Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elton gölü (rus. Эльтон) — Xəzəryanı ovalıqda yerləşən axarsız, şorsulu göl. Göl inzibati baxımından Rusiyanın Volqoqrad vilayəti, Pallasovski rayonu, Elton kənd inzibati vahidliyində, Qazaxıstan sərhəddindən bir qədər aralıda yerləşir.
| Elton gölü | |
|---|---|
| rus. Эльтон | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | -15 — -17 m |
| Eni | 14 km |
| Uzunluğu | 18 km |
| Sahəsi | 152 km² |
| Həcmi | 14,2 km³ |
| Dərin yeri | 1,5 (yazda) |
| Orta dərinliyi | 0,05—0,07 (yayda) |
| Minerallaşma tipi | Duzlu |
| Duzluluğu | 180—525 ‰ |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Yerləşməsi | Volqoqrad vilayəti (Rusiya) |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Vilayətin ən böyük, Avropanın isə minerallaşma həddinə görə ən böyük gölü. Gölün olduqca əhəmiyyətli xüssusiyyəti vardır. Belə ki, köçəri quşlar, əsasəndə sahildəyişənlər və durnalar təyinat nöqtəsinə gedərkən müəyyən müddətə bu göldə fasilə verməli olurlar
Böyük ehtimalla gölün adı monqol dilində olan «Altın-Nor» (qızılı dib) sözündən əmələ gəlmişdir.
Ümumi təsviri
Göl Xəzəryanı ovalığın şimal-qərbində böyük duzlu qübbələr arasında bir çökəklikdə yerləşir.
- Sahəsi — 152 km², dairəvi quruluşa sahibdir. Hövzəsinin sahədi 1640 km²-dir.
- Dərinliyi — 5—7 sm; yazda isə 1,5 metrə çatır.
- Dəniz səviyyəsindən 15 metr aşağıda yerləşir.
- Qidalanması əsasən qar hesabına baş verir. Gölün dibində duzlu mənbələr vardır.
Göl doymuş bir duzlu məlluldan ibarətdir. Hansı ki, yazda müəyyən qədər əriyir. Minerallaşma hər litrə 200—500 q arasında dəyişir. Bu göstəriciyə görə Ölü dənizi 1,5 dəfə üstələyir. Gölün suyunda yosunları vardır ki, onlarda gölə qırmızımtıl rəng verir. Gölün dibi qalın duz təbəqəsi ilə örtülüdür. Dibində isə hindrogen sulfit vardır.
1882-ci ilə qədər Elton gölündən duz çıxarılırdı. 1910-ci ildə gölün sahilində «Elton» müalicə sanatoriyası inşa edilir (1945-ci ilə yeni əraziyə köçürülür). 2001-ci ildə göl və ətrafında yerləşən 106 min ha çöl ərazisində «Elton» təbiət parkı salımnmışdır.
«Elton sanatoriyası»
1910-cu ildən göl sahilində palçıq vannaları və balneoterapiya sanatoriyası fəaliyyət göstərir. 1945-ci ildə isə göldən 6 km şərqdə eyni adlı qəsəbədə Elton sanatoriyası salınır.
Müalicə vastələri: sulfidli lil palçığı və göl suyu. Burada olan xlorid-sulfat-natriumlu mənbənin suyu isə içilir. Kurortdan hər gün iki dəfə olmaqla avtobuslarla gölə tur təşkil edilir və təbii palçıq vannaları qəbul edilir. Burada həmçinin velosipedlər kirayələməklə göl ətrafını və təbiət qoruğunu gəzmək olar.
Sanatoriyadan 3 km məsafədə xlorid-sulfat-natriumlu mənbənin kimyavi tərkibi «Esentuki-17» və Smirnovski ilə eynidir.
Burada Periferik sinir sistemi, hərəkət və dəstək orqanları, həzm, ginekoloji və s. xəstəliklərin müalicəsi həyata keçirilir.
Elton ətrafında ən hündür zirvə Ulaqan dağı 68 m dəniz səviyyəsindən yuxarıda yerləşir.
Tarixi
Göl hələ sanatoriya olmamışdan öncə məşhurlaşmışdı. Belə ki, Həştərxan xanlığının IV İvan Qroznı tərəfindən işğalından sonra buradan duz hasil olnmağa başlanılır. O dövrdə Həştərxan duz göllərinin şöhrəti o qədər böyük idi ki, onların tükənməzliyi və yüksək keyfiyyətli duzları haqqında fantastik hekayələr yaranmışdı. Yelizaveta Petrovnanın dönəmində duz hasilatı geniş vüsət almışdır.
24 fevral 1747-ci ildə hakim senat Elton gölü üzərində bir duz mədənçilik komissiyasının təşkili haqqında fərman imzalanmışdır.
1865-ci ildən dövlət duz üzərində inhisarçılığına son qoyaraq, mədənləri özəl sahibkarlara satır. Çoxları Elton və göllərində mədənlər əldə edir. Hasilatın davamlı və sürətlə aparılması nəticəsində artıq bir əsrdən artıq davam edən duz hasilatı mənbənin azalması ildən ilə azalır. 1880-ci illərdə hasilat tam dayanır və gölün sanatoriya əhəmiyyətli istifadəsinə başlanılır.
İqlimi
İqlimi kəskin kontinental, quraqdır: yayı isti (iyul ayının orta temperaturu 25 °C), qışı isə soyuq (fevral ayının orta temperaturu −7 °C); illik yağıntının miqdarı 300 mm, daima bir istiqamətli küləklər əsir.
| Elton gölü (1981-2010) üçün aylıq orta temperatur və yağıntı
Mənbə: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mənbə
- "Озеро Эльтон. Этимология". golodranec.ru (rus). İstifadə tarixi: 2019-01-14.
- "Галерея фотографий с озера Эльтон на rulerm.com". rulerm.com. İstifadə tarixi: 2019-01-14.
İstinadlar
- "Эльтон // Энциклопедия Волгоградской области [Электронная версия] / Адм. Волгогр. обл., Волгогр. гос. ун-т ; гл. ред. О. В. Иншаков. — Волгоград, 2009". nlr.ru. 2022-07-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-11-27.
- "КОТР Европейской России:Озеро Эльтон - ВГ-002". rbcu.ru. 2016-11-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-11-27.
- Полное собрание законов Российской империи. Указ № 9376 от 24.2(7.3).1747 г. http://nlr.ru/e-res/law_r/search.php 2021-10-06 at the Wayback Machine
- "ФГБУ "ВНИИГМИ-МЦД"". meteo.ru (italyan). 2017-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14. Метеостанция "Эльтон".
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elton golu rus Elton Xezeryani ovaliqda yerlesen axarsiz sorsulu gol Gol inzibati baximindan Rusiyanin Volqoqrad vilayeti Pallasovski rayonu Elton kend inzibati vahidliyinde Qazaxistan serheddinden bir qeder aralida yerlesir Elton golurus EltonUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 15 17 mEni 14 kmUzunlugu 18 kmSahesi 152 km Hecmi 14 2 km Derin yeri 1 5 yazda Orta derinliyi 0 05 0 07 yayda Minerallasma tipi DuzluDuzlulugu 180 525 Yerlesmesi49 08 00 sm e 46 42 36 s u Olke RusiyaYerlesmesi Volqoqrad vilayeti Rusiya Elton golu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Vilayetin en boyuk Avropanin ise minerallasma heddine gore en boyuk golu Golun olduqca ehemiyyetli xussusiyyeti vardir Bele ki koceri quslar esasende sahildeyisenler ve durnalar teyinat noqtesine gederken mueyyen muddete bu golde fasile vermeli olurlar Boyuk ehtimalla golun adi monqol dilinde olan Altin Nor qizili dib sozunden emele gelmisdir Umumi tesviriGol Xezeryani ovaligin simal qerbinde boyuk duzlu qubbeler arasinda bir cokeklikde yerlesir Sahesi 152 km dairevi qurulusa sahibdir Hovzesinin sahedi 1640 km dir Derinliyi 5 7 sm yazda ise 1 5 metre catir Deniz seviyyesinden 15 metr asagida yerlesir Qidalanmasi esasen qar hesabina bas verir Golun dibinde duzlu menbeler vardir Gol doymus bir duzlu melluldan ibaretdir Hansi ki yazda mueyyen qeder eriyir Minerallasma her litre 200 500 q arasinda deyisir Bu gostericiye gore Olu denizi 1 5 defe usteleyir Golun suyunda yosunlari vardir ki onlarda gole qirmizimtil reng verir Golun dibi qalin duz tebeqesi ile ortuludur Dibinde ise hindrogen sulfit vardir 1882 ci ile qeder Elton golunden duz cixarilirdi 1910 ci ilde golun sahilinde Elton mualice sanatoriyasi insa edilir 1945 ci ile yeni eraziye kocurulur 2001 ci ilde gol ve etrafinda yerlesen 106 min ha col erazisinde Elton tebiet parki salimnmisdir Elton sanatoriyasi Elton golunun kosmosdan cekilmis sekiliGoldeki palciq vannalari 1910 cu ilden gol sahilinde palciq vannalari ve balneoterapiya sanatoriyasi fealiyyet gosterir 1945 ci ilde ise golden 6 km serqde eyni adli qesebede Elton sanatoriyasi salinir Mualice vasteleri sulfidli lil palcigi ve gol suyu Burada olan xlorid sulfat natriumlu menbenin suyu ise icilir Kurortdan her gun iki defe olmaqla avtobuslarla gole tur teskil edilir ve tebii palciq vannalari qebul edilir Burada hemcinin velosipedler kirayelemekle gol etrafini ve tebiet qorugunu gezmek olar Sanatoriyadan 3 km mesafede xlorid sulfat natriumlu menbenin kimyavi terkibi Esentuki 17 ve Smirnovski ile eynidir Burada Periferik sinir sistemi hereket ve destek orqanlari hezm ginekoloji ve s xesteliklerin mualicesi heyata kecirilir Elton etrafinda en hundur zirve Ulaqan dagi 68 m deniz seviyyesinden yuxarida yerlesir TarixiGol hele sanatoriya olmamisdan once meshurlasmisdi Bele ki Hesterxan xanliginin IV Ivan Qrozni terefinden isgalindan sonra buradan duz hasil olnmaga baslanilir O dovrde Hesterxan duz gollerinin sohreti o qeder boyuk idi ki onlarin tukenmezliyi ve yuksek keyfiyyetli duzlari haqqinda fantastik hekayeler yaranmisdi Yelizaveta Petrovnanin doneminde duz hasilati genis vuset almisdir 24 fevral 1747 ci ilde hakim senat Elton golu uzerinde bir duz medencilik komissiyasinin teskili haqqinda ferman imzalanmisdir 1865 ci ilden dovlet duz uzerinde inhisarciligina son qoyaraq medenleri ozel sahibkarlara satir Coxlari Elton ve gollerinde medenler elde edir Hasilatin davamli ve suretle aparilmasi neticesinde artiq bir esrden artiq davam eden duz hasilati menbenin azalmasi ilden ile azalir 1880 ci illerde hasilat tam dayanir ve golun sanatoriya ehemiyyetli istifadesine baslanilir IqlimiIqlimi keskin kontinental quraqdir yayi isti iyul ayinin orta temperaturu 25 C qisi ise soyuq fevral ayinin orta temperaturu 7 C illik yagintinin miqdari 300 mm daima bir istiqametli kulekler esir Elton golu 1981 2010 ucun ayliq orta temperatur ve yaginti Yan Fev Mar Apr May Iyn Iyl Avq Sen Okt Noy DekTemperatur C 6 9 7 1 0 5 10 0 17 1 22 7 25 2 23 6 16 7 8 5 0 3 5 2 O 8 7Yaginti mm 21 17 17 25 29 36 20 22 23 23 23 22 S 278T e m p e r a t u rYan Fev Mar Apr May Iyn Iyl Avq Sen Okt Noy DekA t m o s f e r c o k u n t u s u 21 17 17 25 29 36 20 22 23 23 23 22 Yan Fev Mar Apr May Iyn Iyl Avq Sep Okt Noy Dek Menbe Menbe Ozero Elton Etimologiya golodranec ru rus Istifade tarixi 2019 01 14 Galereya fotografij s ozera Elton na rulerm com rulerm com Istifade tarixi 2019 01 14 Istinadlar Elton Enciklopediya Volgogradskoj oblasti Elektronnaya versiya Adm Volgogr obl Volgogr gos un t gl red O V Inshakov Volgograd 2009 nlr ru 2022 07 12 tarixinde Istifade tarixi 2016 11 27 KOTR Evropejskoj Rossii Ozero Elton VG 002 rbcu ru 2016 11 27 tarixinde Istifade tarixi 2016 11 27 Polnoe sobranie zakonov Rossijskoj imperii Ukaz 9376 ot 24 2 7 3 1747 g http nlr ru e res law r search php 2021 10 06 at the Wayback Machine FGBU VNIIGMI MCD meteo ru italyan 2017 07 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 14 Meteostanciya Elton