Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zaqafqaziya rublu (zakdenznak) — 1923-1924-cü illərdə Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasının pul vahidi.
| Zaqafqaziya rublu | ||||
|---|---|---|---|---|
| Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasının rublu | ||||
| ||||
| Dövriyyə ərazisi | ||||
| Emitent ölkə | ||||
 Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası | ||||
| Dövriyyədə olan sikkə və əsginaslar | ||||
| Əsginas | 1000, 5000, 10 000, 25 000, 50 000, 75 000, 100 000, 250 000, 500 000, 1 milyon, 5 milyon, 10 milyon, 25 milyon, 50 milyon, 75 milyon, 100 milyon, 250 milyon, 1 milyard, 10 milyard rubl | |||
| Tarixi | ||||
| Dövriyyə periodu | 10.01.1923—30.6.1924 | |||
| Əvvəlki valyuta | Azərbaycan rublu Ermənistan rublu Gürcüstan rublu | |||
| Xronika | SSRİ rublu | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | ||||
Tarixi
Dövriyyəyə buraxılması
1922-ci ilin martında Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın daxil olduğu Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası quruldu. İttifaq Şurası bu respublikanın ali idarəedici orqanı oldu. Bu orqanın ilk dekretlərindən biri vahid pul sisteminin yaradılmasını nəzərdə tuturdu. Zaqafqaziya üçün vahid əskinasın buraxılışı (zakdenznak) əsas məsələ oldu. Bu vaxta qədər Sovet respublikalarının hər biri öz əskinaslarını buraxırdılar: Azərbaycan rublu, Ermənistan rublu və Gürcüstan rublu. Hər üç respublikada RSFSR-nin (sovznaklar, daha sonra çervonlar) əskinasları da dövriyyədə istifadə edilirdi. Bundan əlavə 1918-ci ildə buraxılan Zaqafqaziya Komissarlığının pulları da Azərbaycan və Gürcüstanda dövriyyədə idi (Ermənistanda 1922-ci ildə dövriyyədən çıxarılmışdı)..
1923-cü il yanvarın 10-da respublikalarda pul islahatı və pul dövriyyəsinin birləşdirilməsi başladı. Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın ayrıca emissiyaları dayandırılırdı. Zakdenznakların mübadiləsi aşağıdakı məzənnə ilə həyata keçirildi: 1 rubl zakdenznak = 1 gürcü rublu = 100 Azərbaycan rublu = 150 erməni rublu. Mübadilə müddəti 1923-cü il yanvarın 10-dan martın 10-a qədər təyin edildi, sonra isə 10 aprel 1924-cü ilə qədər uzadıldı.
Zakdenznakın ilk buraxılışı 1000 ilə 1.000.000 rubl arasında dəyişən əskinaslarla edildi. Bu seriyaya əlavə olaraq, 1923-cü ilin sonunda 10.000.000 rublluq zakdenznak da buraxıldı.
1924-cü ilin əvvəlində Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasının Xalq Komissarları Sovetinin yaranması ilə zakdenznak İttifaq Şurası adından deyil, Xalq Komissarları Sovetinin adından buraxılmaya başlandı.
Dəyərdən düşməsi
Gözləntilərin əksinə olaraq, respublikaların pul sistemlərinin birləşməsi inflyasiyanın azalmasına səbəb olmadı. Əksinə, zakdenznak xüsusilə 1924-cü ildə inanılmaz dərəcədə ucuzlaşmağa başladı. Pul bazarını təmin etmək üçün zakdenznak buraxılışını artırmaq və dövriyyəyə olduqca böyük nominallı əskinasları buraxmaq lazım gəldi. Beləliklə, 1924-cü il yanvarın 1-dən 20-dək olan dövrdə 25.000.000 rubl, sonra 250.000.000 rublluq əskinaslar dövriyyəyə buraxıldı. Və nəhayət, 1924-cü ilin aprelində milyard dəyərində əskinaslar buraxıldı.
1923-cü il yanvarın 10-dan zakdenznakın pul kütləsinin böyüməsi cədvəllə təsvir edilmişdir:
| Zakdenznak pul kütləsinin artması | |
|---|---|
| Buraxılma təqvimi | Pul kütləsinin nisbi artımı |
| 10 yanvar 1923-cü il | |
| iyul 1923-cü il | |
| dekabr 1923-cü il | |
| fevral 1924-cü il | |
| mart 1924-cü il | |
| 15 aprel 1924-cü il | |
Cədvəldəki məlumatlardan göründüyü kimi, 1924-cü ilin 3,5 ayında Zaqafqaziyada pul kütləsi 1923-cü ilin bütün dövrlərinə nisbətən dəfələrlə artmışdır. 1 aprel 1924-cü ildə 1.000.000.000 rubl nominalında zakdenzak buraxıldı və həmin il 1-15 aprel tarixlərində 10.000.000.000 rublluq daha bir zakdenzak çap edildi. Eyni istehsal növünə sahib olan bu əskinaslar Azərbaycan üçün buraxılmışdır. İki həftəlik bir müddətdə onların buraxılışı 9836 trilyon rubl təşkil etmişdi.
Dövriyyədən çıxarılması
Mütəxəssislər dizayn və çap baxımından 1 və 10 milyard rublluq zakdenzak əskinaslarının 1923-1924-cü illərdə buraxılmış bütün zakdenzak əskinasların ən uğurlu olduğu qənaətindədirlər. Onların arxa tərəfində hündür sütun üzərində oturan sağ əlində üzüm dəstəsi tutan və sol tərəfində sünbül dəstəsi bağlı taxta söykənən, arxasında isə oraq və çəkic şəkili olan bərəkət ilahəsi təsvir edilmişdir.
Sovet İttifaqı ərazisində pul dövriyyəsini mərkəzləşdirmək üçün Zaqafqaziya İcraiyyə Komitəsinin və Zaqafqaziya Xalq Komissarları Sovetinin 4 aprel 1924-cü il tarixli fərmanı ilə zakdenznak çapı 15 aprel tarixindən dayandırıldı. Eyni zamanda, zakdenznak, ZSFSR Ali İqtisadi Şurası tərəfindən müəyyən edilmiş nisbətdə alınaraq dövriyyədən çıxarıldı.
Alış kursu 15 aprel 1924-cü il tarixində "Zarya Vostoka" qəzetində dərc olunan ZSFSR Ali İqtisadi Şurasının xüsusi qərarı ilə müəyyən edilmişdi: "Zaqafqaziya əskinaslarının alış kursu 15 aprel 1924-cü il tarixində bir rubla qızılla 12 milyard 500 milyon zakdenznak müəyyən edilsin."
Zakdenznakın dövriyyə müddəti 15 iyun 1924-cü ildə məhdudlaşdırılmışdı və son mübadilə müddəti 30 iyun 1924-cü il müəyyən edilmişdi. Lakin sonra daha iki müddət də, müvafiq olaraq 30 iyun və 31 iyul 1924-cü ilə qədər vaxt uzadıldı.
Məlumat üçün bildirək ki, 1924-cü ildə Tiflisdə nəşr olunan Zaqafqaziya maliyyə və statistik məcmuəsinə əsasən 14 aprel 1924-cü ilədək təqribən nə az nə də çox 16 kvadrilatrilyon (daha dəqiq - 15 873 487 285 373 000) Zaqafqaziya rublu çap edilmişdi.
Əskinaslar
-
![image]()
1000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
1000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
5000 rubl ön tərəf, (1923) -
![image]()
5000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
10 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
10 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
10 000 rubl (qırmızı), ön tərəf (1923) -
![image]()
10 000 rubl (qırmızı), (1923) -
![image]()
25 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
25 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
50 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
50 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
100 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
100 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
250 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
250 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
500 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
500 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
1 000 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
1 000 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
5 000 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
5 000 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
10 000 000 rubl, ön tərəf (1923) -
![image]()
10 000 000 rubl, arxa tərəf (1923) -
![image]()
25 000 000 rubl, ön tərəf (1924) -
![image]()
25 000 000 rubl, arxa tərəf (1924) -
![image]()
50 000 000 rubl, ön tərəf (1924) -
![image]()
50 000 000 rubl, arxa tərəf (1924) -
![image]()
75 000 000 rubl, ön tərəf (1924) -
![image]()
75 000 000 rubl, arxa tərəf (1924) -
![image]()
100 000 000 rubl, ön tərəf (1924) -
![image]()
100 000 000 rubl, arxa tərəf (1924) -
![image]()
250 000 000 rubl, ön tərəf (1924) -
![image]()
250 000 000 rubl, arxa tərəf (1924) -
![image]()
1 000 000 000 rubl, ön tərəf (1924) -
![image]()
1 000 000 000 rubl, arxa tərəf (1924)
İstinadlar
- "И. Колташев "Рассказывают бумажные деньги"". сайт bonistikaweb.ru. 2012-10-02 tarixində arxivləşdirilib. (rus.)
- Л. Иольсон — Правительственные эмиссии Закавказья / Советский коллекционер, 1925, № 4, с.7-9 2018-03-21 at the Wayback Machine (rus.)
- "Постановление ЦИК СССР от 23 ноября 1923 «О выпуске в обращение денежных знаков образца 1923 г. с надписями на языках, указанных в ст. 34 Конституции Союза ССР» — КонсультантПлюс". 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-26.
- Васюков, 1993
- Cuhaj, 2013. səh. 993—995
Ədəbiyyat
Xarici keçidlər
- Закавказская Социалистическая Федеративная Советская Республика, fox-notes.ru
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zaqafqaziya rublu zakdenznak 1923 1924 cu illerde Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasinin pul vahidi Zaqafqaziya rubluZaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasinin rublu1923 cu ilin 1000 rublu on hisseDovriyye erazisiEmitent olke ZSFSR Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet RespublikasiDovriyyede olan sikke ve esginaslarEsginas 1000 5000 10 000 25 000 50 000 75 000 100 000 250 000 500 000 1 milyon 5 milyon 10 milyon 25 milyon 50 milyon 75 milyon 100 milyon 250 milyon 1 milyard 10 milyard rublTarixiDovriyye periodu 10 01 1923 30 6 1924Evvelki valyuta Azerbaycan rublu Ermenistan rublu Gurcustan rubluXronika SSRI rublu Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiDovriyyeye buraxilmasi 1922 ci ilin martinda Azerbaycan Ermenistan ve Gurcustanin daxil oldugu Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasi quruldu Ittifaq Surasi bu respublikanin ali idareedici orqani oldu Bu orqanin ilk dekretlerinden biri vahid pul sisteminin yaradilmasini nezerde tuturdu Zaqafqaziya ucun vahid eskinasin buraxilisi zakdenznak esas mesele oldu Bu vaxta qeder Sovet respublikalarinin her biri oz eskinaslarini buraxirdilar Azerbaycan rublu Ermenistan rublu ve Gurcustan rublu Her uc respublikada RSFSR nin sovznaklar daha sonra cervonlar eskinaslari da dovriyyede istifade edilirdi Bundan elave 1918 ci ilde buraxilan Zaqafqaziya Komissarliginin pullari da Azerbaycan ve Gurcustanda dovriyyede idi Ermenistanda 1922 ci ilde dovriyyeden cixarilmisdi 1923 cu il yanvarin 10 da respublikalarda pul islahati ve pul dovriyyesinin birlesdirilmesi basladi Azerbaycan Ermenistan ve Gurcustanin ayrica emissiyalari dayandirilirdi Zakdenznaklarin mubadilesi asagidaki mezenne ile heyata kecirildi 1 rubl zakdenznak 1 gurcu rublu 100 Azerbaycan rublu 150 ermeni rublu Mubadile muddeti 1923 cu il yanvarin 10 dan martin 10 a qeder teyin edildi sonra ise 10 aprel 1924 cu ile qeder uzadildi Zakdenznakin ilk buraxilisi 1000 ile 1 000 000 rubl arasinda deyisen eskinaslarla edildi Bu seriyaya elave olaraq 1923 cu ilin sonunda 10 000 000 rublluq zakdenznak da buraxildi 1924 cu ilin evvelinde Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasinin Xalq Komissarlari Sovetinin yaranmasi ile zakdenznak Ittifaq Surasi adindan deyil Xalq Komissarlari Sovetinin adindan buraxilmaya baslandi Deyerden dusmesi Gozlentilerin eksine olaraq respublikalarin pul sistemlerinin birlesmesi inflyasiyanin azalmasina sebeb olmadi Eksine zakdenznak xususile 1924 cu ilde inanilmaz derecede ucuzlasmaga basladi Pul bazarini temin etmek ucun zakdenznak buraxilisini artirmaq ve dovriyyeye olduqca boyuk nominalli eskinaslari buraxmaq lazim geldi Belelikle 1924 cu il yanvarin 1 den 20 dek olan dovrde 25 000 000 rubl sonra 250 000 000 rublluq eskinaslar dovriyyeye buraxildi Ve nehayet 1924 cu ilin aprelinde milyard deyerinde eskinaslar buraxildi 1923 cu il yanvarin 10 dan zakdenznakin pul kutlesinin boyumesi cedvelle tesvir edilmisdir Zakdenznak pul kutlesinin artmasiBuraxilma teqvimi Pul kutlesinin nisbi artimi10 yanvar 1923 cu il 1iyul 1923 cu il 10 6dekabr 1923 cu il 88 7fevral 1924 cu il 605mart 1924 cu il 333015 aprel 1924 cu il 11 200 Cedveldeki melumatlardan gorunduyu kimi 1924 cu ilin 3 5 ayinda Zaqafqaziyada pul kutlesi 1923 cu ilin butun dovrlerine nisbeten defelerle artmisdir 1 aprel 1924 cu ilde 1 000 000 000 rubl nominalinda zakdenzak buraxildi ve hemin il 1 15 aprel tarixlerinde 10 000 000 000 rublluq daha bir zakdenzak cap edildi Eyni istehsal novune sahib olan bu eskinaslar Azerbaycan ucun buraxilmisdir Iki heftelik bir muddetde onlarin buraxilisi 9836 trilyon rubl teskil etmisdi Dovriyyeden cixarilmasi Mutexessisler dizayn ve cap baximindan 1 ve 10 milyard rublluq zakdenzak eskinaslarinin 1923 1924 cu illerde buraxilmis butun zakdenzak eskinaslarin en ugurlu oldugu qenaetindedirler Onlarin arxa terefinde hundur sutun uzerinde oturan sag elinde uzum destesi tutan ve sol terefinde sunbul destesi bagli taxta soykenen arxasinda ise oraq ve cekic sekili olan bereket ilahesi tesvir edilmisdir Sovet Ittifaqi erazisinde pul dovriyyesini merkezlesdirmek ucun Zaqafqaziya Icraiyye Komitesinin ve Zaqafqaziya Xalq Komissarlari Sovetinin 4 aprel 1924 cu il tarixli fermani ile zakdenznak capi 15 aprel tarixinden dayandirildi Eyni zamanda zakdenznak ZSFSR Ali Iqtisadi Surasi terefinden mueyyen edilmis nisbetde alinaraq dovriyyeden cixarildi Alis kursu 15 aprel 1924 cu il tarixinde Zarya Vostoka qezetinde derc olunan ZSFSR Ali Iqtisadi Surasinin xususi qerari ile mueyyen edilmisdi Zaqafqaziya eskinaslarinin alis kursu 15 aprel 1924 cu il tarixinde bir rubla qizilla 12 milyard 500 milyon zakdenznak mueyyen edilsin Zakdenznakin dovriyye muddeti 15 iyun 1924 cu ilde mehdudlasdirilmisdi ve son mubadile muddeti 30 iyun 1924 cu il mueyyen edilmisdi Lakin sonra daha iki muddet de muvafiq olaraq 30 iyun ve 31 iyul 1924 cu ile qeder vaxt uzadildi Melumat ucun bildirek ki 1924 cu ilde Tiflisde nesr olunan Zaqafqaziya maliyye ve statistik mecmuesine esasen 14 aprel 1924 cu iledek teqriben ne az ne de cox 16 kvadrilatrilyon daha deqiq 15 873 487 285 373 000 Zaqafqaziya rublu cap edilmisdi Eskinaslar1000 rubl on teref 1923 1000 rubl arxa teref 1923 5000 rubl on teref 1923 5000 rubl on teref 1923 10 000 rubl arxa teref 1923 10 000 rubl on teref 1923 10 000 rubl qirmizi on teref 1923 10 000 rubl qirmizi 1923 25 000 rubl on teref 1923 25 000 rubl arxa teref 1923 50 000 rubl on teref 1923 50 000 rubl arxa teref 1923 100 000 rubl on teref 1923 100 000 rubl arxa teref 1923 250 000 rubl on teref 1923 250 000 rubl arxa teref 1923 500 000 rubl on teref 1923 500 000 rubl arxa teref 1923 1 000 000 rubl on teref 1923 1 000 000 rubl arxa teref 1923 5 000 000 rubl on teref 1923 5 000 000 rubl arxa teref 1923 10 000 000 rubl on teref 1923 10 000 000 rubl arxa teref 1923 25 000 000 rubl on teref 1924 25 000 000 rubl arxa teref 1924 50 000 000 rubl on teref 1924 50 000 000 rubl arxa teref 1924 75 000 000 rubl on teref 1924 75 000 000 rubl arxa teref 1924 100 000 000 rubl on teref 1924 100 000 000 rubl arxa teref 1924 250 000 000 rubl on teref 1924 250 000 000 rubl arxa teref 1924 1 000 000 000 rubl on teref 1924 1 000 000 000 rubl arxa teref 1924 Istinadlar I Koltashev Rasskazyvayut bumazhnye dengi sajt bonistikaweb ru 2012 10 02 tarixinde arxivlesdirilib rus L Iolson Pravitelstvennye emissii Zakavkazya Sovetskij kollekcioner 1925 4 s 7 9 2018 03 21 at the Wayback Machine rus Postanovlenie CIK SSSR ot 23 noyabrya 1923 O vypuske v obrashenie denezhnyh znakov obrazca 1923 g s nadpisyami na yazykah ukazannyh v st 34 Konstitucii Soyuza SSR KonsultantPlyus 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 26 Vasyukov 1993 Cuhaj 2013 seh 993 995EdebiyyatVasyukov A I Gorshkov V V Kolesnikov V I Bumazhnye denezhnye znaki Rossii i SSSR 10 000 nus SPb Politehnika 1993 ISBN 5 7325 0325 0 Cuhaj G S Standard Catalog of World paper money Specialized issues 12 e izd Iola Krause Publications 2013 ISBN 978 1 4402 3883 3 Xarici kecidlerZakavkazskaya Socialisticheskaya Federativnaya Sovetskaya Respublika fox notes ru