Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Elmin fəlsəfəsi — elmin fələsəfə üzərində sistematik inikası, dövrün sosial-mədəni kontekstində mövcud elmin nailiyyətlərinin nəzərə alınması (qeyd edilməsi) fəlsəfi və xüsusi biliklərin sintezinin həyata keçirilməsi. Həmçinin "Elm fəlsəfəsi" biliklərin xüsusi sahəsi kimi bəşəri mədəniyyətin birliyini təmin edən mühüm inteqrasiya funksiyasını yerinə yetirir. Elmin fəlsəfəsi fəlsəfə ilə elm arasında zəruri əlaqə formalarından biri kimi onların qarşılıqlı inteqrasiyasına və zənginləşməsinə xidmət edir.
Elmin fəlsəfəsinin inkişafında həm fəlsəfə, həm də xüsusi elmlər maraqlıdır.
"Elm fəlsəfəsi"nin problemlərinə elm üzərində fəlsəfənin inikası, elmin strukturunun inkişafı və məzmununun ayrıca elmi fənn kimi, bütövlükdə elm kimi öyrənilməsi daxildir.
Kateqoriyaları
"Elm fəlsəfəsi" fənninin üç mühüm səviyyəsini ayırmaq mümkündür:
- Bütövlükdə fəlsəfə;
- Ayrı-ayrı elm sahələrinin fəlsəfəsi (təbiətşünaslıq, humanitar elmlər). Bu da iki yerə bölünür.
- Ayrı-ayrı elmlər, fənlər (mexanika, astronomiya, tarix, sosiologiya, kitabxanaşünaslıq, filologiya, dilçilik və s.).
Elm fəlsəfəsini, onun strukturunu, predmetini öyrənərkən ayrı-ayrı elmlərin klassik fəlsəfə tərəfindən öyrənilməsini, onların irəli sürdüyü ideyaları, gəldiyi nəticələri öyrənmək, onlara isnad etmək hər bir tədqiqatçı üçün zəruridir.
Hegelin nəzəriyyəsi
Belə fəlsəfi əsərlər içərisində görkəmli alman filosofu Hegelin "Hüquq fəlsəfəsi", "Tarix fəlsəfəsi", "Dinin flsəfəsi" böyük maraq doğurur. Hegelin bu məşhur fəlsəfi əsəri ayrı-ayrı elmlərin fəlsəfəsini öyrənmək üçün məhək daşı, elmi-nəzəri metodoloji bazadır. Hegel bu əsərdə hüquq haqqında fəlsəfi elmin predmetindən bəhs edərkən yazır: "Hüquq haqqında fəlsəfi elmin predmeti hüquq ideyasıdır, hüquq anlayışı və onun gerçəkləşməsidir. Hüquq haqqında elm fəlsəfəsinin bir hissəsidir. Odur ki, o predmetin təfəkkürü, zəkası kimi ideyanı anlayışdan inkişaf etdirməli və ya predmetin özünün immanent inkişafını müşahidə etməlidir. Fəlsəfənin hissəsi kimi hüquq haqqında elmin müəyyən çıxış nöqtəsi və həqiqətindən və bunun sübutundan ibarət olmalıdır".
Hegel hüquqşünaslığı, onun anlayışlarını, qanunlarını və hüquq nəzəriyyələrini hüquq fəlsəfəsinin predmeti kimi müəyyən etməklə yanaşı, onun vəzifələrini izah edərək yazır: "Hüquq haqqında fikir hər kəsin bilavasitə malik olduğu şey deyildir; yalnız düzgün təfəkkür predmetin dərki və onun haqqında bilik ola bilər, ona görə də idrakımız elmi olmalıdır".
Hegelin "Hüquq fəlsəfəsi"nin əsas xüsusiyyətlərindən biri də tarixilik prinsipidir. Hegel hüququn inkişafında iki aspekti irəli çəkir: birincisi, hüququn tarixi əsaslar üzərində inkişafı, ikincisi, onun öz anlayışlarından irəli gələn inkişafı. Hegel fəlsəfəyə gətirdiyi tarixilik prinsipindən özünün bütün fəlsəfi araşdırmalarında olduğu kimi hüquq fəlsəfəsi tədqiqatlarında da ardıcıl olaraq istifadə edir.
Beləliklə, "Elmin fəlsəfəsi"nin öyrənilməsində görkəmli filosof Hegelin "Hüquq fəlsəfəsi" əsəri böyük elmi-nəzəri və metodoloji əhəmiyyətə malik olmaqla, ayrı-ayrı elmlərin öyrənilməsi yolunu işıqlandırır, onu düzgün elmi istiqamətə yönəldir.
Ayrı-ayrı elmlərin fəlsəfi problemlərində hüquq fəlsəfəsinə oxşar cəhətlər olduqca çoxdur. Hüquq fəlsəfəsinin öyrənmə üsulları və metodlarını bütün elmi araşdırmalara tətbiq etmək və ondan istifadə etmək, fəlsəfi tədqiqatların səmərəliliyini artırar və elmlərin fəlsəfə elminin əsas müddəalarına əsaslanaraq inkişaf etməsinə gətirib çıxarar.
Müasir dünyada "Elmin fəlsəfəsi"nin inkişafı onun predmetinin və vəzifələrinin müəyyənləşdirilməsini, bu sahədə qiymətli əsərlərin meydana çıxması, ayrı-ayrı elmlərin fəlsəfəsinin öyrənilməsi üçün şərait yaratdı və mühüm elmi mənbə rolunu oynadı. "Elm fəlsəfəsi" fənninin elmi fənn kimi formalaşması başqa elmlərlə yanaşı olaraq kitabxanaşünaslıq fəlsəfəsinin yaranıb inkişaf etməsinə böyük kömək etdi. Kitabxanaşünaslıq fəlsəfəsini öyrənmək və onu formalaşdırmaq üçün hər şeydən əvvəl terminoloji məsələləri həll etmək qaçılmazdır. Son zamanlar kitabxanaşünas alimlər, mütəxəssislər bu termini müxtəlif formada işlədirlər.
Mənbə
- ABUZƏR XƏLƏFOV, tarix elmləri doktoru, professor, KİTABXANAŞÜNASLIQ FƏLSƏFƏSİ
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Elmin felsefesi elmin felesefe uzerinde sistematik inikasi dovrun sosial medeni kontekstinde movcud elmin nailiyyetlerinin nezere alinmasi qeyd edilmesi felsefi ve xususi biliklerin sintezinin heyata kecirilmesi Hemcinin Elm felsefesi biliklerin xususi sahesi kimi beseri medeniyyetin birliyini temin eden muhum inteqrasiya funksiyasini yerine yetirir Elmin felsefesi felsefe ile elm arasinda zeruri elaqe formalarindan biri kimi onlarin qarsiliqli inteqrasiyasina ve zenginlesmesine xidmet edir Elmin felsefesinin inkisafinda hem felsefe hem de xususi elmler maraqlidir Elm felsefesi nin problemlerine elm uzerinde felsefenin inikasi elmin strukturunun inkisafi ve mezmununun ayrica elmi fenn kimi butovlukde elm kimi oyrenilmesi daxildir Kateqoriyalari Elm felsefesi fenninin uc muhum seviyyesini ayirmaq mumkundur Butovlukde felsefe Ayri ayri elm sahelerinin felsefesi tebietsunasliq humanitar elmler Bu da iki yere bolunur Ayri ayri elmler fenler mexanika astronomiya tarix sosiologiya kitabxanasunasliq filologiya dilcilik ve s Elm felsefesini onun strukturunu predmetini oyrenerken ayri ayri elmlerin klassik felsefe terefinden oyrenilmesini onlarin ireli surduyu ideyalari geldiyi neticeleri oyrenmek onlara isnad etmek her bir tedqiqatci ucun zeruridir Hegelin nezeriyyesiBele felsefi eserler icerisinde gorkemli alman filosofu Hegelin Huquq felsefesi Tarix felsefesi Dinin flsefesi boyuk maraq dogurur Hegelin bu meshur felsefi eseri ayri ayri elmlerin felsefesini oyrenmek ucun mehek dasi elmi nezeri metodoloji bazadir Hegel bu eserde huquq haqqinda felsefi elmin predmetinden behs ederken yazir Huquq haqqinda felsefi elmin predmeti huquq ideyasidir huquq anlayisi ve onun gerceklesmesidir Huquq haqqinda elm felsefesinin bir hissesidir Odur ki o predmetin tefekkuru zekasi kimi ideyani anlayisdan inkisaf etdirmeli ve ya predmetin ozunun immanent inkisafini musahide etmelidir Felsefenin hissesi kimi huquq haqqinda elmin mueyyen cixis noqtesi ve heqiqetinden ve bunun subutundan ibaret olmalidir Hegel huquqsunasligi onun anlayislarini qanunlarini ve huquq nezeriyyelerini huquq felsefesinin predmeti kimi mueyyen etmekle yanasi onun vezifelerini izah ederek yazir Huquq haqqinda fikir her kesin bilavasite malik oldugu sey deyildir yalniz duzgun tefekkur predmetin derki ve onun haqqinda bilik ola biler ona gore de idrakimiz elmi olmalidir Hegelin Huquq felsefesi nin esas xususiyyetlerinden biri de tarixilik prinsipidir Hegel huququn inkisafinda iki aspekti ireli cekir birincisi huququn tarixi esaslar uzerinde inkisafi ikincisi onun oz anlayislarindan ireli gelen inkisafi Hegel felsefeye getirdiyi tarixilik prinsipinden ozunun butun felsefi arasdirmalarinda oldugu kimi huquq felsefesi tedqiqatlarinda da ardicil olaraq istifade edir Belelikle Elmin felsefesi nin oyrenilmesinde gorkemli filosof Hegelin Huquq felsefesi eseri boyuk elmi nezeri ve metodoloji ehemiyyete malik olmaqla ayri ayri elmlerin oyrenilmesi yolunu isiqlandirir onu duzgun elmi istiqamete yoneldir Ayri ayri elmlerin felsefi problemlerinde huquq felsefesine oxsar cehetler olduqca coxdur Huquq felsefesinin oyrenme usullari ve metodlarini butun elmi arasdirmalara tetbiq etmek ve ondan istifade etmek felsefi tedqiqatlarin semereliliyini artirar ve elmlerin felsefe elminin esas muddealarina esaslanaraq inkisaf etmesine getirib cixarar Muasir dunyada Elmin felsefesi nin inkisafi onun predmetinin ve vezifelerinin mueyyenlesdirilmesini bu sahede qiymetli eserlerin meydana cixmasi ayri ayri elmlerin felsefesinin oyrenilmesi ucun serait yaratdi ve muhum elmi menbe rolunu oynadi Elm felsefesi fenninin elmi fenn kimi formalasmasi basqa elmlerle yanasi olaraq kitabxanasunasliq felsefesinin yaranib inkisaf etmesine boyuk komek etdi Kitabxanasunasliq felsefesini oyrenmek ve onu formalasdirmaq ucun her seyden evvel terminoloji meseleleri hell etmek qacilmazdir Son zamanlar kitabxanasunas alimler mutexessisler bu termini muxtelif formada isledirler MenbeABUZER XELEFOV tarix elmleri doktoru professor KITABXANASUNASLIQ FELSEFESIHemcinin baxFelsefe