Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bataqlıq timsahı (lat. Crocodylus palustris) — əsl timsahlar sinfinin dümayəndəsi. Hindustan ərazisində və Pakistan kimi (bataqlıq timsahı milli sürünən olaraq bilinir) ölkələrdə yayılmışdır. Hindistanda hind qavialı və daraqlı timsahla birlikdə yaşayan üç timsahdan biridir. Bataqlıq timsahının ən yaxın müasir qohumu Siam timsahıdır. Daraqlı timsahla birlikdə ayrı bir Asiya kladı meydana gətirirlər.
| Bataqlıq timsahı | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Bataqlıq timsahı | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Görünüşü
Bataqlıq timsahı ağır və enli çənələrin kənarları və iri qabarın çıxıntıları olmayan kobud bir başı var. Boyundakı dörd böyük lövhə, hər tərəfində daha kiçik lövhələr kvadrat təşkilidir. Barmaqların dibində toxuma var. Yetkinlər ümumiyyətlə tünd zeytunu, yeniyetmələr isə qara nöqtələri olan solğun zeytunudur.
Ölçüsü
Bataqlıq timsahı müasir timsahların standartlarına görə orta və yə böyük ölçülü heyvan sayılır. Bütün timsahlarda olduğu kimi, erkək bataqlıq timsahları dişilərdən daha böyükdür. Dişlər ümumiyyətlə 2 ilə 2,5 m, erkəklər isə 3 ilə 3,5 m arasında dəyişir. Erkəklərin çəkisi 100 ilə 200 kq, dişilər isə 40 ilə 60 kq arasındadır. Manqopir gölündə yetkin timsahların orta ölçüsü 2.89 m, ortalama çəkisi 100 kq-a bərabərdir. Bataqlıq timsahının sıx bir quruluşu var və bəzən bu növün erkək timsahları uzunluğu baxımından təəccüblü dərəcədə ağır ola bilir. Məsələn: Pakistanda yaxalanan bir timsahın uzunluğu təxminən 3 m idi, lakin onun çəsi 195 kq təşkil edirdi. Erkəklər bəzən 300–700 kq kütləsi ilə 4–5 metrə qədər böyüyə bilir, halbuki 4 metrdən uzun fərdlər hazırda çox nadirdir. Bu növün ən böyük tanınmış nümayəndəsi Şri-Lankada tapılmışdır. Onun uzunluğu 5.63 metr, çəkisi isə bir ton ağırlığında olmuşdur. Britaniya Muzeyindəki ən böyük nümunə 3.7 m uzunluqdadır.
Həyat tərzi
Bataqlıq timsahı (əsasən Kuba timsahı istisna olmaqla) digər timsahlardan özünü quruda hiss etməsi baxımından daha yaxşıdır. Uzun məsafələrə köç edə bilər və qısa müddətə yırtıcılığı quruda belə təqib edə bilirlər. İlin quru mövsümündə sığınmaq üçün çuxurlar qazır.
Bataqlıq timsahı quruda təxminən 12–14 km/saat sürətlə qaça bilir, ancaq sürətlə də təngənəfəs olur. Suda sürəti dahada artır və daha uzun müddət bu sürəti saxlaya bilir. Suda 20–30 km/saat sürətlə üzür, hətta qısa məsafələrdə sürəti 40 km/saata çatır.
Qidalanması
Balalar əsasən onurğasızlarla qidalanır. Yetkin timsahlar ev heyvanları da daxil olmaqla balıq, ilan (məsələn, pələng pitonları), tısbağalar, kərtənkələlər, quşlar və məməlilərlə qidalanır: Gəmiricilər, meymunlar, itlər, keçilər, xallı marallar və samurlar. Bataqlıq timsahları tarixən insanlar tərəfindən ticarət balıqçılığına zərər vurması iddiası ilə zərərverici kimi qəbul edilmişdir, lakin bu belə deyil. Bataqlıq timsahı yırtıcıların zirvəsində olaraq, əhəmiyyətli dərəcədə daha qiymətli ticari balıqları istehlak edən yırtıcı balıqlarla, balıq yeyən quşlarla və samurlarla qidalanaraq çay yırtıcılarının sayının nəzarətində mühüm rol oynayır. Bundan əlavə, timsahlar ölü heyvanları yeyirlər. Beləliklə su tutarlarının təmizləyicisi olurlari. Böyük fərdlər Hindistan zambarı, qaban, Asiya antilopları, mal-qara, camış və hətta qaurları da daxil olmaqla iri dırnaqlıları ovlaya bilirlər. Bataqlıq timsahı bir çuxurda gizlənərək dırnaqlıları tutur, buradaca onu boğur və ya "ölümcül fırlanma" köməyi ilə parçalayır . Digər timsahlar kimi öldürülmüş bir ovu ehtiyatda gizlədə bilir. Bəzən gizlədilmiş ovu zolaqlı varan, hətta pələnglər kimi digər yırtıcılar da tapıb yeyə bilir. Bataqlıq timsahları kifayət qədər sosial heyvanlardır. Gecələr bəzən quruda ov edir, ovlarını meşə yolları boyunca tuturlar. Gecə ovu zamanı tez-tez digər yırtıcıların şikarlarını əlindən alırlar.
Yayılması
Bataqlıq timsahları əsasən iri olmayan şirinsulu su tutarlarında və iti axını olmaya bataqlıq, göl, çay, bəzənsə əkin kanalları və digər süni su tutarlarında yaşamağa üstünlük verirlər. Nadir şor sulu ərazilərdə görülürlər. Bu növ Hindistan, Pakistan, İran, İraq, Banqladeş, Nepal, Myanma və Şri-Lankada yayılmışdır. Pakistanın cənubu, İraq, Şərqi Hindistan və Şri-Lankada areal daraqlı timsahların arealı ilə kəsişir.
Populyasiya
yayılma arealının böyük hissəsində sayının azalmasına səbəb yaşayış yerlərinin məhv olması, insan fəaliyyəti və s-dir. Vəziyyət demoqrapik məsələlərdən dolayı dahada kəskinləşir. Bataqlıq timsahlarının sayı təbiətdə 5400–7100 baş olaraq qiymətləndirilir. Ən böyük populyasiya 2000 başdan ibarətdir. Oda Şri-Lankada yerləşir. Bəzən bu növü Crocodylus palustris kimbula (Deraniyagala, 1936) yarımnövünə ayırırlar. Kimbula bel pulcuqlarının yerləşmə xüsusiyyətinə görə fərqlənir. Hindistan 1975-ci ildən bu canlıların artırılması proqramına başlamışdır.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
- Oaks, J. R. 2011. A time-calibrated species tree of Crocodylia reveals a recent radiation of the true crocodiles.
- "India4u — Travel — Wildlife — Crocodile". 2015-05-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-25.
- "Population and conservation status of Marsh Crocodiles, Crocodilus palustris in Karachi Zoological Garden, Samzu Park and Khar Center Karachi, Sindh-Pakistan. (PDF Download Available)" (ingilis). ResearchGate. 2017-10-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-14.
- "(PDF) Pathology of mycotic gastritis in a wild Indian freshwater/marsh crocodile (Mugger; Crocodylus palustris): A case report" (ingilis). ResearchGate. 2021-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-09.
- Chang, M. S., Gachal, G. S., Qadri, A. H., Khowaja, Z., Khowaja, M., Sheikh, M. Y. (2013). "Ecological status and threats of marsh crocodiles (Crocodilus palustris) in Manghopir Karachi". International Journal of Biosciences. 3: 44−54.
- Siddiqui, R., Jeyamogan, S., Ali, S. M., Abbas, F., Sagathevan, K. A., Khan, N. A. (2017). "Crocodiles and alligators: Antiamoebic and antitumor compounds of crocodiles". Experimental Parasitology. 183: 194−200.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2017-02-16 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-25.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2019-08-19 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-25.
- "Mugger Crocodile". 2014-01-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-25.
- Boulenger, G. A. (1890) Fauna of British India. Reptilia and Batrachia.
- Vyas, R. (2010). "Mugger (Crocodilus palustris) population in and around Vadodara city, Gujarat state, India". Russian Journal of Herpetology. 17 (1): 43−50.
- Whitaker, R. and Whitaker, Z. (1989). "Ecology of the mugger crocodile". Crocodiles, their ecology, management, and conservation (PDF Arxivləşdirilib 2018-10-21 at the Wayback Machine). Gland: IUCN Crocodile Specialist Group. pp. 276−296.
- "Review of the reintroduction programme of the Mugger crocodile Crocodylus palustris in Neyyar Reservoir, India. (PDF Download Available)" (ingilis). ResearchGate. 2017-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-19.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bataqliq timsahi lat Crocodylus palustris esl timsahlar sinfinin dumayendesi Hindustan erazisinde ve Pakistan kimi bataqliq timsahi milli surunen olaraq bilinir olkelerde yayilmisdir Hindistanda hind qaviali ve daraqli timsahla birlikde yasayan uc timsahdan biridir Bataqliq timsahinin en yaxin muasir qohumu Siam timsahidir Daraqli timsahla birlikde ayri bir Asiya kladi meydana getirirler Bataqliq timsahiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Bataqliq timsahiBeynelxalq elmi adiCrocodylus palustris R Lesson 1831Sekil axtarisiITIS 202196NCBI 184238EOL 795277FW 158098GorunusuBataqliq timsahi agir ve enli cenelerin kenarlari ve iri qabarin cixintilari olmayan kobud bir basi var Boyundaki dord boyuk lovhe her terefinde daha kicik lovheler kvadrat teskilidir Barmaqlarin dibinde toxuma var Yetkinler umumiyyetle tund zeytunu yeniyetmeler ise qara noqteleri olan solgun zeytunudur OlcusuBataqliq timsahi muasir timsahlarin standartlarina gore orta ve ye boyuk olculu heyvan sayilir Butun timsahlarda oldugu kimi erkek bataqliq timsahlari disilerden daha boyukdur Disler umumiyyetle 2 ile 2 5 m erkekler ise 3 ile 3 5 m arasinda deyisir Erkeklerin cekisi 100 ile 200 kq disiler ise 40 ile 60 kq arasindadir Manqopir golunde yetkin timsahlarin orta olcusu 2 89 m ortalama cekisi 100 kq a beraberdir Bataqliq timsahinin six bir qurulusu var ve bezen bu novun erkek timsahlari uzunlugu baximindan teeccublu derecede agir ola bilir Meselen Pakistanda yaxalanan bir timsahin uzunlugu texminen 3 m idi lakin onun cesi 195 kq teskil edirdi Erkekler bezen 300 700 kq kutlesi ile 4 5 metre qeder boyuye bilir halbuki 4 metrden uzun ferdler hazirda cox nadirdir Bu novun en boyuk taninmis numayendesi Sri Lankada tapilmisdir Onun uzunlugu 5 63 metr cekisi ise bir ton agirliginda olmusdur Britaniya Muzeyindeki en boyuk numune 3 7 m uzunluqdadir Heyat terziBataqliq timsahi esasen Kuba timsahi istisna olmaqla diger timsahlardan ozunu quruda hiss etmesi baximindan daha yaxsidir Uzun mesafelere koc ede biler ve qisa muddete yirticiligi quruda bele teqib ede bilirler Ilin quru movsumunde siginmaq ucun cuxurlar qazir Bataqliq timsahi quruda texminen 12 14 km saat suretle qaca bilir ancaq suretle de tengenefes olur Suda sureti dahada artir ve daha uzun muddet bu sureti saxlaya bilir Suda 20 30 km saat suretle uzur hetta qisa mesafelerde sureti 40 km saata catir QidalanmasiBalalar esasen onurgasizlarla qidalanir Yetkin timsahlar ev heyvanlari da daxil olmaqla baliq ilan meselen peleng pitonlari tisbagalar kertenkeleler quslar ve memelilerle qidalanir Gemiriciler meymunlar itler keciler xalli marallar ve samurlar Bataqliq timsahlari tarixen insanlar terefinden ticaret baliqciligina zerer vurmasi iddiasi ile zererverici kimi qebul edilmisdir lakin bu bele deyil Bataqliq timsahi yirticilarin zirvesinde olaraq ehemiyyetli derecede daha qiymetli ticari baliqlari istehlak eden yirtici baliqlarla baliq yeyen quslarla ve samurlarla qidalanaraq cay yirticilarinin sayinin nezaretinde muhum rol oynayir Bundan elave timsahlar olu heyvanlari yeyirler Belelikle su tutarlarinin temizleyicisi olurlari Boyuk ferdler Hindistan zambari qaban Asiya antiloplari mal qara camis ve hetta qaurlari da daxil olmaqla iri dirnaqlilari ovlaya bilirler Bataqliq timsahi bir cuxurda gizlenerek dirnaqlilari tutur buradaca onu bogur ve ya olumcul firlanma komeyi ile parcalayir Diger timsahlar kimi oldurulmus bir ovu ehtiyatda gizlede bilir Bezen gizledilmis ovu zolaqli varan hetta pelengler kimi diger yirticilar da tapib yeye bilir Bataqliq timsahlari kifayet qeder sosial heyvanlardir Geceler bezen quruda ov edir ovlarini mese yollari boyunca tuturlar Gece ovu zamani tez tez diger yirticilarin sikarlarini elinden alirlar YayilmasiBataqliq timsahlari esasen iri olmayan sirinsulu su tutarlarinda ve iti axini olmaya bataqliq gol cay bezense ekin kanallari ve diger suni su tutarlarinda yasamaga ustunluk verirler Nadir sor sulu erazilerde gorulurler Bu nov Hindistan Pakistan Iran Iraq Banqlades Nepal Myanma ve Sri Lankada yayilmisdir Pakistanin cenubu Iraq Serqi Hindistan ve Sri Lankada areal daraqli timsahlarin areali ile kesisir Populyasiyayayilma arealinin boyuk hissesinde sayinin azalmasina sebeb yasayis yerlerinin mehv olmasi insan fealiyyeti ve s dir Veziyyet demoqrapik meselelerden dolayi dahada keskinlesir Bataqliq timsahlarinin sayi tebietde 5400 7100 bas olaraq qiymetlendirilir En boyuk populyasiya 2000 basdan ibaretdir Oda Sri Lankada yerlesir Bezen bu novu Crocodylus palustris kimbula Deraniyagala 1936 yarimnovune ayirirlar Kimbula bel pulcuqlarinin yerlesme xususiyyetine gore ferqlenir Hindistan 1975 ci ilden bu canlilarin artirilmasi proqramina baslamisdir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 The Reptile Database ing P Uetz 2015 Oaks J R 2011 A time calibrated species tree of Crocodylia reveals a recent radiation of the true crocodiles India4u Travel Wildlife Crocodile 2015 05 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 12 25 Population and conservation status of Marsh Crocodiles Crocodilus palustris in Karachi Zoological Garden Samzu Park and Khar Center Karachi Sindh Pakistan PDF Download Available ingilis ResearchGate 2017 10 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 10 14 PDF Pathology of mycotic gastritis in a wild Indian freshwater marsh crocodile Mugger Crocodylus palustris A case report ingilis ResearchGate 2021 08 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 05 09 Chang M S Gachal G S Qadri A H Khowaja Z Khowaja M Sheikh M Y 2013 Ecological status and threats of marsh crocodiles Crocodilus palustris in Manghopir Karachi International Journal of Biosciences 3 44 54 Siddiqui R Jeyamogan S Ali S M Abbas F Sagathevan K A Khan N A 2017 Crocodiles and alligators Antiamoebic and antitumor compounds of crocodiles Experimental Parasitology 183 194 200 Arxivlenmis suret PDF 2017 02 16 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2020 12 25 Arxivlenmis suret PDF 2019 08 19 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2020 12 25 Mugger Crocodile 2014 01 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 12 25 Boulenger G A 1890 Fauna of British India Reptilia and Batrachia Vyas R 2010 Mugger Crocodilus palustris population in and around Vadodara city Gujarat state India Russian Journal of Herpetology 17 1 43 50 Whitaker R and Whitaker Z 1989 Ecology of the mugger crocodile Crocodiles their ecology management and conservation PDF Arxivlesdirilib 2018 10 21 at the Wayback Machine Gland IUCN Crocodile Specialist Group pp 276 296 Review of the reintroduction programme of the Mugger crocodile Crocodylus palustris in Neyyar Reservoir India PDF Download Available ingilis ResearchGate 2017 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 04 19