Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqından çıxışı, çox vaxt Brexit kimi qısaldılır ("Böyük Britaniya" və "exit" sözlərinin birləşməsi) — müxtəlif şəxslər, təbliğat qruplar, siyasi partiyalar tərəfindən Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqından çıxması üçün icra edilən siyasi məqsəd.
2016-cı il iyunun 23-də Britaniyada keçiriləcək referendumda Birləşmiş Krallığın Avropa İttifaqında qalıb-qalmamasına dair qərar qəbul edib. Rəsmi nəticələrə əsasən Birləşmiş Krallıq Aİ-dən çıxmağı seçib.
Haqqında
Britaniya 28 ölkədən ibarət qrupu tərk etməlidir. Bu proses Brexit adlanır. Devid Kemeron Avropa İttiaqından güzəştlər əldə etmişdir. Razılaşmaya görə, Britaniya avrozonadan kənar qaldığı üçün ayrıseçkiliyə məruz qalmayacağına dair zəmanət almışdır.
Son tətqiqatlar göstərir ki, çıxışın leyhinə əsas etibarı ilə konservativ baxışlara malik yaşlı adamlar səs vermədilər. Əleyhinə isə səslər daha çox gənclər və əhalinin iqtisadi cəhətdən fəal hissəsi nə aiddir. O vaxtdan Aİ və Böyük Britaniya arasında ayrılığın şərtləri barədə danışıqlar gedir.
Brexit Britaniyanın 28 üzvlü Avropa Birliyindən çıxışını nəzərdə tutan prosesin qısaldılmış adıdır. Brexit sözü Yunanıstanın Avrozonanı potensial tərketmə prosesinə verilmiş “Grexit” sözündən götürülüb.
İyunun 23-də (2016) britaniyalı seçicilər AB tərk etməyə səs verib. Beləki əhalinin 51,9% Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqından çıxmasına 48,1%-i isə qalmasına səs vermışdir.Hökumətin 29 mart 2019-cu ildə saat 23:00-da ittifaqı tərk etməsi gözlənilirdi.Lakin hakim partiyar araında yaranan münaqişələr nəticəsində ittifaqdan çıxış tarixi uzadıldı.Bunun nəticəsində ölkədə yeni siyasi münaqişə yarandı. Yaranan narazılıq nəticəsində Tereza Mey 24 may 2019-cu ildə istefa verdi
Referendumda qoyulmuş sual
“Birləşmiş Krallıq AB- nin üzvü kimi qalmalı, yoxsa AB-ni tərk etməlidir” Britaniya seçki siyasi tərəfindən təklif olunan bu sual hokümət və parlament tərəfindən təsdiq olunub.
Mühümlüyü
Britaniyanın AB-dən çıxmasının tərəfdarları düşünürlər ki, bu addım Britaniyanı iş yerlərinin açılmasına mane olan qərarlardan azad etməklə yanaşı ölkənin öz qanunlarını və ticarət tərəfdarlarını seçməsinə imkan yaradacaq. Avropa Birliyinin tərəfdarları isə qurumda qalmaqla ölkənin qlobal təsir imkanlarının, eləcə də hərbi və iqtisadi təhlükəsizliyini təmin edəcəyini bildirir.
Seçicilər
Yaşi 18 azı yuxarıdan bütün Britaniya vətəndaşları Brexit referendumun da iştirak imkanı əldə etmişdir. Buraya Britaniya və 53 üzv ştatdan ibarət olan hökümətlər arası qrup Xalqlar Birliyi daxildir. Səsvermə başa çatdıqdan sonra 2 illik keçid müddəti müəyyən olunmuşdur. 2015-ci ildə keçirilən seçkilərin qalibi olan Devid Kemeron bütün krallıq ərazisində 2017-ci ilin sonunadək Britaniyanı ittifaq daxilində qalması və ya onu tərk etməsi ilə bağlı referendum keçiriləcəyinə söz verdi. Son bir neçə il ərzində Avropanın miqrant axınlarına məruz qalması və bunun Britaniyanın təhlükəsizliyinə mənfi təsir göstərməsi referendum və avroskeptik tərəfdarlarının artmasına səbəb olmuşdur. 2015-ci ilin sonunda Avropa Birliyinin Britaniyanin ittifaqdan ayrılmasının qarşısını almaq üçün Devid Kemeron danışıqlara başladı. 2016-cı ilin fevralında Avropa İttifaqının zirvə toplantısında hər 2 tərəf arasında saziş imzaladı. Paketə daxil olan ən mühüm məsələ Avropa İttifaqının şərq sərhədlərindən adaya gələn miqrantların ilk 4 il ərzində sosial yardımlardan kənar qalmasıdır. Yalnız bu vaxt məhdudiyyəti bitdikdən sonra hər hansı sosial yardım tələbi yerinə yetirilə bilər.
Digər məsələ üzv dövlətlərinin parlamentlərinin 100/55 - nin Avropa İttifaqının qəbul etdiyi qərarları dayandırması və dəyişdirməsinə icazə verən “ qırmızı kart” sisteminin tətbiqi idi. Təklif edilən digər qərar isə Avrozonaya daxil olmayan 9 ölkənin bu bölgə ilə bağlı qəbul edilən qərarlara narahatçılıqlarını bildirə və zəmanət ala biləcəklələri sistemin yaradılması idi. D.K referendumda əhalinin A.İ qalması üçünn təşviqat kompaniyası aparacağını bildirmişdi.
Brexit-in ən önəmli səbəbləri
Suverenlik
Böyük Britaniya uyğun olaraq 1 sıra səlahiyyətlərini Brüsselə təhvil vermişdir. Ölkədə qanunverici hakimiyyətin xalq tərəfindən seçilən parlament tərəfindən icra edilməsinə baxmayaraq son sözü Brussel söyləyir. Bu hal ittifaqı tərk etmək üçün ən boyük bəhanə idi. Böyük Britaniya Aİ Nazirlər məclisinə qarşı səs vermək və onları veto etmək hüququ var. Eyni zamanda B.Britaniya Avropa Ədalət Məhkəməsinə tabe olmaq məcburiyyətindədir və heç kim bu qərarları poza bilməz.
Britaniya müstəqilliyi üçün önəm kəsb edən vergi, maliyyə, miqrasiya və sair məsələlərdə azad faəliyyət göstərmişdir.Breksit tərəfdarları verilmiş bütün səlahiyyətlərin ölkəyə qaytarılmasını tələb edirlər. Yalnız belə olan halda dövlət öz əzəmətini qoruyub saxlaya bilər.
Miqrasiya
Britaniyada referendumun keçirilməsinə və Aİ-ni tərk etmək istəyənlərin qalib gəlməsinə təsir göstərən amil son illərdə ölkənin miqrant axınlarına məruz qalmasıdır.
Aİ daxilində yaşayan insanların hər hansı bir ölkəyə sərbəst daxil olmasına və orada işçi kimi qalmasına icazə verilir. Britaniya da azad hərəkət haqqında qanuna tabedir. Krallığa gəlmiş miqrantlar yüksək təhsilli ixtisaslı olması ilə seçilir. Bəzi Brexit tərəfdarları gəlmələrin iş yerlərini ələ keçirməsi, iş yerlərinin azalmasına səbəb olduqlarını düşünürlər.
Avropaya gəlmiş miqrantların sayının artması Britaniyanın təhlükəsizliyinə mənfi təsirin digər səbəbdir.
Təhlükəsizlik
Avropada “açıq qapı” siyasətinin aparılması sürgün sisteminin fəaliyyət göstərməsi narahatlıqları artırmışdır. 2011-ci ildən etibarən Suriyada vətəndaş müharibəsinə görə Avropaya üz tutan qaçqınlar sürgün zamanı ölkələrinə mənfi təsir göstərmişdir.
İstinadlar
Xarici keçidlər
- Brexit European Union
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk Britaniyanin Avropa Ittifaqindan cixisi cox vaxt Brexit kimi qisaldilir Boyuk Britaniya ve exit sozlerinin birlesmesi muxtelif sexsler tebligat qruplar siyasi partiyalar terefinden Boyuk Britaniyanin Avropa Ittifaqindan cixmasi ucun icra edilen siyasi meqsed Boyuk Britaniya genis Avropa Ittifaqi ile muqayisede 2016 ci il iyunun 23 de Britaniyada kecirilecek referendumda Birlesmis Kralligin Avropa Ittifaqinda qalib qalmamasina dair qerar qebul edib Resmi neticelere esasen Birlesmis Kralliq AI den cixmagi secib HaqqindaBritaniya 28 olkeden ibaret qrupu terk etmelidir Bu proses Brexit adlanir Devid Kemeron Avropa Ittiaqindan guzestler elde etmisdir Razilasmaya gore Britaniya avrozonadan kenar qaldigi ucun ayriseckiliye meruz qalmayacagina dair zemanet almisdir Son tetqiqatlar gosterir ki cixisin leyhine esas etibari ile konservativ baxislara malik yasli adamlar ses vermediler Eleyhine ise sesler daha cox gencler ve ehalinin iqtisadi cehetden feal hissesi ne aiddir O vaxtdan AI ve Boyuk Britaniya arasinda ayriligin sertleri barede danisiqlar gedir Brexit Britaniyanin 28 uzvlu Avropa Birliyinden cixisini nezerde tutan prosesin qisaldilmis adidir Brexit sozu Yunanistanin Avrozonani potensial terketme prosesine verilmis Grexit sozunden goturulub Iyunun 23 de 2016 britaniyali seciciler AB terk etmeye ses verib Beleki ehalinin 51 9 Boyuk Britaniyanin Avropa Ittifaqindan cixmasina 48 1 i ise qalmasina ses vermisdir Hokumetin 29 mart 2019 cu ilde saat 23 00 da ittifaqi terk etmesi gozlenilirdi Lakin hakim partiyar arainda yaranan munaqiseler neticesinde ittifaqdan cixis tarixi uzadildi Bunun neticesinde olkede yeni siyasi munaqise yarandi Yaranan naraziliq neticesinde Tereza Mey 24 may 2019 cu ilde istefa verdi Referendumda qoyulmus sual Birlesmis Kralliq AB nin uzvu kimi qalmali yoxsa AB ni terk etmelidir Britaniya secki siyasi terefinden teklif olunan bu sual hokumet ve parlament terefinden tesdiq olunub MuhumluyuBritaniyanin AB den cixmasinin terefdarlari dusunurler ki bu addim Britaniyani is yerlerinin acilmasina mane olan qerarlardan azad etmekle yanasi olkenin oz qanunlarini ve ticaret terefdarlarini secmesine imkan yaradacaq Avropa Birliyinin terefdarlari ise qurumda qalmaqla olkenin qlobal tesir imkanlarinin elece de herbi ve iqtisadi tehlukesizliyini temin edeceyini bildirir SecicilerYasi 18 azi yuxaridan butun Britaniya vetendaslari Brexit referendumun da istirak imkani elde etmisdir Buraya Britaniya ve 53 uzv statdan ibaret olan hokumetler arasi qrup Xalqlar Birliyi daxildir Sesverme basa catdiqdan sonra 2 illik kecid muddeti mueyyen olunmusdur 2015 ci ilde kecirilen seckilerin qalibi olan Devid Kemeron butun kralliq erazisinde 2017 ci ilin sonunadek Britaniyani ittifaq daxilinde qalmasi ve ya onu terk etmesi ile bagli referendum kecirileceyine soz verdi Son bir nece il erzinde Avropanin miqrant axinlarina meruz qalmasi ve bunun Britaniyanin tehlukesizliyine menfi tesir gostermesi referendum ve avroskeptik terefdarlarinin artmasina sebeb olmusdur 2015 ci ilin sonunda Avropa Birliyinin Britaniyanin ittifaqdan ayrilmasinin qarsisini almaq ucun Devid Kemeron danisiqlara basladi 2016 ci ilin fevralinda Avropa Ittifaqinin zirve toplantisinda her 2 teref arasinda sazis imzaladi Pakete daxil olan en muhum mesele Avropa Ittifaqinin serq serhedlerinden adaya gelen miqrantlarin ilk 4 il erzinde sosial yardimlardan kenar qalmasidir Yalniz bu vaxt mehdudiyyeti bitdikden sonra her hansi sosial yardim telebi yerine yetirile biler Diger mesele uzv dovletlerinin parlamentlerinin 100 55 nin Avropa Ittifaqinin qebul etdiyi qerarlari dayandirmasi ve deyisdirmesine icaze veren qirmizi kart sisteminin tetbiqi idi Teklif edilen diger qerar ise Avrozonaya daxil olmayan 9 olkenin bu bolge ile bagli qebul edilen qerarlara narahatciliqlarini bildire ve zemanet ala bilecekleleri sistemin yaradilmasi idi D K referendumda ehalinin A I qalmasi ucunn tesviqat kompaniyasi aparacagini bildirmisdi Brexit in en onemli sebebleriSuverenlik Boyuk Britaniya uygun olaraq 1 sira selahiyyetlerini Brussele tehvil vermisdir Olkede qanunverici hakimiyyetin xalq terefinden secilen parlament terefinden icra edilmesine baxmayaraq son sozu Brussel soyleyir Bu hal ittifaqi terk etmek ucun en boyuk behane idi Boyuk Britaniya AI Nazirler meclisine qarsi ses vermek ve onlari veto etmek huququ var Eyni zamanda B Britaniya Avropa Edalet Mehkemesine tabe olmaq mecburiyyetindedir ve hec kim bu qerarlari poza bilmez Britaniya musteqilliyi ucun onem kesb eden vergi maliyye miqrasiya ve sair meselelerde azad faeliyyet gostermisdir Breksit terefdarlari verilmis butun selahiyyetlerin olkeye qaytarilmasini teleb edirler Yalniz bele olan halda dovlet oz ezemetini qoruyub saxlaya biler Miqrasiya Britaniyada referendumun kecirilmesine ve AI ni terk etmek isteyenlerin qalib gelmesine tesir gosteren amil son illerde olkenin miqrant axinlarina meruz qalmasidir AI daxilinde yasayan insanlarin her hansi bir olkeye serbest daxil olmasina ve orada isci kimi qalmasina icaze verilir Britaniya da azad hereket haqqinda qanuna tabedir Kralliga gelmis miqrantlar yuksek tehsilli ixtisasli olmasi ile secilir Bezi Brexit terefdarlari gelmelerin is yerlerini ele kecirmesi is yerlerinin azalmasina sebeb olduqlarini dusunurler Avropaya gelmis miqrantlarin sayinin artmasi Britaniyanin tehlukesizliyine menfi tesirin diger sebebdir Tehlukesizlik Avropada aciq qapi siyasetinin aparilmasi surgun sisteminin fealiyyet gostermesi narahatliqlari artirmisdir 2011 ci ilden etibaren Suriyada vetendas muharibesine gore Avropaya uz tutan qacqinlar surgun zamani olkelerine menfi tesir gostermisdir Istinadlar Britaniyada AI referendumu Suallar ve cavablar www bbc com BBC 2017 12 10 tarixinde Istifade tarixi 18 iyun 2016 www bbc com BBC 2016 06 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 iyun 2016 Xarici kecidlerBrexit European Union