Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Börü Əhmədoviç Əhmədov (özb. Boʻriboy Ahmed o'g'li Ahmedov, 1924, Əndican vilayəti – 2002, Daşkənd) — Özbəkistan tarixçisi, şərqşünası, Qırğızıstan Tarixi Cəmiyyətinin fəxri professoru, Elmlər Akademiyasının akademiki (1995).
| Börü Əhmədov | |
|---|---|
| Boʻriboy Ahmed o'g'li Ahmedov | |
 | |
| Doğum tarixi | 1924 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2002 |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | özbək |
| Elm sahəsi | tarix |
| Elmi dərəcəsi | |
| Elmi adı | |
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Böyük özbək alimi, şərqşünas Börü Əhmədoviç Əhmədov (1924–2002) türk xalqlarının tarixinin öyrənilməsində mühüm addımlar atmışdır. Fars mənbələri üzrə ixtisaslaşmış tarix elmləri doktoru, professor B. Əhmədov Özbəkistan, Qırğızıstan Milli Universiteti, Qırğızıstan Tarixi Cəmiyyətinin fəxri professoru, Elmlər Akademiyasının akademiki (1995) və fəxri üzvü olmuşdur.
Böyük alim B. Əhmədovun əsərlərinin Azərbaycan tarixşünaslığı üçün də böyük əhəmiyyəti vardır. Belə ki, tarixçinin Mərkəzi Asiya dövlətlərinin tarixinin öyrənilməsi ilə bağlı əsərlərində Azərbaycanın Səfəvi dövrü tarixinə dair maraqlı fakt və materiallara da rast gəlinir. Bunu səbəb göstərərək böyük özbək alimini türk xalqlarının müştərək tarixçisi kimi adlandıra bilərik. Bəlxə dair mühüm tədqiqat əsərində mühümfakt və materiallar vardır ki, onlar Azərbaycan Səfəvi dövlətinin tarixinin araşdırılmasında xüsusi yeri vardır.
Böyük tarixçinin araşdırmalarında bir sıra tarixi problemlərə fərqli münasibətini də görürük. Həştərxanilər sülaləsinin Buxara taxtına sahib olmaları ilə bağlı tarixçi B. A. Əhmədov fərqli mülahizə irəli sürür. Onun fikrinə görə, h.1006-cı ildən (1598) h. 1009-cu ilə qədər (1601) bütün özbəklərin ali hökmdarı Abdulla xanın qardaşı Süleyman xanın oğlu II Pir Məhəmməd xan olmuş, Həştərxanilər sülaləsi isə h.1009-cu ildə (1601) hakimiyyətə gəlmişdir. Müəllifin fikrinə görə, Buxarada Həştərxanilər sülaləsinin ilk hökmdarı Canı xan olmuş, onun ölümündən sonra (18 noyabr 1603) hakimiyyətə oğlu Baki Məhəmməd gəlmişdir. Bəzi tədqiqatçıların fikirlərinə əsasən, Əbdülmömin xanın ölümündən sonra, 1599-cu ildə Canı xan özbək əmirlərinin təklifini rədd etdikdən sonra o zaman qızılbaşların mühasirəyə aldığı Abuvərddə olan böyük oğlu Din Məhəmməd xan elan edilmiş, lakin o, Buxaraya gələrkən öldüyü üçün onun qardaşı Baki Məhəmməd xan taxta çıxarılmış, Vəli Məhəmməd isə varis kimi təsdiq edilmişdi. Verilmiş fərqli mülahizənin əksinə olaraq, B. Əhmədov hesab edir ki, Səfəvilər öz nümayəndəsini hakimiyyətə gətirmişlər. Onu da qeyd etməliyik ki, elə məsələlər var ki, B. A. Əhmədovun fikirləri Səfəvi dövrünün mənbələrində öz təsdiqini tapır. Buna misal olaraq onu deyə bilərik ki, İsgəndər bəy Münşi Əbdülmömin xanın ölümündən sonra Buxarada Pir Məhəmməd xanın taxta çıxarıldığını, Bəlxdə isə Abdulla xanın qardaşı İbadulla xanın oğlu Əbdüləminin hakimiyyətə gətirildiyini qeyd etmişdir. Hətta Heratın qaytarılmasından sonra h.1008-ci ildə (1599–1600) Şah Abbas yenidən Xorasana gələrkən Pir Məhəmməd xanın elçilərinin Səfəviləri Xorasanın fəthi münasibətilə təbrik etməsi faktı da bu fikrin doğruluğuna dəlalət edir. Həştərxanilər sülaləsinin hakimiyyətə gəlişi ilə bağlı fikirlərin haçalanması Əbdülmömin xanın ölümündən sonra ayrı-ayrı feodal qruplaşmalarının müxtəlif bölgələrdə öz namizədlərini xan elan etməsi ilə bağlı olmuşdur.
Əsərləri
- Государство кочевых узбеков. М., 1965.
- Əhmədov B. Ə. 1579–1581-ci illər ekspedisiyası və İngiltərəAzərbaycan ticarət əlaqələrinin kəsilməsi səbəbləri // S. M. Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin Elmi əsərləri. Tarix və fəlsəfə elmləri seriyası. Bakı, 1967, № 3, s.87–93.
- Əhmədov B. Ə. XVII əsrin birinci yarısında İngiltərənin Şərq siyasəti. Bakı: Nafta press, 1998, 234 s.
- История Балха (XVI-первая половина XVIII вв.). Т., 1982.
- Ахмедов Б.А. Третья экспедиция англичан в государство Сефевидов (1565–1567 годы) // Ученые записки АГУ им. С.М.Кирова, серия исторических наук, 1966, № 8, с.90–97;
- O‘zbeklarning kelib chiqishi tarixidan, T., 1963;
- O‘zbekiston tarixi manbalari, T., 1986;
- O‘zbek ulusi, T., 1992;
- Tarixdan saboqlar, T., 1994.
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boru Ehmedovic Ehmedov ozb Boʻriboy Ahmed o g li Ahmedov 1924 Endican vilayeti 2002 Daskend Ozbekistan tarixcisi serqsunasi Qirgizistan Tarixi Cemiyyetinin fexri professoru Elmler Akademiyasinin akademiki 1995 Boru EhmedovBoʻriboy Ahmed o g li AhmedovDogum tarixi 1924Dogum yeri Endican vilayeti Ozbekistan SSRVefat tarixi 2002Vefat yeri Daskend OzbekistanMilliyyeti ozbekElm sahesi tarixElmi derecesi tarix elmleri doktoruElmi adi professorMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiBoyuk ozbek alimi serqsunas Boru Ehmedovic Ehmedov 1924 2002 turk xalqlarinin tarixinin oyrenilmesinde muhum addimlar atmisdir Fars menbeleri uzre ixtisaslasmis tarix elmleri doktoru professor B Ehmedov Ozbekistan Qirgizistan Milli Universiteti Qirgizistan Tarixi Cemiyyetinin fexri professoru Elmler Akademiyasinin akademiki 1995 ve fexri uzvu olmusdur Boyuk alim B Ehmedovun eserlerinin Azerbaycan tarixsunasligi ucun de boyuk ehemiyyeti vardir Bele ki tarixcinin Merkezi Asiya dovletlerinin tarixinin oyrenilmesi ile bagli eserlerinde Azerbaycanin Sefevi dovru tarixine dair maraqli fakt ve materiallara da rast gelinir Bunu sebeb gostererek boyuk ozbek alimini turk xalqlarinin musterek tarixcisi kimi adlandira bilerik Belxe dair muhum tedqiqat eserinde muhumfakt ve materiallar vardir ki onlar Azerbaycan Sefevi dovletinin tarixinin arasdirilmasinda xususi yeri vardir Boyuk tarixcinin arasdirmalarinda bir sira tarixi problemlere ferqli munasibetini de goruruk Hesterxaniler sulalesinin Buxara taxtina sahib olmalari ile bagli tarixci B A Ehmedov ferqli mulahize ireli surur Onun fikrine gore h 1006 ci ilden 1598 h 1009 cu ile qeder 1601 butun ozbeklerin ali hokmdari Abdulla xanin qardasi Suleyman xanin oglu II Pir Mehemmed xan olmus Hesterxaniler sulalesi ise h 1009 cu ilde 1601 hakimiyyete gelmisdir Muellifin fikrine gore Buxarada Hesterxaniler sulalesinin ilk hokmdari Cani xan olmus onun olumunden sonra 18 noyabr 1603 hakimiyyete oglu Baki Mehemmed gelmisdir Bezi tedqiqatcilarin fikirlerine esasen Ebdulmomin xanin olumunden sonra 1599 cu ilde Cani xan ozbek emirlerinin teklifini redd etdikden sonra o zaman qizilbaslarin muhasireye aldigi Abuverdde olan boyuk oglu Din Mehemmed xan elan edilmis lakin o Buxaraya gelerken olduyu ucun onun qardasi Baki Mehemmed xan taxta cixarilmis Veli Mehemmed ise varis kimi tesdiq edilmisdi Verilmis ferqli mulahizenin eksine olaraq B Ehmedov hesab edir ki Sefeviler oz numayendesini hakimiyyete getirmisler Onu da qeyd etmeliyik ki ele meseleler var ki B A Ehmedovun fikirleri Sefevi dovrunun menbelerinde oz tesdiqini tapir Buna misal olaraq onu deye bilerik ki Isgender bey Munsi Ebdulmomin xanin olumunden sonra Buxarada Pir Mehemmed xanin taxta cixarildigini Belxde ise Abdulla xanin qardasi Ibadulla xanin oglu Ebduleminin hakimiyyete getirildiyini qeyd etmisdir Hetta Heratin qaytarilmasindan sonra h 1008 ci ilde 1599 1600 Sah Abbas yeniden Xorasana gelerken Pir Mehemmed xanin elcilerinin Sefevileri Xorasanin fethi munasibetile tebrik etmesi fakti da bu fikrin dogruluguna delalet edir Hesterxaniler sulalesinin hakimiyyete gelisi ile bagli fikirlerin hacalanmasi Ebdulmomin xanin olumunden sonra ayri ayri feodal qruplasmalarinin muxtelif bolgelerde oz namizedlerini xan elan etmesi ile bagli olmusdur EserleriGosudarstvo kochevyh uzbekov M 1965 Ehmedov B E 1579 1581 ci iller ekspedisiyasi ve IngiltereAzerbaycan ticaret elaqelerinin kesilmesi sebebleri S M Kirov adina Azerbaycan Dovlet Universitetinin Elmi eserleri Tarix ve felsefe elmleri seriyasi Baki 1967 3 s 87 93 Ehmedov B E XVII esrin birinci yarisinda Ingilterenin Serq siyaseti Baki Nafta press 1998 234 s Istoriya Balha XVI pervaya polovina XVIII vv T 1982 Ahmedov B A Tretya ekspediciya anglichan v gosudarstvo Sefevidov 1565 1567 gody Uchenye zapiski AGU im S M Kirova seriya istoricheskih nauk 1966 8 s 90 97 O zbeklarning kelib chiqishi tarixidan T 1963 O zbekiston tarixi manbalari T 1986 O zbek ulusi T 1992 Tarixdan saboqlar T 1994 IstinadlarXarici kecidler