Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ebola virusu — keçici səbəbi olan virus.
Virus tər, qan, tüpürcək yolu ilə yayılır. Virusun qarşısını almaq üçün heç bir vaksin mövcud deyil. Xəstəliyin simptomları qızdırma, baş ağrısı, qusma və izhaldır. Bəzi insanlarda göz, qulaq və burun qanaxmaları müşahidə edilir .
Keçmişdə bu virusun yayılması 2012-ci ildə qeydə alınıb ki, həmin vaxt Uqanda və Konqoda 57 nəfər ölüb. 2007-ci ildə isə Konqoda virus 187 nəfərin həyatına son qoyub. Virusun ən son yayılması 2018-ci ilin avqust ayında Konqo Demokratik Respublikasında qeydə alınıb.
Tarixi
Ebola faktı 1976-cı ildə qeydə alınıb. Həmin il Sudanın Nzara bölgəsində və o zamankı Zairin Yambuku rayonunda (indiki Konqo Demokratik Respublikası) ilk virusa yoluxma halları aşkar edilib. Yeni epidemiyaya Yambuku yaxınlığındakı Ebola çayının adı verilib. Epidemiya, əsasən Mərkəzi və Qərbi Afrikanın tropik meşələrə yaxın kənd ərazilərində yayılmağa başlayıb. Sonuncu yayılma dalğası isə bu ilin martından etibarən Qərbi Afrika, xüsusilə Qvineya, Sierra Leone və Liberiyada başlanıb.
"Ebola" virusu Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən “bəşər tarixinin ən qəddar virus xəstəliyi” adını alıb. Bu virusun beş müxtəlif tipi var və ona yoluxanların həyatda qalma şansı 25%-dən 90%-dək dəyişir. "Ebola" virusuna qarşı hələlik heç bir təsdiq edilmiş peyvənd növü mövcud deyil.
Bu virus necə yayılır?
- "Ebola" virusu insanlara, əsasən qan və digər bədəndaxili mayelər, eləcə də həmin virusun daşıyıcısı olan heyvanlardan keçir. Yarasa, meymun və digər heyvan növləri bu virusun daşıyıcısı ola bilər;
- "Ebola" insandan insana qan və digər bədəndaxili mayelər və əlaqə yolu ilə keçir;
- Dəfn mərasimlərində ölü insana toxunmaq yolu ilə də "Ebola"ya yoluxmaq mümkündür;
- Virusun inkubasiya müddəti (infeksiyaya yoluxma anı ilə xəstəliyin əlamətlərinin müşahidə olunması arasındakı müddət - red.) iki gündən 21 gün arasında dəyişə bilir;
- İnsanlar qanlarında və daxili əzalarında bu virusu daşıdıqları müddət ərzində infeksiya daşıyıcısı hesab olunurlar
Yoluxmanın əlamətləri nədir?
"Ebola"ya yoluxmanın ilkin əlamətləri bədən hərarətinin qəfil yüksəlməsi, əzələ ağrıları, ümumi halsızlıq, başağrısı və boğaz iltihabıdır. Növbəti mərhələdə xəstədə qusma, ishal, bədəndə səpki, böyrəkdə nasazlıq və qaraciyərin fəaliyyətində problemlər müşahidə olunur. Bəzi hallarda xəstədə daxili və xarici qanaxmalar da baş verə bilər.
"Ebola"ya yoluxmamaq üçün nə etməli?
- Ferma və təsərrüfatları tez-tez təmizləmək və dezinfeksiya tədbirləri görmək;
- Heyvanlara yalnız əlcək və qoruyucu geyimlər geyindikdən sonra toxunmaq, ət məhsullarını yaxşıca qaynatdıqdan sonra yemək;
- Hər hansı heyvanın bu virusa yoluxduğu məlum olduqda dərhal ilkin təhlükəsizlik tədbirləri görmək, yoluxmuş heyvanları yaşayış yerlərindən təxliyə etmək;
- "Ebola"ya yoluxmuş insanlarla ünsiyyətdən çəkinmək və zəruri hallarda qoruyucu geyimlərdən istifadə etmək;
- Viruslu xəstələrin müalicəsindən və ziyarətindən sonra əlləri yaxşıca yumaq;
- Virusa yoluxma halı hiss edilən kimi dərhal aidiyyatı hökumət qurumlarına bu barədə məlumat vermək;
- Virus qurbanlarını dərhal təhlükəsiz şəraitdə dəfn etmək və cəsədə birbaşa toxunmaqdan çəkinmək
Bu infeksion xəstəliyin müalicəsi üçün hansı işlər görülür?
Hazırda bu virusa qarşı bir neçə vaksin üzərində tədqiqat işləri görülsə də, onlardan hələlik heç biri dəqiq müalicə üçün təsdiqini tapmayıb.
“Zmapp” adlı vaksin iki amerikalı xəstə üzərində sınaqdan keçirilib və onların vəziyyətində yaxşılaşma müşahidə olunub. Lakin, həmin vaksin ispaniyalı xəstə üzərində təsirsiz olub və onun həyatını xilas etmək mümkün olmayıb. Bu səbəbdən bu vaksinin effektivliyi dəqiq təsdiqini tapmayıb. Buna baxmayaraq, ÜST eksperimental dərmanların istifadəsinə icazə verir.
Xətəliyin kritik mərhələsini yaşayan xəstələr intensiv nəzarət altında saxlanılır. Sürətlə maye itirən xəstələrin orqanizminə elektrolit və damardaxili inyeksiya yolu ilə maye daxil edilir. ABŞ-nin dərman şirkətlərindən biri tərəfindən istehsal olunan “Zmapp” vaksinləri artıq Qərbi Afrikaya göndərilib. Şirkət rəhbərliyi dərmanlardan istifadənin pulsuz olduğunu bildirib.
İstinadlar
- Dünyanı qorxuya salan dəhşətli xəstəlik barədə SON XƏBƏR Arxivləşdirilib 2016-03-10 at the Wayback Machine publika.az (az.)
- "Ebola virusu geri qayıdır… – 28 ölü". 2021-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-23.
- "Ebola" virusu haqqında nə bilirik? Arxivləşdirilib 2021-10-23 at the Wayback Machine salamnews.org (az.)
 | Xəstəlik ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebola virusu kecici sebebi olan virus Ebola virusu Virus ter qan tupurcek yolu ile yayilir Virusun qarsisini almaq ucun hec bir vaksin movcud deyil Xesteliyin simptomlari qizdirma bas agrisi qusma ve izhaldir Bezi insanlarda goz qulaq ve burun qanaxmalari musahide edilir Kecmisde bu virusun yayilmasi 2012 ci ilde qeyde alinib ki hemin vaxt Uqanda ve Konqoda 57 nefer olub 2007 ci ilde ise Konqoda virus 187 neferin heyatina son qoyub Virusun en son yayilmasi 2018 ci ilin avqust ayinda Konqo Demokratik Respublikasinda qeyde alinib TarixiEbola fakti 1976 ci ilde qeyde alinib Hemin il Sudanin Nzara bolgesinde ve o zamanki Zairin Yambuku rayonunda indiki Konqo Demokratik Respublikasi ilk virusa yoluxma hallari askar edilib Yeni epidemiyaya Yambuku yaxinligindaki Ebola cayinin adi verilib Epidemiya esasen Merkezi ve Qerbi Afrikanin tropik meselere yaxin kend erazilerinde yayilmaga baslayib Sonuncu yayilma dalgasi ise bu ilin martindan etibaren Qerbi Afrika xususile Qvineya Sierra Leone ve Liberiyada baslanib Ebola virusu Umumdunya Sehiyye Teskilati UST terefinden beser tarixinin en qeddar virus xesteliyi adini alib Bu virusun bes muxtelif tipi var ve ona yoluxanlarin heyatda qalma sansi 25 den 90 dek deyisir Ebola virusuna qarsi helelik hec bir tesdiq edilmis peyvend novu movcud deyil Bu virus nece yayilir Ebola virusu insanlara esasen qan ve diger bedendaxili mayeler elece de hemin virusun dasiyicisi olan heyvanlardan kecir Yarasa meymun ve diger heyvan novleri bu virusun dasiyicisi ola biler Ebola insandan insana qan ve diger bedendaxili mayeler ve elaqe yolu ile kecir Defn merasimlerinde olu insana toxunmaq yolu ile de Ebola ya yoluxmaq mumkundur Virusun inkubasiya muddeti infeksiyaya yoluxma ani ile xesteliyin elametlerinin musahide olunmasi arasindaki muddet red iki gunden 21 gun arasinda deyise bilir Insanlar qanlarinda ve daxili ezalarinda bu virusu dasidiqlari muddet erzinde infeksiya dasiyicisi hesab olunurlar Yoluxmanin elametleri nedir Ebola ya yoluxmanin ilkin elametleri beden heraretinin qefil yukselmesi ezele agrilari umumi halsizliq basagrisi ve bogaz iltihabidir Novbeti merhelede xestede qusma ishal bedende sepki boyrekde nasazliq ve qaraciyerin fealiyyetinde problemler musahide olunur Bezi hallarda xestede daxili ve xarici qanaxmalar da bas vere biler Ebola ya yoluxmamaq ucun ne etmeli Ferma ve teserrufatlari tez tez temizlemek ve dezinfeksiya tedbirleri gormek Heyvanlara yalniz elcek ve qoruyucu geyimler geyindikden sonra toxunmaq et mehsullarini yaxsica qaynatdiqdan sonra yemek Her hansi heyvanin bu virusa yoluxdugu melum olduqda derhal ilkin tehlukesizlik tedbirleri gormek yoluxmus heyvanlari yasayis yerlerinden texliye etmek Ebola ya yoluxmus insanlarla unsiyyetden cekinmek ve zeruri hallarda qoruyucu geyimlerden istifade etmek Viruslu xestelerin mualicesinden ve ziyaretinden sonra elleri yaxsica yumaq Virusa yoluxma hali hiss edilen kimi derhal aidiyyati hokumet qurumlarina bu barede melumat vermek Virus qurbanlarini derhal tehlukesiz seraitde defn etmek ve cesede birbasa toxunmaqdan cekinmek Bu infeksion xesteliyin mualicesi ucun hansi isler gorulur Hazirda bu virusa qarsi bir nece vaksin uzerinde tedqiqat isleri gorulse de onlardan helelik hec biri deqiq mualice ucun tesdiqini tapmayib Zmapp adli vaksin iki amerikali xeste uzerinde sinaqdan kecirilib ve onlarin veziyyetinde yaxsilasma musahide olunub Lakin hemin vaksin ispaniyali xeste uzerinde tesirsiz olub ve onun heyatini xilas etmek mumkun olmayib Bu sebebden bu vaksinin effektivliyi deqiq tesdiqini tapmayib Buna baxmayaraq UST eksperimental dermanlarin istifadesine icaze verir Xeteliyin kritik merhelesini yasayan xesteler intensiv nezaret altinda saxlanilir Suretle maye itiren xestelerin orqanizmine elektrolit ve damardaxili inyeksiya yolu ile maye daxil edilir ABS nin derman sirketlerinden biri terefinden istehsal olunan Zmapp vaksinleri artiq Qerbi Afrikaya gonderilib Sirket rehberliyi dermanlardan istifadenin pulsuz oldugunu bildirib IstinadlarDunyani qorxuya salan dehsetli xestelik barede SON XEBER Arxivlesdirilib 2016 03 10 at the Wayback Machine publika az az Ebola virusu geri qayidir 28 olu 2021 10 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 08 23 Ebola virusu haqqinda ne bilirik Arxivlesdirilib 2021 10 23 at the Wayback Machine salamnews org az Xestelik ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin