRC. 2003. ISBN .
- "History of geisha". Japan Zone. 1 June 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 18 June 2010.
- Ohnuki-Tierney, E. Kamikaze, Cherry Blossoms, and Nationalisms: The Militarization of Aesthetics in Japanese History. University Of Chicago Press. October 2002. səh. 347. ISBN .
- Taubman, Howard. "Geisha Tradition Is Bowing Out in Japan; Geishas Fighting Losing Battle Against New Trends in Japan". The New York Times. June 12, 1968. səh. 49. November 6, 2012 tarixində . İstifadə tarixi: March 16, 2011.
- Dalby, Liza. Geisha (3rd). London: Vintage Random House. 2000. 272, 273. ISBN .
- "What Is A Geisha?". Amino Apps. 21 July 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 November 2017.
- Tetsuo, I. Nihongami no sekai [The World of traditional hairstyles and hair ornaments]. Nihongami Shiryōkan. ISBN .
- Melissa Hope Ditmore. Encyclopedia of prostitution and sex work. Westport, Conn: Greenwood Press. 2006. ISBN ., page 184 [1] 2022-07-27 at the Wayback Machine
- Reynolds, Wayne; Gallagher, John. Geisha: A Unique World of Tradition, Elegance and Art. PRC Publishing. 2003. səh. 159. ISBN . 2023-07-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Geysa sozunun herfi menasi incesenet adami demekdir Resmi kimono geymis geysa Geysalar milli gullu kimono geymis sifeti xususi bir formada makyaj olunmus qadinlara deyilir Onlarin sifeti dumag renglenir dodaqlarina qipqirmizi pomada cekilir TarixiGeysa medeniyyetinin merkezi ilk olaraq Kioto Osaka ve Tokio seherleri olmusdur Bu seherlerde ilk defe geysalar XVII esrde peyda olmuslar Ilk once geysa vezifesini aktyor musiqici kisiler yerine yetirirdiler Bu aktyor musiqici kisiler Kabuki teatrinin iscileri idiler Amma sonralar bu isi ancaq qadinlar yerine yetirirdiler Indiyedek de Kabuki teatrinin aktyorlari geysalarla elaqeni kesmemisler Ilk qadin geysa Kasen olmusdur O 1761 ci ilden geysaliga baslamisdir Hemin dorlerde iki nov geysalar vardi Bezileri qonaqlari eylendirerek onlara qulluq edenler siro geysya ag geysalar idi Beziler ise bedenlerini de korosi geysya qara geysalar sata bilerdiler 1779 ci ilde geysalar ucun xususi qaydalar tetbiq olunmaga baslandi Bele ki ag geysalarin aparici oldugu banketlerde qara geysalarin olmasi qeti qadagan idi Cunki ag geysalarin qulluq etdiyi banketlerin qonagi moteber xarici numayendeler olurdu ki hemin yerlerde qara geysalarin olmasina qeti qadaga qoyulmusdu Hetta qara geysalara enenevi kimona geymeye ve sacinda Geysa nisani o dovrler kandzasi kecenlere yeni geysa yaninda xususi kurs kecenlere Geysa nisani verirdiler ve geysalar hemin nisani saclarina taxirdilar gezdirmeye bele icaze verilmirdi Ele hemin dovrlerde de qanunu pozanlar az deyildi Geysalarin ekseriyyeti gizli olaraq ikili qeydiyyatdan istifade edirdiler yeni her iki geysa kimi qeydiyyatda olurdular Bele hallarin ise tam qarsisini almaq mumkunsuz idi Geysa Qedimden muasir dovrleredek geysaligin tamamile qadagasi mumkun olmamisdir Cunki bu pesenin koku Yaponiyada cox derin iz salmis bir eneneye cevrilmisdi Hetta 1957 ci ilde Yaponiyada exlaq pozgunlugu qeti qadagan olunanda bele bu qadagalarin geysalara hec bir aidiyyati olmamisdir Geysaligin qizil esri ciceklenen dovru XIX esrin 50 60 ci illeri olmusdur Hemin dovrlerde geysalar sozun esl menasinda ulduzlara cevrilmisler Hetta sairler ve ressamlar geysalari ozlerinin ilham perisi hesab edirdiler Geysa pesesini muxtelif vaxtlarda muxtelif cercivelere salsalar da muasir dovredek bu pese oz populyarligini itirmemisdir ve qeyd edek ki geysalarin sayi cox azdir Muqayise ucun deyek ki eger 1920 ci illerde Yaponiyada geysalarin sayi 80 min idise indi bu reqem 1000 neferi kecmir Hazirda Kioto ve Tokio seherlerinin her birinde 300 neferedek geysa fealiyyet gosterir Qalan 400 nefere yaxini ise butun Yaponiya erazisine sepelenmisdir Eslinde ise bunlarin da hamisi pesekar qeysalar deyildir Bunlarin ekseriyyeti ressamlar ucun poza veren qadinlar ve heveskar turistlerdir Geysa pesesiGeysalarin pesesi xususi cay evlerinde o tyaya qonaqlari sirin sohbetlere celb etmek musiqi aletlerinde siyamisen ve koto musiqi aletleri ifa ederek qonaqlari eylendirmek ve onlara xususi edalarla yemek icmek paylamaqdan ibaret olmusdur Bu cur tedbirler banketler o dzasiki adlanirdi ki bu tedbirlere esasen yuksek rutbeli xarici qonaqlari devet edirdiler Bir cox hallarda ise bu cur banketleri teskil ederek xarici prezidentleri monarxlari ve s cox yuksek statuslu xaricileri devet edib onlara qedim Yaponiyanin enenelerini gosterirdiler Bu cur banketler esasen tatami uzerinde teskil edilirdi Ele o dzasiki sozunun de menasi tatamili otaq demekdir Cay evlerinde otellerde restoranlarda teskil edilen bele banketlerde geysalar qonaqlari hem kisi hem qadin muxtelif formalarda eylendirir onlara xususi edalarla naz qemzelerle qulluq gosterirdiler Bir sozle banketleri geysalar idare edirdiler Esl geysa banketdeki butun qonaqlari ele almali qonaqlarin diqqetini tam ozune celb etmeli idi Tehsilleri Harada olmagindan asili olmayaraq bir geysa bir nece senetden mutleq tehsil almaq mecburiyyetindedir Bu tehsil esasen enenevi olan reqslerden ve bir sira hallarda mahni oxuya bilmek qabiliyyetini formalasdiran tehsildir Eger bir qizin gelecekde geysa olmagi planlasdirilmisdirsa evvelceden onu xususi mekteblere geysa evleri verirdiler Sikomi adlanan bu qizlar butun ev isleri ile maraqlanirdilar Qizlari intizam ede bilmek ucun cox agir olan is seraitinde calisdirirdilar Gion mehellesinde bir Maiko 12 yasdan 18 yasa kimi qizlar ecemi telebe geysa kimi fealiyyet gosterirdiler Bu yaslardaki telebe geysalara Tokio ve etrafinda hangyoku yeni yarimuceffer Osako ve Kyoto etrafinda ise maiko yeni usaq reqqase deyilir Telebe geysaliq dovrunde xususi olaraq onlar kimono geyinir ve xususi sac duzumunden istifade edirdiler Geysalar muasir dovrdeEnenevi geysaliq Tokioda muasir dovrde tamamile aradan qalxmisdir Kyotoda ise getdikce azalmaga dogru gedir Yaponiya qanunlarina gore her bir kes ilk ve orta tehsil almaq mecburiyyetindedir Bu ise o menaya gelir ki hal hazirda geysaliq isine baslamaq ucun en azi 15 yas lazimdir Bu yas evveller bir geysanin maiko doneminden geysaliga kecdiyi bir dovr hesab olunurdu Bu sebebden de hal hazirda Yaponiyada geysa evlerinde movcud olan qaydalar ve qanunlar evvelki qanunlar ile muqayisede ciddi deyisikliklere meruz qalmis ve daha cox muasir dovrun teleblerine cavab veren sosial ve exlaqi qayda ve qanunlara uygun bir hala getirilmisdir Istinadlar How to pronounce Geisha 22 March 2012 tarixinde Istifade tarixi 22 September 2018 English geisha translations EZ Glot 19 March 2015 tarixinde Istifade tarixi 22 September 2018 Gallagher John Geisha A Unique World of Tradition Elegance and Art London PRC 2003 ISBN 1 85648 697 4 History of geisha Japan Zone 1 June 2019 tarixinde Istifade tarixi 18 June 2010 Ohnuki Tierney E Kamikaze Cherry Blossoms and Nationalisms The Militarization of Aesthetics in Japanese History University Of Chicago Press October 2002 seh 347 ISBN 978 0 226 62091 6 Taubman Howard Geisha Tradition Is Bowing Out in Japan Geishas Fighting Losing Battle Against New Trends in Japan The New York Times June 12 1968 seh 49 November 6 2012 tarixinde Istifade tarixi March 16 2011 Dalby Liza Geisha 3rd London Vintage Random House 2000 272 273 ISBN 0 09 928638 6 What Is A Geisha Amino Apps 21 July 2023 tarixinde Istifade tarixi 6 November 2017 Tetsuo I Nihongami no sekai The World of traditional hairstyles and hair ornaments Nihongami Shiryōkan ISBN 4 9902186 1 2 Melissa Hope Ditmore Encyclopedia of prostitution and sex work Westport Conn Greenwood Press 2006 ISBN 0 313 32969 9 page 184 1 2022 07 27 at the Wayback Machine Reynolds Wayne Gallagher John Geisha A Unique World of Tradition Elegance and Art PRC Publishing 2003 seh 159 ISBN 1 85648 697 4 2023 07 21 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 06