Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elsmir (ing. Ellesmere Island, fr. Île d'Ellesmere) — Kanadanın ucqar şimalda yerləşən, Kanada Arktik arxipelaqına daxil olan ada. Kraliça Yelizaveta adaları qrupuna daxildir. Nunavut vilayətinin Kikitani ərazisində yerləşir. Adadan şərqdə Kanada ilə Qrenlandiyanın dövlət sərhədi keçir.
| Elsmir adası | |
|---|---|
| ing. Ellesmere Island, fr. Île d'Ellesmere | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 196236 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 440 km |
| Hündür nöqtəsi | 2616 m |
| Əhalisi | 146 nəfər (2006-cı il) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Kanada |
| Vilayət | |
| Akvatoriya | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ada ərazisində nəsli kəsilmiş heyvan qalıqlarına rast gəlinir.
Coğrafiyası
Adanın sahəsi 196 236 km² təşkil edir. Kanadanın sahəsinə görə üçüncü, dünyada isə onuncu yerdə gedir. Ən hündür nöqtəsi Barbo zirvəsidir (2616 м), üstəlik bu zirvə Nunavut vilayətinin ən hündür zirvəsidir. Kolumbiya burnu adanın və Kanadanın ən ucqar şimal nöqtəsidir.
Adanın görünüşündən əsasən üç şeyə şahidlik etmək olar, qarlı çöllərə, çılpaq qayalara və buzlaqlara. Sahilləri kəskin parçalanmışdır və Fiordlarla zəngindir. Adanın ərazisinin ⅓ buzlaqlarla örtülüdür.
Qütb gündüzləri və gecələri təxmini olaraq beş ay davam edir.
İqlim
Arktik qütb iqliminə malikdir. İlin böyük qismi ətraf suları buzla örtülü olur. Adanın havası qışda çox sərt olur. Temperatur hətta −50°S qədər enə bilir. Yay ərzində təsadüfü hallarda temperatur +7°S keçir. Ancaq cənub hissələrində bəzən +21 °S çatır.
İl ərzində yağıntının miqdarı 60 mm təşkil edir və əsasən qar halında düşür. Qar öztüyü çox nazik olur. Güçlü şaxtalar səbəbindən buxarlanma zəif olur. Bu isə adada rütubətliyin zəif olmasına səbəb olur.
Bitkilər aləmi
Bitkiləri əsasən arktik səhralar və tundra bitkiləridir. Böyük hissəsi Şimali Amerika ekoloji qütb tundurası bölgəsinin (High Arctic tundra) mühüm hissəsini təşkil edir və burada olan canlılar böyük qismi Ümumdünya vəhşi təbiət fonduna daxildir.
Yayda ərazinin buzdan azad olmasına baxmayaraq bu kənt təsərrüfatının əkinçilik sahəsi ilə məşğul olmağa imkan vermir. Belə ki yayda torpaq cəmi bir becə santmetr buzdan azad olur. Təkcə bəzi ərazilərdə talalar şəklində, küləklərin təsirindən uzaq ərasilərdə bəzi bitkilər əkilir.
Ərazidə ancaq Heyzen gölü ətrafında arktik vahə yaranır. Burada yaşıl çəmənlik yaranır. cil, söyüd, erikakimilər və daşdələn kimi bitkilər geniş yayılmışdır.
Heyvanlar aləmi
Heyvanlar aləminə gəldikdə bitkilərə nisbətən zəngindir. Adada yaşayan , Müşk öküzü, kimi canlılar cənuba koç etmirlər. Elsmir və yaxınlıqda yerləşən adalarda (Canis lupus arctos) yaşayır, Adi canavarın sinfinə daxildir. Ağ və açıq boz rəngli xəzə malikdir.
Adada yay mövsümü çoxlu sayda quş yuva qurur. Burada qütb bayquşu, qütb susüpürəni. Daimi yaşayan quşlardan adi şimal sərçəsi və kimi quşları göstərmək olar.
İqlimin sərt olması səbəbindən canlılar aləminin nəsil artırma qabiliyyətinə mənfi təsir göstərir. Bu səbəbdən 1988-ci ildə Heysen gölü daxil olmaqla adanın bir hissəsində milli park yaradılmışdır.
Tarixi
Adaya ilk insanlar antik dövrdə Sibirdən gəlmişdir. 1250-ci ildə adaya gələnlərin ikinci dalğası yaranır və Tule şəhəri salınır. Bunlar indiki Eskimoslar əcdadları hesab edilir. Sərt iqlim səbəbindən ada XVIII əsrdən insanlar tərəfindən tərk edilmişdir.
Belə,deyilir ki, ada 1616-cı ildə tərəfindən kəşf edilmişdir. 1852-ci ildə adaya ingilis dövlət xadimi, yaxıçı və araşdırmaçı (1800–1857) şərəfinə onun adı verilmişdir.
Əhalisi
Ərazisinin böyüklüyünə baxmayaraq 2006-cı il məlumatına əsasən adanın daimi əhalisi 146 nəfər təşkil edir.. Elsmirdə üç daimi yaşayış məntəqəsi vardır: Alert, Yurika və Qris-Ford.
İstinadlar
- . 2010-12-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-26.
- "World Wildlife High Arctic tundra". 2009-10-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-26.
- . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-07.
- "2006 census". 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-26.
Mənbə
- Ellesmere Island in the Atlas of Canada — Toporama; Natural Resources Canada 2015-05-02 at the Wayback Machine
- Mountains on Ellesmere Island
- Detailed map, northern Ellesmere Island, including named capes, points, bays, and offshore islands by Geoffrey Hattersley-Smith
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elsmir ing Ellesmere Island fr Ile d Ellesmere Kanadanin ucqar simalda yerlesen Kanada Arktik arxipelaqina daxil olan ada Kralica Yelizaveta adalari qrupuna daxildir Nunavut vilayetinin Kikitani erazisinde yerlesir Adadan serqde Kanada ile Qrenlandiyanin dovlet serhedi kecir Elsmir adasiing Ellesmere Island fr Ile d EllesmereUmumi melumatlarSahesi 196236 km Uzunlugu 820 kmEni 440 kmHundur noqtesi 2616 mEhalisi 146 nefer 2006 ci il Yerlesmesi80 10 00 sm e 75 05 00 q u Olke KanadaVilayet NunavutAkvatoriya Simal Buzlu okeanElsmir adasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Ada erazisinde nesli kesilmis heyvan qaliqlarina rast gelinir CografiyasiPik BarboYurika MeteostansiyasiElsmir adasi Adanin sahesi 196 236 km teskil edir Kanadanin sahesine gore ucuncu dunyada ise onuncu yerde gedir En hundur noqtesi Barbo zirvesidir 2616 m ustelik bu zirve Nunavut vilayetinin en hundur zirvesidir Kolumbiya burnu adanin ve Kanadanin en ucqar simal noqtesidir Adanin gorunusunden esasen uc seye sahidlik etmek olar qarli collere cilpaq qayalara ve buzlaqlara Sahilleri keskin parcalanmisdir ve Fiordlarla zengindir Adanin erazisinin buzlaqlarla ortuludur Qutb gunduzleri ve geceleri texmini olaraq bes ay davam edir IqlimArktik qutb iqlimine malikdir Ilin boyuk qismi etraf sulari buzla ortulu olur Adanin havasi qisda cox sert olur Temperatur hetta 50 S qeder ene bilir Yay erzinde tesadufu hallarda temperatur 7 S kecir Ancaq cenub hisselerinde bezen 21 S catir Il erzinde yagintinin miqdari 60 mm teskil edir ve esasen qar halinda dusur Qar oztuyu cox nazik olur Guclu saxtalar sebebinden buxarlanma zeif olur Bu ise adada rutubetliyin zeif olmasina sebeb olur Bitkiler alemiBitkileri esasen arktik sehralar ve tundra bitkileridir Boyuk hissesi Simali Amerika ekoloji qutb tundurasi bolgesinin High Arctic tundra muhum hissesini teskil edir ve burada olan canlilar boyuk qismi Umumdunya vehsi tebiet fonduna daxildir Yayda erazinin buzdan azad olmasina baxmayaraq bu kent teserrufatinin ekincilik sahesi ile mesgul olmaga imkan vermir Bele ki yayda torpaq cemi bir bece santmetr buzdan azad olur Tekce bezi erazilerde talalar seklinde kuleklerin tesirinden uzaq erasilerde bezi bitkiler ekilir Erazide ancaq Heyzen golu etrafinda arktik vahe yaranir Burada yasil cemenlik yaranir cil soyud erikakimiler ve dasdelen kimi bitkiler genis yayilmisdir Heyvanlar alemiHeyvanlar alemine geldikde bitkilere nisbeten zengindir Adada yasayan Musk okuzu kimi canlilar cenuba koc etmirler Elsmir ve yaxinliqda yerlesen adalarda Canis lupus arctos yasayir Adi canavarin sinfine daxildir Ag ve aciq boz rengli xeze malikdir Adada yay movsumu coxlu sayda qus yuva qurur Burada qutb bayqusu qutb susupureni Daimi yasayan quslardan adi simal sercesi ve kimi quslari gostermek olar Iqlimin sert olmasi sebebinden canlilar aleminin nesil artirma qabiliyyetine menfi tesir gosterir Bu sebebden 1988 ci ilde Heysen golu daxil olmaqla adanin bir hissesinde milli park yaradilmisdir TarixiAdaya ilk insanlar antik dovrde Sibirden gelmisdir 1250 ci ilde adaya gelenlerin ikinci dalgasi yaranir ve Tule seheri salinir Bunlar indiki Eskimoslar ecdadlari hesab edilir Sert iqlim sebebinden ada XVIII esrden insanlar terefinden terk edilmisdir Bele deyilir ki ada 1616 ci ilde terefinden kesf edilmisdir 1852 ci ilde adaya ingilis dovlet xadimi yaxici ve arasdirmaci 1800 1857 serefine onun adi verilmisdir EhalisiErazisinin boyukluyune baxmayaraq 2006 ci il melumatina esasen adanin daimi ehalisi 146 nefer teskil edir Elsmirde uc daimi yasayis menteqesi vardir Alert Yurika ve Qris Ford Istinadlar 2010 12 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 06 26 World Wildlife High Arctic tundra 2009 10 13 tarixinde Istifade tarixi 2015 06 26 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 09 07 2006 census 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2015 06 26 MenbeEllesmere Island in the Atlas of Canada Toporama Natural Resources Canada 2015 05 02 at the Wayback Machine Mountains on Ellesmere Island Detailed map northern Ellesmere Island including named capes points bays and offshore islands by Geoffrey Hattersley Smith