Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ermənistan rublu (erm. ռուբլի, rubli) — 1919-cu ildən 1923-cü ilə qədərki dövrdə Ermənistan Demokratik Respublikası və Ermənistan Sovet Sosialist Respublikasının müstəqil pul vahidi. Əvvəlcə paralel dövriyyədə olan Zaqafqaziya komissarlığı rublu əvəzinə dövriyyəyə buraxılmış, Ermənistan Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasına birləşdirildikdən sonra dövriyyədə Zaqafqaziya rublu ilə əvəz edilmişdir. Valyutanın dəyişmə vahidləri yox idi, yalnız əsginas şəklində buraxılırdı.
| Ermənistan rublu | |
|---|---|
| Dövriyyə ərazisi | |
| Emitent ölkə | |
| Tarixi | |
| Dövriyyəyə buraxılma | 1919 |
Tarixi
5 fevral 1918-ci ildə Cənubi Qafqazda koalisiya hökuməti olan Zaqafqaziya Komissarlığı əsginasların buraxılmasına başlamışdır. Onun buraxdığı Zaqafqaziya Komissarlığının bonları (zakbonları) Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan arasında müqavilə əsasında paylanmış və əvvəllər buraxılmış əsginaslarla paralel dövriyyədə olmuşdur. 1918-ci ilin mayında Gürcüstan, daha sonra Azərbaycan və Ermənistan müstəqilliklərini elan etmiş, həmin ilin sentyabrında zakbon məsələsi dayandırılmışdır.
Ermənistan 1918-ci ilin avqustunda öz əsginaslarını buraxmağa başlamışdır. Dövlət Bankının İrəvan filialının daşıyıcısına çeklər ("ordu çekləri") dövriyyəyə buraxılmışdır. Zakbonlar dövriyyədən çıxarılmamışdır. İlk əsginaslar Ermənistan Respublikası tərəfindən 5, 10, 25, 50, 100, 250, 500, 1,000, 5,000 və 10,000 rubl nominalında buraxılmışdır. Əsginasların çoxu keyfiyyətli deyildi, onların içərisində mətn əsasən rus dilində olurdu.
1920-ci ilin noyabrında yaradılan Ermənistan Sovet Sosialist Respublikası ordu çekləri verməkdə davam etmişdir. 1921-ci ilin fevralında İrəvanı ələ keçirən və aprelin əvvəllərinə qədər nəzarəti özündə saxlayan daşnak hökuməti 1919-cu ildə sifariş edilmiş və 1920-ci ildə Ermənistana təhvil verilmiş "London pulu"nu dövriyyəyə buraxmışdır. Üç nominalda (50, 100 və 250 rubl) əsginaslar Birləşmiş Krallıqda "Waterlow and Sons" tərəfindən çap edilmişdir. Bu əsginaslar ən yaxşı görünüşə malikdir, daha çox erməni dilindəki mətnlərdən ibarət olmuşdur. Bu əsginasların nominalları çox kiçik olduğuna görə onların buraxılması haqqında fərman bu əsginaslarda 1 rublun ordu çeklərində 100 rubla bərabər olduğunu müəyyən etmişdir.
1921-ci il aprelin əvvəlində hakimiyyətə qayıdan sovet hökuməti orduçeklərini buraxmağa davam etmişdir. Onlar yalnız ən böyük nominalda, yəni 10,000 rublluq çek buraxmışdır. Həmin ilin noyabrında 1921-ci il modelli "Ermənistan SSR-nin pul əsginasları" 5,000 və 10,000 rublla buraxılmışdır. Bu əsginaslarla rubl ordu çeklərində 5 rubla bərabərləşdirilmişdir. 1921-ci ilin sonunda Ermənistanın pul dövriyyəsi çox qarışıq mənzərə təqdim edirdi. Eyni zamanda zakbonlar, ordu çekləri, London əsginasları, Ermənistan SSR-in əsginasları, RSFSR-in sovznakları, Rusiya imperiyasına aid əsginas və sikkələr, xarici valyutalar müxtəlif məzənnələrlə dövriyyədə idi. Ermənistan əsginasları RSFSR sovznakına nisbətən daha tez dəyərsizləşmişdir. 1921-ci ilin noyabrında sovznaklar 4 rubl dəyərində idi, lakin tezliklə RSFSR-də inflyasiyanın artması dərəcələr fərqini azaltmışdı.
Ermənistan Xalq Komissarları Sovetinin 31 dekabr 1921-ci il tarixli dekreti əsasında pul islahatı aparılmışdır. 1922-ci il yanvarın 1-dən 20-dək olan dövrdə ordu çekləri nisbətdə yeni növ əsginaslara ("armsovznaklar") dəyişdirilmişdir. 1922-ci ildə 25,000, 100,000, 500,000, 1 milyon və 5 milyon rubl, habelə 5 milyon rubl məbləğində öhdəliklərlə 1922-ci il nümunəli yeni əsginasların buraxılmasına başlanmışdır. Əsginaslarda həm rus, həm də erməni dillərində mətn var idi. Əsginasların arxa tərəfində müxtəlif dillərdə kommunist şüarları çap edilmişdi.
1922-ci ilin martında Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstanın daxil olduğu Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası yarandıqdan sonra onların pul sistemlərinin birləşdirilməsi məsələsi müzakirə olunmağa başlamışdır. 1922-ci ilin dekabrında armsovznakların buraxılışı dayandırılmışdır. 10 yanvar 1923-cü ildə Zaqafqaziya rublu dövriyyəyə buraxılmışdır. Ermənistan ərazisində hər üç Cənubi Qafqaz respublikasının pulları Zaqafqaziya rublu ilə fərqli tariflər əsasında dəyişdirilmişdir. Armsovznaklar 150:1, Gürcüstan ""ları 1:1, Azərbaycan "azbon"ları 100:1 nisbətində zakden nişanları ilə dəyişdirilmişdir. Mübadilə müddəti 1923-cü il yanvarın 10-dan martın 10-na kimi müəyyən edilmişdi, lakin sonra 10 aprel 1924-cü ilə qədər uzadılmışdır.
İstinadlar
- Cuhaj, 2014. səh. 56-58
- Cuhaj, 2014. səh. 59
- Cuhaj, 2013. səh. 995-996
- Cuhaj, 2013. səh. 996
- Васюков, 1993
Əlavə ədəbiyyat
- Васюков А.И., Горшков В.В., Колесников В.И. Бумажные денежные знаки России и СССР (10000 nüs.). СПб: Политехника. 1993. ISBN .
- Cuhaj G.S. Standard Catalog of World Paper Money. General Issues 1368—1960 (15-е изд). Iola: Krause Publications. 2014. ISBN .
- Cuhaj G.S. Standard Catalog of World paper money. Specialized issues (12-е изд). Iola: Krause Publications. 2013. ISBN .
Xarici keçidlər
- Юровский Л.Н. Местные денежные эмиссии 1914–1924, bonistikaweb.ru
- Юровский Л.Н. Распад денежной системы и унификация денежного обращения, bonistikaweb.ru
- Банкноты 1919 года, fox-notes.ru
- Банкноты 1919–1923 годов, fox-notes.ru
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ermenistan rublu erm ռուբլի rubli 1919 cu ilden 1923 cu ile qederki dovrde Ermenistan Demokratik Respublikasi ve Ermenistan Sovet Sosialist Respublikasinin musteqil pul vahidi Evvelce paralel dovriyyede olan Zaqafqaziya komissarligi rublu evezine dovriyyeye buraxilmis Ermenistan Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasina birlesdirildikden sonra dovriyyede Zaqafqaziya rublu ile evez edilmisdir Valyutanin deyisme vahidleri yox idi yalniz esginas seklinde buraxilirdi Ermenistan rubluDovriyye erazisiEmitent olke Ermenistan Demokratik RespublikasiTarixiDovriyyeye buraxilma 1919Tarixi5 fevral 1918 ci ilde Cenubi Qafqazda koalisiya hokumeti olan Zaqafqaziya Komissarligi esginaslarin buraxilmasina baslamisdir Onun buraxdigi Zaqafqaziya Komissarliginin bonlari zakbonlari Azerbaycan Ermenistan ve Gurcustan arasinda muqavile esasinda paylanmis ve evveller buraxilmis esginaslarla paralel dovriyyede olmusdur 1918 ci ilin mayinda Gurcustan daha sonra Azerbaycan ve Ermenistan musteqilliklerini elan etmis hemin ilin sentyabrinda zakbon meselesi dayandirilmisdir Ermenistan 1918 ci ilin avqustunda oz esginaslarini buraxmaga baslamisdir Dovlet Bankinin Irevan filialinin dasiyicisina cekler ordu cekleri dovriyyeye buraxilmisdir Zakbonlar dovriyyeden cixarilmamisdir Ilk esginaslar Ermenistan Respublikasi terefinden 5 10 25 50 100 250 500 1 000 5 000 ve 10 000 rubl nominalinda buraxilmisdir Esginaslarin coxu keyfiyyetli deyildi onlarin icerisinde metn esasen rus dilinde olurdu 1920 ci ilin noyabrinda yaradilan Ermenistan Sovet Sosialist Respublikasi ordu cekleri vermekde davam etmisdir 1921 ci ilin fevralinda Irevani ele keciren ve aprelin evvellerine qeder nezareti ozunde saxlayan dasnak hokumeti 1919 cu ilde sifaris edilmis ve 1920 ci ilde Ermenistana tehvil verilmis London pulu nu dovriyyeye buraxmisdir Uc nominalda 50 100 ve 250 rubl esginaslar Birlesmis Kralliqda Waterlow and Sons terefinden cap edilmisdir Bu esginaslar en yaxsi gorunuse malikdir daha cox ermeni dilindeki metnlerden ibaret olmusdur Bu esginaslarin nominallari cox kicik olduguna gore onlarin buraxilmasi haqqinda ferman bu esginaslarda 1 rublun ordu ceklerinde 100 rubla beraber oldugunu mueyyen etmisdir 1921 ci il aprelin evvelinde hakimiyyete qayidan sovet hokumeti orduceklerini buraxmaga davam etmisdir Onlar yalniz en boyuk nominalda yeni 10 000 rublluq cek buraxmisdir Hemin ilin noyabrinda 1921 ci il modelli Ermenistan SSR nin pul esginaslari 5 000 ve 10 000 rublla buraxilmisdir Bu esginaslarla rubl ordu ceklerinde 5 rubla beraberlesdirilmisdir 1921 ci ilin sonunda Ermenistanin pul dovriyyesi cox qarisiq menzere teqdim edirdi Eyni zamanda zakbonlar ordu cekleri London esginaslari Ermenistan SSR in esginaslari RSFSR in sovznaklari Rusiya imperiyasina aid esginas ve sikkeler xarici valyutalar muxtelif mezennelerle dovriyyede idi Ermenistan esginaslari RSFSR sovznakina nisbeten daha tez deyersizlesmisdir 1921 ci ilin noyabrinda sovznaklar 4 rubl deyerinde idi lakin tezlikle RSFSR de inflyasiyanin artmasi dereceler ferqini azaltmisdi Ermenistan Xalq Komissarlari Sovetinin 31 dekabr 1921 ci il tarixli dekreti esasinda pul islahati aparilmisdir 1922 ci il yanvarin 1 den 20 dek olan dovrde ordu cekleri nisbetde yeni nov esginaslara armsovznaklar deyisdirilmisdir 1922 ci ilde 25 000 100 000 500 000 1 milyon ve 5 milyon rubl habele 5 milyon rubl mebleginde ohdeliklerle 1922 ci il numuneli yeni esginaslarin buraxilmasina baslanmisdir Esginaslarda hem rus hem de ermeni dillerinde metn var idi Esginaslarin arxa terefinde muxtelif dillerde kommunist suarlari cap edilmisdi 1922 ci ilin martinda Ermenistan Azerbaycan ve Gurcustanin daxil oldugu Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasi yarandiqdan sonra onlarin pul sistemlerinin birlesdirilmesi meselesi muzakire olunmaga baslamisdir 1922 ci ilin dekabrinda armsovznaklarin buraxilisi dayandirilmisdir 10 yanvar 1923 cu ilde Zaqafqaziya rublu dovriyyeye buraxilmisdir Ermenistan erazisinde her uc Cenubi Qafqaz respublikasinin pullari Zaqafqaziya rublu ile ferqli tarifler esasinda deyisdirilmisdir Armsovznaklar 150 1 Gurcustan lari 1 1 Azerbaycan azbon lari 100 1 nisbetinde zakden nisanlari ile deyisdirilmisdir Mubadile muddeti 1923 cu il yanvarin 10 dan martin 10 na kimi mueyyen edilmisdi lakin sonra 10 aprel 1924 cu ile qeder uzadilmisdir IstinadlarCuhaj 2014 seh 56 58 Cuhaj 2014 seh 59 Cuhaj 2013 seh 995 996 Cuhaj 2013 seh 996 Vasyukov 1993Elave edebiyyatVasyukov A I Gorshkov V V Kolesnikov V I Bumazhnye denezhnye znaki Rossii i SSSR 10000 nus SPb Politehnika 1993 ISBN 5 7325 0325 0 Cuhaj G S Standard Catalog of World Paper Money General Issues 1368 1960 15 e izd Iola Krause Publications 2014 ISBN 978 1 4402 4267 0 Cuhaj G S Standard Catalog of World paper money Specialized issues 12 e izd Iola Krause Publications 2013 ISBN 978 1 4402 3883 3 Xarici kecidlerYurovskij L N Mestnye denezhnye emissii 1914 1924 bonistikaweb ru Yurovskij L N Raspad denezhnoj sistemy i unifikaciya denezhnogo obrasheniya bonistikaweb ru Banknoty 1919 goda fox notes ru Banknoty 1919 1923 godov fox notes ru