Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bico xalçaları — Qafqazın ən məşhur xalçatoxuma məntəqələrindən olan Bico kəndinin (indiki Ağsu rayonunun ərazisinə daxildir) adı ilə bağlı xalçalar.
| Xalça | |
| Bico | |
|---|---|
    | |
 | |
| Xalça haqqında məlumatlar | |
| Tam adı | "Yeni Bico" xalçası (19-cu əsrin əvvəli) |
| Məktəbi | Şirvan xalçaçılıq məktəbi |
| Növü | Xovlu xalça |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Bölgə | Şirvan |
| Kənd | Bico kəndi |
| Toxunması haqqında məlumatlar | |
| Sənətkarı | bicolular |
| Üslubu | Şirvan xalçaçılıq məktəbi |
| Digər məlumatlar | |
| Material | yun |
| Düyünlərin sayı | 1 kv. m-də 250-300 min ilmə |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Şirvan xalçaçılıq məktəbinin ən məşhur kompozisiyalarından olan "Bico xalçaları" hazırda Ağsu rayonunun inzibati ərazi vahidinə daxil olan Bico kəndinin adını daşıyır. Bico xalçaları Bicodan başqa Qəşəd, Göylər, Pirhəsənli, Udullu, Şirvan xalçaçılıq məktəbinin digər məşhur xalçatoxuma məntəqələrində, eyni zamanda Qubada və İranda da istehsal olunub. Azərbaycanın xalq rəssamı Lətif Kərimov, "-Bico xalçalarının texniki və incəsənət nöqteyi-nəzərindən təkcə Şirvanda deyil, bütün Qafqazda ən məşhur xalça hesab olunur" qeyd edirdi.XIX əsrin ikinci yarısında Azərbaycandan Nijni Novqorod şəhərinə ixrac olunan Bico xalçaları öz milli koloriti və mürəkkəb ornament kompozisiyası ilə diqqəti cəlb edirdi.
Bədii təsvir
Təkcə Azərbaycanda yüksək qiymətləndirilməklə kifayətlənməyərək, eyni zamanda xarici sənətşünasıların və kolleksionerlərin də diqqətini özünə cəlb edən "Bico" xalçaları 18–19-cu əsrlərdə əsasən iki variantda istehsal edilmişdir:
Birinci variant
Orta sahənin mürəkkəb kompozisiyası punktir xətlərlə doldurulmuş ornamentlərdən ibarətdir. Sahə mərkəzi üçbucaqın üfiqi xətt boyunca iki böyük hissəyə, şaquli xətt boyunca orta ölçülü bir neçə rapportlara bölünmüşdür. Rapportun yanlarında xalq sənətkarları arasında "kəpənək" adlanan böyük dişli element, orta nöqtədə isə "toqqa" (kəmər) adlanan dördguşəli element yerləşir.
Xalçanın orta sahəsi bir-birinin ardınca yerləşən dairəvi elementlərlə əhatə olunmuşdur. Xalça ustaları bunu "alma" adlandırırlar. Orta sahədə həmçinin bir-neçə səkkizgüşəli elementlər (bunlar da həmçinin "toqqa" adlanır), "kəlbətin" adlanan dördguşəli bəzək elementləri və tamamlayıcı və dolurucu əhəmiyyət kəsb edən məişət əşyalarına aid predmetlərin təsvirləri mövcuddur.
Mürəkkəb naxışlı qədim "Bico" xalçalarında heyvan və insan təsvirlərinə də rast gəlinir. Belə qənaətə gəlinir ki, bu variantın orta sahəsinin kompozisiyasında toy və digər mərasimlərlə bağlı səhnələr də əks etdirilmişdir. Bico xalçalarının ən məşhur versiyası olan sözügedən kompazisiya XIX əsrin sonlarından etibarən orijinal formadan çıxarılmış, ayrı-ayrı, daha sadə versiyalarda toxunmağa başlanmışdır. Təxminən 150 ildən sonra-2016-cı ildə bu xalça kompazisiyası yenidən Bico kəndində, kənd sakini Zahid Qəhrəmanovun ailəsində toxunmuş və bununla da yenidən məşhurlaşmağa başlamışdır.
İkinci variant
"Bico" xalçasının ikinci variantının orta sahə kompozisiyasında bir-birinin üzərində olan səkkizguşəli göllər bu variantda toxunmuş xalçaların əsas xüsusiyyətidir. Göllərin ətrafında, həmçinin orta sahənin doldurulmamış aralıqlarında yalnız "Bico" xalçalarına xas olan, xalçaçılar tərəfindən "bükmə" adlanan elementlər yerləşir. Bu elementlər "Bico" xalçalarının ikinci varianın əsas elementi olmaqla, onu birinci variantdan fərqləndirən əsas bədii xüsusiyyətdir.
Göllərin mərkəzində yerləşən qarmaqlı böyük elementlər, orta xətt boyunca göllərin ətrafına yayılmış "bükmə" naxışları, eyni zamanda xalçanın ümumi quruluşu bu xalçaların meydana gəlməsi tarixinin qədim dövrlərə aid edilməsinə əsas verir.
Orta xətti və zolaqları əhatə edən köbə haşiyəsi "Bico" xalçaları üşün xarakterik olan və hər iki varintda tətbiq edilən mədaxil, zəncirə və orta haşiyə elementlərindən ibarətdir.
Texniki xüsusiyyətləri
"Bico" xalçaları, adətən, 120x200 sm-dən 150x250 sm-ədən ölçülərdə toxunur. Bu xalçaların hətta uzununa artırılaraq 120x300 sm olçüsündə toxunanları da mövcudur.
Naxışların sıxlığı hər kvadrat desimetrdə 40x50 naxışdan 55x60 naxışa qədərdir (hər kvadrat metrdə 200.000-dən 300.000 naxışa qədər).
Xovun qalınlığı 4–5 mm-dir.
"Quba-Bico" xalçaları
Bu xalçalar Quba xalçaçılarının toxuduğu ən məşhur incəsənət əsərlərindən sayılır. Quba xalçaçılıq məktəbinə aid edilsə də Qərb mütəxəssisləri bu xalçaların Şirvan xalçaçılıq məktəbinə daxil olan qədim Bico xalçalarının çeşniləri üzərində toxunmasını qeyd edirlər. Bir çox hallarda "Qubada toxunmuş Bico xalçası" kimi də tanıdılır. 18–19-cu əsrlərdə toxunmuş və "Quba-Bico" adlandırılan xalçalar indi dünyanın bir çox muzeylərində saxlanılır.
Şəkilləri
-
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid "Yeni Bico" xalçası (19-cu əsrin əvvəlləri) -
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid Bico xalçası (19-cu əsrin əvvəlləri) -
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid "Bico" xalçası (1850-ci il), Kanada Tekstil Muzeyi -
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid "Bico" xalçası (XIX əsrin sonu), Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi, inv. № 1786 -
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid Bico xovlu xalçası -
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid Bico xalçası -
![image]()
Şirvan "Bico" xalçası (Qafqazın ən məşhur xalça kompozisiyası) -
![image]()
XIX əsrin sonuna aid Bico xalçası, 2009-cu ildə Böyük Britaniyanın Solsberi şəhərindəki Hərrac Mərkəzində satılıb. -
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid Bico xalçası, 19-cu əsr. İstanbul, Sultanahmed; İbrahim Tekinin kolleksiyası -
![image]()
Bico xalçası, XX əsrin əvvəli. İndiki Ağsu r-nun Qəşəd kəndində toxunub. -
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid "Bico" xalçası- (19-cu əsrin əvvəli) "Azərilmə" MMC-nin Qalareyası -
![image]()
1900-cu ildə toxunmuş Bico xalçası; 2008-ci ildə Nyu-York hərracında 6250$-a satılıb. -
![image]()
Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid Bico xalçası-1850-ci il; İtaliya, Alberto Levi qalareyası -
![image]()
Bico naxışlı İran (Səncabi-Kürd) xalçası (1900-cü il) -
![image]()
"Bico" naxışları ilə toxunmuş Quba xalçası (19-cu əsr) -
![image]()
Şirvan Bico xalçası (19-cu əsrin əvvəlinə aid kompozisiya), "Azerilmə" MMC -
![image]()
Şirvan Bico xalçası-19-cu əsr; Norveç, Petter A. Haugun kolleksiyası
Mənbə
- Керимов Л.Г. 'Азербайджанский ковер. Том III' — Баку: Гянджлик, 1983, 144 c.
Xarici keçidlər
- http://www.textilemuseum.ca/apps/index.cfm?page=collection.detail&catId=2921&row=1[ölü keçid] Textile Museum of Canada (Kanada Tekstil Muzeyi)
- http://www.azerilme.az 2021-05-18 at the Wayback Machine Azərilmə MMC-nin rəsmi saytı
- http://rugrabbit.com
İstinadlar
- Керимов Л.Г. 'Азербайджанский ковер. Том III', Баку: Гянджлик, 1983,144 c., c.45
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bico xalcalari Qafqazin en meshur xalcatoxuma menteqelerinden olan Bico kendinin indiki Agsu rayonunun erazisine daxildir adi ile bagli xalcalar XalcaBicoXalca haqqinda melumatlarTam adi Yeni Bico xalcasi 19 cu esrin evveli Mektebi Sirvan xalcaciliq mektebiNovu Xovlu xalcaOlke AzerbaycanBolge SirvanKend Bico kendiToxunmasi haqqinda melumatlarSenetkari bicolularUslubu Sirvan xalcaciliq mektebiDiger melumatlarMaterial yunDuyunlerin sayi 1 kv m de 250 300 min ilme Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatSirvan xalcaciliq mektebinin en meshur kompozisiyalarindan olan Bico xalcalari hazirda Agsu rayonunun inzibati erazi vahidine daxil olan Bico kendinin adini dasiyir Bico xalcalari Bicodan basqa Qesed Goyler Pirhesenli Udullu Sirvan xalcaciliq mektebinin diger meshur xalcatoxuma menteqelerinde eyni zamanda Qubada ve Iranda da istehsal olunub Azerbaycanin xalq ressami Letif Kerimov Bico xalcalarinin texniki ve incesenet noqteyi nezerinden tekce Sirvanda deyil butun Qafqazda en meshur xalca hesab olunur qeyd edirdi XIX esrin ikinci yarisinda Azerbaycandan Nijni Novqorod seherine ixrac olunan Bico xalcalari oz milli koloriti ve murekkeb ornament kompozisiyasi ile diqqeti celb edirdi 19 cu esrin evvellerine aid Sirvan Bico xalcasinin tehlili Bedii tesvirTekce Azerbaycanda yuksek qiymetlendirilmekle kifayetlenmeyerek eyni zamanda xarici senetsunasilarin ve kolleksionerlerin de diqqetini ozune celb eden Bico xalcalari 18 19 cu esrlerde esasen iki variantda istehsal edilmisdir Birinci variant Orta sahenin murekkeb kompozisiyasi punktir xetlerle doldurulmus ornamentlerden ibaretdir Sahe merkezi ucbucaqin ufiqi xett boyunca iki boyuk hisseye saquli xett boyunca orta olculu bir nece rapportlara bolunmusdur Rapportun yanlarinda xalq senetkarlari arasinda kepenek adlanan boyuk disli element orta noqtede ise toqqa kemer adlanan dordguseli element yerlesir Xalcanin orta sahesi bir birinin ardinca yerlesen dairevi elementlerle ehate olunmusdur Xalca ustalari bunu alma adlandirirlar Orta sahede hemcinin bir nece sekkizguseli elementler bunlar da hemcinin toqqa adlanir kelbetin adlanan dordguseli bezek elementleri ve tamamlayici ve dolurucu ehemiyyet kesb eden meiset esyalarina aid predmetlerin tesvirleri movcuddur Murekkeb naxisli qedim Bico xalcalarinda heyvan ve insan tesvirlerine de rast gelinir Bele qenaete gelinir ki bu variantin orta sahesinin kompozisiyasinda toy ve diger merasimlerle bagli sehneler de eks etdirilmisdir Bico xalcalarinin en meshur versiyasi olan sozugeden kompazisiya XIX esrin sonlarindan etibaren orijinal formadan cixarilmis ayri ayri daha sade versiyalarda toxunmaga baslanmisdir Texminen 150 ilden sonra 2016 ci ilde bu xalca kompazisiyasi yeniden Bico kendinde kend sakini Zahid Qehremanovun ailesinde toxunmus ve bununla da yeniden meshurlasmaga baslamisdir Ikinci variant Bico xalcasinin ikinci variantinin orta sahe kompozisiyasinda bir birinin uzerinde olan sekkizguseli goller bu variantda toxunmus xalcalarin esas xususiyyetidir Gollerin etrafinda hemcinin orta sahenin doldurulmamis araliqlarinda yalniz Bico xalcalarina xas olan xalcacilar terefinden bukme adlanan elementler yerlesir Bu elementler Bico xalcalarinin ikinci varianin esas elementi olmaqla onu birinci variantdan ferqlendiren esas bedii xususiyyetdir Gollerin merkezinde yerlesen qarmaqli boyuk elementler orta xett boyunca gollerin etrafina yayilmis bukme naxislari eyni zamanda xalcanin umumi qurulusu bu xalcalarin meydana gelmesi tarixinin qedim dovrlere aid edilmesine esas verir Orta xetti ve zolaqlari ehate eden kobe hasiyesi Bico xalcalari usun xarakterik olan ve her iki varintda tetbiq edilen medaxil zencire ve orta hasiye elementlerinden ibaretdir Bico xalcasi 19 cu esrTexniki xususiyyetleri Bico xalcalari adeten 120x200 sm den 150x250 sm eden olculerde toxunur Bu xalcalarin hetta uzununa artirilaraq 120x300 sm olcusunde toxunanlari da movcudur Naxislarin sixligi her kvadrat desimetrde 40x50 naxisdan 55x60 naxisa qederdir her kvadrat metrde 200 000 den 300 000 naxisa qeder Xovun qalinligi 4 5 mm dir Quba Bico xalcasi 1856 ci il ABS Nyu york Bruklin muzeyi Islam Dunyasi Incesenet kolleksiyasi Quba Bico xalcalariBu xalcalar Quba xalcacilarinin toxudugu en meshur incesenet eserlerinden sayilir Quba xalcaciliq mektebine aid edilse de Qerb mutexessisleri bu xalcalarin Sirvan xalcaciliq mektebine daxil olan qedim Bico xalcalarinin cesnileri uzerinde toxunmasini qeyd edirler Bir cox hallarda Qubada toxunmus Bico xalcasi kimi de tanidilir 18 19 cu esrlerde toxunmus ve Quba Bico adlandirilan xalcalar indi dunyanin bir cox muzeylerinde saxlanilir SekilleriSirvan xalcaciliq mektebine aid Yeni Bico xalcasi 19 cu esrin evvelleri Sirvan xalcaciliq mektebine aid Bico xalcasi 19 cu esrin evvelleri Sirvan xalcaciliq mektebine aid Bico xalcasi 1850 ci il Kanada Tekstil Muzeyi Sirvan xalcaciliq mektebine aid Bico xalcasi XIX esrin sonu Azerbaycan Xalcasi ve Xalq Tetbiqi Seneti Dovlet Muzeyi inv 1786 Sirvan xalcaciliq mektebine aid Bico xovlu xalcasi Sirvan xalcaciliq mektebine aid Bico xalcasi Sirvan Bico xalcasi Qafqazin en meshur xalca kompozisiyasi XIX esrin sonuna aid Bico xalcasi 2009 cu ilde Boyuk Britaniyanin Solsberi seherindeki Herrac Merkezinde satilib Sirvan xalcaciliq mektebine aid Bico xalcasi 19 cu esr Istanbul Sultanahmed Ibrahim Tekinin kolleksiyasi Bico xalcasi XX esrin evveli Indiki Agsu r nun Qesed kendinde toxunub Sirvan xalcaciliq mektebine aid Bico xalcasi 19 cu esrin evveli Azerilme MMC nin Qalareyasi 1900 cu ilde toxunmus Bico xalcasi 2008 ci ilde Nyu York herracinda 6250 a satilib Sirvan xalcaciliq mektebine aid Bico xalcasi 1850 ci il Italiya Alberto Levi qalareyasi Bico naxisli Iran Sencabi Kurd xalcasi 1900 cu il Bico naxislari ile toxunmus Quba xalcasi 19 cu esr Sirvan Bico xalcasi 19 cu esrin evveline aid kompozisiya Azerilme MMC Sirvan Bico xalcasi 19 cu esr Norvec Petter A Haugun kolleksiyasiMenbeKerimov L G Azerbajdzhanskij kover Tom III Baku Gyandzhlik 1983 144 c Xarici kecidlerhttp www textilemuseum ca apps index cfm page collection detail amp catId 2921 amp row 1 olu kecid Textile Museum of Canada Kanada Tekstil Muzeyi http www azerilme az 2021 05 18 at the Wayback Machine Azerilme MMC nin resmi sayti http rugrabbit comIstinadlarKerimov L G Azerbajdzhanskij kover Tom III Baku Gyandzhlik 1983 144 c c 45