Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Düyü üsyanları (米騒動, kome sodo) – Yaponiyada düyünün bahalaşması səbəbilə 1918-ci ilin iyul-sentyabr aylarında baş vermiş iğtişaşlar. İğtişaşlar o qədər genişmiqyaslı idi ki, Terauçi Masatake kabinetinin istefasına səbəb olmuşdur.
| Düyü üsyanları | |
|---|---|
 | |
| Yer | |
| Tarix | 1918 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Düyü üsyanlarında 1–2 milyon nəfər iştirak etmiş və bir neçə prefektura istisna olmaqla, bütün prefekturaları əhatə etmişdir.
Gedişat
Arxaplan
Düyü üsyanları Yaponiyada bir çox məhsulun, xüsusilə düyünün qiymətində baş verən artım səbəbilə baş vermişdir. 1917-ci ilin əvvəlindən 1918-ci ilin iyununa qədər Osaka bazarında düyünün qiyməti 2 dəfə artmışdı. 1918-ci ilin avqust ayının ilk 10 günündə düyünün 50% bahalaşacağı proqnozlaşdırılmışdı.
Düyünün qiymətində bu gözlənilməz artım iqtisadi çətinliklərə səbəb olmuş, əhalidə düyü tacirlərinə və hökumətə qarşı nifrət yaratmışdır. Çünki düyü tacirləri yerli ehtiyacları nəzərə almaq əvəzinə bazar imkanları güdürdülər, hökumət isə bu vəziyyətə müdaxilə etmirdi.
Üsyanlar
Şikayətçilərin ilk qruplaşması Toyama prefekturasında yerləşən balıqçı qəsəbəsi baş tutmuşdur. 23 iyul 1918-ci ildə balıqçıların həyat yoldaşları Osakaya düyü ehtiyatının göndərilməsinə etiraz etmək üçün toplanmışdırlar. Bir neçə gün sonra etiraz aksiyaları ətraf qəsəbələrə yayılmışdır. Etiraz aksiyaları əvvəlcə dinc xarakterli başlamışdır: etirazçılar yerli rəsmilərə və düyü tacirlərinə petisiya göndərmişdirlər. Lakin tezliklə minlərlə etirazçı düyü anbarlarını soymağa başlamışdır. Avqust ayının ilk həftəsinin sonunda etirazçılar Toyama sahillərində iğtişaşlara davam etmişdilər və böyük şəhərlərin qəzetləri bu iğtişaşlar haqqında yazılar dərc etmişdir.
8 avqustdan etibarən Okayama şəhərindən başlayaraq Naqoya, Osaka, Kioto, Kobe, Hiroşima, Tokio, eləcə də, digər regional şəhərlərdə üsyanlar, iğtişaşlar, silahlı toqquşmalar başlamış və Yaponiyanı böyük sosial böhran bürümüşdür. Naqoyada 50 min nəfərdən ibarət etirazçı qrup 6 gecə boyunca şəhərin mərkəzi parkında toplaşaraq düyü tacirlərinin hərisliyi və Terauçi hökumətinin onlarla sövləşməsi haqqında nitqlər demiş, daha sonra düyü anbarlarının olduğu bölgəyə irəliləyərək polis məntəqələrini məhv etmiş, tikililərə od vurmuş, varlıların evlərini məhv etmiş, düyü dükkanlarını soymuş və polislərlə döyüşmüşdürlər.
12 avqustda Kobedə yerləşən gəmiqayırma zavodunun etiraz edən işçiləri bir çox zavodu və ofisi məhv etmişdir. 10 min nəfərlik başqa qrup isə bir ticarət şirkətinin ofislərinə hücum edərək od vurmuşdur.
Nəticələr
Sentyabr ayının ortalarına doğru düyü üsyanları dayanmağa başlamışdır. Bu müddət ərzində Yaponiyada 636 fərqli iğtişaş baş vermiş və onların ancaq 20%-i dinc iğtişaş olaraq qeydə alınmışdır. Bundan əlavə, 50 mindən çox işçini əhatə edən 150 tətil keçirilmişdir. Hesablamalara görə düyü üsyanlarında 111 şəhər, 278 şəhərcik və 247 qəsəbədən 1–2 milyon insan iştirak etmişdir.Aomori, İvate və Akita prefekturaları istisna olmaqla, Yaponiyanın hər prefekturasında iğtişaş qeydə alınmışdır.
İğtişaşları boğmaq öhdəliyi yerli polislərin üzərinə düşsə də, iğtişaşlar çox genişmiqyaslı olduğu üçün hökumət strateji qurğuları qorumaq üçün 92 min nəfərlik qoşunu 120 müxtəlif yerə göndərmişdir. Təxminən 25 min nəfər həbs edilmiş, 8250 nəfər vandalizm, oğruluq, basqın, üsyan və qəsdən od vurma kimi ittihamlarla məhkəmə sövq edilmişdir. 6 min nəfərdən çox şəxsə kiçik cərimədən ölüm cəzasına kimi müxtəlif cəzalar tətbiq edilmişdir.
Düyü üsyanları Birinci dünya müharibəsi zamanı intensivləşən iqtisadi dəyişiklikləri əks etdirirdi. İştirakçıların çoxu marjinal və ya həddən artıq yoxsul insanlar deyil, təhsilli, işləyən insanlar idi. Düyü üsyanlarını hökuməti sarsıtmış və müxalifəti ilhamlandırmışdır. Nəticədə, baş nazir Terauçi Masatake və onun kabineti istefa etmiş, əvəzinə baş nazir seçilmişdir.
İstinadlar
- Kodansha Encyclopedia of Japan. səh. 310
- Kodansha Encyclopedia of Japan. səh. 311
Ədəbiyyat
- Kodansha Encyclopedia of Japan. VI cild. Tokio: Kodansha. 1983. səh. 310-311. ISBN . İstifadə tarixi: 15 aprel 2022.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Duyu usyanlari 米騒動 kome sodo Yaponiyada duyunun bahalasmasi sebebile 1918 ci ilin iyul sentyabr aylarinda bas vermis igtisaslar Igtisaslar o qeder genismiqyasli idi ki Terauci Masatake kabinetinin istefasina sebeb olmusdur Duyu usyanlariYer Yaponiya imperiyasiTarix 1918 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Duyu usyanlarinda 1 2 milyon nefer istirak etmis ve bir nece prefektura istisna olmaqla butun prefekturalari ehate etmisdir GedisatArxaplan Duyu usyanlari Yaponiyada bir cox mehsulun xususile duyunun qiymetinde bas veren artim sebebile bas vermisdir 1917 ci ilin evvelinden 1918 ci ilin iyununa qeder Osaka bazarinda duyunun qiymeti 2 defe artmisdi 1918 ci ilin avqust ayinin ilk 10 gununde duyunun 50 bahalasacagi proqnozlasdirilmisdi Duyunun qiymetinde bu gozlenilmez artim iqtisadi cetinliklere sebeb olmus ehalide duyu tacirlerine ve hokumete qarsi nifret yaratmisdir Cunki duyu tacirleri yerli ehtiyaclari nezere almaq evezine bazar imkanlari gudurduler hokumet ise bu veziyyete mudaxile etmirdi Usyanlar seherinde duyu usyanlarinin basladigi yer Sikayetcilerin ilk qruplasmasi Toyama prefekturasinda yerlesen baliqci qesebesi bas tutmusdur 23 iyul 1918 ci ilde baliqcilarin heyat yoldaslari Osakaya duyu ehtiyatinin gonderilmesine etiraz etmek ucun toplanmisdirlar Bir nece gun sonra etiraz aksiyalari etraf qesebelere yayilmisdir Etiraz aksiyalari evvelce dinc xarakterli baslamisdir etirazcilar yerli resmilere ve duyu tacirlerine petisiya gondermisdirler Lakin tezlikle minlerle etirazci duyu anbarlarini soymaga baslamisdir Avqust ayinin ilk heftesinin sonunda etirazcilar Toyama sahillerinde igtisaslara davam etmisdiler ve boyuk seherlerin qezetleri bu igtisaslar haqqinda yazilar derc etmisdir 8 avqustdan etibaren Okayama seherinden baslayaraq Naqoya Osaka Kioto Kobe Hirosima Tokio elece de diger regional seherlerde usyanlar igtisaslar silahli toqqusmalar baslamis ve Yaponiyani boyuk sosial bohran burumusdur Naqoyada 50 min neferden ibaret etirazci qrup 6 gece boyunca seherin merkezi parkinda toplasaraq duyu tacirlerinin herisliyi ve Terauci hokumetinin onlarla sovlesmesi haqqinda nitqler demis daha sonra duyu anbarlarinin oldugu bolgeye irelileyerek polis menteqelerini mehv etmis tikililere od vurmus varlilarin evlerini mehv etmis duyu dukkanlarini soymus ve polislerle doyusmusdurler 12 avqustda Kobede yerlesen gemiqayirma zavodunun etiraz eden iscileri bir cox zavodu ve ofisi mehv etmisdir 10 min neferlik basqa qrup ise bir ticaret sirketinin ofislerine hucum ederek od vurmusdur NeticelerSentyabr ayinin ortalarina dogru duyu usyanlari dayanmaga baslamisdir Bu muddet erzinde Yaponiyada 636 ferqli igtisas bas vermis ve onlarin ancaq 20 i dinc igtisas olaraq qeyde alinmisdir Bundan elave 50 minden cox iscini ehate eden 150 tetil kecirilmisdir Hesablamalara gore duyu usyanlarinda 111 seher 278 sehercik ve 247 qesebeden 1 2 milyon insan istirak etmisdir Aomori Ivate ve Akita prefekturalari istisna olmaqla Yaponiyanin her prefekturasinda igtisas qeyde alinmisdir Igtisaslari bogmaq ohdeliyi yerli polislerin uzerine dusse de igtisaslar cox genismiqyasli oldugu ucun hokumet strateji qurgulari qorumaq ucun 92 min neferlik qosunu 120 muxtelif yere gondermisdir Texminen 25 min nefer hebs edilmis 8250 nefer vandalizm ogruluq basqin usyan ve qesden od vurma kimi ittihamlarla mehkeme sovq edilmisdir 6 min neferden cox sexse kicik cerimeden olum cezasina kimi muxtelif cezalar tetbiq edilmisdir Duyu usyanlari Birinci dunya muharibesi zamani intensivlesen iqtisadi deyisiklikleri eks etdirirdi Istirakcilarin coxu marjinal ve ya hedden artiq yoxsul insanlar deyil tehsilli isleyen insanlar idi Duyu usyanlarini hokumeti sarsitmis ve muxalifeti ilhamlandirmisdir Neticede bas nazir Terauci Masatake ve onun kabineti istefa etmis evezine bas nazir secilmisdir IstinadlarKodansha Encyclopedia of Japan seh 310 Kodansha Encyclopedia of Japan seh 311EdebiyyatKodansha Encyclopedia of Japan VI cild Tokio Kodansha 1983 seh 310 311 ISBN 0 87011 626 6 Istifade tarixi 15 aprel 2022