Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Ceyms Makkin Kettell (25 may 1860[…], Easton[d], Pensilvaniya – 20 yanvar 1944[…], Lankaster, Pensilvaniya) — amerikalı psixoloq ve Amerika Birıəşmiş Ştatlarında psikologiya professoru adını almış ilk elm adamı. Professor adını Pensilvaniya Universitetindən alan C.M.Kettell Amerikadakı cərəyanının ən əhəmiyyətli təmsilçilərindən biri olmasına baxmayaraq heç vaxt rəsmi şəkildə bu cərəyana qoşulmamışdır. Kettell reaksiya müddətindəki fərdi fərqlilikləri əhatə edən araşdırmalar aparmış, test yönümlü yanaşmaya üstünlük vermişdir. İntellekt əmsalı anlayışını təqdim edən ilk psixoloq olan Kettell, tez-tez Körpələrin İntensivliyi Ölçüsünün (CIIS) müəllifi olan Reymond Bernard Kettell ilə səhv salınır. Kettell, psixologiya elminin əsasının ölçmə və təcrübəyə əsaslanmalı olduğunu müdafiə edirdi. 1921-ci ildə məqsədi psixologiya elmini inkişaf etdirmək və psixoloji tədbiqlərin istifadəsini artırmaq olan Psixologiya Dərnəyinin əsasının qoyulmasında təsiri böyük olmuşdur.
| Ceyms Makkin Kettell | |
|---|---|
| James McKeen Cattell | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Easton, Pensilvanya |
| Vəfat tarixi | (83 yaşında) |
| Vəfat yeri | Lancaster, Pensilvanya |
| Milliyyəti | Amerikan |
| Elm sahələri | Psixometriya, Psixologiya |
| Elmi dərəcəsi | Professor |
| İş yerləri | Kembric Universiteti, Pensilvaniya Universiteti, Kolumbiya Universiteti |
| Alma-mater | Leypsiq Universiteti (Fəlsəfə doktoru) |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | Vilhelm Vundt |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
C.M.Kettell 1860-cı ildə Pensilvaniya ştatının Easton əyalətində dünyaya gəlmişdir. Ailənin ən böyük və ən çox sevilən uşağı olaraq böyümüşdür. Ceyms bakalavr dərəcəsini atası Uilyam Kassadinin onun doğulmasından qısa müddət sonra sədrliyə yüksəldiyi Lafayette Kollecində aldı. O dövrdə fəlsəfə ilə maraqlanan Kettell, fəlsəfə mövzusunda yazdığı yazı sayəsində Cons Hopkins Universitetində təqaüd qazandı.
Akademik həyatının əvvəllərində psixologiya ilə maraqlanmayan Kettell, hətta təhsil məqsədilə getdiyi Cons Hopkins Universitetində bir müddət psixologiya dərslərində iştirak etməmişdir. Kettellin psixologiya sahəsinə olan marağı narkotik vasitələrdən istifadə etdikdən sonra ortaya çıxmışdır. Narkotik vasitələrin onun öz zehni funksiyaları üzərindəki təsiri ilə maraqlanmış, morfin, tiryək, kofein və tütündən istifadə etmişdir. Belə bir təcrübədən sonra Kettell Cons Hopkins Universitetindəki təhsilinin ikinci hissəsində G.Stanley Hollun psixologiya dərslərində iştirak etməyə başlamışdır. Bu müddətdən sonra o, psixoloq olmağa qərar verərək, fərqli zehni fəaliyyətlərin tələb etdiyi müddəti araşdırmışdır.
Akademik karyerası
C.M.Kettell magistr dərəcəsi almaq üçün əvvəlcə Göttingenə, daha sonra Leypsiqə Vilhelm Vundtun yanına getdi. Daha sona Cons Hopkins Universitetində təhsil almaq şansı qazandı. Qısa bir müddətdən sonra, o, 1883-cü ildə, Vilhelm Vundtun assistenti olmaq üçün Leypsiqə qayıtdı. Lakin Kettell araşdırmaq istədiyi mövzular Vilhelm Vundtun psixologiyası ilə demək olar ki, uyğun olmayan fərdi fərqliliklərdən ibarət idi. Bu, vəziyyət Kettellin bəzi araşdırmalarını öz otağında həyata keçirdiyini iddia etməsinə səbəb olmuşdu. Buna baxmayaraq, yenə də son halda Vilhelm Vundt və C.M.Kettell araşdırmalarının dəyərləri barədə eyni fikri paylaşırdılar.
1886-cı ildə Kettell məzun olduqdan sonra əvvəlcə Bryn Mawr və Pensilvaniya Universitetində psixologiya, daha sonra isə Kembric Universitetində repetitorluq etdi. C.M.Kettell Kembric Universitetində işlədiyi müddətdə Sir Francis Qalton ilə görüşmüş və bundan çox təsirlənmişdir. Hər şeyi sayan insan kimi tanınan Qaltonun, psixoloji sistemdə ölçü və statistikanın roluna verdiyi əhəmiyyəti mənimsəyən C.M.Kettell sıralanma və təsnifləndirmə fəaliyyəti üzərindəki qətiyyətli duruşu ilə ilk Amerikalı psixoloqlardan biri olmuşdur. 1888-ci ildə atasının dəstəyi ilə Kettell Pensilvaniya Universitetində psixologiya sahəsində professor oldu. Üç il burada fəaliyyət göstərdikdən sonra 1891-ci ildə Kolumbiya Universitetinə getmişdir. 26 il burada psixologiya professoru olaraq fəaliyyət göstərən Kettell psixologiya kafedrasının başçısı kimi də çalışmışdır. Lakin Kettellin bəzi mənfi davranışları 1917-ci ildə vəzifəsindən kənarlaşdırılması ilə nəticələndi. Kolumbiya Universitetindən ayrılan Kettell özünü məsləkdaşlarından təcrid edərək vaxtının əksər hissəsini psixologiya sahəsindəki dərnəklərə və birliklərə sərf edərək sanki bir psixologiya sözçüsü olmuşdur. Kettell 1895-ci ildə APA-ya sədrlik etmiş, 1900-cü ildə Milli Elmlər Akademiyasına seçilən ilk psixoloq olmuş və Kembric Universitetində tanış olduğu S.F.Qaltonun Yevgenika haqqındakı tədqiqatlarından təsirləndiyi üçün yevgenik baxış bucağını mənimsəmişdir.
Yevgenika haqqındakı fikirləri
C.M.Kettellin Yevgenika ilə əlaqəli fikirlərinə təkamül nəzəriyyəsi və "fərdi fərqliliklər psixologiyası"nı araşdırmasına səbəb olan Çarlz Darvinin tədqiqatları böyük təsir göstərmişdir. Yevgenika anlayışı ilk dəfə Sir Francis Qalton tərəfindən irəli sürülmüş, sağlam olmayan dölləri ayırıb və sağlam döllər yetişdirmək üçün yollar axtaran, sosial mübahisəli ictimai bir cərəyan və ya sosial fəlsəfədir. Yevgenika haqqındakı fikirləri ilə əlaqədar olaraq, Kettellin apardığı araşdırma, elm adamlarının ruhanilərin və ya professor atalarının olma ehtimalının daha yüksək olduğunu təsbit etdi. Təsadüfən, Kettellin atası bu peşələrin hər ikisinə mənsub idi. Kettell miras qalmış bir istedada sahib olduğuna inanırdı. Eyni zamanda o, "Günəşin içərisində bir doğum yeri tapmaq mənim şansım idi. Yaxşı birləşmiş bir rüşeym plazması gözlənilməyən bir reaksiya vasitəsilə əlverişli şərtlərlə birləşdi" deyə qeyd edərək ətraf mühitinin təsirini də qeyd edirdi. Kettellin sərt yevgenik fikirləri, öz uşaqlarına professor və ya akademik peşə sahibinin övladı ilə evləndikləri təqdirdə 1000 dollar maddi yardım təklif etməsinə səbəb oldu.
Həmçinin bax
İstinadlar
- James McKeen Cattell // Encyclopædia Britannica (ing.).
- James McKeen Cattell // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Tavşancıl, E. (Ed.).(2013). Psikoljik test ve değerlendirme(7.baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
- Schultz, D.P. ve Schultz S.E.(2007). Modern psikoloji tarihi(1. baskı).(Y. Aslay, Çev.). İstanbul: Kaktüs Yayınları.(Orijinal çalışma basım tarihi 2004)
- Anonim. (13 mayıs 2016).James Mckeen Cattell.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Ceyms Makkin Kettell 25 may 1860 Easton d Pensilvaniya 20 yanvar 1944 Lankaster Pensilvaniya amerikali psixoloq ve Amerika Biriesmis Statlarinda psikologiya professoru adini almis ilk elm adami Professor adini Pensilvaniya Universitetinden alan C M Kettell Amerikadaki cereyaninin en ehemiyyetli temsilcilerinden biri olmasina baxmayaraq hec vaxt resmi sekilde bu cereyana qosulmamisdir Kettell reaksiya muddetindeki ferdi ferqlilikleri ehate eden arasdirmalar aparmis test yonumlu yanasmaya ustunluk vermisdir Intellekt emsali anlayisini teqdim eden ilk psixoloq olan Kettell tez tez Korpelerin Intensivliyi Olcusunun CIIS muellifi olan Reymond Bernard Kettell ile sehv salinir Kettell psixologiya elminin esasinin olcme ve tecrubeye esaslanmali oldugunu mudafie edirdi 1921 ci ilde meqsedi psixologiya elmini inkisaf etdirmek ve psixoloji tedbiqlerin istifadesini artirmaq olan Psixologiya Derneyinin esasinin qoyulmasinda tesiri boyuk olmusdur Ceyms Makkin KettellJames McKeen CattellDogum tarixi 25 may 1860Dogum yeri Easton PensilvanyaVefat tarixi 20 yanvar 1944 83 yasinda Vefat yeri Lancaster PensilvanyaMilliyyeti AmerikanElm saheleri Psixometriya PsixologiyaElmi derecesi ProfessorIs yerleri Kembric Universiteti Pensilvaniya Universiteti Kolumbiya UniversitetiAlma mater Leypsiq Universiteti Felsefe doktoru Tehsili Gottingen Universiteti Leypsiq UniversitetiElmi rehberi Vilhelm VundtUzvluyu Amerikan Psixoloqlar Birliyi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi ABS Milli Elmler Akademiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiC M Kettell 1860 ci ilde Pensilvaniya statinin Easton eyaletinde dunyaya gelmisdir Ailenin en boyuk ve en cox sevilen usagi olaraq boyumusdur Ceyms bakalavr derecesini atasi Uilyam Kassadinin onun dogulmasindan qisa muddet sonra sedrliye yukseldiyi Lafayette Kollecinde aldi O dovrde felsefe ile maraqlanan Kettell felsefe movzusunda yazdigi yazi sayesinde Cons Hopkins Universitetinde teqaud qazandi Akademik heyatinin evvellerinde psixologiya ile maraqlanmayan Kettell hetta tehsil meqsedile getdiyi Cons Hopkins Universitetinde bir muddet psixologiya derslerinde istirak etmemisdir Kettellin psixologiya sahesine olan maragi narkotik vasitelerden istifade etdikden sonra ortaya cixmisdir Narkotik vasitelerin onun oz zehni funksiyalari uzerindeki tesiri ile maraqlanmis morfin tiryek kofein ve tutunden istifade etmisdir Bele bir tecrubeden sonra Kettell Cons Hopkins Universitetindeki tehsilinin ikinci hissesinde G Stanley Hollun psixologiya derslerinde istirak etmeye baslamisdir Bu muddetden sonra o psixoloq olmaga qerar vererek ferqli zehni fealiyyetlerin teleb etdiyi muddeti arasdirmisdir Akademik karyerasiC M Kettell magistr derecesi almaq ucun evvelce Gottingene daha sonra Leypsiqe Vilhelm Vundtun yanina getdi Daha sona Cons Hopkins Universitetinde tehsil almaq sansi qazandi Qisa bir muddetden sonra o 1883 cu ilde Vilhelm Vundtun assistenti olmaq ucun Leypsiqe qayitdi Lakin Kettell arasdirmaq istediyi movzular Vilhelm Vundtun psixologiyasi ile demek olar ki uygun olmayan ferdi ferqliliklerden ibaret idi Bu veziyyet Kettellin bezi arasdirmalarini oz otaginda heyata kecirdiyini iddia etmesine sebeb olmusdu Buna baxmayaraq yene de son halda Vilhelm Vundt ve C M Kettell arasdirmalarinin deyerleri barede eyni fikri paylasirdilar 1886 ci ilde Kettell mezun olduqdan sonra evvelce Bryn Mawr ve Pensilvaniya Universitetinde psixologiya daha sonra ise Kembric Universitetinde repetitorluq etdi C M Kettell Kembric Universitetinde islediyi muddetde Sir Francis Qalton ile gorusmus ve bundan cox tesirlenmisdir Her seyi sayan insan kimi taninan Qaltonun psixoloji sistemde olcu ve statistikanin roluna verdiyi ehemiyyeti menimseyen C M Kettell siralanma ve tesniflendirme fealiyyeti uzerindeki qetiyyetli durusu ile ilk Amerikali psixoloqlardan biri olmusdur 1888 ci ilde atasinin desteyi ile Kettell Pensilvaniya Universitetinde psixologiya sahesinde professor oldu Uc il burada fealiyyet gosterdikden sonra 1891 ci ilde Kolumbiya Universitetine getmisdir 26 il burada psixologiya professoru olaraq fealiyyet gosteren Kettell psixologiya kafedrasinin bascisi kimi de calismisdir Lakin Kettellin bezi menfi davranislari 1917 ci ilde vezifesinden kenarlasdirilmasi ile neticelendi Kolumbiya Universitetinden ayrilan Kettell ozunu meslekdaslarindan tecrid ederek vaxtinin ekser hissesini psixologiya sahesindeki derneklere ve birliklere serf ederek sanki bir psixologiya sozcusu olmusdur Kettell 1895 ci ilde APA ya sedrlik etmis 1900 cu ilde Milli Elmler Akademiyasina secilen ilk psixoloq olmus ve Kembric Universitetinde tanis oldugu S F Qaltonun Yevgenika haqqindaki tedqiqatlarindan tesirlendiyi ucun yevgenik baxis bucagini menimsemisdir Yevgenika haqqindaki fikirleriC M Kettellin Yevgenika ile elaqeli fikirlerine tekamul nezeriyyesi ve ferdi ferqlilikler psixologiyasi ni arasdirmasina sebeb olan Carlz Darvinin tedqiqatlari boyuk tesir gostermisdir Yevgenika anlayisi ilk defe Sir Francis Qalton terefinden ireli surulmus saglam olmayan dolleri ayirib ve saglam doller yetisdirmek ucun yollar axtaran sosial mubahiseli ictimai bir cereyan ve ya sosial felsefedir Yevgenika haqqindaki fikirleri ile elaqedar olaraq Kettellin apardigi arasdirma elm adamlarinin ruhanilerin ve ya professor atalarinin olma ehtimalinin daha yuksek oldugunu tesbit etdi Tesadufen Kettellin atasi bu peselerin her ikisine mensub idi Kettell miras qalmis bir istedada sahib olduguna inanirdi Eyni zamanda o Gunesin icerisinde bir dogum yeri tapmaq menim sansim idi Yaxsi birlesmis bir ruseym plazmasi gozlenilmeyen bir reaksiya vasitesile elverisli sertlerle birlesdi deye qeyd ederek etraf muhitinin tesirini de qeyd edirdi Kettellin sert yevgenik fikirleri oz usaqlarina professor ve ya akademik pese sahibinin ovladi ile evlendikleri teqdirde 1000 dollar maddi yardim teklif etmesine sebeb oldu Hemcinin baxReymond Kettell Vilhelm Vundt PsixologiyaIstinadlarJames McKeen Cattell Encyclopaedia Britannica ing James McKeen Cattell Brockhauz Ensiklopediyasi alm Tavsancil E Ed 2013 Psikoljik test ve degerlendirme 7 baski Ankara Nobel Akademik Yayincilik Schultz D P ve Schultz S E 2007 Modern psikoloji tarihi 1 baski Y Aslay Cev Istanbul Kaktus Yayinlari Orijinal calisma basim tarihi 2004 Anonim 13 mayis 2016 James Mckeen Cattell