Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bədii Tərcümə– ədəbi yaradıcılıq növü, bir dildə olan əsərin başqa dildə təcəssümü. B.t. tərcümə olunan əsərin obrazlar düzümünü başqa dilin ifadə vasitələri ilə ekvivalent ifadə etmək kimi mürəkkəb yaradıcılıq prosesidir. O, orijinal yaradıcılıqdan tərcümə obyektindən asılı olması ilə fərqlənir.B.t. sahəsində qədimdən bir-birinə zidd iki baxış hökm sürür: orijinalın mətninə yaxınlıq; oxucuların bədii qavrayışına yaxınlıq. Hər iki təmayülün dialektik vəhdəti daha səmərəli olur. Tərcümə olunan əsərin dilini bütün incəlikləri ilə, həmçinin ədəbi ana dilini dərindən bilmək, əsərdə haqqın da bəhs olunan ölkənin, xalqın həyatına, tarixinə və ədəbiyyatına, milli psixologiyasına və mənəviyyatına, tərcümə olunan müəllifin bütövlükdə yaradıcılığına bələd olmaq B.t.-nin əsas şərtlərindəndir.Azərbaycanda Bədii tərcümənin tarixi qədimdir.Orta əsrlərdə bir sıra əsərlər fars dilindən Azərbaycan dilinə (15 əsrdə Əhmədi təxəllüslü şair-tərcüməçi F. Əttarın “Əsrarnamə”, Şeyx Əlvan Şirazi Mahmud Şəbüstərinin “Gülşəni-raz”, M. Füzuli Ə. Caminin “Hədisi-ərbəin” əsərini) tərcümə olunmuşdur. Orta əsrlər də bir sıra nəsr əsərləri də Azərb. dilinə tərcümə edilmişdir:Məhəmməd ibn Hüseyn Nişatinin “Rövzət üş-şühəda” (Vaiz Kaşifi, “Şəhidlərbağı”) əsərinin “Şühədanamə” adı ilə tərcüməsi, eləcədə onun “Şeyx Səfi təzkirəsi” adlı tərcümə əsəri.
19 əsrin əvvəllərin də Əvəz Əli ibn Səfiqulu “Kəlilə və Dimnə”ni Azərb. dilinə tərcümə etmişdir. M.F. Axundzadənin "A.S. Puşkinin ölümünə Şərq poeması”-nı, İ.A. Krılovun “Eşşək və bülbül” təmsilini tərcümə etməklə A. Bakıxanov Azərbaycanda tərcümə işinə yeni istiqamət vermişdir. M.F. Axundzadənin komediyaları Tiflisdə rus dilində nəşr olunmuş (1853), sonralar fars və Qərbi Avropa dillərinə tərcümə edilmişdir. 19 əsrin 2-ci yarısı – 20 əsrin əvvəllərində Azərb.-da rus və digər xalqların ədəbiyyatından bir sıra əsərlər tərcümə olunmuşdur. Bu sahədə Həsənəli xan Qaradaği, F. Köçərli, R. Əfəndiyev, A. Şaiq, S.M. Qənizadə, M.Ə. Sabir, xüsusilə A. Səhhətin və b. nın böyük xidməti olmuşdur.
Dünya ədəbiyyatının bir sıra şah əsərləri (Nizaminin poemaları, Firdövsinin “Şahnamə”, Sədinin “Bustan”, “Gülüstan”, Homerin “İliada”, “Odisseya”, Dantenin “İlahi komediya”, Bokkaççonun “Deka meron”, U. Şekspirin “Otello”, “Hamlet”, M. de Servantesin “Lamançlı DonKixot”, İ.V. Götenin “Faust”, V. Hüqonun “Səfillər”, O.de Balzakın “Qorio ata”, Ş. Rustavelinin “Pələng dərisi geymiş pəhləvan”, A.S. Puşkinin “Yevgeni Onegin”, L. Tolstoyun “Hərb və sülh”, M. Şoloxovun “Sakit Don”, İbsenin pyesləri və s.) Azərb. dilinə tərcümə edilmişdir. Bu sahədə C. Cabbarlı, Ə. Cavad, S. Vurğun, S. Rüstəm, R. Rza, M. İbrahimov, M. Rahim, M. Rzaquluzadə, M. Dilbazi, Ə. Cəmil, N. Rəfibəyli, Ə. Məmməd xanlı, Ə. Kürçaylı, X.Rza, T. Bayram kimi görkəmli sənətkarlarla yanaşı, peşəkar tərcüməçilər – Ə.Şərif, M. Arif, M. Rəfili, B. Musayev, Cahan bəxş, Hüseyn Şərif, V. Qafarov, İshaq İbrahimov, İslam İbrahimov, A.Əliyev və b. fəal çalışmışlar. Yüzcildlik “Dünya ədəbiyyatı kitabxanası” (30 cildi çıxmışdır), əllicildlik “Dünya uşaq ədəbiyyatı kitabxanası” seriyaları və s. çoxcildli tərcümə nəşrləri buraxılmışdır. Azərb. YB yanında Bədii tərcümə və ədəbi əlaqələr mərkəzi yaradılmışdır (1989).
50-ci illərdən başlayaraq ədəbiyyatşünaslığın yeni bir sahəsi – B.t. nəzəriyyəsi yaranmağa başlamışdır. Azərb.-da B.t.-nin tarixinə, nəzəri və təcrübi problemlərinə həsr olunmuş monoqrafiyalar nəşr olunmuş, dissertasiyalar yazılmış, diskussiyalar keçirilmişdir. Azərb. MEA Nizamiad. Ədəbiyyat İn-tun da B.t. problemləri bölməsi fəaliyyət göstərir. Azərb. Dillər Un-tində, Bakı Slavyan Un-tində, Bakı Dövlət Un-tinin Şərqşünaslıq fakültəsində tərcümə nəzəriyyəsi tədris olunur.
Ədəbiyyat
- Əzimov C.Tərcümə prinsipləri. B.,1955
- Məmməd Arif. Bədii tərcümə. Əsərləri, 3 cilddə, c. 1, B., 1967
- Səməd Vurğun. Bədii tərcümənin nəzəri və təcrübi məsələləri haqqında. Əsərləri, 6 cilddə, c.5, B., 1972
- Fedorov A.V. Osnovı ob hey teorii perevoda. 3 izd., M., 1968
- Velixanova F. Rus skie perevodı po -gzii Sameda Vurquna. B., 1968
- Raqoyşa V.P. Problemı perevoda s blizkorod stvennıx əzı-kov. Minsk, 1980.
İstinad
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 3-cü cild: Babilistan – Bəzirxana (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2011. səh. 545. ISBN .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bedii Tercume edebi yaradiciliq novu bir dilde olan eserin basqa dilde tecessumu B t tercume olunan eserin obrazlar duzumunu basqa dilin ifade vasiteleri ile ekvivalent ifade etmek kimi murekkeb yaradiciliq prosesidir O orijinal yaradiciliqdan tercume obyektinden asili olmasi ile ferqlenir B t sahesinde qedimden bir birine zidd iki baxis hokm surur orijinalin metnine yaxinliq oxucularin bedii qavrayisina yaxinliq Her iki temayulun dialektik vehdeti daha semereli olur Tercume olunan eserin dilini butun incelikleri ile hemcinin edebi ana dilini derinden bilmek eserde haqqin da behs olunan olkenin xalqin heyatina tarixine ve edebiyyatina milli psixologiyasina ve meneviyyatina tercume olunan muellifin butovlukde yaradiciligina beled olmaq B t nin esas sertlerindendir Azerbaycanda Bedii tercumenin tarixi qedimdir Orta esrlerde bir sira eserler fars dilinden Azerbaycan diline 15 esrde Ehmedi texelluslu sair tercumeci F Ettarin Esrarname Seyx Elvan Sirazi Mahmud Sebusterinin Gulseni raz M Fuzuli E Caminin Hedisi erbein eserini tercume olunmusdur Orta esrler de bir sira nesr eserleri de Azerb diline tercume edilmisdir Mehemmed ibn Huseyn Nisatinin Rovzet us suheda Vaiz Kasifi Sehidlerbagi eserinin Suhedaname adi ile tercumesi elecede onun Seyx Sefi tezkiresi adli tercume eseri 19 esrin evvellerin de Evez Eli ibn Sefiqulu Kelile ve Dimne ni Azerb diline tercume etmisdir M F Axundzadenin A S Puskinin olumune Serq poemasi ni I A Krilovun Essek ve bulbul temsilini tercume etmekle A Bakixanov Azerbaycanda tercume isine yeni istiqamet vermisdir M F Axundzadenin komediyalari Tiflisde rus dilinde nesr olunmus 1853 sonralar fars ve Qerbi Avropa dillerine tercume edilmisdir 19 esrin 2 ci yarisi 20 esrin evvellerinde Azerb da rus ve diger xalqlarin edebiyyatindan bir sira eserler tercume olunmusdur Bu sahede Heseneli xan Qaradagi F Kocerli R Efendiyev A Saiq S M Qenizade M E Sabir xususile A Sehhetin ve b nin boyuk xidmeti olmusdur Dunya edebiyyatinin bir sira sah eserleri Nizaminin poemalari Firdovsinin Sahname Sedinin Bustan Gulustan Homerin Iliada Odisseya Dantenin Ilahi komediya Bokkacconun Deka meron U Sekspirin Otello Hamlet M de Servantesin Lamancli DonKixot I V Gotenin Faust V Huqonun Sefiller O de Balzakin Qorio ata S Rustavelinin Peleng derisi geymis pehlevan A S Puskinin Yevgeni Onegin L Tolstoyun Herb ve sulh M Soloxovun Sakit Don Ibsenin pyesleri ve s Azerb diline tercume edilmisdir Bu sahede C Cabbarli E Cavad S Vurgun S Rustem R Rza M Ibrahimov M Rahim M Rzaquluzade M Dilbazi E Cemil N Refibeyli E Memmed xanli E Kurcayli X Rza T Bayram kimi gorkemli senetkarlarla yanasi pesekar tercumeciler E Serif M Arif M Refili B Musayev Cahan bexs Huseyn Serif V Qafarov Ishaq Ibrahimov Islam Ibrahimov A Eliyev ve b feal calismislar Yuzcildlik Dunya edebiyyati kitabxanasi 30 cildi cixmisdir ellicildlik Dunya usaq edebiyyati kitabxanasi seriyalari ve s coxcildli tercume nesrleri buraxilmisdir Azerb YB yaninda Bedii tercume ve edebi elaqeler merkezi yaradilmisdir 1989 50 ci illerden baslayaraq edebiyyatsunasligin yeni bir sahesi B t nezeriyyesi yaranmaga baslamisdir Azerb da B t nin tarixine nezeri ve tecrubi problemlerine hesr olunmus monoqrafiyalar nesr olunmus dissertasiyalar yazilmis diskussiyalar kecirilmisdir Azerb MEA Nizamiad Edebiyyat In tun da B t problemleri bolmesi fealiyyet gosterir Azerb Diller Un tinde Baki Slavyan Un tinde Baki Dovlet Un tinin Serqsunasliq fakultesinde tercume nezeriyyesi tedris olunur EdebiyyatEzimov C Tercume prinsipleri B 1955 Memmed Arif Bedii tercume Eserleri 3 cildde c 1 B 1967 Semed Vurgun Bedii tercumenin nezeri ve tecrubi meseleleri haqqinda Eserleri 6 cildde c 5 B 1972 Fedorov A V Osnovi ob hey teorii perevoda 3 izd M 1968 Velixanova F Rus skie perevodi po gzii Sameda Vurquna B 1968 Raqoysa V P Problemi perevoda s blizkorod stvennix ezi kov Minsk 1980 IstinadAzerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 3 cu cild Babilistan Bezirxana 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2011 seh 545 ISBN 978 9952 441 07 9 Hemcinin baxEnsiklopediya Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Azerbaycan Sablon AME