Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Donduk Kuular (tıva Куулар Дондук; 1888 – 1932) — Tıva dövlət və siyasət xadimi, Tıva Xalq Respublikasının Kiçik Xural Rəyasət Heyətinin sədri. Tannı-Tıvanın 6-cı Baş naziri. Kuular Tıva bank sisteminin yaradıcılarından biri olub.
| Donduk Kuular | |
|---|---|
| tıva Куулар Дондук | |
 | |
| 1924 – 1926 | |
| Əvvəlki | Sodnam Balçır (Baş Mərkəzi Şuranın sədri kimi) |
| Sonrakı | Nimaçın |
| 1925-ci il – yanvar 1929 | |
| Əvvəlki | Soyan Oruyqi |
| Sonrakı | Adıq-Tyuluş Xemçik-ool |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1888 |
| Vəfat tarixi | 1932 |
| Partiya | Tıva Xalq İnqilab partiyası |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, dövlət xadimi |
| Dini | Tibet buddizmi |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elmi dərəcəsi | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Şemi ərazisindən olan (indiki Tıvanın Dzun-Xemçik kojuunun Şemi kəndi) zəngin aratın oğlu idi. Urqadakı Buddist monastırında və Üstü Xuredə təhsil almışdır. (geşe elmi dərəcəsinə sahib idi, Yuxarı Çadanski xurasının aparıcı lamalarından biri idi). Yeni yaranan Tıva ziyalılarının orta rəhbərliyənə aid idi, ideyalarında köhnə mədəniyyət təcrübəsi ilə yeni zaman meyllərini birləşdirməyə çalışdı.
Müstəqil Tıva dövründə
14 avqust 1921-ci ildə Tanu-Tuva Respublikasının müstəqilliyi elan edilir. Dövlət orqanları təşkil edilir və 22 hissədən ibarət konstutsiya hazırlanır. Birinci konstutsiyada azad şəkildə ibadət təmin edilir. Ölkənin paytaxtı Xem-Beldir (hazırkı Kızıl) olur. 1923-ci ildə Sovet qoşunları Tuvadan çıxarılır. Bir müddət sonra 1924-ci ildə SSRİ və 1926-cı ildə Monqolustanla Tuvanın müstəqilliyinin tanınması haqqında anlaşma imzalanır. bütün bunlardan sonra dövlət quruculuq işləri başlanır. Tıva səviyyəsində nisbətən varlı təbəqənin nümayəndəsi olan Donduk Kuular da bu quruculuq işlərində iştirak edir. Kuular əsasən iqtisadi və maliyyə ilə bağlı sahələrə rəhbərlik edir.
1925-1929-cu illərdə - Tıva Xalq Respublikasının Kiçik Xural Rəyasət Heyətinin ikinci sədri (hökumət başçısı) (1926-cı ilə qədər - Tannı-Tıva Respublikası) və Xarici İşlər Naziri olmuşdur.
1925-ci ilin yayında, Moskvadakı danışıqlarda Tannı-Tıva ilə SSRİ arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasına dair saziş bağlanmasında iştirak edən Tıva nümayəndə heyətinin rəhbəri idi.
1925-ci ilin sentyabrında Tıva Ticarət və Sənaye Bankının (Tuvinbank) qurulmasından sonra Bank Şurasının ilk sədri seçildi.
O dövrün bir sıra Tıva Xalq Respublikasının liderləri kimi, Buddizmə və Sanqaya etiqad edirdi. 1927-ci ildə Çin Xalq Respublikası Nazirlər Şurasının iclaslarından birində Buddizmin cəmiyyətdəki rolu və mövqeyi haqqında bir hesabatında bunları söylədi: “Hazırda biz Tıva xalqı azad respublikayıq, amma müəyyən şərtlər və qəbul etdiyimiz Konstitusiya ilə əlaqədar olaraq, zəhmətkeş insanların vicdan azadlığını təmin etmək üçün kilsə dövlətdən ayrılmışdır. Din hər bir vətəndaşın xüsusi işi elan edilir ".
Güllələnməsi və bəraəti
Donduk Kuular 1929-cu ildə əksinqilabi fəaliyyətlərdə ittiham olunuraq həbs edilir. Onunla bərabər Tıva dövlətçiliyinin qurucusu və ilk rəhbəri Buyan-Badırqı və İrqıt Şaqdırjan da həbs edilirlər. İstintaq üç il davam edir. Kullar həbs edilən digərləri ilə birlikdə "əksinqilabi soyğunçuluq fəaliyyətində", pozuşuluq hərəkətlərində, 1924-cü ildə "qara və sarı" feodalların Xemçik qiyamında iştirak etməkdə günahlandırılırlar. Donduk Kuular digər Tıva Xalq Respublikasının keçmiş rəhbərləri ilə birlikdə 1932-ci ildə güllələnir.
Donduk Kuular uzun müddət sonra yalnız 2007-ci ildə bəraət alır.
İstinadlar
- . 2021-07-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-25.
- "В России отмечают День памяти жерт политических репрессий". «Тува Плюс». 2010-01-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-11-18.
- "Тувинская народная республика". 2007-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-25.
- Государственная Книга «Заслуженные люди Тувы XX века»
- http://rpa-mu.ru/doc/4-2008.pdf 2011-11-16 at the Wayback Machine Вестник Российской правовой академии, № 4, 2008
- "Из истории банковского дела в Республике Тыва". 2011-12-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-11-18.
- "Указ Председателя Правительства Республики Тыва от 27 июля 2007 г. № 127 «О политической реабилитации государственных деятелей Тувинской Народной Республики и граждан, подвергнутых политическим репрессиям на территории Тувинской Народной Республики в 1920—1930-е годы»". 2018-01-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-25.
- "УКАЗ Председателя Правительства РТ от 19.03.2008 № 24 "О ВОССТАНОВЛЕНИИ ДОБРОГО ИМЕНИ И УВЕКОВЕЧЕНИИ ПАМЯТИ ГОСУДАРСТВЕННЫХ ДЕЯТЕЛЕЙ И ГРАЖДАН ТУВИНСКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКИ, ПОДВЕРГНУТЫХ ПОЛИТИЧЕСКИМ РЕПРЕССИЯМ НА ТЕРРИТОРИИ ТУВИНСКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКИ В 1920 — 1930-Е ГОДЫ "". 2018-01-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-25.
Ədəbiyyat
Монгуш Байыр-Оол «Тайный курьер» Буяна-Бадыргы 2020-06-10 at the Wayback Machine — «Тувинская правда», 11.12.2014 № 139
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Donduk Kuular tiva Kuular Donduk 1888 1932 Tiva dovlet ve siyaset xadimi Tiva Xalq Respublikasinin Kicik Xural Reyaset Heyetinin sedri Tanni Tivanin 6 ci Bas naziri Kuular Tiva bank sisteminin yaradicilarindan biri olub Donduk Kuulartiva Kuular DondukTiva Xalq Respublikasi Kicik Xural Reyaset Heyetinin 1 ci Sedri1924 1926EvvelkiSodnam Balcir Bas Merkezi Suranin sedri kimi SonrakiNimacinTanni Tiva Xalq Respublikasinin Nazirler Surasinin 6 ci sedri1925 ci il yanvar 1929EvvelkiSoyan OruyqiSonrakiAdiq Tyulus Xemcik oolSexsi melumatlarDogum tarixi 1888Vefat tarixi 1932Partiya Tiva Xalq Inqilab partiyasiFealiyyeti siyasetci dovlet xadimiDini Tibet buddizmiElmi fealiyyetiElmi derecesi Gese Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSemi erazisinden olan indiki Tivanin Dzun Xemcik kojuunun Semi kendi zengin aratin oglu idi Urqadaki Buddist monastirinda ve Ustu Xurede tehsil almisdir gese elmi derecesine sahib idi Yuxari Cadanski xurasinin aparici lamalarindan biri idi Yeni yaranan Tiva ziyalilarinin orta rehberliyene aid idi ideyalarinda kohne medeniyyet tecrubesi ile yeni zaman meyllerini birlesdirmeye calisdi Musteqil Tiva dovrunde14 avqust 1921 ci ilde Tanu Tuva Respublikasinin musteqilliyi elan edilir Dovlet orqanlari teskil edilir ve 22 hisseden ibaret konstutsiya hazirlanir Birinci konstutsiyada azad sekilde ibadet temin edilir Olkenin paytaxti Xem Beldir hazirki Kizil olur 1923 ci ilde Sovet qosunlari Tuvadan cixarilir Bir muddet sonra 1924 ci ilde SSRI ve 1926 ci ilde Monqolustanla Tuvanin musteqilliyinin taninmasi haqqinda anlasma imzalanir butun bunlardan sonra dovlet quruculuq isleri baslanir Tiva seviyyesinde nisbeten varli tebeqenin numayendesi olan Donduk Kuular da bu quruculuq islerinde istirak edir Kuular esasen iqtisadi ve maliyye ile bagli sahelere rehberlik edir 1925 1929 cu illerde Tiva Xalq Respublikasinin Kicik Xural Reyaset Heyetinin ikinci sedri hokumet bascisi 1926 ci ile qeder Tanni Tiva Respublikasi ve Xarici Isler Naziri olmusdur 1925 ci ilin yayinda Moskvadaki danisiqlarda Tanni Tiva ile SSRI arasinda diplomatik elaqelerin qurulmasina dair sazis baglanmasinda istirak eden Tiva numayende heyetinin rehberi idi 1925 ci ilin sentyabrinda Tiva Ticaret ve Senaye Bankinin Tuvinbank qurulmasindan sonra Bank Surasinin ilk sedri secildi O dovrun bir sira Tiva Xalq Respublikasinin liderleri kimi Buddizme ve Sanqaya etiqad edirdi 1927 ci ilde Cin Xalq Respublikasi Nazirler Surasinin iclaslarindan birinde Buddizmin cemiyyetdeki rolu ve movqeyi haqqinda bir hesabatinda bunlari soyledi Hazirda biz Tiva xalqi azad respublikayiq amma mueyyen sertler ve qebul etdiyimiz Konstitusiya ile elaqedar olaraq zehmetkes insanlarin vicdan azadligini temin etmek ucun kilse dovletden ayrilmisdir Din her bir vetendasin xususi isi elan edilir Gullelenmesi ve beraeti Donduk Kuular 1929 cu ilde eksinqilabi fealiyyetlerde ittiham olunuraq hebs edilir Onunla beraber Tiva dovletciliyinin qurucusu ve ilk rehberi Buyan Badirqi ve Irqit Saqdirjan da hebs edilirler Istintaq uc il davam edir Kullar hebs edilen digerleri ile birlikde eksinqilabi soygunculuq fealiyyetinde pozusuluq hereketlerinde 1924 cu ilde qara ve sari feodallarin Xemcik qiyaminda istirak etmekde gunahlandirilirlar Donduk Kuular diger Tiva Xalq Respublikasinin kecmis rehberleri ile birlikde 1932 ci ilde gullelenir Donduk Kuular uzun muddet sonra yalniz 2007 ci ilde beraet alir Istinadlar 2021 07 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 25 V Rossii otmechayut Den pamyati zhert politicheskih repressij Tuva Plyus 2010 01 15 tarixinde Istifade tarixi 2009 11 18 Tuvinskaya narodnaya respublika 2007 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 25 Gosudarstvennaya Kniga Zasluzhennye lyudi Tuvy XX veka http rpa mu ru doc 4 2008 pdf 2011 11 16 at the Wayback Machine Vestnik Rossijskoj pravovoj akademii 4 2008 Iz istorii bankovskogo dela v Respublike Tyva 2011 12 18 tarixinde Istifade tarixi 2009 11 18 Ukaz Predsedatelya Pravitelstva Respubliki Tyva ot 27 iyulya 2007 g 127 O politicheskoj reabilitacii gosudarstvennyh deyatelej Tuvinskoj Narodnoj Respubliki i grazhdan podvergnutyh politicheskim repressiyam na territorii Tuvinskoj Narodnoj Respubliki v 1920 1930 e gody 2018 01 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 25 UKAZ Predsedatelya Pravitelstva RT ot 19 03 2008 24 O VOSSTANOVLENII DOBROGO IMENI I UVEKOVEChENII PAMYaTI GOSUDARSTVENNYH DEYaTELEJ I GRAZhDAN TUVINSKOJ NARODNOJ RESPUBLIKI PODVERGNUTYH POLITIChESKIM REPRESSIYaM NA TERRITORII TUVINSKOJ NARODNOJ RESPUBLIKI V 1920 1930 E GODY 2018 01 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 25 EdebiyyatMongush Bajyr Ool Tajnyj kurer Buyana Badyrgy 2020 06 10 at the Wayback Machine Tuvinskaya pravda 11 12 2014 139