Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Böyük Yenisey (tıva Бии-Хе́м) — Yeniseyin sağ qolu olan, Tıva Respublikasından axan çay.
| Böyük Yenisey | |
|---|---|
| tıva Бии-Хем | |
 | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Mənbəyi | |
| • Yüksəkliyi | 1521 m |
| Mənsəbi | Yenisey |
| • Yüksəkliyi | 619 m |
| Uzunluğu | 605 km |
| Su sərfi | 584 m³/s |
| Su hövzəsi | 58700 |
| Hövzəsinin sahəsi | 56800 km² |
| | |
| [ru] | 17010100112116100000027 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tıva dilindəki Biy-Xem adı "böyük çay" mənasını verir.
Uzunluğu 605 km, hövzənin sahəsi 56.800 km²-dir. Mənsəndən 285 km məsafədə gəmiçilik üçün yararlıdır. Böyük Yenisey başlanğıcını 1521 m yüksəklikdən götürür. Başlanğıcı Qara-Balıq gölündən başlayır. Çayın sululuğunun yüksək olması, relyefinin özünəməxsus tutma hövzəsini təşkil edən Toca çökəkliyini əhatə etməsi ilə izah olunur. Çay çoxlu sayda qol qəbul edir. Bunlardan ən böyükləri sağ tərfdən ona tökülür: Toora-Xem, Hamsara, Sıstıq-Xem. Böyük Yeniseyin hövzəsi, şimal və şərqdə Tuvanın Buryatiya, İrkutsk vilayəti və Krasnoyarsk diyarı ilə inzibati sərhədləri olan dağlıq bir bölgədir. Aşağı axınlarda, Tıva çökəkliyi hövzəsi boyunca axır. Çayın mənsəbinin hündürlüyü 619 metrdir. Qızıl şəhərində, Yuxarı Yeniseyin başlanğıcı olan Uluq-Xemi meydana gətirərək Kaa-Xem ilə birləşir. Çay hövzəsi, Tıva Respublikasının bütün Toju kojuunu, mərkəzi Toora-Xem ilə birlikdə, çayın Toora-Xem qaynağında yerləşir. Mənsəbdə kiçik Yeniseylə birləşən çay yenisey çayını meydana gətirir.
Çayın yuxarı axarı demək olar ki, toxunmamış bakirə torpaqlardan ibarətdir. Bənzərsiz geoloji xüsusiyyətlərə malik olan doqquz sönmüş vulkanın sahəsi xüsusi ilə unikaldır. Toora-Xem çayının kənarında respublikanın ən maraqlı turizm yerlərindən biri olan gözəl (başqa adı Toju) var. Demək olar ki, bütün göl və çay ərazisi Azas Federal Qoruğunun bir hissəsidir. Çay boyunca yerləşən yaşayış məntəqələri:Xara-Xaak, Sevi, Irban, İy, Saldam, Dora-Xem, Adır-Xeziq. Çay boyunca yerləşən ada və astanalar:Xara-Xaak, Nijnıye Qusinıye, Verxnıye Qusinıye adaları və Podqorojitsa, Xutınski astanaları. Çayın yuxarı axınları boyunca Tozağacı, Sidr, Küknar ağaclarından ibarət olan meşələrlə örtülmüşdür. Böyük yenisey və onun qollarında yayılmış balıq növləri:Lota lota, siqi, xanı, adi durnabalığı, Thymallus, adi taymen və s.
İstinadlar
- Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 16. Ангаро-Енисейский район. Вып. 1. Енисей / под ред. Г. С. Карабаева. — Л.: Гидрометеоиздат, 1967. — 823 с.
- Большой Енисей // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- "Озеро Азас - Protected areas of Russia". 2020-12-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk Yenisey tiva Bii He m Yeniseyin sag qolu olan Tiva Respublikasindan axan cay Boyuk Yeniseytiva Bii HemOlke RusiyaMenbeyi Yuksekliyi 1521 mMensebi Yenisey Yuksekliyi 619 mUzunlugu 605 kmSu serfi 584 m sSu hovzesi 58700Hovzesinin sahesi 56800 km menbeyi mensebiBoyuk Yenisey cayi Tuvanin fiziki xeritesinde 52 19 18 sm e 98 29 32 s u 51 43 48 sm e 94 27 18 s u ru 17010100112116100000027 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tiva dilindeki Biy Xem adi boyuk cay menasini verir Uzunlugu 605 km hovzenin sahesi 56 800 km dir Mensenden 285 km mesafede gemicilik ucun yararlidir Boyuk Yenisey baslangicini 1521 m yukseklikden goturur Baslangici Qara Baliq golunden baslayir Cayin sululugunun yuksek olmasi relyefinin ozunemexsus tutma hovzesini teskil eden Toca cokekliyini ehate etmesi ile izah olunur Cay coxlu sayda qol qebul edir Bunlardan en boyukleri sag terfden ona tokulur Toora Xem Hamsara Sistiq Xem Boyuk Yeniseyin hovzesi simal ve serqde Tuvanin Buryatiya Irkutsk vilayeti ve Krasnoyarsk diyari ile inzibati serhedleri olan dagliq bir bolgedir Asagi axinlarda Tiva cokekliyi hovzesi boyunca axir Cayin mensebinin hundurluyu 619 metrdir Qizil seherinde Yuxari Yeniseyin baslangici olan Uluq Xemi meydana getirerek Kaa Xem ile birlesir Cay hovzesi Tiva Respublikasinin butun Toju kojuunu merkezi Toora Xem ile birlikde cayin Toora Xem qaynaginda yerlesir Mensebde kicik Yeniseyle birlesen cay yenisey cayini meydana getirir Cayin yuxari axari demek olar ki toxunmamis bakire torpaqlardan ibaretdir Benzersiz geoloji xususiyyetlere malik olan doqquz sonmus vulkanin sahesi xususi ile unikaldir Toora Xem cayinin kenarinda respublikanin en maraqli turizm yerlerinden biri olan gozel basqa adi Toju var Demek olar ki butun gol ve cay erazisi Azas Federal Qorugunun bir hissesidir Cay boyunca yerlesen yasayis menteqeleri Xara Xaak Sevi Irban Iy Saldam Dora Xem Adir Xeziq Cay boyunca yerlesen ada ve astanalar Xara Xaak Nijniye Qusiniye Verxniye Qusiniye adalari ve Podqorojitsa Xutinski astanalari Cayin yuxari axinlari boyunca Tozagaci Sidr Kuknar agaclarindan ibaret olan meselerle ortulmusdur Boyuk yenisey ve onun qollarinda yayilmis baliq novleri Lota lota siqi xani adi durnabaligi Thymallus adi taymen ve s IstinadlarResursy poverhnostnyh vod SSSR Gidrologicheskaya izuchennost T 16 Angaro Enisejskij rajon Vyp 1 Enisej pod red G S Karabaeva L Gidrometeoizdat 1967 823 s Bolshoj Enisej Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 Ozero Azas Protected areas of Russia 2020 12 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 01