Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Bişkek protokolu" — Qarabağ müharibəsi vaxtı cəbhə bölgəsində atəşkəsi nəzərdə tutan, bir növ siyasi müraciət və ya sülhə çağırış məqsədli və hüquqi xarakter daşımayan sənəd. Bunun nəticəsində 1994-cü il mayın 12-də cəbhədə atəşkəsə nail olunmuşdur.
Qarabağ müharibəsi vaxtı cəbhə bölgəsində atəşkəsi nəzərdə tutan sənəd olan "Bişkek protokolu" 1994-cü ilin mayında imzalanmışdır. Sənədin imzalanması ilə bağlı fərqli iddialar mövcuddur.
Birinci iddia
Daha dəqiqi sənədin 1994-cü il mayın 5-də Bişkekdə imzalanması nəzərdə tutulmuşdur. Həmin sənədi Azərbaycan Milli Məclisinin vitse-spikeri Afiyəddin Cəlilov, Ermənistan Milli Məclisinin sədri Babken Ararktsyan, DQEİ-nin üzvü, həmin günlərdə “DQR parlamentinin spikeri” kimi təqdim edilən Karen Baburyan, MDB ölkələri Parlamentlərarası Assambleyanın sədri Vladimir Şumeyko, Qırğızıstan Ali Sovetinin sədri Medetkan Şerimkulov, RF Prezidentinin səlahiyyətli nümayəndəsi, Rusiya vasitəçilik missiyasının rəhbəri Vladimir Kazimirov və MDB ölkələri Parlamentlərarası Assambleya Şurasının katibliyinin rəhbəri Mixail Krotov imzalamalı idi. A.Cəlilovdan başqa hamı bu sənədi imzalamış, o isə bundan imtina etmişdir.
Görüşün yeddi iştirakçısından altısının imzaladığı sənəd faks ilə Moskvaya göndərilmiş və daha sonra sənədin əsli də oraya gedib çıxmışdır. Həmin sənədin əslinin hazırda Rusiya Federasiyasının XİN arxivlərində saxlanıldığı güman edilir.
Bu sənədin 6 nəfər tərəfindən imzalanmış kserosurətini isə Azərbaycan tərəfindən imzalanması üçün Bakıya ATƏT-in Minsk qrupundakı Rusiyanın təmsilçisi gətirmişdir. O, mayın 8-də Azərbaycan tərəfinə yenidən bu protokolu imzalamaq təklif etmişdir. Bu dəfə Azərbaycan tərəfini Milli Məclisin o vaxtkı spikeri Rəsul Quliyev təmsil edirdi. O da sənədin mətninə müəyyən düzəlişlər edilmədən və onu imzalayanlar sırasına DQAİ-nin rəhbəri Nizami Bəhmənovun adı əlavə olunmadan onu imzalamaqdan imtina etmişdi. Sonralar öz xatirələrində belə qeyd etmişdir:
Bu sənəd hüquqi xarakter daşımadığına və üstəlik, hüquqi öhdəliklər qoymadığına görə bir növ siyasi müraciət və ya sülhə çağırış idi. Buna görə də Azərbaycan tərəfin təkid etdiyi düzəlişlərin o qədər də böyük əhəmiyyəti yox idi. Bununla belə, Bakı yalnız onun istəklərinin təsbit olunduğu kağızı imzalamağa razılaşırdı.
İmza prosesi belə yekunlaşmışdır: Rəsul Quliyev Kazimirovun gözünün qabağında öz əli ilə N.Bəhmənovun adını oraya əlavə etmiş, onun imzası üçün xətt çəkmiş, sənədin mətninə iki düzəliş əlavə etmiş və bundan sonra A.Cəlilovun adının yanında öz imzasını qoymuşdur. Bəhmənovu axtarmağa başlayanda, məlum olur ki, həmin gün o, Bakıda yox imiş. Kazimirov mayın 5-də Bişkekdə 6 iştirakçı tərəfindən imzalanmış və indi R.Quliyevin imzasının əsli və onun öz əli ilə etdiyi düzəlişlər əlavə edilmiş protokolun kserosurətini götürüb Bəhmənovu gözləmədən Moskvaya qayıtmışdır.
İkinci iddia
Sənəd Azərbaycan tərəfindən 8 may 1994-cü ildə imzalanmışdır. Sənədə Ali Sovetin sədri Rəsul Quliyev və Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icmasının rəhbəri şəxsində Şuşa rayonu İH başçısı Nizami Bəhmənov, erməni tərəfdən Ermənistan parlamentinin sədri və Dağlıq Qarabağın erməni icmasının rəhbəri şəxsində "DQR parlamentinin sədri" imza atmışdır. Sənəd 12 may 1994-cü ildən qüvvəyə minmişdir. Elə həmin gündən cəbhə xəttində aktiv hərbi əməliyyatlar müvəqqəti olaraq dayandırılmışdır.
Azərbaycan tərəfi sənədə iki əlavə ilə imza atmışdı. Bişkek protokolunun 5-ci abzasında "tutulmuş ərazilər" sözləri "işğal olunmuş ərazilər" sözləri ilə əvəzlənmiş və atəşkəsdən sonra cəbhə xəttində yerləşdiriləcək müşahidəçilərin isə "beynəlxalq müşahidəçilər missiyası" olması qeyd olunmuşdur.
Bu sənədə, əsasən, tərəflər tezliklə beynəlxalq vasitəçilik sayəsində "Böyük sülh sazişi" imzalamalı idilər.
Sənəd 3 nüsxədə - Azərbaycan, erməni və rus dillərində hazırlanmışdır.
Mənbə
- Bişkek protokolunun imzalanmasından 17 il keçir. 2011-05-17 at the Wayback Machine
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. VII cild (1941-2002-ci illər). Bakı. "Elm". 2008. səh. 272. 2022-06-26 at the Wayback Machine (az.)
- Ermənilərin növbəti mifi iflasa uğramışdır[ölü keçid]
- Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. VII cild (1941-2002-ci illər). Bakı. "Elm". 2008. səh. 271. 2022-06-26 at the Wayback Machine (az.)
- . 2012-05-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-07-02.
- Atəşkəs razılığı...[ölü keçid]
- . 2012-12-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-07-02.
- "Bişkekdə kəsilən atəş: Azərbaycan hansı protokolu imzalayıb?". 2019-04-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-07-02.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- "Bişkek protokolu"nun mətni
- The Bishkek Protocol 2016-03-25 at the Wayback Machine (ing.)
- AMİP lideri Etibar Məmmədovun MIlli Məclisdə Bişkek protokolunun müzakirəsi zamanı çıxışı
- Afiyəddin Cəlilov (Bişkek Protokolu), I, II, III
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Biskek protokolu Qarabag muharibesi vaxti cebhe bolgesinde ateskesi nezerde tutan bir nov siyasi muraciet ve ya sulhe cagiris meqsedli ve huquqi xarakter dasimayan sened Bunun neticesinde 1994 cu il mayin 12 de cebhede ateskese nail olunmusdur Qarabag muharibesi vaxti cebhe bolgesinde ateskesi nezerde tutan sened olan Biskek protokolu 1994 cu ilin mayinda imzalanmisdir Senedin imzalanmasi ile bagli ferqli iddialar movcuddur Birinci iddiaDaha deqiqi senedin 1994 cu il mayin 5 de Biskekde imzalanmasi nezerde tutulmusdur Hemin senedi Azerbaycan Milli Meclisinin vitse spikeri Afiyeddin Celilov Ermenistan Milli Meclisinin sedri Babken Ararktsyan DQEI nin uzvu hemin gunlerde DQR parlamentinin spikeri kimi teqdim edilen Karen Baburyan MDB olkeleri Parlamentlerarasi Assambleyanin sedri Vladimir Sumeyko Qirgizistan Ali Sovetinin sedri Medetkan Serimkulov RF Prezidentinin selahiyyetli numayendesi Rusiya vasitecilik missiyasinin rehberi Vladimir Kazimirov ve MDB olkeleri Parlamentlerarasi Assambleya Surasinin katibliyinin rehberi Mixail Krotov imzalamali idi A Celilovdan basqa hami bu senedi imzalamis o ise bundan imtina etmisdir Gorusun yeddi istirakcisindan altisinin imzaladigi sened faks ile Moskvaya gonderilmis ve daha sonra senedin esli de oraya gedib cixmisdir Hemin senedin eslinin hazirda Rusiya Federasiyasinin XIN arxivlerinde saxlanildigi guman edilir Bu senedin 6 nefer terefinden imzalanmis kserosuretini ise Azerbaycan terefinden imzalanmasi ucun Bakiya ATET in Minsk qrupundaki Rusiyanin temsilcisi getirmisdir O mayin 8 de Azerbaycan terefine yeniden bu protokolu imzalamaq teklif etmisdir Bu defe Azerbaycan terefini Milli Meclisin o vaxtki spikeri Resul Quliyev temsil edirdi O da senedin metnine mueyyen duzelisler edilmeden ve onu imzalayanlar sirasina DQAI nin rehberi Nizami Behmenovun adi elave olunmadan onu imzalamaqdan imtina etmisdi Sonralar oz xatirelerinde bele qeyd etmisdir Bu sened huquqi xarakter dasimadigina ve ustelik huquqi ohdelikler qoymadigina gore bir nov siyasi muraciet ve ya sulhe cagiris idi Buna gore de Azerbaycan terefin tekid etdiyi duzelislerin o qeder de boyuk ehemiyyeti yox idi Bununla bele Baki yalniz onun isteklerinin tesbit olundugu kagizi imzalamaga razilasirdi Imza prosesi bele yekunlasmisdir Resul Quliyev Kazimirovun gozunun qabaginda oz eli ile N Behmenovun adini oraya elave etmis onun imzasi ucun xett cekmis senedin metnine iki duzelis elave etmis ve bundan sonra A Celilovun adinin yaninda oz imzasini qoymusdur Behmenovu axtarmaga baslayanda melum olur ki hemin gun o Bakida yox imis Kazimirov mayin 5 de Biskekde 6 istirakci terefinden imzalanmis ve indi R Quliyevin imzasinin esli ve onun oz eli ile etdiyi duzelisler elave edilmis protokolun kserosuretini goturub Behmenovu gozlemeden Moskvaya qayitmisdir Ikinci iddiaSened Azerbaycan terefinden 8 may 1994 cu ilde imzalanmisdir Senede Ali Sovetin sedri Resul Quliyev ve Dagliq Qarabagin azerbaycanli icmasinin rehberi sexsinde Susa rayonu IH bascisi Nizami Behmenov ermeni terefden Ermenistan parlamentinin sedri ve Dagliq Qarabagin ermeni icmasinin rehberi sexsinde DQR parlamentinin sedri imza atmisdir Sened 12 may 1994 cu ilden quvveye minmisdir Ele hemin gunden cebhe xettinde aktiv herbi emeliyyatlar muveqqeti olaraq dayandirilmisdir Azerbaycan terefi senede iki elave ile imza atmisdi Biskek protokolunun 5 ci abzasinda tutulmus eraziler sozleri isgal olunmus eraziler sozleri ile evezlenmis ve ateskesden sonra cebhe xettinde yerlesdirilecek musahidecilerin ise beynelxalq musahideciler missiyasi olmasi qeyd olunmusdur Bu senede esasen terefler tezlikle beynelxalq vasitecilik sayesinde Boyuk sulh sazisi imzalamali idiler Sened 3 nusxede Azerbaycan ermeni ve rus dillerinde hazirlanmisdir MenbeBiskek protokolunun imzalanmasindan 17 il kecir 2011 05 17 at the Wayback MachineIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Azerbaycan tarixi Yeddi cildde VII cild 1941 2002 ci iller Baki Elm 2008 seh 272 2022 06 26 at the Wayback Machine az Ermenilerin novbeti mifi iflasa ugramisdir olu kecid Azerbaycan tarixi Yeddi cildde VII cild 1941 2002 ci iller Baki Elm 2008 seh 271 2022 06 26 at the Wayback Machine az 2012 05 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 07 02 Ateskes raziligi olu kecid 2012 12 17 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 07 02 Biskekde kesilen ates Azerbaycan hansi protokolu imzalayib 2019 04 06 tarixinde Istifade tarixi 2012 07 02 Hemcinin baxQarabag muharibesiXarici kecidler Biskek protokolu nun metni The Bishkek Protocol 2016 03 25 at the Wayback Machine ing AMIP lideri Etibar Memmedovun MIlli Meclisde Biskek protokolunun muzakiresi zamani cixisi Afiyeddin Celilov Biskek Protokolu I II III