Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cürci Zeydan (ərəb. جرجي زيدان Jurjī Zaydān; 14 dekabr 1861[…], Beyrut – 21 iyul 1914[…], Qahirə) — ərəb yazıçısı və tarixçisi, maarifçisi və publisisti. Ərəb ədəbiyyatında tarixi roman janrının yaranıb geniş yayılması birinci növbədə onun adı ilə bağlıdır. Onun romanları hələ müəllifin sağlığında fars, türk, Azərbaycan, hind, urdu və bəzi Avropa dillərinə tərcümə olunmuşdur. Cürci Zeydanın ərəb ədəbiyyatının və elminin inkişafındakı xidmətləri, istər ərəb alimləri, istərsə də Qərbi Avropa və rus şərqşünasları tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Ərəb alimlərindən , Abbas Mahmud əl-Aqqad, Mutran Xəlil Mutran, Əbdüləziz əl-Bəşəri, Yusif Həcm və başqaları Cürci Zeydana elmi məqalələr və məruzələr həsr etmiş, onun yaradıcılığını yüksək qiymətləndirmişlər.
| Cürci Zeydan | |
|---|---|
| ərəb. جرجي زيدان | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Beyrut, Beyrut vilayəti, Osmanlı İmperiyası |
| Vəfat tarixi | (52 yaşında) |
| Vəfat yeri | Qahirə, Misir Xədivliyi, Osmanlı İmperiyası |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, jurnalist, müəllim, roman yazıçısı |
 Cürci Zeydan Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Cürci Zeydan 14 dekabr 1861-ci ildə Beyrutda xristian ailəsində dünyaya gəlmişdir. Onun atası xırda tacir idi. İlk təhsilini Beyrutda müxtəlif məktəblərdə almış, 6 ildə 3 məktəb dəyişmişdir. Ailəsinin ağır maddi vəziyyəti atasını Zeydanı çəkməçi yanına şagird verməyə məcbur edir. İki il çəkməçilik etdikdən sonra o, bu sənəti atıb atasının sahibi olduğu kiçik yeməkxanaya qayıdır və burada işləyir. Bütün bu müddət ərzində o öz savadını artırmaqda davam edir, klassik ərəb poeziyası, onun Mütənəbbi, kimi nümayəndələrinin yaradıcılığı ilə tanış olur. Nasif əl-Yazıçının "Məcməul-Bəhreyn" ("İki dənizin qovşağı") əsərinə böyük maraq göstərir, atasının qəhvəxanasına gələn İbrahim əl-Yazıçı, , kimi yazıçıların söhbətlərinə böyük həvəslə qulaq asır, ingilis dilini öyrənməyə başlayır.
Təhsili
O, 1881-ci ildə Beyrutdakı Suriya Protestant Kollecinin tibb fakültəsinə daxil olur, birinci ili müvəffəqiyyətlə təhsilini başa vurub mükafat alırsa, ikinci ili tələbə iğtişaşlarında iştirak etdiyi üçün onu institutdan qovurlar. Gənc Cürci 1883-cü ildə "Kasr al-Ayn" tibb məktəbində təhsilini davam etdirmək üçün Qahirəyə gedirsə də, tezliklə bu fikrindən əl çəkib, "əz-Zaman" qəzetində redaktorluq edir. O, 1884-cü ildə ingilis ekspedisiyasının tərkibində tərcüməçi kimi Sudana gedir. 1885-ci ildə yenidən Beyruta qayıdıb burada qədim yəhudi, assuriya və fars dillərini öyrənməklə məşğul olur. Burada onun dil fəlsəfəsi ilə bağlı "Ərəb dilinin leksikası və dil fəlsəfəsi" adlı ilk elmi əsəri nəşr olunur. O, 1886-cı ildə Londona gedib Britaniya muzeyindəki ərəb əlyazmaları ilə tanış olur. Həmin ilin axırında Misirə qayıdıb 1888-ci ilədək "əl-Muktataf" jurnalının redaktoru vəzifəsində çalışır. Bundan sonra o, pedaqoji fəaliyyətinə başlayır və məktəbdə ərəb dilini tədris edir. Eyni zamanda bir çox elmi-publisistik məqalələrlə qəzet səhifələrində çıxış edir. 1892-ci ildə C. Zeydan Qahirədə elmi, tarixi və ədəbi "əl-Hilal" jurnalını çıxarmağa başlayır. Cürci Zeydanın vəfatından sonra jurnalın redaktoru onun oğlu olmuşdur. "əl-Hilal" indi də ərəb şərqinin ən populyar mətbu orqanlarından biri kimi fəaliyyət göstərir.
Əsərləri
Cürci Zeydanın elmi fəaliyyətində diqqəti cəlb edən digər əhəmiyyətli əsər "Tərixu ədəbil-luğatil-arabiyyəti" (1911–1914) əsəridir. 1912-ci ildə Zeydan İngiltərə, Fransa, İsveçrə kimi Avropa ölkələrinə səyahət edir. Qayıtdıqdan sonra o, öz təəssüratlarını qələmə alır. Əsər 1923-cü ildə Cürci Zeydan oğlanları tərəfindən "Rahlətu Cürci Zeydan ilə Urubbə" (Cürci Zeydanın Avropaya səyahəti) adı ilə nəşr olunur. Avropa həyat tərzinə, ədəbiyyat və mədəniyyətə münasibətdə Zeydan həmişə düzgün yol tutmuş, həm klassik, həm də Avropa mədəniyyətinin ən yaxşı ənənələrindən, müsbət cəhətlərindən istifadə etməyin tərəfdarı olmuşdur.
Fəaliyyəti
Cürci Zeydanın ədəbi fəaliyyətində əsas yeri onun romanları tutur. İstər elmi, istərsə də ədəbi-bədii yaradıcılığı Zeydana böyük şöhrət qazandırır. O, 1885-ci ildə Beyrut Şərq Elmi Cəmiyyətinin üzvü, İtaliya Kral Cəmiyyətinin həqiqi üzvü, Fransa Asiya Cəmiyyətinin üzvü seçilir. (O, 1909-cu ildə kral ilə görüşmüşdür). Cürci Zeydan 21 avqust 1914-cü ildə vəfat etmişdir. Onun ölümünə Əhməd Şövqi, , , və başqaları mərsiyələr yazmışdır. Cürci Zeydan ərəb ədəbiyyatında tarixi roman janrının banisi və ən məhsuldar müəllifi kimi tanınır. Lakin ərəb ədəbiyyatı tarixini izləsək, biz bu yeni janrın boş yerdə yox, müəyyən ədəbi ənənə, müəyyən irs üzərində dayandığını görərik. Məsələn, ərəblərin islama qədərki tarixini əks etdirən "Əyyəmul-Arab" rəvayətləri, ərəb poeziyasındakı tarixi faktların, hadisələrin əksi, eləcə də şifahi ədəbiyyatın "Siratu Əntərə", "Siratu Seyf ibn Zu Yazan" və s. kimi roman-eposları və yaxud peyğəmbərin həyatından bəhs edən sirə və məğazi əsərləri və s. tarixi roman janrının qaynaqları sayıla bilər. Lakin bütün bunlarla yanaşı Qərbə çevrilməsi bu yeni janrın ərəb dilində orijinal nümunələrinin yaranmasına müəyyən təsir göstərmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Djurdji Saidan // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118636103 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- http://zaidanfoundation.org/ZF_Website_AboutJurjiZaidan.html.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- . 2010-11-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-16. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- https://archive.org/search.php?query=%28%28subject%3A%22Zaydan%2C%20Jurji%22%20OR%20subject%3A%22Jurji%20Zaydan%22%20OR%20creator%3A%22Zaydan%2C%20Jurji%22%20OR%20creator%3A%22Jurji%20Zaydan%22%20OR%20creator%3A%22Zaydan%2C%20J%2E%22%20OR%20title%3A%22Jurji%20Zaydan%22%20OR%20description%3A%22Zaydan%2C%20Jurji%22%20OR%20description%3A%22Jurji%20Zaydan%22%29%20OR%20%28%221861-1914%22%20AND%20Zaydan%29%29%20AND%20%28-mediatype:software%29
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-16. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- "Arxivlənmiş surət". 2023-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-16. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Curci Zeydan ereb جرجي زيدان Jurji Zaydan 14 dekabr 1861 Beyrut 21 iyul 1914 Qahire ereb yazicisi ve tarixcisi maarifcisi ve publisisti Ereb edebiyyatinda tarixi roman janrinin yaranib genis yayilmasi birinci novbede onun adi ile baglidir Onun romanlari hele muellifin sagliginda fars turk Azerbaycan hind urdu ve bezi Avropa dillerine tercume olunmusdur Curci Zeydanin ereb edebiyyatinin ve elminin inkisafindaki xidmetleri ister ereb alimleri isterse de Qerbi Avropa ve rus serqsunaslari terefinden yuksek qiymetlendirilmisdir Ereb alimlerinden Abbas Mahmud el Aqqad Mutran Xelil Mutran Ebduleziz el Beseri Yusif Hecm ve basqalari Curci Zeydana elmi meqaleler ve meruzeler hesr etmis onun yaradiciligini yuksek qiymetlendirmisler Curci Zeydanereb جرجي زيدان Dogum tarixi 14 dekabr 1861Dogum yeri Beyrut Beyrut vilayeti Osmanli ImperiyasiVefat tarixi 21 iyul 1914 52 yasinda Vefat yeri Qahire Misir Xedivliyi Osmanli ImperiyasiTehsili Beyrut Amerika UniversitetiFealiyyeti yazici sair jurnalist muellim roman yazicisiCurci Zeydan Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiCurci Zeydan 14 dekabr 1861 ci ilde Beyrutda xristian ailesinde dunyaya gelmisdir Onun atasi xirda tacir idi Ilk tehsilini Beyrutda muxtelif mekteblerde almis 6 ilde 3 mekteb deyismisdir Ailesinin agir maddi veziyyeti atasini Zeydani cekmeci yanina sagird vermeye mecbur edir Iki il cekmecilik etdikden sonra o bu seneti atib atasinin sahibi oldugu kicik yemekxanaya qayidir ve burada isleyir Butun bu muddet erzinde o oz savadini artirmaqda davam edir klassik ereb poeziyasi onun Mutenebbi kimi numayendelerinin yaradiciligi ile tanis olur Nasif el Yazicinin Mecmeul Behreyn Iki denizin qovsagi eserine boyuk maraq gosterir atasinin qehvexanasina gelen Ibrahim el Yazici kimi yazicilarin sohbetlerine boyuk hevesle qulaq asir ingilis dilini oyrenmeye baslayir TehsiliO 1881 ci ilde Beyrutdaki Suriya Protestant Kollecinin tibb fakultesine daxil olur birinci ili muveffeqiyyetle tehsilini basa vurub mukafat alirsa ikinci ili telebe igtisaslarinda istirak etdiyi ucun onu institutdan qovurlar Genc Curci 1883 cu ilde Kasr al Ayn tibb mektebinde tehsilini davam etdirmek ucun Qahireye gedirse de tezlikle bu fikrinden el cekib ez Zaman qezetinde redaktorluq edir O 1884 cu ilde ingilis ekspedisiyasinin terkibinde tercumeci kimi Sudana gedir 1885 ci ilde yeniden Beyruta qayidib burada qedim yehudi assuriya ve fars dillerini oyrenmekle mesgul olur Burada onun dil felsefesi ile bagli Ereb dilinin leksikasi ve dil felsefesi adli ilk elmi eseri nesr olunur O 1886 ci ilde Londona gedib Britaniya muzeyindeki ereb elyazmalari ile tanis olur Hemin ilin axirinda Misire qayidib 1888 ci iledek el Muktataf jurnalinin redaktoru vezifesinde calisir Bundan sonra o pedaqoji fealiyyetine baslayir ve mektebde ereb dilini tedris edir Eyni zamanda bir cox elmi publisistik meqalelerle qezet sehifelerinde cixis edir 1892 ci ilde C Zeydan Qahirede elmi tarixi ve edebi el Hilal jurnalini cixarmaga baslayir Curci Zeydanin vefatindan sonra jurnalin redaktoru onun oglu olmusdur el Hilal indi de ereb serqinin en populyar metbu orqanlarindan biri kimi fealiyyet gosterir EserleriCurci Zeydanin elmi fealiyyetinde diqqeti celb eden diger ehemiyyetli eser Terixu edebil lugatil arabiyyeti 1911 1914 eseridir 1912 ci ilde Zeydan Ingiltere Fransa Isvecre kimi Avropa olkelerine seyahet edir Qayitdiqdan sonra o oz teessuratlarini qeleme alir Eser 1923 cu ilde Curci Zeydan oglanlari terefinden Rahletu Curci Zeydan ile Urubbe Curci Zeydanin Avropaya seyaheti adi ile nesr olunur Avropa heyat terzine edebiyyat ve medeniyyete munasibetde Zeydan hemise duzgun yol tutmus hem klassik hem de Avropa medeniyyetinin en yaxsi enenelerinden musbet cehetlerinden istifade etmeyin terefdari olmusdur FealiyyetiCurci Zeydanin edebi fealiyyetinde esas yeri onun romanlari tutur Ister elmi isterse de edebi bedii yaradiciligi Zeydana boyuk sohret qazandirir O 1885 ci ilde Beyrut Serq Elmi Cemiyyetinin uzvu Italiya Kral Cemiyyetinin heqiqi uzvu Fransa Asiya Cemiyyetinin uzvu secilir O 1909 cu ilde kral ile gorusmusdur Curci Zeydan 21 avqust 1914 cu ilde vefat etmisdir Onun olumune Ehmed Sovqi ve basqalari mersiyeler yazmisdir Curci Zeydan ereb edebiyyatinda tarixi roman janrinin banisi ve en mehsuldar muellifi kimi taninir Lakin ereb edebiyyati tarixini izlesek biz bu yeni janrin bos yerde yox mueyyen edebi enene mueyyen irs uzerinde dayandigini gorerik Meselen ereblerin islama qederki tarixini eks etdiren Eyyemul Arab revayetleri ereb poeziyasindaki tarixi faktlarin hadiselerin eksi elece de sifahi edebiyyatin Siratu Entere Siratu Seyf ibn Zu Yazan ve s kimi roman eposlari ve yaxud peygemberin heyatindan behs eden sire ve megazi eserleri ve s tarixi roman janrinin qaynaqlari sayila biler Lakin butun bunlarla yanasi Qerbe cevrilmesi bu yeni janrin ereb dilinde orijinal numunelerinin yaranmasina mueyyen tesir gostermisdir Hemcinin baxKerbela dilberiIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Djurdji Saidan Brockhauz Ensiklopediyasi alm Deutsche Nationalbibliothek Record 118636103 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 http zaidanfoundation org ZF Website AboutJurjiZaidan html Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 2010 11 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 10 16 redundant parameters redundant parameters https archive org search php query 28 28subject 3A 22Zaydan 2C 20Jurji 22 20OR 20subject 3A 22Jurji 20Zaydan 22 20OR 20creator 3A 22Zaydan 2C 20Jurji 22 20OR 20creator 3A 22Jurji 20Zaydan 22 20OR 20creator 3A 22Zaydan 2C 20J 2E 22 20OR 20title 3A 22Jurji 20Zaydan 22 20OR 20description 3A 22Zaydan 2C 20Jurji 22 20OR 20description 3A 22Jurji 20Zaydan 22 29 20OR 20 28 221861 1914 22 20AND 20Zaydan 29 29 20AND 20 28 mediatype software 29 Arxivlenmis suret 2022 03 28 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 16 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Arxivlenmis suret 2023 07 05 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 16 redundant parameters redundant parameters redundant parameters