Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə çoxsaylı problemlər mövcuddur. Zəhmət olmasa, səhifəni redaktə edərək və ya mövcud problemləri diskussiya edərək həll edin.
|
Boksçu üsyanı və ya İxetuan hərəkatı — Çində 1899-1901-ci illər arasında, Tzin sülaləsinin sonlarına doğru Saleh və Harmonik Yumruqlar Cəmiyyəti ( Yìhéquán ) tərəfindən qaldırılan xarici müdaxilə, müstəmləkəçilik və xristianlıq əleyhinə üsyan. Üsyançılar ingiliscə "Boxers" ("Boksçular") kimi tanınırdılar, çünki onun bir çox üzvləri o vaxtlar "Çin boksu" adlandırılan Çin döyüş sənətləri ilə məşğul olurdular.
| Boksçular üsyanı | |
|---|---|
 | |
| Yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1895-ci il Çin-Yapon müharibəsindən sonra Şimali Çindəki kəndlilər xarici təsir dairələrinin ekspansiyasından qorxurdular və öz ardıcıllarını qorumaq üçün onlardan istifadə edən xristian missionerlərin imtiyazlarının genişləndirilməsindən narazı idilər. 1898-ci ildə Şimali Çində bir sıra təbii fəlakətlər, o cümlədən Huanhe çayında daşqınlar və quraqlıqlar yaşandı, boksçular bunu xarici təsir və xristianların təsiri ilə əlaqələndirdilər. 1899-cu ildən başlayaraq, boksçular Şantun və Şimali Çin düzənliyində zorakılıq yaydılar: dəmir yolları kimi xarici mülkləri məhv edir, xristian missionerlərə və Çin xristianlarına hücumlar edir və ya onları öldürürdülər. Hadisələr öz kulminasiyasına 1900-cü ilin iyununda xarici silahlara qarşı toxunulmaz olduqlarına əmin olan Boksçu döyüşçüləri "Tzin hökumətini dəstəkləyin və xariciləri məhv edin" şüarı ilə Pekinə toplaşdıqda zirvəyə çatdı.
Diplomatlar, missionerlər, əsgərlər və bəzi çinli xristianlar diplomatik nümayəndəlik məhəlləsinə sığındılar. Amerika, Avstriya-Macarıstan, İngilis, Fransız, Alman, İtalyan, Yapon və Rus qoşunlarından ibarət Səkkiz millət Alyansı mühasirəni aradan qaldırmaq üçün Çinin üzərinə hərəkət etməyə başladı və iyunun 17-də Tyantszindəki Daqu qalasına hücum etdi. Əvvəlcə tərəddüd edən imperator Tsısi, indi boksçuları dəstəklədi və 21 iyunda işğalçı güclərə müharibə elan edən İmperator fərmanı verdi. Çin rəsmiliyi Boksçuları dəstəkləyənlər və Şahzadə Tsinin başçılıq etdiyi barışıq tərəfdarları arasında bölündü. Çin qüvvələrinin ali komandanı, mancuriya generalı Ronqlu (Cunqlu) daha sonra əcnəbiləri qorumaq üçün hərəkət etdiyini iddia etdi. Cənub əyalətlərindəki məmurlar yadellilərə qarşı mübarizə aparmaq üçün imperiya əmrinə məhəl qoymadılar.
Səkkiz Millət Alyansı, ilk olaraq Çin ordusu və boksçu dəstələti tərəfindən geri oturdulduqdan sonra Çinə 20000 silahlı qoşun topladı. Onlar Tyatszində Çin ordusunu məğlub etdilər və Leqasiyaların əlli beş günlük mühasirəsini azad edərək avqustun 14-də Pekinə girdilər. Paytaxtın və ətraf kəndlərin talan edilməsi, qisas almaq üçün boksçu olmaqda şübhəli bilinənlərin qısamüddətli edamı ilə müşayiət olundu. 7 sentyabr 1901-ci ildə imzalanan Boksçu protokolu imzalandı: boksçulara dəstək verən dövlət məmurlarının edam edilməsi, Pekində yerləşdiriləcək xarici qoşunların müddəaları və hökumətin növbəti 39 il ərzində illik vergi gəlirindən daha çox - 450 milyon tael gümüş səkkiz ölkəyə təzminat kimi ödəməsi müəyyənləşdirildi. Tszin sülaləsinin Boksçular üsyanını dəstəkləməsi onların Çin üzərində nəzarətini daha da zəiflətdi və sülalənin bundan sonra böyük hökumət islahatlarına cəhd etməsinə səbəb oldu.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede coxsayli problemler movcuddur Zehmet olmasa sehifeni redakte ederek ve ya movcud problemleri diskussiya ederek hell edin Bu meqalede ve ya bolmede Vikipediya meyarlarina uygun olmadigi ucun tekmillesdirilmesine ehtiyac olan hisseler var Lutfen bu meqaleni redakte ederek tekmillesdirilmesine komek edin Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler may 2024 Bokscu usyani ve ya Ixetuan herekati Cinde 1899 1901 ci iller arasinda Tzin sulalesinin sonlarina dogru Saleh ve Harmonik Yumruqlar Cemiyyeti Yihequan terefinden qaldirilan xarici mudaxile mustemlekecilik ve xristianliq eleyhine usyan Usyancilar ingilisce Boxers Bokscular kimi taninirdilar cunki onun bir cox uzvleri o vaxtlar Cin boksu adlandirilan Cin doyus senetleri ile mesgul olurdular Bokscular usyaniYeri Simali Cin Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1895 ci il Cin Yapon muharibesinden sonra Simali Cindeki kendliler xarici tesir dairelerinin ekspansiyasindan qorxurdular ve oz ardicillarini qorumaq ucun onlardan istifade eden xristian missionerlerin imtiyazlarinin genislendirilmesinden narazi idiler 1898 ci ilde Simali Cinde bir sira tebii felaketler o cumleden Huanhe cayinda dasqinlar ve quraqliqlar yasandi bokscular bunu xarici tesir ve xristianlarin tesiri ile elaqelendirdiler 1899 cu ilden baslayaraq bokscular Santun ve Simali Cin duzenliyinde zorakiliq yaydilar demir yollari kimi xarici mulkleri mehv edir xristian missionerlere ve Cin xristianlarina hucumlar edir ve ya onlari oldururduler Hadiseler oz kulminasiyasina 1900 cu ilin iyununda xarici silahlara qarsi toxunulmaz olduqlarina emin olan Bokscu doyusculeri Tzin hokumetini destekleyin ve xaricileri mehv edin suari ile Pekine toplasdiqda zirveye catdi Diplomatlar missionerler esgerler ve bezi cinli xristianlar diplomatik numayendelik mehellesine sigindilar Amerika Avstriya Macaristan Ingilis Fransiz Alman Italyan Yapon ve Rus qosunlarindan ibaret Sekkiz millet Alyansi muhasireni aradan qaldirmaq ucun Cinin uzerine hereket etmeye basladi ve iyunun 17 de Tyantszindeki Daqu qalasina hucum etdi Evvelce tereddud eden imperator Tsisi indi boksculari destekledi ve 21 iyunda isgalci guclere muharibe elan eden Imperator fermani verdi Cin resmiliyi Boksculari destekleyenler ve Sahzade Tsinin basciliq etdiyi barisiq terefdarlari arasinda bolundu Cin quvvelerinin ali komandani mancuriya generali Ronqlu Cunqlu daha sonra ecnebileri qorumaq ucun hereket etdiyini iddia etdi Cenub eyaletlerindeki memurlar yadellilere qarsi mubarize aparmaq ucun imperiya emrine mehel qoymadilar Sekkiz Millet Alyansi ilk olaraq Cin ordusu ve bokscu desteleti terefinden geri oturdulduqdan sonra Cine 20000 silahli qosun topladi Onlar Tyatszinde Cin ordusunu meglub etdiler ve Leqasiyalarin elli bes gunluk muhasiresini azad ederek avqustun 14 de Pekine girdiler Paytaxtin ve etraf kendlerin talan edilmesi qisas almaq ucun bokscu olmaqda subheli bilinenlerin qisamuddetli edami ile musayiet olundu 7 sentyabr 1901 ci ilde imzalanan Bokscu protokolu imzalandi boksculara destek veren dovlet memurlarinin edam edilmesi Pekinde yerlesdirilecek xarici qosunlarin muddealari ve hokumetin novbeti 39 il erzinde illik vergi gelirinden daha cox 450 milyon tael gumus sekkiz olkeye tezminat kimi odemesi mueyyenlesdirildi Tszin sulalesinin Bokscular usyanini desteklemesi onlarin Cin uzerinde nezaretini daha da zeifletdi ve sulalenin bundan sonra boyuk hokumet islahatlarina cehd etmesine sebeb oldu Hemcinin baxIstinadlarXarici kecidler