Cavid Mehtaş

Cavid Mehtaş — siyasətçi, ictimai xadim. Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə Kənd Təsərrüfatı naziri və Təbriz şəhərinin fərmandarı.

Cavid Mehtaş
Azərbaycan Milli Hökumətinin Kənd Təsərrüfatı naziri
12 dekabr 1945 – 13 iyun 1946
Təbriz şəhərinin qubernatoru
13 iyun 1946 – 12 dekabr 1946
Şəxsi məlumatlar
Fəaliyyəti	siyasətçi

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra həbs olunub. Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur.

Haqqında

Pəhləvilərin hakimiyyəti dövründə Üçüncü ostanın Baytarlıq İdarəsinin rəisi olub.

Əvvəlcə Tudə Partiyasına, daha sonra isə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub.

1945-ci il noyabrın 20-də Təbriz Ərk teatrının binasında Azərbaycan Xalq Konqresi fəaliyyətə başladı. Noyabrın 21-də konqres nümayəndələrindən, seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Milli heyət yaradıldı. Cavid Mehtaş da Milli heyətə seçilən 39 nəfərdən biri olub.

1945-ci il dekabrın 12-də Azərbaycan Milli Hökuməti qurulub. Cavid Mehtaş qurulmuş hökumətdə Kənd Təsərrüfatı naziri təyin olunub. 1946-cı il yanvarın 15-də Azərbaycan Milli Hökumətinin Konstitusiyasının yazılması ilə bağlı 15 nəfərlik komissiya yaradılıb. Bu komissiyaya Cavid Mehtaş da daxil olub.

Nazir olduğu dövrdə Milli Məclis tərəfindən 1946-cı il fevralın 27-də dövlət torpaq sahələrinin kəndlilər arasında bölüşdürülməsi haqda dekret qəbul edildi. Bu qərara əsasən Rza şah dövründə irsən keçmiş və ya qəsb olunmuş torpaqlar, su, çaylar, meşələr əvəzsiz olaraq yoxsul kəndlilərə verildi. İslahat nəticəsində 1 milyona yaxın kəndli torpaqla təmin edildi. Bir çox vergilər ləğv edildi.

1946-cı ildə Təbrizdə əkinçilik, maldarlıq, arıçılıq, bağçılıq, ipəkçilik üzrə təhsil verən texnikum açılıb. Bu texnikuma ilk ildə 250 tələbə qəbul olub.

1946-cı il iyunun 13-də İran və Azərbaycan Milli Hökumətinin arasında bağlanmış razılaşmaya əsasən Təbriz şəhərinin fərmandarı təyin olunub.

1946-cı il dekabrın 13-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu. Bununla da Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdi. Cavid Mehtaş iki gün sonra şah qoşunları tərəfindən həbs olunub. Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur.

Mənbə

İstinadlar

1. Həsənli, 1998. səh. 143
2. "تاریخ شفاهی :: فرقة دموکرات آذربایجان از زبان ابراهیم ناصحی". www.oral-history.ir. İstifadə tarixi: 2025-02-14.
3. Çeşmazər, 1986. səh. 114
4. Həsənli, 1998. səh. 269
5. Pişəvəri, 2005. səh. 255
6. Həsənli, 1998. səh. 272
7. Həsənli, 1998. səh. 273
8. Çeşmazər, 1986. səh. 70
9. İbrahimov, 1948. səh. 32
10. Ağayeva, 2004. səh. 27
11. Həsənov, 2004. səh. 146
12. Çeşmazər, 1986. səh. 65
13. Həsənli, 2006. səh. 223
14. Pişəvəri, 1946. səh. 163
15. Həsənli, 2024. səh. 59
16. Həsənov, 2004. səh. 168
17. Həsənov, 2004. səh. 169
18. Həsənov, 2004. səh. 173
19. Həsənli, 2006. səh. 386
20. McEvoy, Joanne; O'Leary, Brendan. Power Sharing in Deeply Divided Places. Filadelfiya: University of Pennsylvania Press. 2013. 191. ISBN .
21. George Lenczowski. "United States' Support for Iran's Independence and Integrity, 1945–1959", Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 401, America and the Middle East. (may, 1972), s. 49
22. Həsənli, 2006. səh. 449

Ədəbiyyat

• Ağayeva, Gözəl. Təbriz ədəbi mühiti (az.). Bakı: Nurlar NPM. 2004. səh. 168. ISBN .
• Çeşmazər, Mirqasım. Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaranması və fəaliyyəti (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1986. səh. 121. Archived from the original on 2023-05-02. İstifadə tarixi: 2025-01-21.
• Həsənov, Həsən. Cənubi Azərbaycanda Milli Demokratik hərəkat (1941-1946-cı illər) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2004. səh. 204.
• Həsənli, Cəmil. Güney Azərbaycan:Tehran - Bakı - Moskva arasında (PDF) (az.). Bakı: Diplomat nəşriyyatı. 1998. səh. 324. 2024-12-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-28.
• Həsənli, Cəmil. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг (PDF) (rus). Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 560. ISBN . 2024-12-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-13.
• Həsənli, Cəmil. Təbriz - 1946-cı il: Milli Hökumətin zəfər və faciəsi (az.). Bakı: Qanun nəşriyyatı. 2024. səh. 600.
• İbrahimov, Mirzə. O демократическом движении в Южном Азербайджане (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1948. səh. 48.
• Pişəvəri, Seyid Cəfər. Azərbaycan xalqının milli azadlıq yolunda mübarizəsi tarixindən qızıl səhifələr (PDF) (az.). Təbriz: Elmiyyə Mətbəəsi. 1946. səh. 163. 2021-07-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-13.
• Pişəvəri, Seyid Cəfər. Xatirələr (1941-1945) (az.). Bakı: Azərbaycan Demokrat Firqəsinin nəşri. 2005. səh. 394.