Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birəbittənlər (lat. Troglodytidae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin sərçəkimilər dəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.
| Birəbittənlər | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Klad: Yarımdəstə: Parvdəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Birəbittənlər | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Yayılması
Gödək quyruğu olan kiçik, hərəkətli meşə həşəratyeyən quşlarıdır. Əksər növlərin rəngi qəhvəyi-şabalıdıdır. Su sərçələrinə yaxındırlar. Amerika mənşəli fəsiləyə daxil olan 63 növ başlıca olaraq Yeni dünyada yaşayır. Yalnız 3 cins köhnə dünyada təmsil olunmuşdur. Qafqazda yeganə növünə – adi birəbittənə (lat. Troglodytes troglodytes) rast gəlinir. Arealı Şimali Amerikanın mülayim qurşağını, Avropanı, Palearktikanın cənub və şərq sərhədlərini əhatə edir. 40 dan artıq yarımnövü vardır. Azərbaycanda yaşayan Qafqaz yarımnövü hirkan birəbitdəni (lat. Troglodytes troglodytes hyrcanus), eləcə də Şimali İranda yayılmışdır. Azərbaycanda yaşayan ən kiçik quşlardan biridir. Oturaq quşdur. Dərələr və çaylar boyunca sıx kolluqlarda, meşələrdə və bağlarda, hasarların kənarında yaşayır. Fon meşə növlərindən bir olub düzənlik meşələrində qeydə alınmış oxuyan quşların 10%-ni, dağlarda isə 15%-ni təşkil edir.
Görünüşü
Qəhvəyi çilli rəngi, gödək dik quyruğu vardır. Çox hərəkətli və möhkəm bədənlidir. Uçuş zamanı iri böcəyi xatırladır. Erkəklərin bədəninin uzunluğu 100-115, dişilərindəki 96-112 mm; qanadların uzunluğu uyğun olaraq 45-50 və 44-48, quyruğunun uzunluğu 30-37 mm, kütləsi 7.5-11.5,q-dır. Rəngində cinsi dimorfizm ifadə olunmamışdır.
Çoxalması
Çoxalmaya apreldə başlayır. Erkək sahə seçir və orada yosundan, otdan və yarpaqlardan eyni vaxtda bir neçə yuva qurur. Yuva yerdən 2–3 m hündürlükdə, qapalı, kürəşəkillidir. Bir qoyumda 3-9 ağ xırda qırmızı çilli yumurta olur. Dişi 14–16 gün kürt yatır. Həşəratlar yuvanı 15-17 gündən sonra tərk edirlər. İyun-iyulda yaşlılar ikinci qoyuma hazırlaşırlar. Bir erkəyin 2 dişisi ola bilər.
Qidalanması
Xırda həşəratlar və hörümçəklərlə qidalanırlar. Zərərli həşəratları yeməklə fayda verir.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1998.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Birebittenler lat Troglodytidae heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin sercekimiler destesine aid heyvan fesilesi BirebittenlerElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Klad Klad Deste SercekimilerKlad Yarimdeste Oxuyan sercelerParvdeste Fesileustu Fesile BirebittenlerBeynelxalq elmi adiTroglodytidae Swainson 1832 Sekil axtarisiITIS 178539EOL 1602FW 290117YayilmasiGodek quyrugu olan kicik hereketli mese heseratyeyen quslaridir Ekser novlerin rengi qehveyi sabalididir Su sercelerine yaxindirlar Amerika menseli fesileye daxil olan 63 nov baslica olaraq Yeni dunyada yasayir Yalniz 3 cins kohne dunyada temsil olunmusdur Qafqazda yegane novune adi birebittene lat Troglodytes troglodytes rast gelinir Areali Simali Amerikanin mulayim qursagini Avropani Palearktikanin cenub ve serq serhedlerini ehate edir 40 dan artiq yarimnovu vardir Azerbaycanda yasayan Qafqaz yarimnovu hirkan birebitdeni lat Troglodytes troglodytes hyrcanus elece de Simali Iranda yayilmisdir Azerbaycanda yasayan en kicik quslardan biridir Oturaq qusdur Dereler ve caylar boyunca six kolluqlarda meselerde ve baglarda hasarlarin kenarinda yasayir Fon mese novlerinden bir olub duzenlik meselerinde qeyde alinmis oxuyan quslarin 10 ni daglarda ise 15 ni teskil edir GorunusuQehveyi cilli rengi godek dik quyrugu vardir Cox hereketli ve mohkem bedenlidir Ucus zamani iri boceyi xatirladir Erkeklerin bedeninin uzunlugu 100 115 disilerindeki 96 112 mm qanadlarin uzunlugu uygun olaraq 45 50 ve 44 48 quyrugunun uzunlugu 30 37 mm kutlesi 7 5 11 5 q dir Renginde cinsi dimorfizm ifade olunmamisdir CoxalmasiCoxalmaya aprelde baslayir Erkek sahe secir ve orada yosundan otdan ve yarpaqlardan eyni vaxtda bir nece yuva qurur Yuva yerden 2 3 m hundurlukde qapali kuresekillidir Bir qoyumda 3 9 ag xirda qirmizi cilli yumurta olur Disi 14 16 gun kurt yatir Heseratlar yuvani 15 17 gunden sonra terk edirler Iyun iyulda yaslilar ikinci qoyuma hazirlasirlar Bir erkeyin 2 disisi ola biler QidalanmasiXirda heseratlar ve horumceklerle qidalanirlar Zererli heseratlari yemekle fayda verir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1998 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax