Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erməni quldur dəstələri (qərbierm. Ֆէտայի («fedayi»), şərqierm. Ֆիդայի («fidayi»)) həmçinin erməni nizamsız birləşmələri, erməni milisləri — cinayətkarlar, kürd tayfaları və həmidi süvariləri tərəfindən ermənilərin kütləvi qırğınlarına və erməni kəndlərinin talanına cavab olaraq özünümüdafiə qüvvələrinə qoşulmaq üçün könüllü olaraq ailələrini tərk etmiş erməni mülki əhalisinin təşkil etdiyi silahlı birliklər. Osmanlı imperiyasında partizan təşkilatları yaratsalar da, bu qüvvələrin əksəriyyəti erməni milli hərəkatının üzvləri kimi xidmət edirdi. Onlar II Əbdülhəmid dövründə kürd tayfa qüvvələrinə və Həmidiyyə əsgərlərinə qarşı vuruşmuşlar. Erməni quldur dəstələri erməni əhalisinin sıx yaşadığı ərazilərdə Osmanlı imperiyasının fəaliyyətinə qarşı mübarizə aparırdılar. 1 1876-1909-cu illərdə sultan II Əbdülhəmidin hakimiyyəti dövründə mübarizənin məqsədi öz ölkələrinə Armenakan partiyasının üzvlərinin müdafiə etdiyi muxtariyyət və ya ideologiya səviyyədən asılı olaraq Ermənistan İnqilabi Federasiyası və Sosial Demokrat Hunçak Partiyasının nümayəndələri tərəfindən dəstəklənən ermənilərə xaricdən edilən təzyiqlər fonunda müstəqillik əldə etmək idi.
Öz aralarında razılığa gələn Erməni İnqilabi Federasiyasının rəhbərləri 1905-1911-ci illərdə Məşrutə inqilabı baş verərkən orada iştirak etmişlər.
“Fədai” sözü ərəbcə "fidai" (ərəb. فدائيون, fidā'īyīn, ərəbcədən din naminə, ideya naminə özünü qurban verən deməkdir) sözündəndir. 4 noyabr 1922-ci il tarixli “The New York Times” yazır ki, Birinci Dünya müharibəsində 200.000 erməni Müttəfiqlərin ordularında və ya Müttəfiqlər tərəfində döyüşən müstəqil birləşmələrdə vuruşub.
Birinci Dünya müharibəsinin sonunda Nübar paşa Paris Sülh Konfransında ermənilərin erməni davası uğrunda cəsarətlə döyüşdüyünü bildirmişdi 1919-cu ilin yanvarı, Nubar paşa məktubunda erməni xalqının müttəfiq ordulara verdiyi töhfənin xülasəsini daxil edir və erməni milislərinin gücünün 50.000 nəfər olduğunu bildirir.
Fəaliyyət və məqsədləri
Erməni fədailərinin fəaliyyətinin məqsədi kənd sakinlərinin təqiblərinin qarşısını almaq və Osmanlı imperiyasının ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərlə bağlı siyasətini sarsıtmaq idi. 1894-1897-ci illərdə baş verən ermənilərin qırğınları, Sason özünümüdafiəsi, Zeytun üsyanı, Vanüsyanı və Xanəsor yürüşü zamanı yerli könüllülər türklərə müqavimət göstərirlər. Onlar fəal iştirak etdikləri erməni milli-azadlıq hərəkatına rəhbərlik etmiş, rabitə xətlərinə qarşı təxribat törətmiş, ordu hissələrinə tədarükün çatdırılmasının qarşısını almışlar. Fədailər həmçinin müsəlmanların yaşadıqları yaşayış məntəqələrinə terror aktları və cavab hücumları həyata keçirmiş, Osmanlı hakimiyyət orqanlarının nümayəndələri tərəfindən həyata keçirilən repressiyalar zamanı erməni əhalisinin müdafiəsinin təşkilinə töhfə vermişlər. Onlar dərhal onlara yardım edən erməni xalqı arasında şöhrət, dəstək və etibar qazanmışlar.
1908-ci ildə ikinci Konstitusiya dövrünün başlanmasından və imperiya ərazisində yaşayan ermənilərə müəyyən müddət ərzində İmperatorluqla bərabər hüquqlar verən İttihad və Tərəqqi partiyasının hakimiyyətə gəlməsindən sonra onların fəaliyyəti azalır. O vaxta qədər fədai bölmələrinin çoxu dağılmış və ailələrinin yanına qayıtmağa məcbur olmuşdular.
Məşrutə inqilabı
Aram Manukyan, Hamazasp Ohancanyan və Stepan Stepanyan da daxil olmaqla erməni fədailərinin mövqelərində dayanan Ermənistan İnqilabi Federasiyasının bir sıra rəhbərləri Rusiya imperiyası ilə həmsərhəd olan İranda Məşrutə inqilabında üsyançıların tərəfində iştirak etmək qərarına gəliblər.
Onlar belə nəticəyə gəlirlər ki, yalnız onların təşkilatı siyasi, ideoloji və iqtisadi məqsədlər güdür və bununla da qanuna və asayişə, insan hüquqlarına riayət olunmasında, fəhlə sinfi nümayəndələrinin mənafeyinin nəzərə alınmasında təkid edirdi. Onların öz nöqteyi-nəzərindən tələbləri bunda birbaşa maraqlı olan İran ermənilərinin xeyrinə olardı. Yekun səsvermə nəticəsində 25 tərəfdar birbaşa, biri isə qiyabi olaraq qəbul edildi.
İstinadlar
- Rea Tony, Wright Tony. The Arab-Israeli Conflict. — Oxford: OUP Oxford, 1997. — P. 43. — 80 p. — (Oxford History for GCSE). — .
- By Joan George, Merchants in Exile: The Armenians of Manchester, England, 1835-1935, page 184-185
- Berberian, Houri. Armenians And The Iranian Constitutional Revolution Of 1905-1911: The Love For Freedom Has No Fatherland. — Westview Press, 2001. — P. 116—117. — 244 p. — .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ermeni quldur desteleri qerbierm Ֆէտայի fedayi serqierm Ֆիդայի fidayi hemcinin ermeni nizamsiz birlesmeleri ermeni milisleri cinayetkarlar kurd tayfalari ve hemidi suvarileri terefinden ermenilerin kutlevi qirginlarina ve ermeni kendlerinin talanina cavab olaraq ozunumudafie quvvelerine qosulmaq ucun konullu olaraq ailelerini terk etmis ermeni mulki ehalisinin teskil etdiyi silahli birlikler Osmanli imperiyasinda partizan teskilatlari yaratsalar da bu quvvelerin ekseriyyeti ermeni milli herekatinin uzvleri kimi xidmet edirdi Onlar II Ebdulhemid dovrunde kurd tayfa quvvelerine ve Hemidiyye esgerlerine qarsi vurusmuslar Ermeni quldur desteleri ermeni ehalisinin six yasadigi erazilerde Osmanli imperiyasinin fealiyyetine qarsi mubarize aparirdilar 1 1876 1909 cu illerde sultan II Ebdulhemidin hakimiyyeti dovrunde mubarizenin meqsedi oz olkelerine Armenakan partiyasinin uzvlerinin mudafie etdiyi muxtariyyet ve ya ideologiya seviyyeden asili olaraq Ermenistan Inqilabi Federasiyasi ve Sosial Demokrat Huncak Partiyasinin numayendeleri terefinden desteklenen ermenilere xaricden edilen tezyiqler fonunda musteqillik elde etmek idi Oz aralarinda raziliga gelen Ermeni Inqilabi Federasiyasinin rehberleri 1905 1911 ci illerde Mesrute inqilabi bas vererken orada istirak etmisler Fedai sozu erebce fidai ereb فدائيون fida iyin erebceden din namine ideya namine ozunu qurban veren demekdir sozundendir 4 noyabr 1922 ci il tarixli The New York Times yazir ki Birinci Dunya muharibesinde 200 000 ermeni Muttefiqlerin ordularinda ve ya Muttefiqler terefinde doyusen musteqil birlesmelerde vurusub Birinci Dunya muharibesinin sonunda Nubar pasa Paris Sulh Konfransinda ermenilerin ermeni davasi ugrunda cesaretle doyusduyunu bildirmisdi 1919 cu ilin yanvari Nubar pasa mektubunda ermeni xalqinin muttefiq ordulara verdiyi tohfenin xulasesini daxil edir ve ermeni milislerinin gucunun 50 000 nefer oldugunu bildirir Fealiyyet ve meqsedleriErmeni fedailerinin fealiyyetinin meqsedi kend sakinlerinin teqiblerinin qarsisini almaq ve Osmanli imperiyasinin ermenilerin meskunlasdigi erazilerle bagli siyasetini sarsitmaq idi 1894 1897 ci illerde bas veren ermenilerin qirginlari Sason ozunumudafiesi Zeytun usyani Vanusyani ve Xanesor yurusu zamani yerli konulluler turklere muqavimet gosterirler Onlar feal istirak etdikleri ermeni milli azadliq herekatina rehberlik etmis rabite xetlerine qarsi texribat toretmis ordu hisselerine tedarukun catdirilmasinin qarsisini almislar Fedailer hemcinin muselmanlarin yasadiqlari yasayis menteqelerine terror aktlari ve cavab hucumlari heyata kecirmis Osmanli hakimiyyet orqanlarinin numayendeleri terefinden heyata kecirilen repressiyalar zamani ermeni ehalisinin mudafiesinin teskiline tohfe vermisler Onlar derhal onlara yardim eden ermeni xalqi arasinda sohret destek ve etibar qazanmislar 1908 ci ilde ikinci Konstitusiya dovrunun baslanmasindan ve imperiya erazisinde yasayan ermenilere mueyyen muddet erzinde Imperatorluqla beraber huquqlar veren Ittihad ve Tereqqi partiyasinin hakimiyyete gelmesinden sonra onlarin fealiyyeti azalir O vaxta qeder fedai bolmelerinin coxu dagilmis ve ailelerinin yanina qayitmaga mecbur olmusdular Mesrute inqilabiAram Manukyan Hamazasp Ohancanyan ve Stepan Stepanyan da daxil olmaqla ermeni fedailerinin movqelerinde dayanan Ermenistan Inqilabi Federasiyasinin bir sira rehberleri Rusiya imperiyasi ile hemserhed olan Iranda Mesrute inqilabinda usyancilarin terefinde istirak etmek qerarina gelibler Onlar bele neticeye gelirler ki yalniz onlarin teskilati siyasi ideoloji ve iqtisadi meqsedler gudur ve bununla da qanuna ve asayise insan huquqlarina riayet olunmasinda fehle sinfi numayendelerinin menafeyinin nezere alinmasinda tekid edirdi Onlarin oz noqteyi nezerinden telebleri bunda birbasa maraqli olan Iran ermenilerinin xeyrine olardi Yekun sesverme neticesinde 25 terefdar birbasa biri ise qiyabi olaraq qebul edildi IstinadlarRea Tony Wright Tony The Arab Israeli Conflict Oxford OUP Oxford 1997 P 43 80 p Oxford History for GCSE ISBN 019917170X By Joan George Merchants in Exile The Armenians of Manchester England 1835 1935 page 184 185 Berberian Houri Armenians And The Iranian Constitutional Revolution Of 1905 1911 The Love For Freedom Has No Fatherland Westview Press 2001 P 116 117 244 p ISBN 9780813338170