Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ser Ceyms Oqastes Henri Mürre (d. 7 fevral 1837-ci il, , Şotlandiya - 26 iyul 1915-ci il, Oksford) — Böyük Britaniya . "İngilis dilinin yeni lüğəti"nin redaktoru (sonradan "İngilis dilinin Oksford lüğəti" adını aldı).
| Ceyms Mürre | |
|---|---|
| Sir James Augustus Henry Murray | |
 | |
| Doğum adı | James Augustus Henry Murray |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | (78 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | leksiqraf, dilçi, yazıçı, filoloq |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili |
| Tanınmış əsəri | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ceyms Mürre Şotlandiyanın Denholm kəndində tacir ailəsində anadan olub. Ailəsi təhsil haqqını ödəyə bilmədiyinə görə 14 yaşında özəl məktəbi buraxmalı olub. 17 yaşında Xoikada ibtidai məktəbdə dərs deməyə başlayır.
Gənclik illərində Mürre həm bank katibi, həm də müəllim işləmiş, lakin digər sahələrə, xüsusilə də filologiyaya həmişə böyük maraq göstərmişdir. İngilis Filoloji Cəmiyyətinə üzv olması və 1868-ci ildə nəşr olunan Şotlandiya dialekti haqqında kitabı ona bir çox mühüm elmi əlaqələr qurmağa imkan verdi.
1861-ci ildə öz gələcək həyat yoldaşı Meqqi Skot ilə tanış olub. İki ildən sonra qızları anadan olur, ancaq tezliklə tuberkulyozdan vəfat edir. Yoldaşı Maqqi də tuberkulyozla xəstələnir və o həkimlərin məsləhəti ilə qışı sərt keçməyən Londona köçür. Meqqi Londona gəldikdən bir il sonra vəfat edir. Bir il sonra Mürre Ada Aqnes Ruzven ilə nişanlanır və növbəti il isə onunla ailə həyatı qurur.
Londonda «Hindistan-Avstraliya və Çin Bankı»nın idarəçisi işinə düzəlir. Sərbəst vaxtında dillər və sözlərin etimologiyası ilə məşğul olur. Britaniya Muzeyinin biblioqrafik kuratoru Tomas Votsu tərəfindən yazılmış müşayiət məktubu onun linqvistik erudisiyasının dərinliyi və genişliyi barədə təsəvvür yaradır: burada o, İtalyan, Fransız, Katalan, İspan və Latın dillərini, həmçinin "az dərəcədə "-Portuqaliya, Vodua, Provans və müxtəlif dialektlərdə bilir.
Bundan əlavə, holland, alman və danimarka dilləri ilə tanış idi. Anqlo-Friz və Qot tədqiqatlarına istinad edir və bir az Kelt dillərini bilir, eləcə də rus dilinin faydalı biliklərini əldə edərək slavyan dilləri ilə məşğul olurdu. Bibliyanın Əhdi-Ətiq və Peşittanı oxumaq və başa düşmək üçün İvrit və Süryani dilində kifayət qədər məlumata sahib idi və daha az dərəcədə Arami, Ərəb, Qibti və Finikiya dillərini bilirdi. Buna baxmayaraq, o, tələb olunan işi qəbul etmədi.
1869-cu ildə Mürre Filoloji Cəmiyyət Şurasının üzvü olur, 1873-cü ilə qədər Londondakı Mill Hill məktəbində dərs demək üçün bankdakı işini tərk edir. Daha sonra isə Filoloji dairələrdə nüfuzunun artmasına görə Şotlandiyanın Cənubi Əyalətləri Dialektini nəşr edir.
Mürrenin Ada Aqnes Ruzvendən on bir övladı var idi (onların hamısı qayınatası Corc Ruzvenin razılığına əsasən "Ruzven" adını daşıyırdılar): böyük Harold Ceyms Ruzven Mürre görkəmli şahmat tarixçisi oldu, bir oğlu Uilfrid Corc Ruzven Mürre isə atasının bioqrafiyasını yazdı. On bir uşağın hamısı yetkinlik yaşına çatdılar (o vaxt üçün nadir idi) və ona İngilis dilinin Oksford lüğətini hazırlamaqda kömək etdilər. All the eleven children survived till maturity (which was unusual at that time) and helped him in the compilation of the OED.
Mürre və İOL
26 aprel 1878-ci ildə Mürre, Oxford Universitetinin Mətbuat nümayəndələri ilə görüşmək üçün Oksforda dəvət edilmişdi ki, ona Consonun lüğətini əvəz edəcək və müxtəlif mənaları ilə ingilis dilində mövcud olan bütün sözləri daxil edəcək yeni İngilis dili lüğətinin redaktoru olmağı təklif edilsin. Bu, Mürreyə təklif edilən möhtəşəm bir layihə idi.
1 mart 1879-cu ildə rəsmi olaraq Mürreyin yeni İngilis lüğətini redaktə etməsi barədə razılaşma rəsmiləşdi. İdeya bu idi ki, dörd cilddə 7000 səhifəni tamamlamaq üçün on illik iş tələb olunurdu. Əslində, 1928-ci ildə son nəticələr dərc edildikdə, lügət iyirmi cilddən ibarət oldu, sözlərin mənasını göstərmək üçün 414.825 tərif və 1.827.306 sitat istifadə edildi.
Lüğətin ilk hissələri bitirdikdən sonra, Mürre özünü leksikoqrafiyaya tam həsr edərək müəllimlik vəzifəsindən imtina etdi.
1884-cü ilin yayında Mürre və ailəsi, Oxfordun şimalındakı Banbury küçəsindəki daha böyük bir evə köçdü, Mürre və komandasına göndərilən sənədlərə burada birincisindən daha böyük və çox saxlama sahəsi olan ikinci bir skriptorum qurdular.
Mürre və digər lüğəti tərtib edənlər istədikləri sözlərin siyahısını nümunələrlə yazıb göndərirdilər beləcə onlara kömək edən minlərlə könüllülərin, əsasəndə Maynorun mənbələr tapmaq işi asanlaşır və dərcə göndərilən izahlı sözlərin siyahısı daha da artır.
Mürre yaşı ilə əlaqədar sağlamlıqı tədricən zəifləsə də onun həyatının çox hissəsini həsr etdiyi işə olan həvəsini azaltmadı. Lüğət üzərində olan artıq əməyinə baxmayaraq, Mürre Oksfordda nisbətən kənar bir adam olaraq, heç vaxt universitetin akademik həyatında iştirak edə bilmədi.
O, heç Oksford kollecinin əməkdaşı olmayıb və yalnız ölümündən bir il əvvəl Oksfordun fəxri doktoru dərəcəsi almışdır. Ceyms Mürre, 26 iyul 1915-ci il tarixində plevritdən dünyasını dəyişir və ölümündən əvvəl onun ən yaxın dostu Ceyms Lequn məzarı yanında Oksfordda dəfn olunmasını xahiş edir.
1908-ci ildə ona cangəvar titulu verilir.
Uilyam Maynor Oksford İngilis dili lüğətinin könüllü töhfəçisi
Uilyam Maynor Londonun kitab satıcıları ilə yazışmaları sayəsində İngilis dilinin Oksford lüğəti layihəsinə könüllülərin cəlb olunması çağırışını eşidir. Maynor həyatının böyük hissəsini bu işə həsr etmişdir. O, antik kitabları böyük şəxsi kitabxanasını oxuyaraq və xüsusi sözlərin necə istifadə edildiyini izah edən sitatlar hazırlayaraq layihənin ən təsirli könüllülərindən biri olmuşdur.
Məşhur mədəniyyətdə
Simon Vinçesterin "Cərrah Kroutorn" (Amerikada "Dahi və dəli" adı ilə nəşr olunmuş) kitabı 1998-ci ildə çap edilmişdir. Kitabda Maynorun sonrakı həyatından və İngilis dilinin Oksford lüğətinin yazılmasında verdiyi töhfələrdən bəhs edilir. 1998-ci ildə kitabın ekranlaşdırılması hüquqları Mel Gibsonun film şirkəti olan Icon Productions tərəfindən alınmışdır. 2016-cı ilin avqustunda "Dahi və dəli" adı uyğunlaşması və Fərhad Safinin filmə rejissorluğu ilə Mel Gibson özü Mürre, Şon Penn isə Maynor rolunda çıxış edəcəyi elan edilir. Film 2019-cu ilin may ayında nümayiş olundu.
İstinadlar
- "Dictionary Editors | Oxford English Dictionary". Oxford English Dictionary. 2018-08-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-06.
- "Murray, Sir James Augustus Henry (1837–1915), lexicographer | Oxford Dictionary of National Biography" (ingilis). doi:10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-35163. 2021-06-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-06.
- "Murray, James Augustus Henry". Who's Who. 59: 1280. 1907.
- Murray, WGR, Murray the dictionary maker: a brief account of Sir James A. H. Murray... the chief editor of The Oxford (or new) English dictionary, Wynberg, Cape [SA]: Rustica Press, 1943.
- Gilliver, Peter. "Did you know that James Murray… had eleven children, all of whom helped in the compilation of the OED?". Oxford University Press. 11 November 2015. 13 November 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 12 November 2015.
- Ogilvie, Sarah. Words of the World: A Global History of the Oxford English Dictionary (ingilis). Cambridge University Press. 2012. 90–96. ISBN . 2023-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-06.
- Ogilvie, Sarah. Words of the World: A Global History of the Oxford English Dictionary (ingilis). Cambridge University Press. 2012. 93–94. ISBN . 2023-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ser Ceyms Oqastes Henri Murre d 7 fevral 1837 ci il Sotlandiya 26 iyul 1915 ci il Oksford Boyuk Britaniya Ingilis dilinin yeni lugeti nin redaktoru sonradan Ingilis dilinin Oksford lugeti adini aldi Ceyms MurreSir James Augustus Henry MurrayDogum adi James Augustus Henry MurrayDogum tarixi 7 fevral 1837Vefat tarixi 26 iyul 1915 78 yasinda Vefat yeri Oksford Oksford d Oksfordsir d Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis KralligiFealiyyeti leksiqraf dilci yazici filoloqEserlerinin dili ingilis diliTaninmis eseri Oksford Ingilisce LugetiUzvluyu Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Prussiya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiCeyms Murre Sotlandiyanin Denholm kendinde tacir ailesinde anadan olub Ailesi tehsil haqqini odeye bilmediyine gore 14 yasinda ozel mektebi buraxmali olub 17 yasinda Xoikada ibtidai mektebde ders demeye baslayir Genclik illerinde Murre hem bank katibi hem de muellim islemis lakin diger sahelere xususile de filologiyaya hemise boyuk maraq gostermisdir Ingilis Filoloji Cemiyyetine uzv olmasi ve 1868 ci ilde nesr olunan Sotlandiya dialekti haqqinda kitabi ona bir cox muhum elmi elaqeler qurmaga imkan verdi 1861 ci ilde oz gelecek heyat yoldasi Meqqi Skot ile tanis olub Iki ilden sonra qizlari anadan olur ancaq tezlikle tuberkulyozdan vefat edir Yoldasi Maqqi de tuberkulyozla xestelenir ve o hekimlerin mesleheti ile qisi sert kecmeyen Londona kocur Meqqi Londona geldikden bir il sonra vefat edir Bir il sonra Murre Ada Aqnes Ruzven ile nisanlanir ve novbeti il ise onunla aile heyati qurur Londonda Hindistan Avstraliya ve Cin Banki nin idarecisi isine duzelir Serbest vaxtinda diller ve sozlerin etimologiyasi ile mesgul olur Britaniya Muzeyinin biblioqrafik kuratoru Tomas Votsu terefinden yazilmis musayiet mektubu onun linqvistik erudisiyasinin derinliyi ve genisliyi barede tesevvur yaradir burada o Italyan Fransiz Katalan Ispan ve Latin dillerini hemcinin az derecede Portuqaliya Vodua Provans ve muxtelif dialektlerde bilir Bundan elave holland alman ve danimarka dilleri ile tanis idi Anqlo Friz ve Qot tedqiqatlarina istinad edir ve bir az Kelt dillerini bilir elece de rus dilinin faydali biliklerini elde ederek slavyan dilleri ile mesgul olurdu Bibliyanin Ehdi Etiq ve Pesittani oxumaq ve basa dusmek ucun Ivrit ve Suryani dilinde kifayet qeder melumata sahib idi ve daha az derecede Arami Ereb Qibti ve Finikiya dillerini bilirdi Buna baxmayaraq o teleb olunan isi qebul etmedi 1869 cu ilde Murre Filoloji Cemiyyet Surasinin uzvu olur 1873 cu ile qeder Londondaki Mill Hill mektebinde ders demek ucun bankdaki isini terk edir Daha sonra ise Filoloji dairelerde nufuzunun artmasina gore Sotlandiyanin Cenubi Eyaletleri Dialektini nesr edir Murrenin Ada Aqnes Ruzvenden on bir ovladi var idi onlarin hamisi qayinatasi Corc Ruzvenin raziligina esasen Ruzven adini dasiyirdilar boyuk Harold Ceyms Ruzven Murre gorkemli sahmat tarixcisi oldu bir oglu Uilfrid Corc Ruzven Murre ise atasinin bioqrafiyasini yazdi On bir usagin hamisi yetkinlik yasina catdilar o vaxt ucun nadir idi ve ona Ingilis dilinin Oksford lugetini hazirlamaqda komek etdiler All the eleven children survived till maturity which was unusual at that time and helped him in the compilation of the OED Murre ve IOLEsas meqale Ingilis dilinin Oksford lugeti 26 aprel 1878 ci ilde Murre Oxford Universitetinin Metbuat numayendeleri ile gorusmek ucun Oksforda devet edilmisdi ki ona Consonun lugetini evez edecek ve muxtelif menalari ile ingilis dilinde movcud olan butun sozleri daxil edecek yeni Ingilis dili lugetinin redaktoru olmagi teklif edilsin Bu Murreye teklif edilen mohtesem bir layihe idi 1 mart 1879 cu ilde resmi olaraq Murreyin yeni Ingilis lugetini redakte etmesi barede razilasma resmilesdi Ideya bu idi ki dord cildde 7000 sehifeni tamamlamaq ucun on illik is teleb olunurdu Eslinde 1928 ci ilde son neticeler derc edildikde luget iyirmi cildden ibaret oldu sozlerin menasini gostermek ucun 414 825 terif ve 1 827 306 sitat istifade edildi Lugetin ilk hisseleri bitirdikden sonra Murre ozunu leksikoqrafiyaya tam hesr ederek muellimlik vezifesinden imtina etdi 1884 cu ilin yayinda Murre ve ailesi Oxfordun simalindaki Banbury kucesindeki daha boyuk bir eve kocdu Murre ve komandasina gonderilen senedlere burada birincisinden daha boyuk ve cox saxlama sahesi olan ikinci bir skriptorum qurdular Murre ve diger lugeti tertib edenler istedikleri sozlerin siyahisini numunelerle yazib gonderirdiler belece onlara komek eden minlerle konullulerin esasende Maynorun menbeler tapmaq isi asanlasir ve derce gonderilen izahli sozlerin siyahisi daha da artir Murre yasi ile elaqedar saglamliqi tedricen zeiflese de onun heyatinin cox hissesini hesr etdiyi ise olan hevesini azaltmadi Luget uzerinde olan artiq emeyine baxmayaraq Murre Oksfordda nisbeten kenar bir adam olaraq hec vaxt universitetin akademik heyatinda istirak ede bilmedi O hec Oksford kollecinin emekdasi olmayib ve yalniz olumunden bir il evvel Oksfordun fexri doktoru derecesi almisdir Ceyms Murre 26 iyul 1915 ci il tarixinde plevritden dunyasini deyisir ve olumunden evvel onun en yaxin dostu Ceyms Lequn mezari yaninda Oksfordda defn olunmasini xahis edir 1908 ci ilde ona cangevar titulu verilir Uilyam Maynor Oksford Ingilis dili lugetinin konullu tohfecisiUilyam Maynor Londonun kitab saticilari ile yazismalari sayesinde Ingilis dilinin Oksford lugeti layihesine konullulerin celb olunmasi cagirisini esidir Maynor heyatinin boyuk hissesini bu ise hesr etmisdir O antik kitablari boyuk sexsi kitabxanasini oxuyaraq ve xususi sozlerin nece istifade edildiyini izah eden sitatlar hazirlayaraq layihenin en tesirli konullulerinden biri olmusdur Meshur medeniyyetdeSimon Vincesterin Cerrah Kroutorn Amerikada Dahi ve deli adi ile nesr olunmus kitabi 1998 ci ilde cap edilmisdir Kitabda Maynorun sonraki heyatindan ve Ingilis dilinin Oksford lugetinin yazilmasinda verdiyi tohfelerden behs edilir 1998 ci ilde kitabin ekranlasdirilmasi huquqlari Mel Gibsonun film sirketi olan Icon Productions terefinden alinmisdir 2016 ci ilin avqustunda Dahi ve deli adi uygunlasmasi ve Ferhad Safinin filme rejissorlugu ile Mel Gibson ozu Murre Son Penn ise Maynor rolunda cixis edeceyi elan edilir Film 2019 cu ilin may ayinda numayis olundu Istinadlar Dictionary Editors Oxford English Dictionary Oxford English Dictionary 2018 08 06 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 06 Murray Sir James Augustus Henry 1837 1915 lexicographer Oxford Dictionary of National Biography ingilis doi 10 1093 ref odnb 9780198614128 001 0001 odnb 9780198614128 e 35163 2021 06 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 06 Murray James Augustus Henry Who s Who 59 1280 1907 Murray WGR Murray the dictionary maker a brief account of Sir James A H Murray the chief editor of The Oxford or new English dictionary Wynberg Cape SA Rustica Press 1943 Gilliver Peter Did you know that James Murray had eleven children all of whom helped in the compilation of the OED Oxford University Press 11 November 2015 13 November 2015 tarixinde Istifade tarixi 12 November 2015 Ogilvie Sarah Words of the World A Global History of the Oxford English Dictionary ingilis Cambridge University Press 2012 90 96 ISBN 9781107021839 2023 07 05 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 06 Ogilvie Sarah Words of the World A Global History of the Oxford English Dictionary ingilis Cambridge University Press 2012 93 94 ISBN 9781107021839 2023 07 05 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 06