Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Bəhlul Behcət və ya Bəhlul Bəhcət (tam adı: Bəhlul əfəndi Mustafa əfəndi oğlu Əfəndiyev; 1869, Dondarlı, Zəngəzur qəzası – 15 mart 1938, Bakı) — ədəbiyyatşünas, qazı, Zəngəzur qəzasının sonuncu qazısı.
| Bəhlul Behcət | |
|---|---|
| Bəhlul əfəndi Mustafa əfəndi oğlu Əfəndiyev | |
 | |
| Digər adı | Bəhlul əfəndi |
| Doğum tarixi | 1869 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 mart 1938 |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | Mustafa |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Fəaliyyəti | ədəbiyyat nəzəriyyəçisi, yazıçı, ədəbiyyatşünas |
Həyatı
Bəhlul Behcət 1869-ci ildə Zəngəzur qəzasının Qubadlı rayonunun Dondarlı kəndində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini atasından və sonra qaynatası olan Hacı Qasım Çələbidən almışdı. Sonradan Şəki şəhərinə yollanmış mədrəsədə təhsilini davam etdirmişdi. 1915-ci ildə Qafqaz müftisi tərəfindən Zəngəzur qəzasının qazisi təyin edilmiş, sovetlərin gəlişindən sonra bir neçə dəfə həbs və sürgünlərə məruz qalmış, növbəti dustaqlıqlarından birinin aralığında "Azərnəşr"də korrektor işləmiş, xalq ədəbiyyatı ilə bağlı araşdırmalar aparmış, özünə "Behcət" təxəllüsü götürmüşdür.
Bəhlul Behcət şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrinin toplanmasında və nəşrində də mühüm xidmətlər göstərmişdi. Sarı Aşığın yaradıcılığının toplanmasında isə onun xüsusi rolu olmuşdu. Müxtəlif vaxtlarda onun mətbuatda Sarı Aşıqla bağlı çap etdirdiyi məqalələr bir daha təsdiq edir ki, bu böyük şəxsiyyət Sarı Aşığın yaradıcı irsinin öyrənilməsində də ilk addımları atmışdır. "Sarı Aşıq", ""Aşıq" təxəllüslü bayatı şairinin tərcümeyi-halı və yaradıcılığı", "El şairi və el şairləri" adlı məqalələri Bəhlul Behcətin Sarı Aşıq yaradıcılığı ilə bağlı ciddi tədqiqat işi apardığını bir daha təsdiq edir. Bəhlul Behcət kitaba daxil olan ""Aşıq" təxəllüslü bayatı şairinin tərcümeyi-halı" adlı məqaləsində, bəlkə də, ilk dəfə bu böyük şair haqqında elmi məlumat təqdim etmişdir. "Bayatı şairi kimdir?" sualını cavablandırmağa çalışan Behcət əfəndi yazır ki, onun rəngi sarıbəniz olduğundan yoldaşları arasında ona Sarıca deyirlərmiş. Əsl adı Nəbidir. Həkəri çayı sahilində məskunlaşmış bu gənc aşiq burada da Yaxşı adlı bir qıza vurulur və bayatılarının böyük bir hissəsini ona həsr edir. Bəhlul əfəndi yazır: "Biz Aşığa dair mühüm məlumatı Hacı Qaramanın yeddinci arxa övladı olan Hacı Qasım Çələbidən öyrənməyə müvəffəq olmuşuq. Hacı Qasım Çələbi özünün Çələbi nəslinə aid olan bəyanatında Aşıq təxəllüslü Sarıca Nəbidən də bəhs etmişdi". Həmin bəyanatı olduğu kimi dərc edən Bəhlul əfəndi bir məqamı xüsusi diqqətə çatdırır. Orada deyilir ki, Ağa Balım seyid övladıdır. Bu tərəfdə olan seyidlər oradan yayılmışdır. Ağa Balımın Nəbi adlı müridinə də Sarıca Nəbi deyirmişlər. O da Həkəridə qalıb. Yaxşıya aşiq olub, haqq aşiqidir. Qəbri Məzməzək ağzındadır.
Bəhlul Behcət Aşığın yaradıcılığının və tərcümeyi-halının ədəbiyyatşünaslar tərəfindən düzgün araşdırılmadığını qeyd edir.
Bəhlul Behcətin apardığı ikinci tədqiqat fazası Nizami Gəncəvi ilə bağlı idi. O, "Nizami və Qafqaz folkloru" mövzusundə elmi əsər qələmə almışdı.
Bəhlul əfəndi Bəhlul Danəndənin tarixi şəxsiyyət və azərbaycanlı olduğunu, IX yüzildə Təbrizdə yaşadığını, müasirləri arasında alim və bağban kimi şöhrətləndiyini yazılı və şifahi tutalqalarla sübut edir, hətta albalının təzə bir növünü kəşf etdiyini, həmin calaq cinsin Bəhlulun zəhmətinin bəhrəsinə el qiyməti olaraq "bəhli" adlandırıldığını deyirmiş. Bəhlul Behcət 1937-ci ildə dördüncü dəfə həbs edilir və bir il sonra güllələnir. Onun Bəhlul Danəndə haqqında topladığı sənədlər və lətifələr arxivlərdə qorunub saxlanmamışdır.
Bəhlul Behcət 15 mart 1938-ci ildə repressiyaya məruz qalmış və güllələnmişdir.
Bəhlul əfəndinin Mustafa əfəndi adlı oğlu vardı.
Bəhlul Bəhcət
Bəhlul Bəhcət Azərbaycan folklorşünaslığı tarixində özünəməxsus yeri olan ziyalılarımızdandır. "Bəhcət" yaradıcılıq imzasıdır. 1885-ci ildə Zəngəzur qəzasının Qubadlı rayonunun Dondarlı kəndində anadan olub. Araşdırmaçı-alim Rza Xəlilov bildirir ki, Bəhlul Əfəndi sonralar təhsilini Türkiyə və İranda davam etdirib. Türkiyə və İranda təhsilini başa vurduqdan sonra vətənə qayıdıb, Zəngəzur qəzasında dini fəaliyyətə başlayıb. 1918-ci ildə Azərbaycanda Demokratik Cümhuriyyət qurulduqdan sonra 1920-ci ilə qədər Zəngəzurun qazısı vəzifəsində çalışıb. O, milli dövləti fəaliyyətilə dəstəkləyənlərdən olub. Azərbaycanda bolşevizm bərqərar olduqdan sonra onun həyatının ağır günləri başlayır. Süni quraşdırılmış bir ittiham əsasında ilk dəfə olaraq 1924-cü ildə həbs edilir. 10 ildən sonra həbsdən qayıdır: 3 il ərzində əvvəlcə "Azərnəşr"də, sonra isə Elmlər Akademiyasının Azərbaycan filialının ədəbiyyat sektorunda işləyir. Bu elm ocağı Bəhlul Bəhcətin son iş yeri olur. 1937-ci ilin avqustunda yenidən həbs olunur, 15 mart 1938-ci ildə quraşdırılmış ittihamlar əsasında güllələnir. 20 ildən sonra Azərbaycan SSR Ali Məhkəməsinin 5 noyabr 1958-ci il tarixli qərarı ilə bəraət verilir. R.Xəlilov daha sonra deyir ki, Şərq ədəbiyyatı və dillərini, həmçinin Şərq tarixini gözəl bilən B.Bəhcətin bizə gəlib çatmış əsərləri onun görkəmli ədəbiyyatşünas, folklorşünas olduğunu göstərir: "Deyilənə görə, o, Əmin Abidlə birlikdə Firdovsinin"Şahnamə"sini dilimizə tərcümə edib".
Əsərləri
- Qaçaq Nəbinin tarixi
- Məhəmməd Peyğəmbərin və ailəsinin tarixi - 1992
- Qarabağ tarixi
- Nizami və Qafqaz folkloru
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Məhəmmədşərif bəyin törəmələri (II yazı), "Soy" еlmi-kütləvi dərgi, 2010, №8, səh.30.)
İstinadlar
- 15 MART ZƏNGƏZURUN SONUNCU QAZISININ GÜLLƏLƏNDİYİ GÜNDÜR[ölü keçid]
Ədəbiyyat
- "12 MART QAÇAQ NƏBİNİN ÖLÜM GÜNÜDÜR" (az.). . 2011-03-11, 12:15:00. İstifadə tarixi: 2014-10-09.[ölü keçid]
- "QAÇAQ NƏBİ HAQQINDA 1930-cu İLLƏRDƏ YAZILMIŞ TƏDQİQAT İŞIQ ÜZÜ GÖRÜB" (az.). . 2011-06-13, 10:27:00. İstifadə tarixi: 2014-10-09.[ölü keçid]
- M, Mükərrəmoğlu. ""Qaçaq Nəbinin tarixi"" (az.). Xalq qəzeti. 2011-12-04. İstifadə tarixi: 2014-10-09.
- Hacı Nərimanoğlu. (az.). 525-ci qəzet. 2011-06-22. 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-09.
- "Bəhlu Bəhcət. Qaçaq Nəbinin tarixi" (az.). ebooks.azlibnet.az. İstifadə tarixi: 2014-10-09.
- Elçin Qaliboğlu. "Sovet hakimiyyətinə qarşı savaş açan ziyalı" ( (ing.)). Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2009-04-29. İstifadə tarixi: 2014-10-09.
- Bəhlul Behcət - www.adam.az 2016-03-05 at the Wayback Machine
- . "Virtual Qarabağ" İKT Mərkəzinin rəsmi portalı (az.). virtualkarabakh.az. 2013. 2017-12-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-14.
- Mübariz ziyalı, folklorşünas və tərcüməçi[ölü keçid]
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Behlul Behcet ve ya Behlul Behcet tam adi Behlul efendi Mustafa efendi oglu Efendiyev 1869 Dondarli Zengezur qezasi 15 mart 1938 Baki edebiyyatsunas qazi Zengezur qezasinin sonuncu qazisi Behlul BehcetBehlul efendi Mustafa efendi oglu EfendiyevDiger adi Behlul efendiDogum tarixi 1869Dogum yeri Dondarli Zengezur qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 15 mart 1938 1938 03 15 Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIUsagi MustafaMilliyyeti azerbaycanliFealiyyeti edebiyyat nezeriyyecisi yazici edebiyyatsunasHeyatiBehlul Behcet 1869 ci ilde Zengezur qezasinin Qubadli rayonunun Dondarli kendinde anadan olmusdu Ibtidai tehsilini atasindan ve sonra qaynatasi olan Haci Qasim Celebiden almisdi Sonradan Seki seherine yollanmis medresede tehsilini davam etdirmisdi 1915 ci ilde Qafqaz muftisi terefinden Zengezur qezasinin qazisi teyin edilmis sovetlerin gelisinden sonra bir nece defe hebs ve surgunlere meruz qalmis novbeti dustaqliqlarindan birinin araliginda Azernesr de korrektor islemis xalq edebiyyati ile bagli arasdirmalar aparmis ozune Behcet texellusu goturmusdur Behlul Behcet sifahi xalq edebiyyati numunelerinin toplanmasinda ve nesrinde de muhum xidmetler gostermisdi Sari Asigin yaradiciliginin toplanmasinda ise onun xususi rolu olmusdu Muxtelif vaxtlarda onun metbuatda Sari Asiqla bagli cap etdirdiyi meqaleler bir daha tesdiq edir ki bu boyuk sexsiyyet Sari Asigin yaradici irsinin oyrenilmesinde de ilk addimlari atmisdir Sari Asiq Asiq texelluslu bayati sairinin tercumeyi hali ve yaradiciligi El sairi ve el sairleri adli meqaleleri Behlul Behcetin Sari Asiq yaradiciligi ile bagli ciddi tedqiqat isi apardigini bir daha tesdiq edir Behlul Behcet kitaba daxil olan Asiq texelluslu bayati sairinin tercumeyi hali adli meqalesinde belke de ilk defe bu boyuk sair haqqinda elmi melumat teqdim etmisdir Bayati sairi kimdir sualini cavablandirmaga calisan Behcet efendi yazir ki onun rengi saribeniz oldugundan yoldaslari arasinda ona Sarica deyirlermis Esl adi Nebidir Hekeri cayi sahilinde meskunlasmis bu genc asiq burada da Yaxsi adli bir qiza vurulur ve bayatilarinin boyuk bir hissesini ona hesr edir Behlul efendi yazir Biz Asiga dair muhum melumati Haci Qaramanin yeddinci arxa ovladi olan Haci Qasim Celebiden oyrenmeye muveffeq olmusuq Haci Qasim Celebi ozunun Celebi nesline aid olan beyanatinda Asiq texelluslu Sarica Nebiden de behs etmisdi Hemin beyanati oldugu kimi derc eden Behlul efendi bir meqami xususi diqqete catdirir Orada deyilir ki Aga Balim seyid ovladidir Bu terefde olan seyidler oradan yayilmisdir Aga Balimin Nebi adli muridine de Sarica Nebi deyirmisler O da Hekeride qalib Yaxsiya asiq olub haqq asiqidir Qebri Mezmezek agzindadir Behlul Behcet Asigin yaradiciliginin ve tercumeyi halinin edebiyyatsunaslar terefinden duzgun arasdirilmadigini qeyd edir Behlul Behcetin apardigi ikinci tedqiqat fazasi Nizami Gencevi ile bagli idi O Nizami ve Qafqaz folkloru movzusunde elmi eser qeleme almisdi Behlul efendi Behlul Danendenin tarixi sexsiyyet ve azerbaycanli oldugunu IX yuzilde Tebrizde yasadigini muasirleri arasinda alim ve bagban kimi sohretlendiyini yazili ve sifahi tutalqalarla subut edir hetta albalinin teze bir novunu kesf etdiyini hemin calaq cinsin Behlulun zehmetinin behresine el qiymeti olaraq behli adlandirildigini deyirmis Behlul Behcet 1937 ci ilde dorduncu defe hebs edilir ve bir il sonra gullelenir Onun Behlul Danende haqqinda topladigi senedler ve letifeler arxivlerde qorunub saxlanmamisdir Behlul Behcet 15 mart 1938 ci ilde repressiyaya meruz qalmis ve gullelenmisdir Behlul efendinin Mustafa efendi adli oglu vardi Behlul BehcetBehlul Behcet Azerbaycan folklorsunasligi tarixinde ozunemexsus yeri olan ziyalilarimizdandir Behcet yaradiciliq imzasidir 1885 ci ilde Zengezur qezasinin Qubadli rayonunun Dondarli kendinde anadan olub Arasdirmaci alim Rza Xelilov bildirir ki Behlul Efendi sonralar tehsilini Turkiye ve Iranda davam etdirib Turkiye ve Iranda tehsilini basa vurduqdan sonra vetene qayidib Zengezur qezasinda dini fealiyyete baslayib 1918 ci ilde Azerbaycanda Demokratik Cumhuriyyet qurulduqdan sonra 1920 ci ile qeder Zengezurun qazisi vezifesinde calisib O milli dovleti fealiyyetile destekleyenlerden olub Azerbaycanda bolsevizm berqerar olduqdan sonra onun heyatinin agir gunleri baslayir Suni qurasdirilmis bir ittiham esasinda ilk defe olaraq 1924 cu ilde hebs edilir 10 ilden sonra hebsden qayidir 3 il erzinde evvelce Azernesr de sonra ise Elmler Akademiyasinin Azerbaycan filialinin edebiyyat sektorunda isleyir Bu elm ocagi Behlul Behcetin son is yeri olur 1937 ci ilin avqustunda yeniden hebs olunur 15 mart 1938 ci ilde qurasdirilmis ittihamlar esasinda gullelenir 20 ilden sonra Azerbaycan SSR Ali Mehkemesinin 5 noyabr 1958 ci il tarixli qerari ile beraet verilir R Xelilov daha sonra deyir ki Serq edebiyyati ve dillerini hemcinin Serq tarixini gozel bilen B Behcetin bize gelib catmis eserleri onun gorkemli edebiyyatsunas folklorsunas oldugunu gosterir Deyilene gore o Emin Abidle birlikde Firdovsinin Sahname sini dilimize tercume edib EserleriQacaq Nebinin tarixi Mehemmed Peygemberin ve ailesinin tarixi 1992 Qarabag tarixi Nizami ve Qafqaz folkloruMenbeEnver Cingizoglu Mehemmedserif beyin toremeleri II yazi Soy elmi kutlevi dergi 2010 8 seh 30 Istinadlar15 MART ZENGEZURUN SONUNCU QAZISININ GULLELENDIYI GUNDUR olu kecid Edebiyyat 12 MART QACAQ NEBININ OLUM GUNUDUR az 2011 03 11 12 15 00 Istifade tarixi 2014 10 09 olu kecid QACAQ NEBI HAQQINDA 1930 cu ILLERDE YAZILMIS TEDQIQAT ISIQ UZU GORUB az 2011 06 13 10 27 00 Istifade tarixi 2014 10 09 olu kecid M Mukerremoglu Qacaq Nebinin tarixi az Xalq qezeti 2011 12 04 Istifade tarixi 2014 10 09 Haci Nerimanoglu az 525 ci qezet 2011 06 22 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 10 09 Behlu Behcet Qacaq Nebinin tarixi az ebooks azlibnet az Istifade tarixi 2014 10 09 Elcin Qaliboglu Sovet hakimiyyetine qarsi savas acan ziyali ing Xalq Cebhesi qezeti 2009 04 29 Istifade tarixi 2014 10 09 Behlul Behcet www adam az 2016 03 05 at the Wayback Machine Virtual Qarabag IKT Merkezinin resmi portali az virtualkarabakh az 2013 2017 12 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 10 14 Mubariz ziyali folklorsunas ve tercumeci olu kecid Xarici kecidler