Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fatma Səttar qızı Muxtarova (14 (26) mart 1893, Urmiya – 19 oktyabr 1972, Bakı) — Azərbaycan müğənnisi (mezzo-soprano), Azərbaycan SSR xalq artisti (1940). Gürcüstan SSR əməkdar artisti (1936).
| Fatma Muxtarova | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Urmiya, Qacarlar dövləti |
| Vəfat tarixi | (79 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Dəfn yeri | II Fəxri Xiyaban |
| Vətəndaşlığı | |
| Milliyyəti | (Qacar sülaləsi) |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | müğənni, aktrisa |
| Fəaliyyət illəri | 1914–1953 |
| Janr | klassik dünya operalarında lirik-qəhrəman partiyaları |
| Səs tembri | mezzo-soprano |
| Təhsili |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Fatma Muxtarova 26 mart 1893-cü ildə Cənubi Azərbaycanın Urmiya şəhərində doğulub. Kiçik yaşlarından ailəsi ilə birlikdə Rusiyaya (əvvəllər Rostova, sonra isə Peterburqa) köçmüşdür. Atası Abbas Rzayev o, 3 yaşında olarkən vəfat etdiyindən anası Sara xanım ikinci dəfə Səttar Muxtarov adlı bir nəfərlə ailə həyatı qurmuşdur. 1910-cu ildə yeni ailə Saratovda məskunlaşdı. Artıq 12 yaşında Fatma Muxtarova şarmanka ilə küçələrdə mahnılar oxuyur pul qazanırdı. Onu Saratovda "Katya Muxtarova" və ya "Şarmankaçı Katya" olaraq tanıyırdılar. Fatma qazandığı pulların hamısını evə verirdi. O, pul yığmağa başlayır və 1 il ərzində dövr üçün heç də az olmayan məbləğ — 1000 rubl toplaya bilir. Saratovun "Spravoçnı listok" qəzeti yazır ki, Fatma həmin pullarla dəmir yolunda çalışan L. Kamenskinin ailəsinin yanına yollanır. Onun xanımı opera ifaçısı idi. Burada Fatmaya musiqi öyrədiləcəyi sözü verilsə də, hər şey fərqli olur. O, çirkli qab-qacağı yuyur, mənzili sahmana salır, mətbəxdə aşpazla birlikdə yeyir, "ictimaiyyətdən" olan qonaqlar gələn zaman isə ona dərhal fərqli geyimlər geyindirir, "cənablar" və "xanımlar"la bir masaya əyləşdirirlərmiş. Bu durumundan çox məyus olan Fatma yaşananları onun taleyilə çox maraqlanan jurnalistə, "Saratovski listok"un baş redaktoru Nikolay Arxangelskiyə danışır. Ziyalı, teatr və opera həvəskarı olan Arxangelski ona bu gündən heç bir "təlim"in olmayacağına söz verir. Baş redaktor musiqi məktəbində onun üçün xeyriyyə konserti təşkil edir. Konsertə kifayət qədər dinləyici toplaşdı və buna görə də, toplanan pullar Fatmanın Saratov konservatoriyasında təhsil almasına kifayət etdi.
1913-cü ildə Fatma Muxtarova ilk dəfə Bakıya gəlmişdir. Bakı ona müstəsna müvəffəqiyyət gətirir və burada ona xüsusi diqqət yetirirlər. Belə gəlişlərdən biri haqqında 21 iyun 1913 il tarixli "Kaspi" qəzeti xəbər verir: "Dünən Həştərxandan Bakıya yolüstü Zakaspiysk və Türküstan diyarında, Pavoljyedə məşhur olan xalq müğənnisi Muxtarova, xalq müğənnisi Anikina, xalq müğənnisi Kamil Mutıqi Tuxvatullin gəlmişlər. Müğənnilər yalnız cəmi bir konsert verməyi təxmin edirlər. Povoljye qəzetləinin yazdıqlarına görə onlar hər yerdə çox böyük müvəffəqiyyətə nail olurdular. Konsert rus və tatar dillərində veriləcək"
2 il Konservatoriya təhsili aldıqdan sonra o Saratovdan, Moskvaya yola düşür və burada məşhur musiqiçi Fyodr Şalyapinlə tanış olur.
1914-cü ildə Fatma Muxtarova Aleksandr Malininlə ailə həyatı qurmuşdur. Cütlüyün bu evlilikdən 1 qızları dünyaya gəlmişdi.
Fatma xanım Muxtarova 19 oktyabr 1972-ci ildə Bakıda vəfat edib və ikinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.
Fəaliyyəti
Saratov Konservatoriyasını bitirdikdən sonra o, Moskva, Saratov, Sankt-Peterburq, Kiyev, Xarkov, Odessa və s. şəhərlərin opera teatrlarında oxumuş, 1938–1953-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının solisti olmuşdur.
Daha sonra F. İ. Şalyapinin vasitəsilə S. İ. Ziminin opera teatrına dəvət olunaraq 1917-ci ilədək burada oxumuşdur. 1920-ci ildən Kazan, Leninqrad, Kiyev, Xarkov, Odessa, Tbilisi və s. şəhərlərin opera teatrlarında da çıxışlar etmişdir.
Yaradıcılığı
Fatma Muxtarova 1938–1953-cü illərdə M. F. Axundov adına Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının solisti olmuşdur. Konsert proqramları ilə də çıxış etmişdir.
Tembrinə görə qüvvətli metso-soprano səsin sahibi, Muxtarova bu cür səs üçün yazılan çətin partiyaların öhdəsindən çox gözəl gəlirdi. Bunlardan "Qaratoxmaq qadın" operasından Polinanın partiyası, "Mazepa" operasından Lyubovun partiyası, "Çereviçki" operasından Saloxanın partiyası, "Qar qızı" operasından Baharın partiyası, "Çar gəlini" operasından Lyubaşanın partiyası, "Xovanşina" operasından Marfanın partiyası, "Faust" operasından Zibelin partiyası və bir çox baş qaları qeyd oluna bilər. Yaradıcılığının zirvəsi Karmen ("Karmen", J. Bize) partiyasıdır. Onun opera səhnəsində ilk çıxışı isə baş rolda Şalyapinin çıxış etdiyi V. Serovun "Yudif" operasında ona Oloferni partiyası olmuşdur.
1949-cu ildə Fatma Muxtarova iki operada iki böyük partiya ilə çıxış etmişdir. Bunlardan birincisi Jorj Bizenin "Karmen" operasında (rej. İ. Hidayətzadə, dirijor Ə. Həsənov) Karmen və ikincisi isə martın 22-də göstərilən Cüzeppe Verdinin "Trubadur" operasında (rej. P. Tveretski, drijor V. Traximoviç) Azuçena partiyaları idi. 1953-cü ildə isə Fatma Muxtarova səhnə ilə vidalaşmışdır.
Təltif və mükafatları
- "Azərbaycan SSR xalq rəssamı" fəxri adı — 23 aprel 1940
- "Gürcüstan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 1936
- — 25 fevral 1946
İstinadlar
- . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-19.
- "Мухтарова Фатьма Саттаровна". Большая биографическая энциклопедия.
- Axundov, İmran. Fatma Muxtarova. Bakı. 2019.
- Azərbaycan Qadın Ensiklopediyası. Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası nəşriyyatı. 2002. səh. 22.
Xarici keçidlər
- Dünyanın ən gözəl Karmeni azərbaycanlı müğənni Fatma Muxtarovanın xatirə günüdür
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fatma Settar qizi Muxtarova 14 26 mart 1893 Urmiya 19 oktyabr 1972 Baki Azerbaycan mugennisi mezzo soprano Azerbaycan SSR xalq artisti 1940 Gurcustan SSR emekdar artisti 1936 Fatma MuxtarovaUmumi melumatlarDogum tarixi 26 mart 1893Dogum yeri Urmiya Qacarlar dovletiVefat tarixi 19 oktyabr 1972 79 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri II Fexri XiyabanVetendasligi Rusiya imperiyasi SSRIMilliyyeti Qacar sulalesi Musiqici melumatlariFealiyyeti mugenni aktrisaFealiyyet illeri 1914 1953Janr klassik dunya operalarinda lirik qehreman partiyalariSes tembri mezzo sopranoTehsili Saratov Dovlet Konservatoriyasi d Mukafatlari 1940 1946 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFatma Muxtarova 26 mart 1893 cu ilde Cenubi Azerbaycanin Urmiya seherinde dogulub Kicik yaslarindan ailesi ile birlikde Rusiyaya evveller Rostova sonra ise Peterburqa kocmusdur Atasi Abbas Rzayev o 3 yasinda olarken vefat etdiyinden anasi Sara xanim ikinci defe Settar Muxtarov adli bir neferle aile heyati qurmusdur 1910 cu ilde yeni aile Saratovda meskunlasdi Artiq 12 yasinda Fatma Muxtarova sarmanka ile kucelerde mahnilar oxuyur pul qazanirdi Onu Saratovda Katya Muxtarova ve ya Sarmankaci Katya olaraq taniyirdilar Fatma qazandigi pullarin hamisini eve verirdi O pul yigmaga baslayir ve 1 il erzinde dovr ucun hec de az olmayan mebleg 1000 rubl toplaya bilir Saratovun Spravocni listok qezeti yazir ki Fatma hemin pullarla demir yolunda calisan L Kamenskinin ailesinin yanina yollanir Onun xanimi opera ifacisi idi Burada Fatmaya musiqi oyredileceyi sozu verilse de her sey ferqli olur O cirkli qab qacagi yuyur menzili sahmana salir metbexde aspazla birlikde yeyir ictimaiyyetden olan qonaqlar gelen zaman ise ona derhal ferqli geyimler geyindirir cenablar ve xanimlar la bir masaya eylesdirirlermis Bu durumundan cox meyus olan Fatma yasananlari onun taleyile cox maraqlanan jurnaliste Saratovski listok un bas redaktoru Nikolay Arxangelskiye danisir Ziyali teatr ve opera heveskari olan Arxangelski ona bu gunden hec bir telim in olmayacagina soz verir Bas redaktor musiqi mektebinde onun ucun xeyriyye konserti teskil edir Konserte kifayet qeder dinleyici toplasdi ve buna gore de toplanan pullar Fatmanin Saratov konservatoriyasinda tehsil almasina kifayet etdi 1913 cu ilde Fatma Muxtarova ilk defe Bakiya gelmisdir Baki ona mustesna muveffeqiyyet getirir ve burada ona xususi diqqet yetirirler Bele gelislerden biri haqqinda 21 iyun 1913 il tarixli Kaspi qezeti xeber verir Dunen Hesterxandan Bakiya yolustu Zakaspiysk ve Turkustan diyarinda Pavoljyede meshur olan xalq mugennisi Muxtarova xalq mugennisi Anikina xalq mugennisi Kamil Mutiqi Tuxvatullin gelmisler Mugenniler yalniz cemi bir konsert vermeyi texmin edirler Povoljye qezetleinin yazdiqlarina gore onlar her yerde cox boyuk muveffeqiyyete nail olurdular Konsert rus ve tatar dillerinde verilecek 2 il Konservatoriya tehsili aldiqdan sonra o Saratovdan Moskvaya yola dusur ve burada meshur musiqici Fyodr Salyapinle tanis olur 1914 cu ilde Fatma Muxtarova Aleksandr Malininle aile heyati qurmusdur Cutluyun bu evlilikden 1 qizlari dunyaya gelmisdi Fatma xanim Muxtarova 19 oktyabr 1972 ci ilde Bakida vefat edib ve ikinci Fexri xiyabanda defn olunub FealiyyetiSaratov Konservatoriyasini bitirdikden sonra o Moskva Saratov Sankt Peterburq Kiyev Xarkov Odessa ve s seherlerin opera teatrlarinda oxumus 1938 1953 cu illerde Azerbaycan Dovlet Akademik Opera ve Balet Teatrinin solisti olmusdur Daha sonra F I Salyapinin vasitesile S I Ziminin opera teatrina devet olunaraq 1917 ci iledek burada oxumusdur 1920 ci ilden Kazan Leninqrad Kiyev Xarkov Odessa Tbilisi ve s seherlerin opera teatrlarinda da cixislar etmisdir Yaradiciligi Fatma Muxtarova 1938 1953 cu illerde M F Axundov adina Azerbaycan Dovlet Opera ve Balet Teatrinin solisti olmusdur Konsert proqramlari ile de cixis etmisdir Tembrine gore quvvetli metso soprano sesin sahibi Muxtarova bu cur ses ucun yazilan cetin partiyalarin ohdesinden cox gozel gelirdi Bunlardan Qaratoxmaq qadin operasindan Polinanin partiyasi Mazepa operasindan Lyubovun partiyasi Cerevicki operasindan Saloxanin partiyasi Qar qizi operasindan Baharin partiyasi Car gelini operasindan Lyubasanin partiyasi Xovansina operasindan Marfanin partiyasi Faust operasindan Zibelin partiyasi ve bir cox bas qalari qeyd oluna biler Yaradiciliginin zirvesi Karmen Karmen J Bize partiyasidir Onun opera sehnesinde ilk cixisi ise bas rolda Salyapinin cixis etdiyi V Serovun Yudif operasinda ona Oloferni partiyasi olmusdur 1949 cu ilde Fatma Muxtarova iki operada iki boyuk partiya ile cixis etmisdir Bunlardan birincisi Jorj Bizenin Karmen operasinda rej I Hidayetzade dirijor E Hesenov Karmen ve ikincisi ise martin 22 de gosterilen Cuzeppe Verdinin Trubadur operasinda rej P Tveretski drijor V Traximovic Azucena partiyalari idi 1953 cu ilde ise Fatma Muxtarova sehne ile vidalasmisdir Teltif ve mukafatlari Azerbaycan SSR xalq ressami fexri adi 23 aprel 1940 Gurcustan SSR emekdar artisti fexri adi 1936 Qirmizi emek bayragi ordeni Seref nisani ordeni 25 fevral 1946Istinadlar 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 09 19 Muhtarova Fatma Sattarovna Bolshaya biograficheskaya enciklopediya Axundov Imran Fatma Muxtarova Baki 2019 Azerbaycan Qadin Ensiklopediyasi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi nesriyyati 2002 seh 22 Xarici kecidlerDunyanin en gozel Karmeni azerbaycanli mugenni Fatma Muxtarovanin xatire gunudur