Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Edvin Mettison Makmillan (18 sentyabr 1907[…] – 7 sentyabr 1991[…]) — amerikalı fizik və kimyaçı, dövrünün tanınmış alimi, müxtəlif bilik sahələrində çalışmışdır. O, transuran elementlərinin kimyasına mühüm töhfə verib. Avtofaza prinsipini kəşf etdi. İlk elektron sinxrotronu, sinxrosiklotronu yaratdı. 1958–1973-cü illərdə Lourens adına Milli Laboratoriyaya rəhbərlik etmişdir. 1951-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatını Qlenn Siborq (Glenn Seaborg) ilə bölüşdü.
| Edvin Makmillan | |
|---|---|
 | |
| Doğum adı | Edwin Mattison McMillan |
| Doğum tarixi | 18 sentyabr 1907[…] |
| Vəfat tarixi | 7 sentyabr 1991[…](83 yaşında) |
| Elm sahəsi | fizika |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Edvin M. Makmillan 1907-ci il sentyabrın 18-də Redondo-Biçdə (Kaliforniya) şotlandiyalı Edvin H. Makmillan və Anna Mariya Mattisonun ailəsində anadan olub. 18 oktyabr 1908-ci ildə ailə Kaliforniyanın Pasadena şəhərinə köçdü. Atası fizik idi və uşaq ikən Makmillan Kaliforniya Texnologiya İnstitutunda bəzi mühazirələrdə iştirak edirdi. Məktəbi bitirdikdən sonra Makmillan oraya daxil oldu və məzun olduqdan sonra dərhal bakalavr və magistr dərəcələrinə müvəffəq oldu. O, 1932-ci ildə E. Kondonun rəhbərliyi ilə Prinston Universitetində müdafiə etdiyi doktorluq dissertasiyasını tamamladı. O, həmçinin dəyərli Milli Tədqiqat Şurasının təqaüdünü qazandı. 1934-cü ildə Makmillan E. O. Lourensin dəvəti ilə Berkliyə köçdü, bu zaman burada yeni Radiasiya Laboratoriyası yaradılırdı. İkinci Dünya Müharibəsi illərində o, bir çox elm adamları kimi hərbi mövzularda işlərlə məşğul olmuş, 1941-ci ildə San Dieqoda Dəniz Radar və Akustika Laboratoriyasında çalışmış və 1942-ci ildə Manhetten Layihəsinə, atom bombaları yaratmaq üçün müharibə səylərinə qoşuldu. Bu layihənin həyata keçirilməsi üçün Los Alamos Laboratoriyasının yaradılmasına kömək etdi. Burada bombaların dizayn edildiyi yer idi. O, silah tipli nüvə silahının dizaynı üzərində işləyən qruplara rəhbərlik edib , həmçinin uğurlu partlama tipli nüvə silahının hazırlanmasında iştirak edib . Makmillan Vladimir Veksler ilə birlikdə sinxrotronu icad etdi və müharibədən sonra onları qurmaq üçün 1945-ci ilin ortalarında Berkli Radiasiya Laboratoriyasına qayıtdı. 1946–1954-cü illərdə Berklidəki Kaliforniya Universitetinin Fizika fakültəsində dərs demiş və 15 məzuna Ph. D. Lourens Radiasiya Laboratoriyası (1958–1970) və Berkli və Livermorda laboratoriya hissələri ayrıldıqdan sonra rəhbərlik etmişdir. (1970), Lavrence Berkeley Milli Laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir (1970–1973). 1973-cü ilin sonunda Makmillan rəsmi vəzifəsindən istefa verdi, lakin 1984-cü ilə qədər tədqiqatlarını davam etdirdi. O, 1991-ci il sentyabrın 7-də ABŞ-nin Kaliforniya ştatının Contra Kosta qraflığının El Cerrito şəhərində 83 yaşında vəfat edib.
Elmi araşdırmaları
Müharibədən əvvəlki erkən tədqiqatları
Professor E. V. Kondonun rəhbərliyi altında qeyri-homogen elektrik sahəsində hidroxlorid nüvələrinin molekulyar şüasının əmələ gəlməsi mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etdikdən dərhal sonra Makmillan litiumun Günəşdə spektroskopik müşahidələrə əsaslanan izotop tərkibinə dair məqaləsi nəşr olundu. Optik spektroskopiya sahəsində tapılan hiper incə quruluşla işləyərək, o, tantalın nüvə maqnit momenti və günəşin spektrindəki hiper incə strukturlar haqqında məqalələr dərc etdi, lakin Makmillan tədricən 1934-cü ilin əvvəlində 2,3 MeV enerji ilə deytron şüası buraxa bilən Lourens siklotronu ilə işləməkdə maraqlı oldu. Makmillan, M. Stanley Livingston ilə əməkdaşlıq edərək, pozitron emissiya edən 15O hasil etmək üçün azotu şüalandırmaq üçün deytron şüasından istifadə etdi. Bu işdən sonra nüvənin Kulon sahəsində elektromaqnit cütlərinin əmələ gəlməsi prosesini açan qamma şüalarının udulmasına dair fundamental tədqiqatlar aparıldı. 1935-ci ildə Lavrence və R. L. Toronton ilə birlikdə Makmillan deytron şüasına məruz qaldıqda müxtəlif hədəflərin yaydığı radioaktivliyi tədqiq etdi. Deytron enerjiləri 2 MeV-dən aşağı olduqda aktivlik enerji ilə sürətlə artır, Kulon maneəsi vasitəsilə kvant mexaniki nüfuzundan gözlənildiyi kimi, ilk dəfə Georgi Qamov alfa radioaktiv nüvələrin ömrünü izah etmək üçün istifadə etmişdir. Bu işdən sonra Macmillan 10-un xassələrini öyrəndi. Onun yüngül element üçün son dərəcə uzun yarım ömrü (təxminən 2,5 milyon il) idi. Paralel olaraq, Makmillan nüvə kimyası sahəsində bir neçə əlavə təcrübə apardı. Eyni zamanda o, çox sürətli elektronları sürətləndirərək rentgen şüalarının istehsalına dair maraqlı bir məqalə yazdı[6]. Makmillan siklotron mövzusunda, xüsusən də şüaların fokuslanma xüsusiyyətləri, şüaların çıxarılması və vakuum ölçmə cihazları haqqında çoxsaylı məqalələr yazdı. 1937–1938-ci illərdə o, Qans Bete və M. I. Rouz ilə siklotronda enerji həddi problemi üzərində işləmiş, 1938-ci ilin ortalarında birgə məqalə yazmışdır.
Transuran elementlərinin tədqiqi
1939-cu ildə Qan və Şrassmann tərəfindən uranın parçalanmasının kəşfi bütün dünyada bu məsələlərə böyük diqqət yetirməyə başladı. Berklidə Makmillan, alüminium sendviçdə nazik uran oksidi təbəqəsini 37 düymlük siklotronda berilyum hədəfinə vuran 8 MeV deytronlardan əldə edilən neytronlara məruz qoyaraq parçalanma məhsullarının enerji diapazonunu ölçmək üçün sadə bir təcrübəyə diqqət etdi. O, həmçinin başqa bir sendviçdə alüminium folqa yerinə salfet kağızı istifadə etdi və bombardmandan sonra müxtəlif növ kağızlardakı radioaktivliyi izlədi, eyni vaxt asılılığını tapdı. Parçalanma fəaliyyətinə əlavə olaraq, yarı ömrü 22 dəqiqə olan başqa bir komponent və təxminən 2 gün yarım ömrü olan başqa bir komponent var idi. Müvafiq olaraq, o, radioaktiv parçalanma məhsullarını tutmaq üçün bir bakelit substratında çökdürülmüş və selofanla örtülmüş nazik ammonium uranat təbəqələrini bombaladı. 1940-cı ilin əvvəlində Makmillan naməlum 2,3 günlük radioaktivliyin sadəcə parçalanma məhsulunun parçalanmasının nəticəsi ola bilməyəcəyinə əmin oldu. O, yeni 60 düymlük siklotron və onun 16 MeV deytronları ilə bir sıra təcrübələr aparıb. Aparılan təcrübələr təsdiqlədi ki, 239U-nun beta-parçalanması Z=93 olan yeni elementin atomlarını əmələ gətirir. Makmillan kimyəvi üsulla tapdı ki, 2,3 günlük fəaliyyət nadir torpaq elementinin bütün xüsusiyyətlərinə deyil, bir qisminə malikdir.
1940-cı ilin mayında, Makmillan Fillip H. Abelson ilə əməkdaşlığa başlayanda, o, (Makmillandan asılı olmayaraq) nadir torpaq kimyasından istifadə edərək ilkin mərhələdə 2,3 günlük radioaktivliyi təcrid etmə cəhdləri uğursuz oldu. Uğurlu kimyəvi tədqiqatın açarını, materialın oksidləşmə vəziyyətini idarə etməyi, Abelson tapdı. Azaldılmış vəziyyətdə bu aktivliyə malik maddə nadir torpaq elementlərinin ftoridləri ilə birlikdə çökdürülmüşdür; lakin oksidləşmiş vəziyyətdə deyildi. Beləliklə, Abelson və Makmillan uranil məhlulundan 2,3 gün radioaktivliyə malik elementin bir sıra çökmələrini qurmaq üçün "redoks dövrü"ndən istifadə edərək onun əmələ gəlməsini 239U-dan 93 elementinin izotopunu 23 dəqiqədən müəyyən etməyə müvəffəq oldular.
1940-cı ilin noyabrında Qlenn T. Siborq, həmkarı J. V. Kennedi və məzun A. K. Val ilə birlikdə, neptunuumu təcrid etmək üçün redoks texnikasını təkmilləşdirdi və Berklidən hərbi sahədə işləmək üçün MIT-dən aldığı sifarişlərdən dolayı ayrılmış Makmillanın yoxluğunda 93 və 94-cü elementlər üzərində işi davam etdirdi.
Berklidə laboratoriya rəhbərliyi dövrü
1958-ci ildə Berklidə Lourens adına Milli Laboratoriyasının 2000 işçisi və Livermor laboratoriyasından təxminən 3300 işçisi var idi. Berklidəki hissə fizikaya, saysız-hesabsız sürətləndiricilərə əsas diqqət yetirməklə multidissiplinar idi, lakin nüvə kimyası, biologiya və tibb və bioüzvi kimya şöbələri də var idi. 72 düymlük qabarcıq kamerası və çoxsaylı hissəcik detektorları ilə Bevatronda güclü hissəciklər fizikası tədqiqat proqramı dünyanın hər yerindən fizikləri cəlb etdi və Berkli Laboratoriyasını 1950-ci illərin sonundan 1960-cı illərin ortalarına qədər yüksək enerji fizikasının mərkəzi kimi qurdu. Həm 184 düymlük siklotronda, həm də 300 MeV-lik sinxrotronunda Makmillan işləri davam etdirdi.
Makmillanın direktor kimi fəaliyyətinin ilk yarısı, Berklidə Lourens adına Milli Laboratoriyasının yüksək enerji fizikası sahəsində ən uğurlu dövrü idi. Müddətinin son hissəsi həm laboratoriyanın elmi işində, həm də Vaşinqtonun maliyyə dəstəyində dəyişikliklər etdi. Makmillan Enriko Fermi adına Milli Sürətləndirici Laboratoriyasının yaradılmasında mühüm rol oynayıb, onun formalaşma illərində həm də ABŞ-da Tədqiqat Universitetləri Assosiasiyasının idarə heyətinin üzvü kimi fəaliyyət göstərib.
Makmillan, zərrəciklər fizikası üzrə maliyyənin azalması ilə çətin dövrlərdə və laboratoriyanın Livermor hissəsinin Berklini tutmağa başladığı bir vaxtda laboratoriyanın elmi və inzibati istiqamətini təmin etdi. Fizika və məhdud resursları olan digər sahələrdə güclü və müxtəlif tədqiqat proqramını saxlamaq çətin olmuşdur. O, enerjiyə qənaət və ətraf mühit kimi yeni sahələrə genişlənmiş güclü fənlərarası laboratoriyanı saxlamağı bacardı.
Sonrakı illərdə radiasiya laboratoriyası daxili və xarici ziddiyyətlərə məruz qaldı: daxili ziddiyyət- laboratoriyanın ixtisaslaşması ilə daha az əlaqəli olan alternativ layihələr üçün kifayət qədər vəsait olmadığı zaman; xarici ziddiyyətlər- laboratoriya ilə Enerji Tədqiqatları və İnkişafı İdarəsi və ABŞ Konqresi arasında tərəfdaşlıq pozulmağa başlayanda. Üstəlik, Vyetnamdakı vəziyyət xüsusilə universitetdə gərginliyi artırdı.
Makmillanın vəziyyəti daha aydın başa düşməsi üçün Livermoru Berklidən ayırmaq qərarı idi. Əsasən Vyetnam Müharibəsi səbəbiylə ölkədəki qarışıqlıq, müharibə əleyhinə əhvali-ruhiyyə və açıq-aşkar təhlükəsizlik məsələləri bölünməyə məcbur etdi. Makmillan ayrılmağı tövsiyə etdi və buna görə də Berklidə Lourens adına kiçik Milli Laboratoriyasının direktoru oldu. Maliyyələşdirmə dəyişdi, lakin nə bölünmə səbəbindən nədə daha pisdə deyildi. Hissəciklər fizikasının getdikcə azalan rol oynadığı Berklideki Lourensin Milli Laboratoriyasında növbəti dərin dəyişikliklər ardıcıl direktorların rəhbərliyi altında baş verdi.
Digər fəaliyyətləri
Makmillan, həmçinin 1954–1958-ci illərdə Atom Enerjisi Komissiyasının Baş Nəzarət Şurasında və bir neçə laboratoriyanın Elm Siyasəti Qruplarında və Proqram Məsləhət Komitəsində çalışmışdır. 1959-cu ildə Prezident Eyzenxauer Ed. Makmillanın sözlərinə istinad edərək Stenford Xətti Sürətləndirici Mərkəzi tikmək qərarını elan etdi. Bir çox hesabatda atom bombasının kəşfçisi kimi Ed. Makmillanın adı çəkilir. Bununla belə, plutoniumun kəşfi və onun Los Alamosdakı sonrakı işi nüvə silahı proqramına böyük töhfələr olsa da, müharibədən sonra bu problemlə bağlı fikrini dəyişdi.
Ailə və maraqları
Şəxsi həyatında Makmillan layiqli ailə başçısı idi və həyat yoldaşı Elsi və üç övladı (Enn Bradford Çaykin, Devid Mattison Makmillan və Stefen Valker Makmillan) etdiyi hər şeydə onu dəstəklədilər. Piyada gəzməkdən və tədqiqat səfərlərindən həzz alırdı. Onun xüsusi zövqü, ofisində, evində və bağında hər yerdə öz əksini tapan Anza Boqqero səhra bölgəsindən topladığı qayaları və mineral əlavələri idi. O, bitkilərlə də maraqlanırdı, orkide və həşərat yeyən milçəklər yetişdirirdi.
Mükafat və təltifləri
- 1951 — Transuran elementlərinin kəşflərinə görə Qlenn Siborq ilə birlikdə Nobel mükafatı
- 1963 — Avtofaza prinsipinin kəşfinə görə Vladimir İosifoviç Veksler ilə "Dünya üçün atom" mükafatı
- 1947 — ABŞ Milli Elmlər Akademiyasına üzv seçilib
- 1990 — ABŞ Milli Elm Medalı
İstinadlar
- NNDB (ing.). 2002.
- Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Deutsche Nationalbibliothek Record #138352232 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- McMillan, Edwin M.. Deflection of a beam of HCL molecules in a non-homogeneous electric field, Phys. Rev., С. 905. (недоступная ссылка)
- McMillan, Edwin M.. The Isotopic Constitution of Lithium in the Sun, Phys. Rev., С. 240.
- Panofsky, W. K. H. A Biographical Memoir (англ.). — NAS, 1996.
- Макмиллан, Эдвин Маттисон на сайте Национальной академии наук США (англ.)
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Edvin Mettison Makmillan 18 sentyabr 1907 7 sentyabr 1991 amerikali fizik ve kimyaci dovrunun taninmis alimi muxtelif bilik sahelerinde calismisdir O transuran elementlerinin kimyasina muhum tohfe verib Avtofaza prinsipini kesf etdi Ilk elektron sinxrotronu sinxrosiklotronu yaratdi 1958 1973 cu illerde Lourens adina Milli Laboratoriyaya rehberlik etmisdir 1951 ci ilde kimya uzre Nobel mukafatini Qlenn Siborq Glenn Seaborg ile bolusdu Edvin MakmillanDogum adi Edwin Mattison McMillanDogum tarixi 18 sentyabr 1907 1907 09 18 Vefat tarixi 7 sentyabr 1991 1991 09 07 83 yasinda Elm sahesi fizikaIs yeri Berkli Kaliforniya UniversitetiTehsili Kaliforniya Texnologiya Institutu Prinston UniversitetiUzvluyu ABS Milli Elmler Akademiyasi 1947 Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Amerika Felsefe Cemiyyeti d Amerika Fizik Cemiyyeti d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiEdvin M Makmillan 1907 ci il sentyabrin 18 de Redondo Bicde Kaliforniya sotlandiyali Edvin H Makmillan ve Anna Mariya Mattisonun ailesinde anadan olub 18 oktyabr 1908 ci ilde aile Kaliforniyanin Pasadena seherine kocdu Atasi fizik idi ve usaq iken Makmillan Kaliforniya Texnologiya Institutunda bezi muhazirelerde istirak edirdi Mektebi bitirdikden sonra Makmillan oraya daxil oldu ve mezun olduqdan sonra derhal bakalavr ve magistr derecelerine muveffeq oldu O 1932 ci ilde E Kondonun rehberliyi ile Prinston Universitetinde mudafie etdiyi doktorluq dissertasiyasini tamamladi O hemcinin deyerli Milli Tedqiqat Surasinin teqaudunu qazandi 1934 cu ilde Makmillan E O Lourensin deveti ile Berkliye kocdu bu zaman burada yeni Radiasiya Laboratoriyasi yaradilirdi Ikinci Dunya Muharibesi illerinde o bir cox elm adamlari kimi herbi movzularda islerle mesgul olmus 1941 ci ilde San Dieqoda Deniz Radar ve Akustika Laboratoriyasinda calismis ve 1942 ci ilde Manhetten Layihesine atom bombalari yaratmaq ucun muharibe seylerine qosuldu Bu layihenin heyata kecirilmesi ucun Los Alamos Laboratoriyasinin yaradilmasina komek etdi Burada bombalarin dizayn edildiyi yer idi O silah tipli nuve silahinin dizayni uzerinde isleyen qruplara rehberlik edib hemcinin ugurlu partlama tipli nuve silahinin hazirlanmasinda istirak edib Makmillan Vladimir Veksler ile birlikde sinxrotronu icad etdi ve muharibeden sonra onlari qurmaq ucun 1945 ci ilin ortalarinda Berkli Radiasiya Laboratoriyasina qayitdi 1946 1954 cu illerde Berklideki Kaliforniya Universitetinin Fizika fakultesinde ders demis ve 15 mezuna Ph D Lourens Radiasiya Laboratoriyasi 1958 1970 ve Berkli ve Livermorda laboratoriya hisseleri ayrildiqdan sonra rehberlik etmisdir 1970 Lavrence Berkeley Milli Laboratoriyasina rehberlik etmisdir 1970 1973 1973 cu ilin sonunda Makmillan resmi vezifesinden istefa verdi lakin 1984 cu ile qeder tedqiqatlarini davam etdirdi O 1991 ci il sentyabrin 7 de ABS nin Kaliforniya statinin Contra Kosta qrafliginin El Cerrito seherinde 83 yasinda vefat edib Elmi arasdirmalariMuharibeden evvelki erken tedqiqatlari Professor E V Kondonun rehberliyi altinda qeyri homogen elektrik sahesinde hidroxlorid nuvelerinin molekulyar suasinin emele gelmesi movzusunda doktorluq dissertasiyasini mudafie etdikden derhal sonra Makmillan litiumun Gunesde spektroskopik musahidelere esaslanan izotop terkibine dair meqalesi nesr olundu Optik spektroskopiya sahesinde tapilan hiper ince qurulusla isleyerek o tantalin nuve maqnit momenti ve gunesin spektrindeki hiper ince strukturlar haqqinda meqaleler derc etdi lakin Makmillan tedricen 1934 cu ilin evvelinde 2 3 MeV enerji ile deytron suasi buraxa bilen Lourens siklotronu ile islemekde maraqli oldu Makmillan M Stanley Livingston ile emekdasliq ederek pozitron emissiya eden 15O hasil etmek ucun azotu sualandirmaq ucun deytron suasindan istifade etdi Bu isden sonra nuvenin Kulon sahesinde elektromaqnit cutlerinin emele gelmesi prosesini acan qamma sualarinin udulmasina dair fundamental tedqiqatlar aparildi 1935 ci ilde Lavrence ve R L Toronton ile birlikde Makmillan deytron suasina meruz qaldiqda muxtelif hedeflerin yaydigi radioaktivliyi tedqiq etdi Deytron enerjileri 2 MeV den asagi olduqda aktivlik enerji ile suretle artir Kulon maneesi vasitesile kvant mexaniki nufuzundan gozlenildiyi kimi ilk defe Georgi Qamov alfa radioaktiv nuvelerin omrunu izah etmek ucun istifade etmisdir Bu isden sonra Macmillan 10 un xasselerini oyrendi Onun yungul element ucun son derece uzun yarim omru texminen 2 5 milyon il idi Paralel olaraq Makmillan nuve kimyasi sahesinde bir nece elave tecrube apardi Eyni zamanda o cox suretli elektronlari suretlendirerek rentgen sualarinin istehsalina dair maraqli bir meqale yazdi 6 Makmillan siklotron movzusunda xususen de sualarin fokuslanma xususiyyetleri sualarin cixarilmasi ve vakuum olcme cihazlari haqqinda coxsayli meqaleler yazdi 1937 1938 ci illerde o Qans Bete ve M I Rouz ile siklotronda enerji heddi problemi uzerinde islemis 1938 ci ilin ortalarinda birge meqale yazmisdir Transuran elementlerinin tedqiqi 1939 cu ilde Qan ve Srassmann terefinden uranin parcalanmasinin kesfi butun dunyada bu meselelere boyuk diqqet yetirmeye basladi Berklide Makmillan aluminium sendvicde nazik uran oksidi tebeqesini 37 duymluk siklotronda berilyum hedefine vuran 8 MeV deytronlardan elde edilen neytronlara meruz qoyaraq parcalanma mehsullarinin enerji diapazonunu olcmek ucun sade bir tecrubeye diqqet etdi O hemcinin basqa bir sendvicde aluminium folqa yerine salfet kagizi istifade etdi ve bombardmandan sonra muxtelif nov kagizlardaki radioaktivliyi izledi eyni vaxt asililigini tapdi Parcalanma fealiyyetine elave olaraq yari omru 22 deqiqe olan basqa bir komponent ve texminen 2 gun yarim omru olan basqa bir komponent var idi Muvafiq olaraq o radioaktiv parcalanma mehsullarini tutmaq ucun bir bakelit substratinda cokdurulmus ve selofanla ortulmus nazik ammonium uranat tebeqelerini bombaladi 1940 ci ilin evvelinde Makmillan namelum 2 3 gunluk radioaktivliyin sadece parcalanma mehsulunun parcalanmasinin neticesi ola bilmeyeceyine emin oldu O yeni 60 duymluk siklotron ve onun 16 MeV deytronlari ile bir sira tecrubeler aparib Aparilan tecrubeler tesdiqledi ki 239U nun beta parcalanmasi Z 93 olan yeni elementin atomlarini emele getirir Makmillan kimyevi usulla tapdi ki 2 3 gunluk fealiyyet nadir torpaq elementinin butun xususiyyetlerine deyil bir qismine malikdir 1940 ci ilin mayinda Makmillan Fillip H Abelson ile emekdasliga baslayanda o Makmillandan asili olmayaraq nadir torpaq kimyasindan istifade ederek ilkin merhelede 2 3 gunluk radioaktivliyi tecrid etme cehdleri ugursuz oldu Ugurlu kimyevi tedqiqatin acarini materialin oksidlesme veziyyetini idare etmeyi Abelson tapdi Azaldilmis veziyyetde bu aktivliye malik madde nadir torpaq elementlerinin ftoridleri ile birlikde cokdurulmusdur lakin oksidlesmis veziyyetde deyildi Belelikle Abelson ve Makmillan uranil mehlulundan 2 3 gun radioaktivliye malik elementin bir sira cokmelerini qurmaq ucun redoks dovru nden istifade ederek onun emele gelmesini 239U dan 93 elementinin izotopunu 23 deqiqeden mueyyen etmeye muveffeq oldular 1940 ci ilin noyabrinda Qlenn T Siborq hemkari J V Kennedi ve mezun A K Val ile birlikde neptunuumu tecrid etmek ucun redoks texnikasini tekmillesdirdi ve Berkliden herbi sahede islemek ucun MIT den aldigi sifarislerden dolayi ayrilmis Makmillanin yoxlugunda 93 ve 94 cu elementler uzerinde isi davam etdirdi Berklide laboratoriya rehberliyi dovru 1958 ci ilde Berklide Lourens adina Milli Laboratoriyasinin 2000 iscisi ve Livermor laboratoriyasindan texminen 3300 iscisi var idi Berklideki hisse fizikaya saysiz hesabsiz suretlendiricilere esas diqqet yetirmekle multidissiplinar idi lakin nuve kimyasi biologiya ve tibb ve biouzvi kimya sobeleri de var idi 72 duymluk qabarciq kamerasi ve coxsayli hissecik detektorlari ile Bevatronda guclu hissecikler fizikasi tedqiqat proqrami dunyanin her yerinden fizikleri celb etdi ve Berkli Laboratoriyasini 1950 ci illerin sonundan 1960 ci illerin ortalarina qeder yuksek enerji fizikasinin merkezi kimi qurdu Hem 184 duymluk siklotronda hem de 300 MeV lik sinxrotronunda Makmillan isleri davam etdirdi Makmillanin direktor kimi fealiyyetinin ilk yarisi Berklide Lourens adina Milli Laboratoriyasinin yuksek enerji fizikasi sahesinde en ugurlu dovru idi Muddetinin son hissesi hem laboratoriyanin elmi isinde hem de Vasinqtonun maliyye desteyinde deyisiklikler etdi Makmillan Enriko Fermi adina Milli Suretlendirici Laboratoriyasinin yaradilmasinda muhum rol oynayib onun formalasma illerinde hem de ABS da Tedqiqat Universitetleri Assosiasiyasinin idare heyetinin uzvu kimi fealiyyet gosterib Makmillan zerrecikler fizikasi uzre maliyyenin azalmasi ile cetin dovrlerde ve laboratoriyanin Livermor hissesinin Berklini tutmaga basladigi bir vaxtda laboratoriyanin elmi ve inzibati istiqametini temin etdi Fizika ve mehdud resurslari olan diger sahelerde guclu ve muxtelif tedqiqat proqramini saxlamaq cetin olmusdur O enerjiye qenaet ve etraf muhit kimi yeni sahelere genislenmis guclu fenlerarasi laboratoriyani saxlamagi bacardi Sonraki illerde radiasiya laboratoriyasi daxili ve xarici ziddiyyetlere meruz qaldi daxili ziddiyyet laboratoriyanin ixtisaslasmasi ile daha az elaqeli olan alternativ layiheler ucun kifayet qeder vesait olmadigi zaman xarici ziddiyyetler laboratoriya ile Enerji Tedqiqatlari ve Inkisafi Idaresi ve ABS Konqresi arasinda terefdasliq pozulmaga baslayanda Ustelik Vyetnamdaki veziyyet xususile universitetde gerginliyi artirdi Makmillanin veziyyeti daha aydin basa dusmesi ucun Livermoru Berkliden ayirmaq qerari idi Esasen Vyetnam Muharibesi sebebiyle olkedeki qarisiqliq muharibe eleyhine ehvali ruhiyye ve aciq askar tehlukesizlik meseleleri bolunmeye mecbur etdi Makmillan ayrilmagi tovsiye etdi ve buna gore de Berklide Lourens adina kicik Milli Laboratoriyasinin direktoru oldu Maliyyelesdirme deyisdi lakin ne bolunme sebebinden nede daha pisde deyildi Hissecikler fizikasinin getdikce azalan rol oynadigi Berklideki Lourensin Milli Laboratoriyasinda novbeti derin deyisiklikler ardicil direktorlarin rehberliyi altinda bas verdi Diger fealiyyetleriMakmillan hemcinin 1954 1958 ci illerde Atom Enerjisi Komissiyasinin Bas Nezaret Surasinda ve bir nece laboratoriyanin Elm Siyaseti Qruplarinda ve Proqram Meslehet Komitesinde calismisdir 1959 cu ilde Prezident Eyzenxauer Ed Makmillanin sozlerine istinad ederek Stenford Xetti Suretlendirici Merkezi tikmek qerarini elan etdi Bir cox hesabatda atom bombasinin kesfcisi kimi Ed Makmillanin adi cekilir Bununla bele plutoniumun kesfi ve onun Los Alamosdaki sonraki isi nuve silahi proqramina boyuk tohfeler olsa da muharibeden sonra bu problemle bagli fikrini deyisdi Aile ve maraqlariSexsi heyatinda Makmillan layiqli aile bascisi idi ve heyat yoldasi Elsi ve uc ovladi Enn Bradford Caykin Devid Mattison Makmillan ve Stefen Valker Makmillan etdiyi her seyde onu desteklediler Piyada gezmekden ve tedqiqat seferlerinden hezz alirdi Onun xususi zovqu ofisinde evinde ve baginda her yerde oz eksini tapan Anza Boqqero sehra bolgesinden topladigi qayalari ve mineral elaveleri idi O bitkilerle de maraqlanirdi orkide ve heserat yeyen milcekler yetisdirirdi Mukafat ve teltifleri1951 Transuran elementlerinin kesflerine gore Qlenn Siborq ile birlikde Nobel mukafati 1963 Avtofaza prinsipinin kesfine gore Vladimir Iosifovic Veksler ile Dunya ucun atom mukafati 1947 ABS Milli Elmler Akademiyasina uzv secilib 1990 ABS Milli Elm MedaliIstinadlarNNDB ing 2002 Brockhauz Ensiklopediyasi alm Deutsche Nationalbibliothek Record 138352232 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 McMillan Edwin M Deflection of a beam of HCL molecules in a non homogeneous electric field Phys Rev S 905 nedostupnaya ssylka McMillan Edwin M The Isotopic Constitution of Lithium in the Sun Phys Rev S 240 Panofsky W K H A Biographical Memoir angl NAS 1996 Makmillan Edvin Mattison na sajte Nacionalnoj akademii nauk SShA angl Xarici kecidler