Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Diatom yosunlar (lat. Bacillariophyta). Bu tipə tək, nadir hallarda qonur rəngli (piqmenti — fukoksantin) mikroskopik (0,75 mkm – 2 mm) kolonial orqanizmlər daxildir. Diatom yosunlar planktonda geniş, daha az miqdarda dəniz və şorsu hövzələrinin bentosunda, bəziləri torpaqda məskunlaşırlar; müasir diatom yosunlar qütb dairəsinə yaxın və əsasən arktik hövzələrdə yayılmışdır. Hüceyrə ikitaylı silisium qabıq içərisində yerləşir, qabıq iki elementdən ibarətdir; bunlardan kiçiyi qapaq kimi həmişə digər tayı örtür. Sonuncunun içərisində dairəvi lövhə (tayın özülü) və kəmərcik (yan tərəflər) ayrılır.
| Diatom yosunlar | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Dəniz diatomları | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Diatom yosunlar | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| Bacillariophyta | ||||||||||
| ||||||||||
Lövhənin formasına görə diatom yosunlar tipi iki sinifə ayrılır: pennatlar və sentriklər. Pennat diatom yosunlar ikitərəfli simmetriyalı olub, formaları uzunsov oval (yumurtavari), iynəşəkilli olur, adətən, qabığın ortasında yarıqşəkilli dəlik (tikiş xətti) yerləşir. Sentrik diatom yosunlar radial simmetriya ilə səciyyələnir, formaca dairəvi, üçbucaq, ulduz şəkillidir. Bütün diatomeaların kəmərcik tərəfdən görünüşü çubuqşəkillidir (uzunsov-düzbucaqlı) ki, bu da tipin ikinci adını – Bacillariophyta (lat. bacillus — çubuq) təyin etmişdir. Qabığın taylarında çoxsaylı hamar və ya qabarıq nazik haşiyəli iri və xırda dəliklər vardır.
Diatom yosunlar 300-ə qədər cinsi və 1200-dən çox müasir və fossil növləri məlumdur. Cinsi və qeyri-cinsi yolla artırlar. Süxur əmələgətirən orqanizmlərdir; bitkilər məhv olduqdan sonra dibə çökərək (çox vaxt bir-birindən ayrılmış tayalar şəklində) silisium lillərini, qazıntı halında isə silisium süxurlarını (diatomitlər, trepellər, opokalar və b.) əmələ gətirirlər. Diatom yosunlar — sentriklər təbaşirdə (yura tapıntıları haqqında məlumatlar mübahisəlidir), pennatlar isə paleogendə meydana gəlmişdir; orta paleogenin şirinsu hövzələrində yaşamağa uyğunlaşmışdır, buna qədər isə təmamilə dənizlərdə məskunlaşmışlar. Cavan çöküntülərin (neogendən başlayaraq) zonal bölgülərinin əsaslandırılmasında diatom yosunlar böyük əhəmiyyəti vardır. Fatsiya göstəricisi (göl, çay və b.) kimi diatom yosunlar olduqca əhəmiyyətlidir. Təbaşir — müasir.
Xəzərdə 292 növü qeyd edilmişdir, onlardan planktonda 165 növ, bentosda isə 129 növü yaşayır. Chaetoceros, Thalassiosira, Coscinodiscus və Rhizosolenia cinsləri Xəzərin planktonunda və fitoplanktonunda mühüm rol oynayır.
Sıraları
Həmçinin bax
Mənbə
Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Diatom yosunlar lat Bacillariophyta Bu tipe tek nadir hallarda qonur rengli piqmenti fukoksantin mikroskopik 0 75 mkm 2 mm kolonial orqanizmler daxildir Diatom yosunlar planktonda genis daha az miqdarda deniz ve sorsu hovzelerinin bentosunda bezileri torpaqda meskunlasirlar muasir diatom yosunlar qutb dairesine yaxin ve esasen arktik hovzelerde yayilmisdir Huceyre ikitayli silisium qabiq icerisinde yerlesir qabiq iki elementden ibaretdir bunlardan kiciyi qapaq kimi hemise diger tayi ortur Sonuncunun icerisinde dairevi lovhe tayin ozulu ve kemercik yan terefler ayrilir Diatom yosunlarDeniz diatomlariElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Diatom yosunlarBeynelxalq elmi adiBacillariophytaVikinovlerde sistematikaSekil axtarisiITIS 2286NCBI 2836EOL 3685 Lovhenin formasina gore diatom yosunlar tipi iki sinife ayrilir pennatlar ve sentrikler Pennat diatom yosunlar ikiterefli simmetriyali olub formalari uzunsov oval yumurtavari iynesekilli olur adeten qabigin ortasinda yariqsekilli delik tikis xetti yerlesir Sentrik diatom yosunlar radial simmetriya ile seciyyelenir formaca dairevi ucbucaq ulduz sekillidir Butun diatomealarin kemercik terefden gorunusu cubuqsekillidir uzunsov duzbucaqli ki bu da tipin ikinci adini Bacillariophyta lat bacillus cubuq teyin etmisdir Qabigin taylarinda coxsayli hamar ve ya qabariq nazik hasiyeli iri ve xirda delikler vardir Diatom yosunlar 300 e qeder cinsi ve 1200 den cox muasir ve fossil novleri melumdur Cinsi ve qeyri cinsi yolla artirlar Suxur emelegetiren orqanizmlerdir bitkiler mehv olduqdan sonra dibe cokerek cox vaxt bir birinden ayrilmis tayalar seklinde silisium lillerini qazinti halinda ise silisium suxurlarini diatomitler trepeller opokalar ve b emele getirirler Diatom yosunlar sentrikler tebasirde yura tapintilari haqqinda melumatlar mubahiselidir pennatlar ise paleogende meydana gelmisdir orta paleogenin sirinsu hovzelerinde yasamaga uygunlasmisdir buna qeder ise temamile denizlerde meskunlasmislar Cavan cokuntulerin neogenden baslayaraq zonal bolgulerinin esaslandirilmasinda diatom yosunlar boyuk ehemiyyeti vardir Fatsiya gostericisi gol cay ve b kimi diatom yosunlar olduqca ehemiyyetlidir Tebasir muasir Xezerde 292 novu qeyd edilmisdir onlardan planktonda 165 nov bentosda ise 129 novu yasayir Chaetoceros Thalassiosira Coscinodiscus ve Rhizosolenia cinsleri Xezerin planktonunda ve fitoplanktonunda muhum rol oynayir SiralariHemcinin baxKolonial orqanizmler Plankton Bentos Bitkiler Tebasir dovru Yura dovru Paleogen dovru Neogen dovruMenbeGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679