Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Damğan döyüşü — Səlcuqlu Vətəndaş müharibəsi dövründə 1063-cü ildə baş vermiş döyüşdür.
| Damğan döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Səlcuqlu Vətəndaş müharibəsi | |||
| Tarix | 1063 | ||
| Yeri | Damğan | ||
| Səbəbi | Hakimiyyət uğrunda mübarizə | ||
| Nəticəsi | Alp Arslan sultan elan edildi. | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| | |||
Arxa plan
Oğuz türklərindən olan Səlcuqlular XI əsrdə Səlcuqlu imperiyasının əsasını qoydular. İmperiyanın əsasını qoyan Toğrul övladı olmadan vəfat etdi və taxt-tac onun qardaşı Çağrı bəyin oğlu Alp Arslana keçdi. Sultan Toğrulun ölümündən sonra Səlcuqlu şahzadəsi Qutalmış yeni sultan olmağı arzulayırdı, çünki Toğrulun övladı yoxdu və Qutalmış sülalənin yaşayan ən yaşlı üzvü idi.
Qutalmışın taxta olan iddiası atası üzərindən idi. Belə ki, Qutalmışın atası Arslan Yabqu Səlcuqun ən böyük oğlu idi. Arslan Mahmud Qəznəvi tərəfindən ələ keçirilmiş və həbsdə öldürülmüşdü. Nəticədə Toğrul sultan olmuşdu.
Əvvəldə baş vermiş hadisələr
Toğrul 4 sentyabr 1063-cü ildə vəfat etdi. Toğrulun ölümü xəbərlərinin yayılmasından sonra həm Qutalmış, həm də Alp Arslan (Süleymanın böyük qardaşı) paytaxt olan Reyə doğru taxtı ələ keçirmək üçün yürüşə başladılar. Qutalmış qalası olan Girduxun paytaxta daha yaxın olmasına görə daha üstün mövqedə idi. Alp Arslanın mülkləri isə daha şərqdə yerləşirdi. Lakin əvvəllər Süleymanı dəstəkləyən Sultan Toğrulun vəziri Əl-Kunduri Qutalmışdan qorxduğuna görə (keçmişdə Süleymanı dəstəklədiyinə görə) Alp Arslanı dəstəkləməyə başladı. Buna baxmayaraq, Qutalmış və qardaşı Rəsulun qüvvələri Əl-Kundurinin qüvvələrini rahatlıqla məğlub etdilər və 1063-cü il 15 noyabrda Reyi mühasirəyə aldılar. Qutalmış Alp Arslanın qüvvələri yaxınlaşdığına görə mühasirəni ləğv etməyə məcbur oldu. Şərqə hərəkət edən Qutalmış Alp Arslanın avanqard qüvvələrinin komandanı olan Hacib Ərdəmi Damğana yaxın olan Dihinemekdə məğlub etdi.
Döyüş
Alp Arslanın əsas ordusu Qutalmışın 15 km şərqində idi. Qutalmış Alp Arslanın ordusunun yolunu dərənin yönünü dəyişdirməklə kəsməyə çalışdı. Lakin Alp Arslan ordusunu yenicə yaranmış bataqlıq ərazidən keçirməyə nail oldu. İki Səlcuqlu ordusu qarşı-qarşıya gəldiyi zaman Qutalmışın qüvvələri qaçmağa başladılar. Rəsul, həmçinin Qutalmışın oğlu Süleyman (daha sonralar Rum Səlcuqlu Sultanlığının əsasını qoyacaq) əsir götürüldülər. Qutalmış qaçmağı bacardı. Öz qalası olan Girduxa nizamlı formada geri çəkilərək qüvvələrini yenidən cəmləşdirmək fikrində idi. Lakin 7 dekabr 1063-cü ildə təpəlik bir ərazidə atdan yıxıldı və vəfat etdi.
Nəticə
Qutalmışın oğlu Süleyman əsir götürülsə də, Alp Arslan onu bağışladı və sürgünə göndərdi. Lakin sonradan onun özünü sübut etmk üçün şansları oldu, çünki Böyük Səlcuqlu imperiyasından daha uzun müddət yaşayan Rum Səlcuqlu Sultanlığının əsasını qoydu.
İstinadlar
- Arslan b. Saldjuk, Claude Cahen, The Encyclopaedia of Islam, Vol. I, ed. H.A.R. Gibb, J. H. Kramer, E. Levi-Provencal, J. Schacht, (Brill, 1986), 662.
- "Aziz Basan:Great Seljuks, s.27". 2021-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-04.
- "Islam Encyclopedia Vol 26 p480-81". 2018-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-04.
- Izz al-Din ibn al'Athir, The Annals of the Saljuq Turks, transl. D.S. Richards, (Routledge, 2002), 151.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Damgan doyusu Selcuqlu Vetendas muharibesi dovrunde 1063 cu ilde bas vermis doyusdur Damgan doyusuSelcuqlu Vetendas muharibesiTarix 1063Yeri DamganSebebi Hakimiyyet ugrunda mubarizeNeticesi Alp Arslan sultan elan edildi Munaqise terefleriAlp Arslan QutalmisArxa planOguz turklerinden olan Selcuqlular XI esrde Selcuqlu imperiyasinin esasini qoydular Imperiyanin esasini qoyan Togrul ovladi olmadan vefat etdi ve taxt tac onun qardasi Cagri beyin oglu Alp Arslana kecdi Sultan Togrulun olumunden sonra Selcuqlu sahzadesi Qutalmis yeni sultan olmagi arzulayirdi cunki Togrulun ovladi yoxdu ve Qutalmis sulalenin yasayan en yasli uzvu idi Qutalmisin taxta olan iddiasi atasi uzerinden idi Bele ki Qutalmisin atasi Arslan Yabqu Selcuqun en boyuk oglu idi Arslan Mahmud Qeznevi terefinden ele kecirilmis ve hebsde oldurulmusdu Neticede Togrul sultan olmusdu Evvelde bas vermis hadiselerTogrul 4 sentyabr 1063 cu ilde vefat etdi Togrulun olumu xeberlerinin yayilmasindan sonra hem Qutalmis hem de Alp Arslan Suleymanin boyuk qardasi paytaxt olan Reye dogru taxti ele kecirmek ucun yuruse basladilar Qutalmis qalasi olan Girduxun paytaxta daha yaxin olmasina gore daha ustun movqede idi Alp Arslanin mulkleri ise daha serqde yerlesirdi Lakin evveller Suleymani destekleyen Sultan Togrulun veziri El Kunduri Qutalmisdan qorxduguna gore kecmisde Suleymani desteklediyine gore Alp Arslani desteklemeye basladi Buna baxmayaraq Qutalmis ve qardasi Resulun quvveleri El Kundurinin quvvelerini rahatliqla meglub etdiler ve 1063 cu il 15 noyabrda Reyi muhasireye aldilar Qutalmis Alp Arslanin quvveleri yaxinlasdigina gore muhasireni legv etmeye mecbur oldu Serqe hereket eden Qutalmis Alp Arslanin avanqard quvvelerinin komandani olan Hacib Erdemi Damgana yaxin olan Dihinemekde meglub etdi DoyusAlp Arslanin esas ordusu Qutalmisin 15 km serqinde idi Qutalmis Alp Arslanin ordusunun yolunu derenin yonunu deyisdirmekle kesmeye calisdi Lakin Alp Arslan ordusunu yenice yaranmis bataqliq eraziden kecirmeye nail oldu Iki Selcuqlu ordusu qarsi qarsiya geldiyi zaman Qutalmisin quvveleri qacmaga basladilar Resul hemcinin Qutalmisin oglu Suleyman daha sonralar Rum Selcuqlu Sultanliginin esasini qoyacaq esir goturulduler Qutalmis qacmagi bacardi Oz qalasi olan Girduxa nizamli formada geri cekilerek quvvelerini yeniden cemlesdirmek fikrinde idi Lakin 7 dekabr 1063 cu ilde tepelik bir erazide atdan yixildi ve vefat etdi NeticeQutalmisin oglu Suleyman esir goturulse de Alp Arslan onu bagisladi ve surgune gonderdi Lakin sonradan onun ozunu subut etmk ucun sanslari oldu cunki Boyuk Selcuqlu imperiyasindan daha uzun muddet yasayan Rum Selcuqlu Sultanliginin esasini qoydu IstinadlarArslan b Saldjuk Claude Cahen The Encyclopaedia of Islam Vol I ed H A R Gibb J H Kramer E Levi Provencal J Schacht Brill 1986 662 Aziz Basan Great Seljuks s 27 2021 08 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 08 04 Islam Encyclopedia Vol 26 p480 81 2018 12 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 08 04 Izz al Din ibn al Athir The Annals of the Saljuq Turks transl D S Richards Routledge 2002 151