Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
""Böyük Arktik" dövlət təbiət qoruğu" — federal əhəmiyyətli elmi-araşdırma, təbiəti qoruma, ekoloji xüsisiyyətləri özündə birləşdirən qoruqdur. Qoruğun yaradılmasına səbəb təbii şəraitdə ətraf mühütin sərbəst inkişaf xüsusiyyətlərini araşdırmaq, bu zaman ardıcıl baş verən proseləri dəqiq müşahidə etmək və canlılar aləminin mühafizəsini təşkil etmək olmuşdur. Qoruq sahəsinə görə Avrasiyanın ən böyük qoruğudur.
| Böyük Arktik qoruğu | |
|---|---|
 | |
BTMB kateqoriyası — Ia (Ciddi Təbiət Qoruğu) | |
| Sahəsi | 4169222 ha |
| Yaradılma tarixi | 25 may, 1993 |
| Faunası | Morj, Ağ ayı, Tülkü, Ağ balina |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| bigarctic.ru | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
"Böyük Arktik" qoruğu Rusiya Federasiyası hökumətinin Nazirlər Sovetinin 11 may 1993 il № 431 əmri ilə yaradılmışdır. Qoruq Dikson rayonunun qərbində 4 169 222 ha ərazidə təşkil edilir. Üstəlik Qoruğun sərhədləri xaricində muxtar dairənin ərazisindən Böyük Arktik qoruğu üçün 2 007 069 ha ərazi ayrılır. 20 mart 2013 il tarixində qoruq "Taymır qoruqları" qrupuna daxil edilmişdir. Bununla da qoruq müstəqil qoruq olmasını hüququnu itirmişdir. Taymır və Putoranski qoruqları ilə birlikdə vahid qoruqda birləşdirilmişdir.
Qoruğun ərazisi
"Böyük Arktik" qoruğu 7 sahədən ibarətdir:
- Diksoon-Sibiryakov
- "Kara dənizinin adaları"
- Piyasinski
- "Middendorf körfəzi"
- "Nordenşeld arxipelaqı"
- "Aşağı Taymır"
- "Çelyuskin yarımadası"
Ərazisinin təbii xüsusiyyətləri
Qoruğun ərasinə nəzər saldıqda əsasən Artik tundra və Arktik səhralardan ibarətlərdən ibarətdir. Qoruq bütünlüklə çoxillik qrunt buzlağı ərazisidir. Çoxillik qrunt buzlaqlarının orta dərinliyi 500–700 m, dərələrdə 200–300 metr, Qərbi Taymır ərazilərində isə 700–900 metr təşkil edir. Qrunt buzlaqlarında temperatur −7°, −9 °C, dağlıq ərazilərdə isə −11°, −13 °С arasında dəyişir.
Qar artıq sentyabr ayından yerə oturur. Bölgədə qarsız günlərin sayına görə Dikson adası seçilir (103–110 gün). Ən çox qar örtüyünün qaldığı ərazi isə Çelyuskin burnudur (300 дней). Ərazinin qardan tam azad olması iyunun sonu iyulun əvvələrinə təsadüf edir.
Flora və fauna
Qoruq ərazisində ümumilikdə 162 növ bitki yayılmışdır. Onlar ümumilikdə 28 fəsilədə birləşir.
Faunası: burada 124 növ quş yaşayır. Bunlardan 55 növü ərazidə yumurta qoyur. Qoruq ərazisində cəmi 18 növ məməli yaşayır. Balıq növlərinin sayı isə 29-dur.
Məməliləri: Ağ ayı, Şimal maralı, Tülkü, Müşk öküzü, Lemminq, Morj, Ağ balina və Nerpa.
İstinadlar
- "Birləşdirildi". 2013-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-15.
- "Флора и фауна Большого Арктического заповедника". Geosfera.info. 2016-01-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-15.
Ədəbiyyat
- Бартновский В. "На Севере дальнем" //газета "Наш край". Красноярск — 2001. — № 48.
- Гаврилов А. "Заповедные уголки Хатангской тундры". — Красноярск, 2002. — 60 с.
- Прудников С. "Затерянный мир под Полярной звездой" // Имена и лица. — 2008. — № 5.
- Тушева Л. "Самый большой в мире" //газета "Красноярский рабочий". Красноярск — 1997. — 15 ноября.
Mənbə
- [https://web.archive.org/web/20091004023627/http://bigarctic.zapoved.ru/oopt_bio/ Arxivləşdirilib 2009-10-04 at the Wayback Machine Государственный природный заповедник "Большой Арктический"\\]
- Заповедник "Большой Арктический"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk Arktik dovlet tebiet qorugu federal ehemiyyetli elmi arasdirma tebieti qoruma ekoloji xusisiyyetleri ozunde birlesdiren qoruqdur Qorugun yaradilmasina sebeb tebii seraitde etraf muhutin serbest inkisaf xususiyyetlerini arasdirmaq bu zaman ardicil bas veren proseleri deqiq musahide etmek ve canlilar aleminin muhafizesini teskil etmek olmusdur Qoruq sahesine gore Avrasiyanin en boyuk qorugudur Boyuk Arktik qoruguBTMB kateqoriyasi Ia Ciddi Tebiet Qorugu Sahesi 4169222 haYaradilma tarixi 25 may 1993Faunasi Morj Ag ayi Tulku Ag balinaYerlesmesi75 46 39 sm e 98 15 11 s u Olke Rusiyabigarctic ruBoyuk Arktik qorugu Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi Boyuk Arktik qorugu Rusiya Federasiyasi hokumetinin Nazirler Sovetinin 11 may 1993 il 431 emri ile yaradilmisdir Qoruq Dikson rayonunun qerbinde 4 169 222 ha erazide teskil edilir Ustelik Qorugun serhedleri xaricinde muxtar dairenin erazisinden Boyuk Arktik qorugu ucun 2 007 069 ha erazi ayrilir 20 mart 2013 il tarixinde qoruq Taymir qoruqlari qrupuna daxil edilmisdir Bununla da qoruq musteqil qoruq olmasini huququnu itirmisdir Taymir ve Putoranski qoruqlari ile birlikde vahid qoruqda birlesdirilmisdir Qorugun erazisi Boyuk Arktik qorugu 7 saheden ibaretdir Diksoon Sibiryakov Kara denizinin adalari Piyasinski Middendorf korfezi Nordenseld arxipelaqi Asagi Taymir Celyuskin yarimadasi Erazisinin tebii xususiyyetleriQorugun erasine nezer saldiqda esasen Artik tundra ve Arktik sehralardan ibaretlerden ibaretdir Qoruq butunlukle coxillik qrunt buzlagi erazisidir Coxillik qrunt buzlaqlarinin orta derinliyi 500 700 m derelerde 200 300 metr Qerbi Taymir erazilerinde ise 700 900 metr teskil edir Qrunt buzlaqlarinda temperatur 7 9 C dagliq erazilerde ise 11 13 S arasinda deyisir Qar artiq sentyabr ayindan yere oturur Bolgede qarsiz gunlerin sayina gore Dikson adasi secilir 103 110 gun En cox qar ortuyunun qaldigi erazi ise Celyuskin burnudur 300 dnej Erazinin qardan tam azad olmasi iyunun sonu iyulun evvelerine tesaduf edir Flora ve faunaQoruq erazisinde umumilikde 162 nov bitki yayilmisdir Onlar umumilikde 28 fesilede birlesir Faunasi burada 124 nov qus yasayir Bunlardan 55 novu erazide yumurta qoyur Qoruq erazisinde cemi 18 nov memeli yasayir Baliq novlerinin sayi ise 29 dur Memelileri Ag ayi Simal marali Tulku Musk okuzu Lemminq Morj Ag balina ve Nerpa Istinadlar Birlesdirildi 2013 03 23 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 15 Flora i fauna Bolshogo Arkticheskogo zapovednika Geosfera info 2016 01 28 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 15 EdebiyyatBartnovskij V Na Severe dalnem gazeta Nash kraj Krasnoyarsk 2001 48 Gavrilov A Zapovednye ugolki Hatangskoj tundry Krasnoyarsk 2002 60 s Prudnikov S Zateryannyj mir pod Polyarnoj zvezdoj Imena i lica 2008 5 Tusheva L Samyj bolshoj v mire gazeta Krasnoyarskij rabochij Krasnoyarsk 1997 15 noyabrya Menbe https web archive org web 20091004023627 http bigarctic zapoved ru oopt bio Arxivlesdirilib 2009 10 04 at the Wayback Machine Gosudarstvennyj prirodnyj zapovednik Bolshoj Arkticheskij Zapovednik Bolshoj Arkticheskij