Firudun xan Çərkəz (vəfatı 1620/21) – I Şah Abbas dövründə (1588–1629) 1605/06-1620-ci illərdə Astrabad bəylərbəyi olan çərkəz əsilli Səfəvi məmuru və bir sərkərdə.
Firudin xan Çərkəz | |
---|---|
1605/1606 – 1620 | |
Əvvəlki | Yusif xan |
Sonrakı | Behbud xan Çərkəz |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | XVI əsr |
Vəfat tarixi | 1620/1621 |
Uşağı | Behbud bəy Çərkəz |
Rütbəsi | general |
Tərcümeyi-hal
Firudin gənc yaşda qaçırıldı və yeddi ildən çox əsirlikdə oldu. Nəhayət, onu Səfəvi şahlıq sarayının adından fəaliyyət göstərən tacirlər qulam olaraq aldılar. Bundan sonra o, şahın zirehini qoruyucu vəzifəsinə yüksəldi (qurçi-e zereh) və bununla da şah sarayı daxilində genişlənmiş qulamın (qolaman-e xasseye şarife) bir parçası oldu.
1605-ci il oktyabrın sonlarında, 1603-1618-ci illər Osmanlı-Səfəvi müharibəsi dövründə, Azərbaycanda Osmanlılara qarşı ağır mübarizə dövründə Mokri qəbiləsindən bir kürd əsir I Şah Abbas öldürməyə cəhd etdi. Lakin Firudin xan Çərkəz Şah Abbasın həyatını xilas etdi. Cəsurluğuna görə mükafat olaraq Şah Abbas onu 1605-ci ilin dekabrında və ya 1606-cı ilin noyabr ayında Astrabad əyalətinin qubernatoru (bəylərbəyi) təyin etdi. Səfəvilər dövrünün bir hissəsində, o cümlədən Firudin xan Çərkəzin vəzifəsi dövründə Astrabad əyaləti bugünkü Gülüstan, Simnan və Şimali Xorasan əyalətlərini əhatə edirdi.
Firudinin qubernator kimi əsas vəzifəsi Astarabad əyalətinin Xarəzmdəki müxtəlif türkmən köçərilərindən, eləcə də Astarabad əyalətinin şimal ərazilərindəki yerli türkmənlərdən təhlükəsizliyini və qorunmasını təmin etmək idi. Onlar ərazilərini genişləndirməyə və tez-tez basqınlar keçirməyə can atırdılar. Nəticədə vilayətin şimal ərazilərində bu köçərilərə qarşı bir neçə müharibə aparmalı oldu. Firudinin başçılıq etdiyi bu uğurlu müharibələr (həmçinin erkən həyatının qısa bir dövrü) Məḥəmməd Tahir ibn Həsənin (Ḵādem-e Besṭāmi’) tərəfindən Fotuḥāt-e Fereyduniyeh əsərində təsvir edilmişdir. Onu sonra Behbud xan Çərkəz bəylərbəyi vəzifəsində əvəzlədi.
Qeydlər
- Həmçinin "Faridun" və ya "Feridun" yazıldılıb.
- Encyclopaedia Iranicaya görə Firudin xan Çərkəz saray məmuru idi. Bununla birlikdə, Vilyam Flura görə, onun sələfi Behbud bəy Çərkəz onun oğlu idi, bu səbəbdən onun saray məmuru olmasını təbii olaraq mümkünsüz edirdi.
İstinadlar
- Ghereghlou, 2009. səh. 325-326
- Floor, 2008. səh. 153
Mənbələr
- Floor, Willem M. Titles and Emoluments in Safavid Iran: A Third Manual of Safavid Administration, by Mirza Naqi Nasiri. Washington, DC: Mage Publishers. 2008. ISBN .
- Ghereghlou, Kioumars. ḴĀDEM-E BESṬĀMI // Encyclopaedia Iranica, Vol. XV, Fasc. 3. 2009. 325–326.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Firudun xan Cerkez vefati 1620 21 I Sah Abbas dovrunde 1588 1629 1605 06 1620 ci illerde Astrabad beylerbeyi olan cerkez esilli Sefevi memuru ve bir serkerde Firudin xan CerkezAstrabad beylerbeyliyi1605 1606 1620EvvelkiYusif xanSonrakiBehbud xan CerkezSexsi melumatlarDogum tarixi XVI esrVefat tarixi 1620 1621Usagi Behbud bey CerkezRutbesi generalTercumeyi halFirudin genc yasda qacirildi ve yeddi ilden cox esirlikde oldu Nehayet onu Sefevi sahliq sarayinin adindan fealiyyet gosteren tacirler qulam olaraq aldilar Bundan sonra o sahin zirehini qoruyucu vezifesine yukseldi qurci e zereh ve bununla da sah sarayi daxilinde genislenmis qulamin qolaman e xasseye sarife bir parcasi oldu 1605 ci il oktyabrin sonlarinda 1603 1618 ci iller Osmanli Sefevi muharibesi dovrunde Azerbaycanda Osmanlilara qarsi agir mubarize dovrunde Mokri qebilesinden bir kurd esir I Sah Abbas oldurmeye cehd etdi Lakin Firudin xan Cerkez Sah Abbasin heyatini xilas etdi Cesurluguna gore mukafat olaraq Sah Abbas onu 1605 ci ilin dekabrinda ve ya 1606 ci ilin noyabr ayinda Astrabad eyaletinin qubernatoru beylerbeyi teyin etdi Sefeviler dovrunun bir hissesinde o cumleden Firudin xan Cerkezin vezifesi dovrunde Astrabad eyaleti bugunku Gulustan Simnan ve Simali Xorasan eyaletlerini ehate edirdi Firudinin qubernator kimi esas vezifesi Astarabad eyaletinin Xarezmdeki muxtelif turkmen kocerilerinden elece de Astarabad eyaletinin simal erazilerindeki yerli turkmenlerden tehlukesizliyini ve qorunmasini temin etmek idi Onlar erazilerini genislendirmeye ve tez tez basqinlar kecirmeye can atirdilar Neticede vilayetin simal erazilerinde bu kocerilere qarsi bir nece muharibe aparmali oldu Firudinin basciliq etdiyi bu ugurlu muharibeler hemcinin erken heyatinin qisa bir dovru Meḥemmed Tahir ibn Hesenin Ḵadem e Besṭami terefinden Fotuḥat e Fereyduniyeh eserinde tesvir edilmisdir Onu sonra Behbud xan Cerkez beylerbeyi vezifesinde evezledi QeydlerHemcinin Faridun ve ya Feridun yazildilib Encyclopaedia Iranicaya gore Firudin xan Cerkez saray memuru idi Bununla birlikde Vilyam Flura gore onun selefi Behbud bey Cerkez onun oglu idi bu sebebden onun saray memuru olmasini tebii olaraq mumkunsuz edirdi IstinadlarGhereghlou 2009 seh 325 326 Floor 2008 seh 153MenbelerFloor Willem M Titles and Emoluments in Safavid Iran A Third Manual of Safavid Administration by Mirza Naqi Nasiri Washington DC Mage Publishers 2008 ISBN 978 1933823232 Ghereghlou Kioumars ḴADEM E BESṬAMI Encyclopaedia Iranica Vol XV Fasc 3 2009 325 326