Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Güləş — iki nəfərin əl-ayaq vasitəsilə digərini arxası üstə yıxmağa cəhd etdiyi idman növü.
| Güləş | |
|---|---|
 Jalmar Sjöberg (solda) Olimpiadada Amerikalı güləşçi Dremiel Byerslə güləşərkən | |
| Tam adı | Güləş |
| Yaranma tarixi | Eramızdan əvvəl 708-ci il |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Güləş idmanın ən qədim növlərindən biridir. Hələ eramızdan 2500 il əvvəl Misirdə güləş ilə məşğul olurdular. Qədim yunanlar da idmanın bu növünü sevirdilər. O vaxtlar adətən qumla örtülü meydançada güləşirdilər. İdmançıların çılpaq bədənlərinə qum yapışır və onların bədənləri nisbətən az sürüşkən olurdu; bu zaman idmançılar bir-birindən möhkəm yapışa bilirdilər. Pəhləvanlar meydanda dolaşır, elə bil ki, bir-birini başdan-ayağa süzür və birdən hücuma keçirdilər. Hər güləşçinin sevimli bir fəndi vardır[]. Biri öz rəqibinin ayağından tutmağa çalışır, o birisi isə onun başını qoltuğu altında sıxırdı. Rəqibinin çiynini, kürəyini və ya dizini üç dəfə yerə vuran güləşçi qalib sayılırdı.
Müxtəlif ölkələrdə, ayrı-ayrı güləşçilər bir çox fəndlərdən istifadə edirdilər. Müasir güləşçilər də bu fəndlərin bəzilərindən istifadə edirlər. Klassik güləşməni götürək. Onu qabaqlar Yunan-Roma güləşi adlandırırlar. Bu güləş indi də qədim yunanların və romalıların güləşini xatırladır. Xüsusi geyimli güləşçilər xalça üzərinə çıxıb, bir-birinin əlini sıxır və güləşməyə başlayırlar. Məqsəd rəqibin kürəyini yerə vurmaqdır. Buna "təmiz qələbə" deyirlər. "Təmiz qələbə" mümkün olmayanda xal hesabı ilə qalib gəlmək olar. Xallar hər bir uğurlu fənd üçün verilir.
Rus pəhləvanı İvan Poddubni ən yaxşı güləşçilərdən biri idi. O, altı dəfə dalbadal dünya çempionu olmuş, onun kürəklərini yerə vuran olmamışdı.
Sərbəst güləş ilk baxışdan klassik güləşməyə oxşayır, lakin klassik güləşmədən fərqli olaraq sərbəst güləşmədə çarpaz vurmaq, badalaq gəlmək, beldən aşağı yapışmaq olar. Sərbəst güləşmədə də bəzi xalqların güləş fəndlərindən istıfadə edilir.
Sərbəst güləşdən fərqli olaraq burada qurşaqdan aşağı tutmaq və fənd tətbiq etmək olmaz. Bu güləş növünə "Yunan-Roma güləşi" də deyirlər.
Cüdo güləşi Yaponiyada yaranıb. Cüdo sərbəst güləşmədən onunla fərqlənir ki, burada ağrı verən və boğucu fəndlər də işlətmək olur. Qalib gəlmək üçün bəzən güləşçi rəqibinin qoluna çiyindən, yaxud dirsəkdən ağrıdıcı fənd tətbiq edir, vətərləri sıxır və yaxud boğaraq təslim olmağa məcbur edir.
Sambo güləşi ölkəmizin müxtəlif xalqlarının milli güləşlərindən götürülmüş fəndlərdən ibarətdir. Qazaxların "kures", azərbaycanlıların "güləş", gürcülərin "çidoba", taciklərin "güştingiri" güləşləri ilə sambo arasında oxşar cəhətlər çoxdur. "Sambo" sözü rusca "Самооборона без оружия" (silahsız özünümüdafiə) sözlərinin ixtisarından düzəlmişdir. Sambonun fəndərini bilən adam nəinki bir, hətta bir neçə cinayətkarın öhdəsindən gələrək onların silahlarını əlindən almağı bacarar. Azərbaycan milli güləşinin tarixi çox qədimdir. Peşəkar güləşçilər Sali Süleymanov, Rəşid Yusifov və başqalarının adı çoxlarına məlumdur. Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qələbəsindən sonra milli güləş respublikamızda daha da inkişaf etmişdir. 1937-ci ildən milli güləş üzrə rayon, şəhər və respublika yarışları keçirilir. Milli güləşdə beldən aşağı müxtəlif fəndlərə icazə verilir. Güləş pəhləvanların ənənəvi salamlaşması və özlərini təqdim etməsi mərasimindən sonra qoşa zurna ilə çalınan "cəngi" sədaları altında başlanır. Güləşmə üzrə beynəlxalq yarışlarda sovet idmançıları böyük müvəffəqiyyətlər qazanırlar. Sovet güləşçilərindən İ. Kotkas, G. Kartoziya, A. İvanitski, A. Medved, Ə. Əliyev, S. Andiyev, L. Tediaşvili, Azərbaycan güləşçilərindən İ. Dadaşov, M. Babayev, R. Məmmədbəyov, A. İbrahimov, A. Niftullayev, R. Hacıyev, T. Paşayev, M. Allahverdiyev (üç dəfə dünya çempionu), X. İsayev, K. Məcidov və başqaları dünya, Avropa çempionatları və ya Olimpiya oyunlarının, SSRİ birinciliklərinin qalibləri, yaxud mükafatçıları olmuşlar.
Güləş idmanının faydaları
Güləş idmanı insanlıq tarixi qədər köhnədir. Mübarizə idmanları içərisində hər vaxt ən ön safda iştirak etməkdədir. Türk və İslam dünyasında çox böyük yer tutmuşdur. Bunun səbəbi sevimli peyğəmbərimizin Məhəmməd Mustafa (s.ə.v) şəxsən özləri güləş edərək şərəfləndirməsidir.
- Güləş digər idman sahələrinə görə gənclərin mühərrik tutumunu inkişaf etdirməsində çox təsirli olduğu isbat edilmişdir.
- Güləş yalnız sürət qüvvət elastiklik, dayanıqlılıq kimi fiziki xüsusiyyətlərini inkişaf etdirər.
- Güləş eyni zamanda cəsarət təvazökarlıq özünə güvən kimi insani xüsusiyyətləri inkişaf etdirər.
- Bəli güləş idmanı bir mübarizə idmanı olmaqla birlikdə insana aclığı susuzluğu yoxluğa söykən/dözmə əzmi qazandıran müdhiş bir idmandır.
- Bu ata idmanımız olan güləşi bütün uşaq və gənclərimizə öyrətməliyik. Çünki gələcək onların əlində yüksələcək.
Həmçinin bax
İstinadlar
- http://www.efremova.info/word/borba.html 2021-02-28 at the Wayback Machine Значение слова борьба. Ефремова Т. Ф. Новый словарь русского языка. Толково-словообразовательный. — М.: Русский язык, 2000
 | ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Gules iki neferin el ayaq vasitesile digerini arxasi uste yixmaga cehd etdiyi idman novu GulesJalmar Sjoberg solda Olimpiadada Amerikali gulesci Dremiel Byersle guleserkenTam adi GulesYaranma tarixi Eramizdan evvel 708 ci il Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatGules idmanin en qedim novlerinden biridir Hele eramizdan 2500 il evvel Misirde gules ile mesgul olurdular Qedim yunanlar da idmanin bu novunu sevirdiler O vaxtlar adeten qumla ortulu meydancada gulesirdiler Idmancilarin cilpaq bedenlerine qum yapisir ve onlarin bedenleri nisbeten az surusken olurdu bu zaman idmancilar bir birinden mohkem yapisa bilirdiler Pehlevanlar meydanda dolasir ele bil ki bir birini basdan ayaga suzur ve birden hucuma kecirdiler Her gulescinin sevimli bir fendi vardir menbe gosterin Biri oz reqibinin ayagindan tutmaga calisir o birisi ise onun basini qoltugu altinda sixirdi Reqibinin ciynini kureyini ve ya dizini uc defe yere vuran gulesci qalib sayilirdi Muxtelif olkelerde ayri ayri gulesciler bir cox fendlerden istifade edirdiler Muasir gulesciler de bu fendlerin bezilerinden istifade edirler Klassik gulesmeni goturek Onu qabaqlar Yunan Roma gulesi adlandirirlar Bu gules indi de qedim yunanlarin ve romalilarin gulesini xatirladir Xususi geyimli gulesciler xalca uzerine cixib bir birinin elini sixir ve gulesmeye baslayirlar Meqsed reqibin kureyini yere vurmaqdir Buna temiz qelebe deyirler Temiz qelebe mumkun olmayanda xal hesabi ile qalib gelmek olar Xallar her bir ugurlu fend ucun verilir Rus pehlevani Ivan Poddubni en yaxsi gulescilerden biri idi O alti defe dalbadal dunya cempionu olmus onun kureklerini yere vuran olmamisdi Serbest gules ilk baxisdan klassik gulesmeye oxsayir lakin klassik gulesmeden ferqli olaraq serbest gulesmede carpaz vurmaq badalaq gelmek belden asagi yapismaq olar Serbest gulesmede de bezi xalqlarin gules fendlerinden istifade edilir Serbest gulesden ferqli olaraq burada qursaqdan asagi tutmaq ve fend tetbiq etmek olmaz Bu gules novune Yunan Roma gulesi de deyirler Cudo gulesi Yaponiyada yaranib Cudo serbest gulesmeden onunla ferqlenir ki burada agri veren ve bogucu fendler de isletmek olur Qalib gelmek ucun bezen gulesci reqibinin qoluna ciyinden yaxud dirsekden agridici fend tetbiq edir veterleri sixir ve yaxud bogaraq teslim olmaga mecbur edir Sambo gulesi olkemizin muxtelif xalqlarinin milli guleslerinden goturulmus fendlerden ibaretdir Qazaxlarin kures azerbaycanlilarin gules gurculerin cidoba taciklerin gustingiri gulesleri ile sambo arasinda oxsar cehetler coxdur Sambo sozu rusca Samooborona bez oruzhiya silahsiz ozunumudafie sozlerinin ixtisarindan duzelmisdir Sambonun fenderini bilen adam neinki bir hetta bir nece cinayetkarin ohdesinden gelerek onlarin silahlarini elinden almagi bacarar Azerbaycan milli gulesinin tarixi cox qedimdir Pesekar gulesciler Sali Suleymanov Resid Yusifov ve basqalarinin adi coxlarina melumdur Azerbaycanda Sovet hakimiyyetinin qelebesinden sonra milli gules respublikamizda daha da inkisaf etmisdir 1937 ci ilden milli gules uzre rayon seher ve respublika yarislari kecirilir Milli gulesde belden asagi muxtelif fendlere icaze verilir Gules pehlevanlarin enenevi salamlasmasi ve ozlerini teqdim etmesi merasiminden sonra qosa zurna ile calinan cengi sedalari altinda baslanir Gulesme uzre beynelxalq yarislarda sovet idmancilari boyuk muveffeqiyyetler qazanirlar Sovet gulescilerinden I Kotkas G Kartoziya A Ivanitski A Medved E Eliyev S Andiyev L Tediasvili Azerbaycan gulescilerinden I Dadasov M Babayev R Memmedbeyov A Ibrahimov A Niftullayev R Haciyev T Pasayev M Allahverdiyev uc defe dunya cempionu X Isayev K Mecidov ve basqalari dunya Avropa cempionatlari ve ya Olimpiya oyunlarinin SSRI birinciliklerinin qalibleri yaxud mukafatcilari olmuslar Gules idmaninin faydalariGules idmani insanliq tarixi qeder kohnedir Mubarize idmanlari icerisinde her vaxt en on safda istirak etmekdedir Turk ve Islam dunyasinda cox boyuk yer tutmusdur Bunun sebebi sevimli peygemberimizin Mehemmed Mustafa s e v sexsen ozleri gules ederek sereflendirmesidir Gules diger idman sahelerine gore genclerin muherrik tutumunu inkisaf etdirmesinde cox tesirli oldugu isbat edilmisdir Gules yalniz suret quvvet elastiklik dayaniqliliq kimi fiziki xususiyyetlerini inkisaf etdirer Gules eyni zamanda cesaret tevazokarliq ozune guven kimi insani xususiyyetleri inkisaf etdirer Beli gules idmani bir mubarize idmani olmaqla birlikde insana acligi susuzlugu yoxluga soyken dozme ezmi qazandiran mudhis bir idmandir Bu ata idmanimiz olan gulesi butun usaq ve genclerimize oyretmeliyik Cunki gelecek onlarin elinde yukselecek Hemcinin baxSsirimIstinadlarhttp www efremova info word borba html 2021 02 28 at the Wayback Machine Znachenie slova borba Efremova T F Novyj slovar russkogo yazyka Tolkovo slovoobrazovatelnyj M Russkij yazyk 2000 Idman ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin