Deneb — Qu bürcünün α ulduzu.
Ulduz | |||
Deneb | |||
---|---|---|---|
Müşahidə məlumatları (Dövr J2000.0) | |||
Məsafə | 1.640 işıq ili | ||
Görünən ulduz ölçüsü (V) | 1,25 | ||
Bürc | Ququşu | ||
Astrometriya | |||
(Rv) | −4,9 ± 0,3 km/san | ||
Parallaks (π) | 2,31 ± 0,32 mas | ||
(V) | −6,95 | ||
Xüsusiyyətləri | |||
Ulduz təsnifatı | A2Ia[…] | ||
Fiziki xüsusiyyətləri | |||
Kütlə | 41.756.400.000.000.000.000.000.000.000.000 kq | ||
Radius | təq. 203 R☉ | ||
təq. 210.000 L☉ | |||
Metallığı | 0,23 | ||
| |||
Verilənlər bazasında məlumat | |||
SIMBAD | * alf Cyg | ||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Haqqında
Deneb (/ dɛnɛb /), ayrıca α CYGNE (Latinised alpha CYGNE, qısaldılmış Alpha Cyg, α Cyg) olaraq ifadə edilmişdir və Cygnus bürcünün ən parlaq ulduzudur. Görünən ulduz ölçüsü 1.25 olub, gecə səmasının 19-cu ən parlaq ulduzudur. Deneb açıq mavi rəngli ifratnəhəng olmaqla yanaşı həmçinin ən parlaq ulduzlardan biridir. Bununla birlikdə bu ulduza qədər dəqiq məsafəni (və buna görə də işılığı) təyin etmək çox çətindir; təxminən 55.000 və 196.000 dəfə Günəşin kimi parlaqdır.
Məsafə və xüsusiyyətləri
Denebin Yerdən uzaqlığı dəyişkəndir. Fərqli mənbələr 1600 - 3200 işiq ili arasında olduğunu irəli sürür. Qeyd etmək lazımdır ki, bu uzaqlıqdakı bir ulduzun məsafəsinin təyini parallaksı çox kiçik olduğundan olduqca çətindir. Denebin diametri Günəşinkindən 200 - 300 dəfə böyük olub parlaqlığına görə 60000 - 250000 dəfə daha parlaqdır. Bilinən ulduzların içində ən nəhənglərindəndir. Yay günlərində Azərbaycandan görünür. Veqa, Əltair və Deneb üçlükdə məşhur Yay Üçbucağı bürcünü əmələ gətirir. Ərəb sözu olan ذنب الدجاجة - toyuq quyruğu sözündən əmələ gəlmişdir və quyruq deməkdir. Şir və Balina bürclərindəki oxşar adlı ulduzlarla qarışdırılmamalıdır.
Deneb'in Yerdən uzaqlığı hələ dəqiq müəyyənləşdirilməmişdir. Hal-hazırda qəbul edilən məsafə 2,600 işıq ilidir. Bu dəyişikliyin səbəbi bu məsafənin atmosfer modelləşdirmə, ulduz təkamül modelləri, o cümlədən spektral işıqlıq diaqramı və görünən diametri birbaşa ölçülə bilməsidir. Orijinal dəqiq olmayan Hipparcos paralaks ölçmələri bu məsafə ilə zidiyyət təşkil etmirdi, ancaq daha sonrakı yenidən təhlilər daha böyük parallaks və məsafənin dəyərinin yarısını verir. Hipparcos-un verdiyi məlumatlardan istifadə edilərək 2008-ci ildə hesablamalar aparıldı. Kosmik tozun çox olduğu mühitdə yerləşən asimmetrik, titrəşən ulduzların paralaks ölçülərinin etibarsız olduğu bilinməsinə baxmayaraq, ən mümkün uzaqlıq 1,550 işıq ili qəbul edildi. Xəta yalnız 10% -dir.
Deneb açıq mavi rəngdə olub A2Ia spektral sinfə malikdir, səth temperaturu 8500 K-dir. Denebin kütləsi 19 Günəş kütləsinə (M៙) bərabər olduğu hesablanmışdır.
İkili yoldaş
Deneb,mümkün olan tək xətli spektroskopik qoşa kimi bilinir, belə ki, əsas ulduzdan gələn spektral xətlərin radial sürətinin periodik dəyişdiyi halda digər yoldaşında heç bir spektral xüsusiyyətlər görülmür.Zamanla spektrin daha ətraflı təhlili, bunun üçün hər hansı bir dəstək tapa bilmədi.
Təkamülü
Deneb, təkamülünün ilkin mərhələsində 23 M☉ O spektral sinifli ulduz kimi keçirib, ancaq artıq nüvəsində hidrogen yanıb qurtarıb və soyumağa və genişlənməyə başladı. Deneb'in kütlə diapozonunda yer alan ulduzlar ən parlaq qırmızı ifratnəhənglərə çevrilir və sonunda bir neçə milyon il içində nüvələri çökəcək və ifrat yeni partlaması meydana gələcək.
Bilindiyi kimi, qırmızı ifratnəhəng ulduzlar II-P tip ifrat yeni kimi tanınan ulduz kimi müəyyən kütləyə qədər genişlənir, ancaq kütlənin böyük qiymətində onlar xarici təbəqəsini itirirlər və yenidən istiləşməyə başlayırlar. İlkin kütlələrdən və kütlə itkisindən asılı olaraq onlar sarı olduqca ifrat nəhəngə və ya parlaq mavi dəyişənlərə partlaya bilərlər, ya da Ib və ya Ic tip ifrat yeni partlayandan əvvəl çevrilə bilər. Deneb hal-hazırda qırmızı ifrat nəhəng kimi inkişaf edir.
Ulduzlar ilk dəfə olaraq helium nüvəsi ətrafındakı təbəqədə olan hidrogenin yanması hesabına inkişaf edir, belə ki, karbon və oksigenin yanmağa başlaması üçün hələ kifayət qədər istilik yaranmamışdır. Konveksiya ərimə məhsullarının qarışması hesabına başlamışdır, ancaq bunlar səthdə görünmür. Post-qırmızı ifrat nəhəng ulduzlarında qırmızı ifrat nəhəng mərhələsində daha güclü konveksiya nəticəsində ərimə məhsullarının səthdə görünməsi gözlənilir.
Müşahidəsi.
Deneb, Yay Üçbucağı adlanan üçbucaq əmələ gətirir. Bu üçbucağın digər iki ulduzu ulduz ölçüsü 0 olan Vega bürcünün Lira ulduzu və Aquila bürcünün Altair ulduzudur. digər ikisi, Aquila bürcü Lyra və Əltair'də sıfır böyüklükdəki ulduz Vegadır. Bu meydana gəlmə, sağ üçbucağın təxminən şəkli olub Deneb, kəskin bucaqlardan birində formalaşır. Yay Üçbucağı şimali səmada özünün bir neçə parlaq ulduzları ilə tanınır. Deneb də həmçinin Qu bürcünün digər parlaq Beta (Albireo), Gamma, Delta və Epsilon Cygni ulduzları kimi asanlıqla görülə bilər. Şimali yarımkürədə Deneb, yaz axşamlarında səmada görünür. [14] Cənub yarımkürəsində, Deneb cənubda 45 °Cənub paralelində görünə bilməz; bu səbəblə o, cənub qışında Tazmanya və Cənub Yeni Zelandiyada ancaq üfüqün bir az üstündə görünür .
- Ducati J. R. Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system (ing.). 2002. Vol. 2237.
- Gontcharov G. A. Pulkovo Compilation of Radial Velocities for 35 495 Hipparcos stars in a common system (ing.). // Ast. Lett. / R. Sunyaev Nauka, Springer Science+Business Media, 2006. Vol. 32, Iss. 11. P. 759–771. ISSN 1063-7737; 1562-6873; 0320-0108; 0360-0327 doi:10.1134/S1063773706110065 arXiv:1606.08053
- Lee O. J. Four stars having variable radial velocities (ing.). // Astrophys. J. / E. Vishniac IOP Publishing, 1910. Vol. 31. P. 176–179. ISSN 0004-637X; 1538-4357 doi:10.1086/141741
- Leeuwen F. v. Validation of the new Hipparcos reduction (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2007. Vol. 474, Iss. 2. P. 653–664. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361:20078357 arXiv:0708.1752
- Morgan W. W., Roman N. G., Morgan W. W., Roman N. Revised Standards for Supergiants on the System of the Yerkes Spectral Atlas (ing.). // Astrophys. J. / E. Vishniac IOP Publishing, 1950. Vol. 112. P. 362–364. ISSN 0004-637X; 1538-4357 doi:10.1086/145351
- Morgan W. W., Keenan P. C., Morgan W. W., Keenan P. C. Spectral Classification, Spectral classification (ing.). // Annu. Rev. Astron. Astrophys. / S. Faber, E. v. Dishoeck, R. Kennicutt, L. Goldberg, G. Burbidge, R. Blandford Annual Reviews, 1973. Vol. 11, Iss. 1. P. 29–50, 29. ISSN 0066-4146; 1545-4282 doi:10.1146/ANNUREV.AA.11.090173.000333
- Luck R. E. Parameters and abundances in luminous stars (ing.). // Astron. J. / J. G. III, E. Vishniac NYC: IOP Publishing, AAS, University of Chicago Press, AIP, 2014. Vol. 147, Iss. 6. P. 137. ISSN 0004-6256; 1538-3881 doi:10.1088/0004-6256/147/6/137
- Chesneau, O.; Dessart, L.; Mourard, D.; Bério, Ph.; Buil, Ch.; Bonneau, D.; Borges Fernandes, M.; Clausse, J. M.; Delaa, O.; Marcotto, A.; Meilland, A.; Millour, F.; Nardetto, N.; Perraut, K.; Roussel, A.; Spang, A.; Stee, P.; Tallon-Bosc, I.; McAlister, H.; Ten Brummelaar, T.; Sturmann, J.; Sturmann, L.; Turner, N.; Farrington, C.; Goldfinger, P. J. (2010). "Time, spatial, and spectral resolution of the Hα line-formation region of Deneb and Rigel with the VEGA/CHARA interferometer". Astronomy and Astrophysics. 521: A5. Bibcode:2010A&A...521A...5C. arXiv:1007.2095 . doi:10.1051/0004-6361/201014509.
- Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E.; Bastian, U.; Bernacca, P. L.; Crézé, M.; Donati, F.; Grenon, M.; Grewing, M.; Van Leeuwen, F.; Van Der Marel, H.; Mignard, F.; Murray, C. A.; Le Poole, R. S.; Schrijver, H.; Turon, C.; Arenou, F.; Froeschlé, M.; Petersen, C. S. (1997). "The Hipparcos Catalogue"."The Hipparcos Catalogue". Astronomy and Astrophysics. 323: L49–L52. Bibcode:1997A&A...323L..49P
- Perryman, M. (2010). The Making of History's Greatest Star Map. Springer-Verlag. ISBN 978-3-642-11601-8. doi:10.1007/978-3-642-11602-5 2023-07-07 at the Wayback Machine
- van Leeuwen, F. (2009). "The Hipparcos catalog". Astronomy and Astrophysics. 500: 505–506. Bibcode:2009A&A...500..505V. doi:10.1051/0004-6361/200912202.
- Maíz Apellániz, J.; Alfaro, E. J.; Sota, A. (2008). "Accurate distances to nearby massive stars with the new reduction of the Hipparcos raw data". 0804: 2553. Bibcode:2008arXiv0804.2553M. arXiv:0804.2553 astro-ph 2019-12-01 at the Wayback Machine
- Lucy, L. B. (1976). "An analysis of the variable radial velocity of alpha Cygni".Astrophysical Journal. 206: 499. Bibcode:1976ApJ...206..499L. doi:10.1086/154405 2023-07-07 at the Wayback Machine
- Lucy, L. B. (1976). "An analysis of the variable radial velocity of alpha Cygni". Astrophysical Journal. 206: 499. Bibcode:1976ApJ...206..499L. doi:10.1086/154405 2023-07-07 at the Wayback Machine.
- Schiller, F.; Przybilla, N. (2008). "Quantitative spectroscopy of Deneb". Astronomy & Astrophysics. 479 (3): 849–858. Bibcode:2008A&A...479..849S. arXiv:0712.0040 . doi:10.1051/0004-6361:20078590.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Deneb Qu burcunun a ulduzu UlduzDenebMusahide melumatlari Dovr J2000 0 Mesafe 1 640 isiq iliGorunen ulduz olcusu V 1 25Burc QuqusuAstrometriya Rv 4 9 0 3 km sanParallaks p 2 31 0 32 mas V 6 95XususiyyetleriUlduz tesnifati A2Ia Fiziki xususiyyetleriKutle 41 756 400 000 000 000 000 000 000 000 000 kqRadius teq 203 R teq 210 000 L Metalligi 0 23Diger teyinatlar2MASS J20412592 4516491 GSC 03574 03347 HD 197345 HIP 102098 HR 7924 SAO 49941 a Cyg ADS 14172 A BD 44 3541 CCDM J20415 4517A CEL 5144 FK5 777 GC 28846 GCRV 12971 HIC 102098 IDS 20380 4455 A IRC 50337 JP11 3264 N30 4579 PLX 4935 PLX 4935 00 PMC 90 93 546 PPM 60323 RAFGL 2633 ROT 3019 TD1 27159 TYC 3574 3347 1 UBV 17953 alf Cyg WDS J20414 4517A uvby98 100197345 WEB 18466 50 Cyg TIC 195554360 AG 45 1730 ALS 11488 UBV M 25099Verilenler bazasinda melumatSIMBAD alf Cyg Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaDeneb dɛnɛb ayrica a CYGNE Latinised alpha CYGNE qisaldilmis Alpha Cyg a Cyg olaraq ifade edilmisdir ve Cygnus burcunun en parlaq ulduzudur Gorunen ulduz olcusu 1 25 olub gece semasinin 19 cu en parlaq ulduzudur Deneb aciq mavi rengli ifratneheng olmaqla yanasi hemcinin en parlaq ulduzlardan biridir Bununla birlikde bu ulduza qeder deqiq mesafeni ve buna gore de isiligi teyin etmek cox cetindir texminen 55 000 ve 196 000 defe Gunesin kimi parlaqdir Mesafe ve xususiyyetleriDenebin Yerden uzaqligi deyiskendir Ferqli menbeler 1600 3200 isiq ili arasinda oldugunu ireli surur Qeyd etmek lazimdir ki bu uzaqliqdaki bir ulduzun mesafesinin teyini parallaksi cox kicik oldugundan olduqca cetindir Denebin diametri Gunesinkinden 200 300 defe boyuk olub parlaqligina gore 60000 250000 defe daha parlaqdir Bilinen ulduzlarin icinde en nehenglerindendir Yay gunlerinde Azerbaycandan gorunur Veqa Eltair ve Deneb uclukde meshur Yay Ucbucagi burcunu emele getirir Ereb sozu olan ذنب الدجاجة toyuq quyrugu sozunden emele gelmisdir ve quyruq demekdir Sir ve Balina burclerindeki oxsar adli ulduzlarla qarisdirilmamalidir Deneb in Yerden uzaqligi hele deqiq mueyyenlesdirilmemisdir Hal hazirda qebul edilen mesafe 2 600 isiq ilidir Bu deyisikliyin sebebi bu mesafenin atmosfer modellesdirme ulduz tekamul modelleri o cumleden spektral isiqliq diaqrami ve gorunen diametri birbasa olcule bilmesidir Orijinal deqiq olmayan Hipparcos paralaks olcmeleri bu mesafe ile zidiyyet teskil etmirdi ancaq daha sonraki yeniden tehliler daha boyuk parallaks ve mesafenin deyerinin yarisini verir Hipparcos un verdiyi melumatlardan istifade edilerek 2008 ci ilde hesablamalar aparildi Kosmik tozun cox oldugu muhitde yerlesen asimmetrik titresen ulduzlarin paralaks olculerinin etibarsiz oldugu bilinmesine baxmayaraq en mumkun uzaqliq 1 550 isiq ili qebul edildi Xeta yalniz 10 dir Deneb aciq mavi rengde olub A2Ia spektral sinfe malikdir seth temperaturu 8500 K dir Denebin kutlesi 19 Gunes kutlesine M beraber oldugu hesablanmisdir Ikili yoldas Deneb mumkun olan tek xetli spektroskopik qosa kimi bilinir bele ki esas ulduzdan gelen spektral xetlerin radial suretinin periodik deyisdiyi halda diger yoldasinda hec bir spektral xususiyyetler gorulmur Zamanla spektrin daha etrafli tehlili bunun ucun her hansi bir destek tapa bilmedi TekamuluDeneb tekamulunun ilkin merhelesinde 23 M O spektral sinifli ulduz kimi kecirib ancaq artiq nuvesinde hidrogen yanib qurtarib ve soyumaga ve genislenmeye basladi Deneb in kutle diapozonunda yer alan ulduzlar en parlaq qirmizi ifratnehenglere cevrilir ve sonunda bir nece milyon il icinde nuveleri cokecek ve ifrat yeni partlamasi meydana gelecek Bilindiyi kimi qirmizi ifratneheng ulduzlar II P tip ifrat yeni kimi taninan ulduz kimi mueyyen kutleye qeder genislenir ancaq kutlenin boyuk qiymetinde onlar xarici tebeqesini itirirler ve yeniden istilesmeye baslayirlar Ilkin kutlelerden ve kutle itkisinden asili olaraq onlar sari olduqca ifrat nehenge ve ya parlaq mavi deyisenlere partlaya bilerler ya da Ib ve ya Ic tip ifrat yeni partlayandan evvel cevrile biler Deneb hal hazirda qirmizi ifrat neheng kimi inkisaf edir Ulduzlar ilk defe olaraq helium nuvesi etrafindaki tebeqede olan hidrogenin yanmasi hesabina inkisaf edir bele ki karbon ve oksigenin yanmaga baslamasi ucun hele kifayet qeder istilik yaranmamisdir Konveksiya erime mehsullarinin qarismasi hesabina baslamisdir ancaq bunlar sethde gorunmur Post qirmizi ifrat neheng ulduzlarinda qirmizi ifrat neheng merhelesinde daha guclu konveksiya neticesinde erime mehsullarinin sethde gorunmesi gozlenilir Musahidesi Deneb Yay Ucbucagi adlanan ucbucaq emele getirir Bu ucbucagin diger iki ulduzu ulduz olcusu 0 olan Vega burcunun Lira ulduzu ve Aquila burcunun Altair ulduzudur diger ikisi Aquila burcu Lyra ve Eltair de sifir boyuklukdeki ulduz Vegadir Bu meydana gelme sag ucbucagin texminen sekli olub Deneb keskin bucaqlardan birinde formalasir Yay Ucbucagi simali semada ozunun bir nece parlaq ulduzlari ile taninir Deneb de hemcinin Qu burcunun diger parlaq Beta Albireo Gamma Delta ve Epsilon Cygni ulduzlari kimi asanliqla gorule biler Simali yarimkurede Deneb yaz axsamlarinda semada gorunur 14 Cenub yarimkuresinde Deneb cenubda 45 Cenub paralelinde gorune bilmez bu sebeble o cenub qisinda Tazmanya ve Cenub Yeni Zelandiyada ancaq ufuqun bir az ustunde gorunur Ducati J R Catalogue of Stellar Photometry in Johnson s 11 color system ing 2002 Vol 2237 Gontcharov G A Pulkovo Compilation of Radial Velocities for 35 495 Hipparcos stars in a common system ing Ast Lett R Sunyaev Nauka Springer Science Business Media 2006 Vol 32 Iss 11 P 759 771 ISSN 1063 7737 1562 6873 0320 0108 0360 0327 doi 10 1134 S1063773706110065 arXiv 1606 08053 Lee O J Four stars having variable radial velocities ing Astrophys J E Vishniac IOP Publishing 1910 Vol 31 P 176 179 ISSN 0004 637X 1538 4357 doi 10 1086 141741 Leeuwen F v Validation of the new Hipparcos reduction ing Astron Astrophys T Forveille EDP Sciences 2007 Vol 474 Iss 2 P 653 664 ISSN 0004 6361 0365 0138 1432 0746 1286 4846 doi 10 1051 0004 6361 20078357 arXiv 0708 1752 Morgan W W Roman N G Morgan W W Roman N Revised Standards for Supergiants on the System of the Yerkes Spectral Atlas ing Astrophys J E Vishniac IOP Publishing 1950 Vol 112 P 362 364 ISSN 0004 637X 1538 4357 doi 10 1086 145351 Morgan W W Keenan P C Morgan W W Keenan P C Spectral Classification Spectral classification ing Annu Rev Astron Astrophys S Faber E v Dishoeck R Kennicutt L Goldberg G Burbidge R Blandford Annual Reviews 1973 Vol 11 Iss 1 P 29 50 29 ISSN 0066 4146 1545 4282 doi 10 1146 ANNUREV AA 11 090173 000333 Luck R E Parameters and abundances in luminous stars ing Astron J J G III E Vishniac NYC IOP Publishing AAS University of Chicago Press AIP 2014 Vol 147 Iss 6 P 137 ISSN 0004 6256 1538 3881 doi 10 1088 0004 6256 147 6 137 Chesneau O Dessart L Mourard D Berio Ph Buil Ch Bonneau D Borges Fernandes M Clausse J M Delaa O Marcotto A Meilland A Millour F Nardetto N Perraut K Roussel A Spang A Stee P Tallon Bosc I McAlister H Ten Brummelaar T Sturmann J Sturmann L Turner N Farrington C Goldfinger P J 2010 Time spatial and spectral resolution of the Ha line formation region of Deneb and Rigel with the VEGA CHARA interferometer Astronomy and Astrophysics 521 A5 Bibcode 2010A amp A 521A 5C arXiv 1007 2095 doi 10 1051 0004 6361 201014509 Perryman M A C Lindegren L Kovalevsky J Hoeg E Bastian U Bernacca P L Creze M Donati F Grenon M Grewing M Van Leeuwen F Van Der Marel H Mignard F Murray C A Le Poole R S Schrijver H Turon C Arenou F Froeschle M Petersen C S 1997 The Hipparcos Catalogue The Hipparcos Catalogue Astronomy and Astrophysics 323 L49 L52 Bibcode 1997A amp A 323L 49P Perryman M 2010 The Making of History s Greatest Star Map Springer Verlag ISBN 978 3 642 11601 8 doi 10 1007 978 3 642 11602 5 2023 07 07 at the Wayback Machine van Leeuwen F 2009 The Hipparcos catalog Astronomy and Astrophysics 500 505 506 Bibcode 2009A amp A 500 505V doi 10 1051 0004 6361 200912202 Maiz Apellaniz J Alfaro E J Sota A 2008 Accurate distances to nearby massive stars with the new reduction of the Hipparcos raw data 0804 2553 Bibcode 2008arXiv0804 2553M arXiv 0804 2553 astro ph 2019 12 01 at the Wayback Machine Lucy L B 1976 An analysis of the variable radial velocity of alpha Cygni Astrophysical Journal 206 499 Bibcode 1976ApJ 206 499L doi 10 1086 154405 2023 07 07 at the Wayback Machine Lucy L B 1976 An analysis of the variable radial velocity of alpha Cygni Astrophysical Journal 206 499 Bibcode 1976ApJ 206 499L doi 10 1086 154405 2023 07 07 at the Wayback Machine Schiller F Przybilla N 2008 Quantitative spectroscopy of Deneb Astronomy amp Astrophysics 479 3 849 858 Bibcode 2008A amp A 479 849S arXiv 0712 0040 doi 10 1051 0004 6361 20078590