Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fəllucə (ərəb. الفلوجة) — İraqın Anbar mühafəzasında yerləşən şəhər. Paytaxt Bağdaddan təqribən 57 km qərbdə Fərat çayı üzərində yerləşir. Tez-tez məscidlər şəhəri kimi xatırlanır, belə ki, şəhərin özü və ətraf kəndlərdə 200-ə yaxın məscid tikilib.
| Şəhər | |
| Fəllucə | |
|---|---|
| ərəb. الفلوجة | |
 | |
| Ölkə |  İraq |
| [[Anbar]] | |
| Başçı | İssa Saer əl-Assavi |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 43 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 275 128 nəfər (2011) |
| Rəsmi dili | Ərəb dili|Ərəb |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 31002 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1947-ci ildə kiçik şəhər olmasına baxmayaraq, 2011-ci il hesablamalarına görə, əhalisinin sayı 275,128 nəfər olmuşdur.
2014-cü ildə şəhər İŞİD terror qruplaşması tərəfindən işğal olunmuş və əhalinin böyük bir hissəsi şəhəri tərk etmişdir. 23 may 2016-cı ildə İraq hökumət qoşunları şəhəri işğaldan azad etmək üçün əməliyyata başladıqlarını açıqlamış və 26 iyun 2016-cı ildə İraq ordusu şəhəri tam şəkildə işğaldan azad etdiyini açıqlamışdır.
Fəllucə qədim tarixə malik olmasına baxmayaraq, beynəlxalq müstəvidə 1991-ci ildə "Səhrada tufan" döyüş əməliyyatları zamanı, ələlxüsus da 2003–2004-cü illərdə İraq müharibəsi zamanı daha çox tanındı.
Tarix
Region bir xeyli minilliklər əvvəldən məskunlaşmış ərazi hesab olunur. Fəlluca şəhəri isə Babil dövründən etibarən məskunlaşmış ərazidir. Şəhərin hazırkı adı süryani dilindəki "Pallqutha" sözündən əmələ gəlmişdir. Fərat çayı şəhəri iki hissəyə ayırdığı üçün şəhərin adı da "bölgü" və ya "kanal tənzimləyicisi" mənasını verir. Klassik müəlliflər şəhəri "Pallakottas" adlandırırdı. Şəhərin Arami dilindəki adı "Pumbedita"dır.
Orta əsrlər
Fəllucə bölgəsi qədim Sasanilər dövlətinin Asoristan əyalətinin Anbar şəhərinin yaxınlığında yerləşir. Şəhər Sasanilər dövründə Firuz Şapur və ya Perisapora adı ilə tanınırdı. Anbar şəhərindən 2 km cənubda yerləşən Fəllucə şəhəri orta əsr yəhudi mənbələrində "Nehardea" adlanırdı. Orta əsr yəhudi səyyahı 1164-cü ildə 3000 nəfər yəhudinin yaşadığı "Nehardea" şəhərinə səyahət etmişdir.
Müasir dövr
Osmanlı İmperiyası dövründə əsas yol qovşaqlarından biri olmuşdur.
1920-ci ilin payızında Osmanlı dövlətinin süqutundan sonra İraq ərazisi ingilislərin işğalı altına düşdü.
1941-ci ildə zamanı ingilis ordusu İraq ordusunu Fəllucə yaxınlığında baş verən döyüşdə məğlubiyyətə uğratmışdır. 1947-ci ildə şəhər əhalisinin sayı təqribən 10 min nəfər idi. İraq müstəqillik əldə etdikdən sonra, neft gəlirləri sayəsində zəngin olan ölkənin əsas şəhərlərindən biri olaraq Fəllucə şəhərinin də əhalisi sürətlə artmağa başladı. Bağdad şəhərindən kənarda yerləşən əsas yolların bir çoxu Fəllucədən keçirdi.
Səddam Hüseynin dövründə rejimin əsas təchizat ərazilərindən biri hesab olunurdu. Şəhər əhalisinin əksər hissəsi işçilərdən və Səddam hökuməti tərəfdarlarından ibarət idi. Şəhərdə yaşayan hökumət işçilərinin əksər hissəsi BƏƏS partiyasının üzvlərindən ibarət olmuşdur. Fəllucə şəhəri Səddam Hüseyn dövründə ağır sənaye mərkəzlərindən birinə çevrilmiş, bir neçə fabrik tikilmiş, onlardan bəziləri isə 1990-cı illərdə BMT Xüsusi Komissiyasının qərarı ilə kimyəvi silah istehsal etdiyi bəhanəsi ilə bağlanmışdır.
Körfəz müharibəsi, 1991
Müharibə ərzində Fəllucə şəhəri mülki insan ölümlərinin ən çox baş verdiyi şəhərlərdən birinə çevrilmişdir. Fərat çayının yaxınlığında yerləşən körpünün bombardman olunması zamanı əksər hissəsi mülki vətəndaşlar olmaqla 200 nəfər həlak olmuşdur. Körfəz müharibəsinin əvvəllərində ilk bombardmanlardan biri də bu şəhərdə baş vermişdir. Britaniya HHQ tərəfindən şəhərin əsas bazarlarından birinə baş tutan hücum zamanı 50–150 arası mülki sakin həyatını itirmiş, daha çox şəxs yaralanmışdır. İkinci hücum zamanı Koalisiya qoşunlarına məxsus təyyarələr lazer başlıqlı bombalardan istifadə edərək şəhərə dörd ədəd aviabomba atmışdır. Onlardan birinin "lazer sistemində baş verən nasazlıq səbəbilə" bomba mülki insanların olduğu bazara düşmüşdür.
İraq müharibəsi
2003-cü ildə ABŞ-nin başçılığı altında koalisiya qüvvələrinin İraqa müdaxilə etməsindən sonra ən az zərər çəkən şəhərlərdən biri Fəllucə şəhəri olmuşdur. Belə ki, koalisiya qüvvələri şəhərə daxil olmazdan bir müddət əvvəl burada müdafiə mövqeyində olan İraq ordusuna məxsus birliklər bütün silah-sursatlarını buraxaraq ərazini tərk etmişdilər. Fəllucə şəhəri, həmçinin BƏƏS partiyası üzvlərinin əsas kurort ərazilərindən biri hesab olunurdu. "Dreamland" adlanan kurort zonası şəhər mərkəzindən cəmi bir neçə km məsafədə yerləşir.
Müharibə zamanı şəhərə dəyən əsas zərər onun işğal olunması zamanı baş vermişdir. Şəhər mərkəzində yerləşən Səddam hökumətinə məxsus binalara, "Dreamland" kurort zonasına və şəhərin yaxınlığında yerləşən hərbi bazalara endirilən zərbələr nəticəsində şəhərdə dağıntılar baş vermişdir. Səddam Hüseynin son qərarlarından biri də şəhərin yaxınlığında yerləşən "Əbu Qərib" həbsxanasındakı məhbusların azadlığa buraxılması olmuşdur.
Yerli qəbilə başçıları tərəfindən şəhərin yeni meri təyin olunan Taha Bidayvi Hamed amerikan meyilli olması ilə fərqlənirdi. 2003-cü ilin aprelində şəhərə daxil olan ABŞ qoşunları burada yerləşən BƏƏS partiyasının baş qərargahını özləri üçün müdafiə mövqeyi müəyyən etmişdilər.
28 aprel 2003-cü ildə işğaldan sonra ABŞ qoşunlarının baş qərargahı kimi istifadə olunan məktəbin yenidən açılmasını tələb edən 200 nəfər mülki şəxs həmin məktəb binasının qarşısında etiraz aksiyası keçirmişdir. Bu zaman ərazidə dislokasiya olunmuş ABŞ ordusunun 82-ci paraşüt diviziyasının bölmələri tərəfindən izdihama doğru atəş açılmış, nəticədə 17 mülki şəxs həlak olmuş, 70 nəfər yaralanmışdır. Amerikan birlikləri izdiham arasından onların yerləşdiyi istiqamətdə atəş açıldığını bildirsə də, yerli iraqlılar bu versiyanı qəbul etmir. Lakin, insan hüquqları izləmə təşkilatı olan "Human Rights Watch"ın bildirdiyinə görə, ABŞ qoşunları silahsız mülki şəxslərə atəş açmışdır. Bu hadisədən iki gün sonra eyni ərazidə ABŞ qoşunları daha 2 nəfər mülki şəxsi öldürmüşdür.
2004-cü ildə ABŞ rəsmilərinin verdiyi məlumata görə, Fəllucədə olan 39 min evin yarısı zədələnmiş, 10 min ev isə tamamilə dağılmışdır. "NBC" telekanalının məlumatına görə, 14 aprel 2005-ci il tarixinə qədər 32,000 dağılmış binadan yalnız 2,500 bina kompensasiya olunmuşdur.
İngiltərənin "Guardian" jurnalının verdiyi məlumata görə, Fəllucədə olan 50 min evdən 36 mini dağılmış, 60 məktəb binası və 65 məscid isə yararsız hala salınmışdır. 2006-cı ilə olan məlumata əsasən, şəhər əhalisinin 2/3 hissəsi öz evlərinə geri qayıtmışdır.
İŞİD tərəfindən işğal olunması və yenidən azad edilməsi
2014-cü ilin yanvarında şəhər İŞİD terror qruplaşması (bəzi mənbələrə görə, Əl-Qaidə) tərəfindən işğal olunmuşdur. Milli İctimai Radionun "Hər şey nəzərə alındı" verilişində çıxış edən Yaxın Şərq regionu üzrə analitik Kirk Souellin açıqlamasına əsasən, şəhərin bir hissəsi terrorçular tərəfindən işğal olunsa da, digər hissəsi müxalif qüvvələrin nəzarəti altında idi. 4 yanvar tarixində İraq ordusu tərəfindən şəhərə hücum təşkil olunmuş, nəticədə yerli rəsmilərin və qəbilə başçılarının məlumatına görə, ən azı səkkiz nəfər həlak olmuşdur. Fəllucədə yerləşən səhiyyə mərkəzinin məlumatına görə isə, elə həmin gün baş verən döyüşlərdə 30 nəfər yaralanmışdır. Bu hücum cəhdinə baxmayaraq, şəhərin böyük bir hissəsi hələ də terrorçuların nəzarəti altında qalmaqda davam edirdi.
2015-ci ilin iyul ayında Anbar bölgəsi uğrunda gedən döyüşlərdən sonra, 2016-cı ilin fevralında İraq ordusu və müttəfiqləri Fəllucə şəhərini mühasirəyə almağa başlamış və 22 may 2016-cı il tarixində şəhərin azad edilməsi əməliyyatına başlamışdır.
İraq ordusu 22 may günü və növbəti günlərdə şəhərətrafı kəndləri azad etmişdir. 1 may tarixinə olan məlumata əsasən, şəhər uğrunda baş tutan döyüşlər zamanı 270 nəfər terrorçu, 35 nəfər İraq ordusu hərbçisi, 40 nəfər mülki vətəndaş həlak olmuşdur.
30 may 2016-cı ildə ordu qüvvələri şəhər mərkəzinə daxil ola bilmiş, lakin şəhərdə hələ də on minlərlə mülki şəxsin qaldığına görə, hücum əməliyyatları müəyyən müddətə dayandırılmışdır. 3 iyun tarixində yenidən başlayan döyüşlər 26 iyunda şəhərin tam şəkildə azad edilməsi ilə başa çatmışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- , McClatchy Washington Bureau, 26 noyabr 2006, 2009-09-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 5 sentyabr 2017
- "Iraq government loses control of Fallujah: PM Maliki vows "terrorists" will be eliminated after Islamic State of Iraq and Levant takes over town in Anbar province". Al Jazeera. 4 yanvar 2014. 2015-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-05.
- Hassan, Falih; Arango, Tim. "Iraqi Forces Try to Retake Falluja From ISIS". The New York Times. 23 may 2016. 23 May 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 5 sentyabr 2017.
- Yarshater, Ehsan; Harold Walter Bailey; Ilya Gershevitch, The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press, 1983, 70, ISBN
- Adler, Marcus Nathan, , New York City: Phillip Feldheim Inc., 1907, Chap. 34 p.53, 24 dekabr 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib
- "25 years since Saddam invasion of Kuwait". 2019-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-06.
- Sherry, Virginia, redaktorNeedless Deaths in the Gulf War: Civilian Casualties During the Air Campaign and Violations of the Laws of War, New York: Human Rights Watch, 1991, 2008-10-19 tarixində , İstifadə tarixi: 5 sentyabr 2017
- "Fallujah Global Security". 2004-10-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-06.
- Bouckaert, Peter; Abrahams, Fred, Violent Response: The U.S. Army in al-Falluja, New York=: Human Rights Watch, 16 iyun 2003, 2009-02-16 tarixində , İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017
- Miklaszewski, Jim, Still locked down, Fallujah slow to rebuild, NBC News, 14 aprel 2005, 2005-04-15 tarixində , İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017
- Marqusee, Mike, "A name that lives in infamy", The Guardian, 10 noyabr 2005, səh. 32, 2013-08-29 tarixində , İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017
- IRAQ: Fallujah situation improving slowly, , 21 mart 2006, 2009-01-11 tarixində , İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017
- Michaels, Jim. "Al-Qaeda militants in Iraq seize much of Fallujah: The fighting is the worst violence since U.S. forces left Iraq at the end of 2011". USA Today. 4 yanvar 2014. 2017-06-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-06.
- "Iraq conflict: Sunni fighters 'control all of Fallujah'". BBC. 4 yanvar 2014. 2017-06-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-06.
Al-Qaeda-linked militants now control the south of the city, a security source told the BBC. An Iraqi reporter there says tribesmen allied with al-Qaeda hold the rest of Fallujah.
- Memmont, Mike. "'No One Controls Fallujah,' Which U.S. Soldiers Fought To Free". National Public Radio. 4 yanvar 2013. 2015-05-01 tarixində . İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017.
- . The Daily Star. 4 yanvar 2014. 2014-01-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017.
- Iraqi military claims advances in Islamic State-held Fallujah 2018-02-07 at the Wayback Machine, Washington Post
- "'Human Catastrophe' Unfolds As Iraqi Army And ISIS Clash Outside Fallujah". Huffington Post. 2016-06-03 tarixində . İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017.
- "Battle for Fallujah: Iraqi troops die in ISIL attacks". 2016-12-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-06.
- "Iraq claims complete control over Fallujah, Islamic State resistance collapse". News.com.au. 26 iyun 2016. 2016-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017.
Xarici keçidlər
- Iraq Image – Al Fallujah Satellite Observation 2016-03-03 at the Wayback Machine
- Return To Fallujah – The Independent
- Hope for Iraq's Meanest City, City Journal, Spring 2008
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Felluce ereb الفلوجة Iraqin Anbar muhafezasinda yerlesen seher Paytaxt Bagdaddan teqriben 57 km qerbde Ferat cayi uzerinde yerlesir Tez tez mescidler seheri kimi xatirlanir bele ki seherin ozu ve etraf kendlerde 200 e yaxin mescid tikilib SeherFelluceereb الفلوجة 33 21 sm e 43 47 s u Olke Iraq Anbar Basci Issa Saer el AssaviTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 43 mSaat qursagi UTC 3EhalisiEhalisi 275 128 nefer 2011 Resmi dili Ereb dili ErebReqemsal identifikatorlarPoct indeksi 31002Felluce Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1947 ci ilde kicik seher olmasina baxmayaraq 2011 ci il hesablamalarina gore ehalisinin sayi 275 128 nefer olmusdur 2014 cu ilde seher ISID terror qruplasmasi terefinden isgal olunmus ve ehalinin boyuk bir hissesi seheri terk etmisdir 23 may 2016 ci ilde Iraq hokumet qosunlari seheri isgaldan azad etmek ucun emeliyyata basladiqlarini aciqlamis ve 26 iyun 2016 ci ilde Iraq ordusu seheri tam sekilde isgaldan azad etdiyini aciqlamisdir Felluce qedim tarixe malik olmasina baxmayaraq beynelxalq mustevide 1991 ci ilde Sehrada tufan doyus emeliyyatlari zamani elelxusus da 2003 2004 cu illerde Iraq muharibesi zamani daha cox tanindi TarixRegion bir xeyli minillikler evvelden meskunlasmis erazi hesab olunur Felluca seheri ise Babil dovrunden etibaren meskunlasmis erazidir Seherin hazirki adi suryani dilindeki Pallqutha sozunden emele gelmisdir Ferat cayi seheri iki hisseye ayirdigi ucun seherin adi da bolgu ve ya kanal tenzimleyicisi menasini verir Klassik muellifler seheri Pallakottas adlandirirdi Seherin Arami dilindeki adi Pumbedita dir Orta esrler Felluce bolgesi qedim Sasaniler dovletinin Asoristan eyaletinin Anbar seherinin yaxinliginda yerlesir Seher Sasaniler dovrunde Firuz Sapur ve ya Perisapora adi ile taninirdi Anbar seherinden 2 km cenubda yerlesen Felluce seheri orta esr yehudi menbelerinde Nehardea adlanirdi Orta esr yehudi seyyahi 1164 cu ilde 3000 nefer yehudinin yasadigi Nehardea seherine seyahet etmisdir Muasir dovr Osmanli Imperiyasi dovrunde esas yol qovsaqlarindan biri olmusdur 1920 ci ilin payizinda Osmanli dovletinin suqutundan sonra Iraq erazisi ingilislerin isgali altina dusdu 1941 ci ilde zamani ingilis ordusu Iraq ordusunu Felluce yaxinliginda bas veren doyusde meglubiyyete ugratmisdir 1947 ci ilde seher ehalisinin sayi teqriben 10 min nefer idi Iraq musteqillik elde etdikden sonra neft gelirleri sayesinde zengin olan olkenin esas seherlerinden biri olaraq Felluce seherinin de ehalisi suretle artmaga basladi Bagdad seherinden kenarda yerlesen esas yollarin bir coxu Felluceden kecirdi Seddam Huseynin dovrunde rejimin esas techizat erazilerinden biri hesab olunurdu Seher ehalisinin ekser hissesi iscilerden ve Seddam hokumeti terefdarlarindan ibaret idi Seherde yasayan hokumet iscilerinin ekser hissesi BEES partiyasinin uzvlerinden ibaret olmusdur Felluce seheri Seddam Huseyn dovrunde agir senaye merkezlerinden birine cevrilmis bir nece fabrik tikilmis onlardan bezileri ise 1990 ci illerde BMT Xususi Komissiyasinin qerari ile kimyevi silah istehsal etdiyi behanesi ile baglanmisdir Korfez muharibesi 1991 Muharibe erzinde Felluce seheri mulki insan olumlerinin en cox bas verdiyi seherlerden birine cevrilmisdir Ferat cayinin yaxinliginda yerlesen korpunun bombardman olunmasi zamani ekser hissesi mulki vetendaslar olmaqla 200 nefer helak olmusdur Korfez muharibesinin evvellerinde ilk bombardmanlardan biri de bu seherde bas vermisdir Britaniya HHQ terefinden seherin esas bazarlarindan birine bas tutan hucum zamani 50 150 arasi mulki sakin heyatini itirmis daha cox sexs yaralanmisdir Ikinci hucum zamani Koalisiya qosunlarina mexsus teyyareler lazer basliqli bombalardan istifade ederek sehere dord eded aviabomba atmisdir Onlardan birinin lazer sisteminde bas veren nasazliq sebebile bomba mulki insanlarin oldugu bazara dusmusdur Iraq muharibesi Felluce seheri Aprel 2004 cu il 2003 cu ilde ABS nin basciligi altinda koalisiya quvvelerinin Iraqa mudaxile etmesinden sonra en az zerer ceken seherlerden biri Felluce seheri olmusdur Bele ki koalisiya quvveleri sehere daxil olmazdan bir muddet evvel burada mudafie movqeyinde olan Iraq ordusuna mexsus birlikler butun silah sursatlarini buraxaraq erazini terk etmisdiler Felluce seheri hemcinin BEES partiyasi uzvlerinin esas kurort erazilerinden biri hesab olunurdu Dreamland adlanan kurort zonasi seher merkezinden cemi bir nece km mesafede yerlesir Muharibe zamani sehere deyen esas zerer onun isgal olunmasi zamani bas vermisdir Seher merkezinde yerlesen Seddam hokumetine mexsus binalara Dreamland kurort zonasina ve seherin yaxinliginda yerlesen herbi bazalara endirilen zerbeler neticesinde seherde dagintilar bas vermisdir Seddam Huseynin son qerarlarindan biri de seherin yaxinliginda yerlesen Ebu Qerib hebsxanasindaki mehbuslarin azadliga buraxilmasi olmusdur Yerli qebile bascilari terefinden seherin yeni meri teyin olunan Taha Bidayvi Hamed amerikan meyilli olmasi ile ferqlenirdi 2003 cu ilin aprelinde sehere daxil olan ABS qosunlari burada yerlesen BEES partiyasinin bas qerargahini ozleri ucun mudafie movqeyi mueyyen etmisdiler 28 aprel 2003 cu ilde isgaldan sonra ABS qosunlarinin bas qerargahi kimi istifade olunan mektebin yeniden acilmasini teleb eden 200 nefer mulki sexs hemin mekteb binasinin qarsisinda etiraz aksiyasi kecirmisdir Bu zaman erazide dislokasiya olunmus ABS ordusunun 82 ci parasut diviziyasinin bolmeleri terefinden izdihama dogru ates acilmis neticede 17 mulki sexs helak olmus 70 nefer yaralanmisdir Amerikan birlikleri izdiham arasindan onlarin yerlesdiyi istiqametde ates acildigini bildirse de yerli iraqlilar bu versiyani qebul etmir Lakin insan huquqlari izleme teskilati olan Human Rights Watch in bildirdiyine gore ABS qosunlari silahsiz mulki sexslere ates acmisdir Bu hadiseden iki gun sonra eyni erazide ABS qosunlari daha 2 nefer mulki sexsi oldurmusdur 2004 cu ilde ABS resmilerinin verdiyi melumata gore Fellucede olan 39 min evin yarisi zedelenmis 10 min ev ise tamamile dagilmisdir NBC telekanalinin melumatina gore 14 aprel 2005 ci il tarixine qeder 32 000 dagilmis binadan yalniz 2 500 bina kompensasiya olunmusdur Ingilterenin Guardian jurnalinin verdiyi melumata gore Fellucede olan 50 min evden 36 mini dagilmis 60 mekteb binasi ve 65 mescid ise yararsiz hala salinmisdir 2006 ci ile olan melumata esasen seher ehalisinin 2 3 hissesi oz evlerine geri qayitmisdir ISID terefinden isgal olunmasi ve yeniden azad edilmesi2014 cu ilin yanvarinda seher ISID terror qruplasmasi bezi menbelere gore El Qaide terefinden isgal olunmusdur Milli Ictimai Radionun Her sey nezere alindi verilisinde cixis eden Yaxin Serq regionu uzre analitik Kirk Souellin aciqlamasina esasen seherin bir hissesi terrorcular terefinden isgal olunsa da diger hissesi muxalif quvvelerin nezareti altinda idi 4 yanvar tarixinde Iraq ordusu terefinden sehere hucum teskil olunmus neticede yerli resmilerin ve qebile bascilarinin melumatina gore en azi sekkiz nefer helak olmusdur Fellucede yerlesen sehiyye merkezinin melumatina gore ise ele hemin gun bas veren doyuslerde 30 nefer yaralanmisdir Bu hucum cehdine baxmayaraq seherin boyuk bir hissesi hele de terrorcularin nezareti altinda qalmaqda davam edirdi 2015 ci ilin iyul ayinda Anbar bolgesi ugrunda geden doyuslerden sonra 2016 ci ilin fevralinda Iraq ordusu ve muttefiqleri Felluce seherini muhasireye almaga baslamis ve 22 may 2016 ci il tarixinde seherin azad edilmesi emeliyyatina baslamisdir Iraq ordusu 22 may gunu ve novbeti gunlerde seheretrafi kendleri azad etmisdir 1 may tarixine olan melumata esasen seher ugrunda bas tutan doyusler zamani 270 nefer terrorcu 35 nefer Iraq ordusu herbcisi 40 nefer mulki vetendas helak olmusdur 30 may 2016 ci ilde ordu quvveleri seher merkezine daxil ola bilmis lakin seherde hele de on minlerle mulki sexsin qaldigina gore hucum emeliyyatlari mueyyen muddete dayandirilmisdir 3 iyun tarixinde yeniden baslayan doyusler 26 iyunda seherin tam sekilde azad edilmesi ile basa catmisdir Hemcinin baxIraq Iraq seherleri Anbar muhafezasiIstinadlar McClatchy Washington Bureau 26 noyabr 2006 2009 09 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 sentyabr 2017 Iraq government loses control of Fallujah PM Maliki vows terrorists will be eliminated after Islamic State of Iraq and Levant takes over town in Anbar province Al Jazeera 4 yanvar 2014 2015 11 17 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 05 Hassan Falih Arango Tim Iraqi Forces Try to Retake Falluja From ISIS The New York Times 23 may 2016 23 May 2016 tarixinde Istifade tarixi 5 sentyabr 2017 Yarshater Ehsan Harold Walter Bailey Ilya Gershevitch The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1983 70 ISBN 978 0 521 20092 9 Adler Marcus Nathan New York City Phillip Feldheim Inc 1907 Chap 34 p 53 24 dekabr 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib 25 years since Saddam invasion of Kuwait 2019 02 07 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 06 Sherry Virginia redaktorNeedless Deaths in the Gulf War Civilian Casualties During the Air Campaign and Violations of the Laws of War New York Human Rights Watch 1991 2008 10 19 tarixinde Istifade tarixi 5 sentyabr 2017 Fallujah Global Security 2004 10 31 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 06 Bouckaert Peter Abrahams Fred Violent Response The U S Army in al Falluja New York Human Rights Watch 16 iyun 2003 2009 02 16 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2017 Miklaszewski Jim Still locked down Fallujah slow to rebuild NBC News 14 aprel 2005 2005 04 15 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2017 Marqusee Mike A name that lives in infamy The Guardian 10 noyabr 2005 seh 32 2013 08 29 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2017 IRAQ Fallujah situation improving slowly 21 mart 2006 2009 01 11 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2017 Michaels Jim Al Qaeda militants in Iraq seize much of Fallujah The fighting is the worst violence since U S forces left Iraq at the end of 2011 USA Today 4 yanvar 2014 2017 06 19 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 06 Iraq conflict Sunni fighters control all of Fallujah BBC 4 yanvar 2014 2017 06 09 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 06 Al Qaeda linked militants now control the south of the city a security source told the BBC An Iraqi reporter there says tribesmen allied with al Qaeda hold the rest of Fallujah Memmont Mike No One Controls Fallujah Which U S Soldiers Fought To Free National Public Radio 4 yanvar 2013 2015 05 01 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2017 The Daily Star 4 yanvar 2014 2014 01 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 sentyabr 2017 Iraqi military claims advances in Islamic State held Fallujah 2018 02 07 at the Wayback Machine Washington Post Human Catastrophe Unfolds As Iraqi Army And ISIS Clash Outside Fallujah Huffington Post 2016 06 03 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2017 Battle for Fallujah Iraqi troops die in ISIL attacks 2016 12 01 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 06 Iraq claims complete control over Fallujah Islamic State resistance collapse News com au 26 iyun 2016 2016 06 27 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2017 Xarici kecidlerVikianbarda Felluce ile elaqeli mediafayllar var Iraq Image Al Fallujah Satellite Observation 2016 03 03 at the Wayback Machine Return To Fallujah The Independent Hope for Iraq s Meanest City City Journal Spring 2008