Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bərabərayaqlılar (lat. İsopoda)-xərçəngkimilərin ən müxtəlif və çoxsaylı qruplarından biri.
| Bərabərayaqlılar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Bərabərayaqlılar | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Xarici görünüşü
Bərabərayaqlı xərçəngkimilərin bədəni uzunsov və ya çox yastılanmış, nadir hallarda oxlovvari formada olur. Bədəni baş, döş və qarıncıqdan ibarət olur. Ətrafları ayaqçənələrə çevrilmiş birinci döş seqmenti də başın tərkibinə daxil olur. Bəzən ikinci döş seqmenti də başla bitişmiş olur. Gözləri oturaq, mürəkkəb, fasetdir, sayı iki yüzdən bir neçə yüzədək olur. Çox vaxt gözləri reduksiyaya uğramış olur və ya olmur. Baş iki cüt bığcıq və ağız çıxıntıları ilə təchiz olunmuşdur. Arxa antenalardan adətən qısa olan ön antenalar həmişə yeganə olub, 3 buğumlu saplaqdan və qamçıdan ibarət olur. Arxa antenalar bir qayda olaraq 5 buğumlu saplaqdan və çoxbuğumlu qamçıdan ibarət olur. Bəzən antenalar reduksiyaya uğramış olur. Ağız dəliyinin yanlarında yerləşmiş mandibullar cisimdən, diş çıxıntısından, lövhədən və qısqacdan ibarətdir. Parazit və bəzi yırtıcı formalarda ağız hissələrinin gəmirici funksiyası deşici və sorucu funksiyalara çevrilmiş, buna görə də qismən reduksiyaya uğramışdır.
Döş şöbəsi (mezosoma) adətən birşaxəli ayaqcıqlarla təchiz edilmiş yeddi seqmentdən ibarət olur. Parazit formalarda ayaqlar çox vaxt qismən və ya tamamilə reduksiyaya uğramışdır.
Qarın şöbəsi (metasoma) əsasən altı seqmentdən və telsondan ibarət olur, bəzi formalarda sonuncu seqment telsonla bitişərək pleotelson əmələ gətirir. Beş ön seqmentin ətraflarından bəzən ön cüt, kiçik formalarda isə arxa cüt də olmur. Ətraflar (pleopodlar) tənəffüsə və üzməyə xidmət edir. Qarın ayaqlarının (uropodlar) altıncı cütü əsas buğumdan və iki şaxədən - endo bə ekzopoditdən ibarətdir.
Daxili quruluşu
İzopodun daxili strukturunda tipik ali xərçənglər planından demək olar ki, əhəmiyyətli sapmalar müşahidə edilmir. Həzm sistemi yaxşı inkişaf etmişdir. İfrazat orqanları-maksillyar vəzlərdir. Parazit formalarda daxili üzvlər əhəmiyyətli dərəcədə deqradasiyaya uğramışdır. İzopodların böyük hissəsi ayrıcinslidir, formalarına da rast gəlmək olur. İnkişafı adətən birbaşa olub yumurtlama kisəsində, nadir hallarda daxili kisələrdə baş verir. Çox növdə embrion inkişafı pereopodların -oostegitlərin yarpaq tipli əlavələrindən yaranan bir çanta içərisində baş verir.
Həyat tərzi
İzopodların əsas yaşayış sahəsi dənizdir və burada formaların əsas müxtəlifliyi nümayiş etdirilir. Dəniz izopodları əsasən bentik heyvanlardır. İzopodlar arasınfa detritofaqlar, bitkiyeyən və yırtıcı formalar aşkar edilir. Bəzi formaların sürfələri və dişiləri xərçəngkimilərin və ya balıqların parazitidir.
Bərabərayaqlı xərçəngkimilərin praktik əhəmiyyəti o qədər də böyük deyil. Onların bəzi nümayəndələri (Limnoria, Sphderoma) dənizdə ağac qurğularını dağıtmaqla, Hemilepistus rachvatkini isə çəmən bitkilərini yeməklə inasana ziyan vurur. Hemilepistus və Armadillidium cinslərinin nümayəndələri torpaqların münbitliyində böyük rol oynayırlar.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2005.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Beraberayaqlilar lat Isopoda xercengkimilerin en muxtelif ve coxsayli qruplarindan biri BeraberayaqlilarElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir BeraberayaqlilarBeynelxalq elmi adiIsopoda Pierre Andre Latreille 1817Sekil axtarisiITIS 92120NCBI 29979EOL 7230FW 22794Xarici gorunusuBeraberayaqli xercengkimilerin bedeni uzunsov ve ya cox yastilanmis nadir hallarda oxlovvari formada olur Bedeni bas dos ve qarinciqdan ibaret olur Etraflari ayaqcenelere cevrilmis birinci dos seqmenti de basin terkibine daxil olur Bezen ikinci dos seqmenti de basla bitismis olur Gozleri oturaq murekkeb fasetdir sayi iki yuzden bir nece yuzedek olur Cox vaxt gozleri reduksiyaya ugramis olur ve ya olmur Bas iki cut bigciq ve agiz cixintilari ile techiz olunmusdur Arxa antenalardan adeten qisa olan on antenalar hemise yegane olub 3 bugumlu saplaqdan ve qamcidan ibaret olur Arxa antenalar bir qayda olaraq 5 bugumlu saplaqdan ve coxbugumlu qamcidan ibaret olur Bezen antenalar reduksiyaya ugramis olur Agiz deliyinin yanlarinda yerlesmis mandibullar cisimden dis cixintisindan lovheden ve qisqacdan ibaretdir Parazit ve bezi yirtici formalarda agiz hisselerinin gemirici funksiyasi desici ve sorucu funksiyalara cevrilmis buna gore de qismen reduksiyaya ugramisdir Dos sobesi mezosoma adeten birsaxeli ayaqciqlarla techiz edilmis yeddi seqmentden ibaret olur Parazit formalarda ayaqlar cox vaxt qismen ve ya tamamile reduksiyaya ugramisdir Qarin sobesi metasoma esasen alti seqmentden ve telsondan ibaret olur bezi formalarda sonuncu seqment telsonla bitiserek pleotelson emele getirir Bes on seqmentin etraflarindan bezen on cut kicik formalarda ise arxa cut de olmur Etraflar pleopodlar teneffuse ve uzmeye xidmet edir Qarin ayaqlarinin uropodlar altinci cutu esas bugumdan ve iki saxeden endo be ekzopoditden ibaretdir Daxili qurulusuIzopodun daxili strukturunda tipik ali xercengler planindan demek olar ki ehemiyyetli sapmalar musahide edilmir Hezm sistemi yaxsi inkisaf etmisdir Ifrazat orqanlari maksillyar vezlerdir Parazit formalarda daxili uzvler ehemiyyetli derecede deqradasiyaya ugramisdir Izopodlarin boyuk hissesi ayricinslidir formalarina da rast gelmek olur Inkisafi adeten birbasa olub yumurtlama kisesinde nadir hallarda daxili kiselerde bas verir Cox novde embrion inkisafi pereopodlarin oostegitlerin yarpaq tipli elavelerinden yaranan bir canta icerisinde bas verir Heyat terziIzopodlarin esas yasayis sahesi denizdir ve burada formalarin esas muxtelifliyi numayis etdirilir Deniz izopodlari esasen bentik heyvanlardir Izopodlar arasinfa detritofaqlar bitkiyeyen ve yirtici formalar askar edilir Bezi formalarin surfeleri ve disileri xercengkimilerin ve ya baliqlarin parazitidir Beraberayaqli xercengkimilerin praktik ehemiyyeti o qeder de boyuk deyil Onlarin bezi numayendeleri Limnoria Sphderoma denizde agac qurgularini dagitmaqla Hemilepistus rachvatkini ise cemen bitkilerini yemekle inasana ziyan vurur Hemilepistus ve Armadillidium cinslerinin numayendeleri torpaqlarin munbitliyinde boyuk rol oynayirlar IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2005 Hemcinin bax